Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Şubat 2021) () |
Kayak, insanların kar üzerinde ağırlığı daha geniş bir alana yayarak, yumuşak kara batmadan, kaymayla ilerlemesine yarayan, adım atıldığında ise ortası esneyerek kara yapışıp ayakla vücudu ileri itme imkânı veren araç ve bu araç kullanılarak yapılan bir spor dalı. Kayak sporu için özel olarak kayak merkezi, , , , teleski tesisleri kurulur.
Modern "Kuzey Disiplini" kayakları sürücünün ağırlığına uygun esneklikte seçilir, ortası altına termometreye bakarak değişik sertlikte mum sürülür ya da kılı geriye bakan posteki döşelidir. Kayak kenarlarında da (karda balık iskeleti şeklinde iz bırakan) tırmanmalarda tutunma kolaylığı ve kenar aşınmasına karşı dayanıklılık için çelik bantlar kullanılır. Makina gücüyle yükselme temelli, yani tırmanma için hiç kullanılmayan "Alp Disiplini" kayakları ise kayağın hassas kontrolünü kolaylaştıran kısa boy, sabit topuklu bağ ve hızlı iniş için çok kaygan alt yüzey temelli olur. Ayrıca kendine has kayaklı karda atlama ve iki ayağın birlikte bağlı olduğu genişçe tek bir kayak ile yapılan spor dalları vardır. Kayak yapımında , , , , , ekipmanları kullanılır.
Tarihçe
Kayağın ilk çıkış şekli, insanların karda batmamak için çeşitli ağaçlardan çeşitli şekilde parçalar yapması olarak düşünülür. Tarihçesi 10-20000 yıl öncesine ait ilk kayaklar, dişbudak, betula ve çam ağaçlarından yapılmış olup, bunların kara tutunmalarını artırmak için çam ağacından yapılanların taban ortaları katranla, betuladan yapılan kayaklarda deriyle kaplanmıştır.
Kayağın ilk ortaya çıktığı ve kullanıldığı bölgeler; Sibirya, Moğolistan ve Altaylar'dır. Bu bölgede 10-20000 yıl öncesinden kalma mağara resimleri ayakları kayaklı insanlar resmetmektedir. En eski kayak buluntuları 8000 yıl öncesinden Kuzey Rusya'da Vis'de bulunmuştur.
Daha sonra kullanım bölgeleri, Kuzey Amerika, Balkanlar, Anadolu ve Kuzeybatı yönünde İskandinavya ile İzlanda'ya doğru yayılmıştır. Norveç'te bulunan 5000 yıllık kaya resimleri (Alstahaug, Nordland) kayak kayan adam içermektedir; bunlardan biri 1994 Kış olimpiyatları grafikleri için esin kaynağı olmuştur. 1921 yılında İsveç'te bulunan çam ağacından yapılmış ilkel kayağın (Hoting Ski) 4500 yaşında olduğu saptanmıştır.
Jacques de la Tocnaye adlı bir Fransız gezgin 1799 da yenice tamamen araba yolu haline getirilmiş olan Oslo Bergen arasının en yüksek bölgesinde postanın arkasındaki bölgeye ayağı kayaklı bir postacı tarafından, atı da atlıyı da yutacak kadar derin kar tabakalarına batmadan, ter bile atmadan ve yürümekten çok daha daha hızlı bir şekilde ulaştırıldığını hayretle görmüş ve seyahatnamesinde yayınlamıştır.
İlk zamanlar karda avlanma üstünlüğü ve ulaşım kolaylığı aleti olarak Norveç, İsveç, Finlandiya ve bazı Doğu Avrupa ülkelerinde kullanılan kayak, 15. yy.dan itibaren İsveç, Norveç, Polonya ve Rusya ordularınca kullanılmaya başlanmıştır. Önce asker idmanı, sonra genel bir spor aracı olarak benimsenmesi sonucunda, 1866'da Christiania'da (Oslo'nun eski adı) ilk kez düzenlenmiş, bu karşılaşmaya gösterilen büyük ilgi üzerine, 1879'da Christiania'da daha büyük bir organizasyon gerçekleştirilerek kayakla atlama yarışmaları yapılmıştır. 1880'li yıllarda Norveç'li Fridtjof Nansen'in 6 kişilik ekibiyle Grönland'ın kuzey ucunu kayakla geçip, daha sonra "Grönland'da Kayakla Gezi" kitabını yayınlaması, kayağa gösterilen ilginin daha da artmasına neden oldu. 1896 da Mathias Zdarsky, Alp disiplininin temellerini oluşturan yeni teknikler bularak kayakta büyük bir devrim gerçekleştirmiştir.
