Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yabgu (Eski Türkçe: 𐰖𐰉𐰍𐰆), eski Türk devletlerinde hükümdar anlamında kullanılan unvan. Unvan daha çok Oğuz Türkleri tarafından kullanılmıştır.[]Oğuzlar kurdukları ilk devlete de Oğuz Yabguluğu adını vermişlerdir.[]
Kullanımı
İlk Türk Devletlerinde yüksek düzeyde devlet yöneticisi anlamında kullanılır. Türk Kağanlığı döneminde kağandan sonra gelen en üst düzey yönetici anlamındadır. Yabgu, aynı anlamda kullanılan "kağan" ve "hakan"dan daha eski bir unvandır. Oğuzname'de Oğuz'un dedesi "halkın ilk büyüğü, ilk atası" anlamında dip yabgu adıyla anılır. Hükümdar anlamında yabgu unvanının en eski kullanılışı, Büyük Hun İmparatorluğu'nda (M.Ö. 220 - M.S. 426) görülür. Teoman (Tuman) yabgu olarak anılıyordu. Hazar hükümdarları da Göktürklerin hakimiyetine girmeden önce yabgu unvanını taşırlardı. Göktürkler, "kağan" unvanını benimsediler. Bu çağlarda Bizans, Ermeni ve Gürcü kaynaklarında yabgu unvanı zibel, cebu, cibu, şekillerinde geçer. Bazı islam kaynaklarında bu unvana cibbuye, cıbguye denildi. Selçuklu Hanedanı, devlet kurduktan sonra hakan yerine, "sultan" unvanını aldılar; yabgu unvanı da melik karşılığı olarak "uluğ-yabgu" şeklinde kaldı.
İnanış
Eski Türkler yabgu dedikleri Türk hükümdarlarına büyük saygı gösterirlerdi. Yabgular, toplum içinde olağanüstü varlık olarak nitelenirlerdi. İnsanlarda olmayan birtakım gizli kuvvetlerin yabgunun kişiliğinde toplandığına inanılırdı. Onların Tanrı tarafından insanları yönetmekle görevlendirildiğine ve yabgularda tanrılık niteliklerinin bulunduğuna inanılırdı. Bu kutsallık, kan ilişkileri dolayısıyla bütün hanedana geçerdi.[]
Hanedan
Hanedanın erkek üyesine "şehzade prens" anlamında "tigin" denirdi. Eski Türklerde devletin hakimiyet sahası hükümdara ait değildi. Devlet halkın ortak mülküydü ve hükümdar bu mülkü korumakla yükümlüydü. Devlet merkezinde yabgu bulunurdu. Devleti yönetmek için tiginler ülkenin doğusuna ve batısına genel vali olarak gönderilirdi. Merkezi uluğ yabguya bağlı olan doğudaki genel valiye sağın yabgusu denirdi. Batıdaki genel vali de solun yabgusu olarak anılırdı. Doğudaki yabgu batıdakine göre daha yetkili sayılırdı.
Kurultay
Devlet merkezlerinde ülkenin yönetiminde temel olan "kurultay" bulunurdu. Merkezdeki yabgunun başkanlığında toplanan kurultaya sağın ve solun yabguları, uluğ yabgunun karısı hatun vb. devlet ileri gelenleri katılırdı.[]
Kaynakça
- ^ "Ethno Cultural Dictionary, TÜRIK BITIG". 9 Ekim 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2010.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yabgu Eski Turkce 𐰖𐰉𐰍𐰆 eski Turk devletlerinde hukumdar anlaminda kullanilan unvan Unvan daha cok Oguz Turkleri tarafindan kullanilmistir kaynak belirtilmeli Oguzlar kurduklari ilk devlete de Oguz Yabgulugu adini vermislerdir kaynak belirtilmeli KullanimiIlk Turk Devletlerinde yuksek duzeyde devlet yoneticisi anlaminda kullanilir Turk Kaganligi doneminde kagandan sonra gelen en ust duzey yonetici anlamindadir Yabgu ayni anlamda kullanilan kagan ve hakan dan daha eski bir unvandir Oguzname de Oguz un dedesi halkin ilk buyugu ilk atasi anlaminda dip yabgu adiyla anilir Hukumdar anlaminda yabgu unvaninin en eski kullanilisi Buyuk Hun Imparatorlugu nda M O 220 M S 426 gorulur Teoman Tuman yabgu olarak aniliyordu Hazar hukumdarlari da Gokturklerin hakimiyetine girmeden once yabgu unvanini tasirlardi Gokturkler kagan unvanini benimsediler Bu caglarda Bizans Ermeni ve Gurcu kaynaklarinda yabgu unvani zibel cebu cibu sekillerinde gecer Bazi islam kaynaklarinda bu unvana cibbuye cibguye denildi Selcuklu Hanedani devlet kurduktan sonra hakan yerine sultan unvanini aldilar yabgu unvani da melik karsiligi olarak ulug yabgu seklinde kaldi InanisEski Turkler yabgu dedikleri Turk hukumdarlarina buyuk saygi gosterirlerdi Yabgular toplum icinde olaganustu varlik olarak nitelenirlerdi Insanlarda olmayan birtakim gizli kuvvetlerin yabgunun kisiliginde toplandigina inanilirdi Onlarin Tanri tarafindan insanlari yonetmekle gorevlendirildigine ve yabgularda tanrilik niteliklerinin bulunduguna inanilirdi Bu kutsallik kan iliskileri dolayisiyla butun hanedana gecerdi kaynak belirtilmeli HanedanHanedanin erkek uyesine sehzade prens anlaminda tigin denirdi Eski Turklerde devletin hakimiyet sahasi hukumdara ait degildi Devlet halkin ortak mulkuydu ve hukumdar bu mulku korumakla yukumluydu Devlet merkezinde yabgu bulunurdu Devleti yonetmek icin tiginler ulkenin dogusuna ve batisina genel vali olarak gonderilirdi Merkezi ulug yabguya bagli olan dogudaki genel valiye sagin yabgusu denirdi Batidaki genel vali de solun yabgusu olarak anilirdi Dogudaki yabgu batidakine gore daha yetkili sayilirdi KurultayDevlet merkezlerinde ulkenin yonetiminde temel olan kurultay bulunurdu Merkezdeki yabgunun baskanliginda toplanan kurultaya sagin ve solun yabgulari ulug yabgunun karisi hatun vb devlet ileri gelenleri katilirdi kaynak belirtilmeli Kaynakca Ethno Cultural Dictionary TURIK BITIG 9 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2010