Dünyadaki ilk kayak kulübü 1877'de, Fridtjof Nansen'in girişimleriyle Norveç'te "" adıyla kurulmuş, bunu 1890'da Almanya, 1894'te Avusturya, 1901'de Fransa ve 1903'te İngiltere'de kurulan kayak kulüpleri izlemiştir. 1924'te merkezi Bern'de olan Uluslararası Kayak Federasyonu (Federation International de Ski) FIS'in kurulmasıyla birlikte kayak, aynı yıl kış olimpiyatları programına dahil edilmiştir. FIS'in ilk kez 1925'te düzenlediği "Kuzey Disiplini" ile 1931'de düzenlediği "Alp Disiplini" yarışları günümüzde her iki yılda bir, ayrı yerlerde ve birbirinden bağımsız olarak yapılmaktadır.
Kayak Teknikleri
Alp disiplini: (alpine skiing ya da "downhill skiing") kar üzerinde kayaklarla birlikte yapılan, kapılardan geçerek en hızlı aşağıya inmenin temel olduğu bir yarışmadır. 1936 Kış Olimpiyatları ile birlikte olimpiyat sporları arasına katılmıştır. Sporcular olimpiyat ve dünya şampiyonalarına katılabildiği gibi, her sene dünya kupası yarışlarına da katılır. Alp disiplini kapsamında dört önemli yarış türü vardır. Bunlar, slalom (SL), büyük slalom (GS), süper büyük slalom (super-G) ve iniş disiplini yarışlarıdır.Kombine Alp disiplini, , , heliski, , , biatlon, , , da aittir.
Kuzey disiplini: Kuzey disiplini ise ağırlıkla düz yol ve çıkış içeren dayanıklılık temelli yarışları içerir. Topuklar serbesttir, sadece ayak uçları kayağa tutunur; böylece kayakçının dizleri dönüşlerde neredeyse kara değer. kayaklı koşu, , kayakla atlama, , kuzey kombine, , , , kır kayağı, , , dahildir.
: Telemark, Alp ve Kuzey kayak dallarının birleşiminden oluşmuş bir kayma tekniğidir. Kayak ayakkabılarının sadece ucunun kayağa sabitlendiği ve topuk bölgesinin serbest kaldığı, her türlü zeminde kaymaya uygun bir dönüş tekniktir. Telemark kayak tarihinin en eskilerindendir diyebiliriz. İskandinav ülkelerinde 1800'lü yıllarda ayakkabıların tahta kayağa ip ya da kablo ile ucundan bağlanmasıyla ortaya çıktı. Bu spor Amerika Birleşik Devletleri'nde 1971 yılında tekrar revize edildi. 1970 ve 80'li yıllarda popüler olmaya başladı. 1995 yılına kadar kendi adıyla anılan Uluslararası Telemark Federasyonu tarafından yönetilildi. Sonraki yıllarda Uluslararası kayak Federasyonu'na devredildi. İlk Telemark Dünya Şampiyonası Lillehammer'da (Norveç) düzenlenmiştir.
Serbest stil kayak: kayağın akrobatik bir spor biçiminde yapılan çeşididir. , , , , , , türleri bulunuyor.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2018.
- ^ Tocnaye, Jacques de la (1980): En franskmann i Norge i 1799 (1799da Norveç'te bir fransız). ilk baskı: Brunswick 1801. Norveççesi: Cappelens forlag.
- ^ "Alp disiplini". 28 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 11 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kayak (kış sporu) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kayak kis sporu haber gazete kitap akademik JSTOR Subat 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Kayak insanlarin kar uzerinde agirligi daha genis bir alana yayarak yumusak kara batmadan kaymayla ilerlemesine yarayan adim atildiginda ise ortasi esneyerek kara yapisip ayakla vucudu ileri itme imkani veren arac ve bu arac kullanilarak yapilan bir spor dali Kayak sporu icin ozel olarak kayak merkezi teleski tesisleri kurulur Modern Kuzey Disiplini kayaklari surucunun agirligina uygun esneklikte secilir ortasi altina termometreye bakarak degisik sertlikte mum surulur ya da kili geriye bakan posteki doselidir Kayak kenarlarinda da karda balik iskeleti seklinde iz birakan tirmanmalarda tutunma kolayligi ve kenar asinmasina karsi dayaniklilik icin celik bantlar kullanilir Makina gucuyle yukselme temelli yani tirmanma icin hic kullanilmayan Alp Disiplini kayaklari ise kayagin hassas kontrolunu kolaylastiran kisa boy sabit topuklu bag ve hizli inis icin cok kaygan alt yuzey temelli olur Ayrica kendine has kayakli karda atlama ve iki ayagin birlikte bagli oldugu genisce tek bir kayak ile yapilan spor dallari vardir Kayak yapiminda ekipmanlari kullanilir TarihceKayagin ilk cikis sekli insanlarin karda batmamak icin cesitli agaclardan cesitli sekilde parcalar yapmasi olarak dusunulur Tarihcesi 10 20000 yil oncesine ait ilk kayaklar disbudak betula ve cam agaclarindan yapilmis olup bunlarin kara tutunmalarini artirmak icin cam agacindan yapilanlarin taban ortalari katranla betuladan yapilan kayaklarda deriyle kaplanmistir Kayagin ilk ortaya ciktigi ve kullanildigi bolgeler Sibirya Mogolistan ve Altaylar dir Bu bolgede 10 20000 yil oncesinden kalma magara resimleri ayaklari kayakli insanlar resmetmektedir En eski kayak buluntulari 8000 yil oncesinden Kuzey Rusya da Vis de bulunmustur Daha sonra kullanim bolgeleri Kuzey Amerika Balkanlar Anadolu ve Kuzeybati yonunde Iskandinavya ile Izlanda ya dogru yayilmistir Norvec te bulunan 5000 yillik kaya resimleri Alstahaug Nordland kayak kayan adam icermektedir bunlardan biri 1994 Kis olimpiyatlari grafikleri icin esin kaynagi olmustur 1921 yilinda Isvec te bulunan cam agacindan yapilmis ilkel kayagin Hoting Ski 4500 yasinda oldugu saptanmistir Jacques de la Tocnaye adli bir Fransiz gezgin 1799 da yenice tamamen araba yolu haline getirilmis olan Oslo Bergen arasinin en yuksek bolgesinde postanin arkasindaki bolgeye ayagi kayakli bir postaci tarafindan ati da atliyi da yutacak kadar derin kar tabakalarina batmadan ter bile atmadan ve yurumekten cok daha daha hizli bir sekilde ulastirildigini hayretle gormus ve seyahatnamesinde yayinlamistir Ilk zamanlar karda avlanma ustunlugu ve ulasim kolayligi aleti olarak Norvec Isvec Finlandiya ve bazi Dogu Avrupa ulkelerinde kullanilan kayak 15 yy dan itibaren Isvec Norvec Polonya ve Rusya ordularinca kullanilmaya baslanmistir Once asker idmani sonra genel bir spor araci olarak benimsenmesi sonucunda 1866 da Christiania da Oslo nun eski adi ilk kez duzenlenmis bu karsilasmaya gosterilen buyuk ilgi uzerine 1879 da Christiania da daha buyuk bir organizasyon gerceklestirilerek kayakla atlama yarismalari yapilmistir 1880 li yillarda Norvec li Fridtjof Nansen in 6 kisilik ekibiyle Gronland in kuzey ucunu kayakla gecip daha sonra Gronland da Kayakla Gezi kitabini yayinlamasi kayaga gosterilen ilginin daha da artmasina neden oldu 1896 da Mathias Zdarsky Alp disiplininin temellerini olusturan yeni teknikler bularak kayakta buyuk bir devrim gerceklestirmistir Dunyadaki ilk kayak kulubu 1877 de Fridtjof Nansen in girisimleriyle Norvec te adiyla kurulmus bunu 1890 da Almanya 1894 te Avusturya 1901 de Fransa ve 1903 te Ingiltere de kurulan kayak kulupleri izlemistir 1924 te merkezi Bern de olan Uluslararasi Kayak Federasyonu Federation International de Ski FIS in kurulmasiyla birlikte kayak ayni yil kis olimpiyatlari programina dahil edilmistir FIS in ilk kez 1925 te duzenledigi Kuzey Disiplini ile 1931 de duzenledigi Alp Disiplini yarislari gunumuzde her iki yilda bir ayri yerlerde ve birbirinden bagimsiz olarak yapilmaktadir Kayak TeknikleriAlp disiplini alpine skiing ya da downhill skiing kar uzerinde kayaklarla birlikte yapilan kapilardan gecerek en hizli asagiya inmenin temel oldugu bir yarismadir 1936 Kis Olimpiyatlari ile birlikte olimpiyat sporlari arasina katilmistir Sporcular olimpiyat ve dunya sampiyonalarina katilabildigi gibi her sene dunya kupasi yarislarina da katilir Alp disiplini kapsaminda dort onemli yaris turu vardir Bunlar slalom SL buyuk slalom GS super buyuk slalom super G ve inis disiplini yarislaridir Kombine Alp disiplini heliski biatlon da aittir Kuzey disiplini Kuzey disiplini ise agirlikla duz yol ve cikis iceren dayaniklilik temelli yarislari icerir Topuklar serbesttir sadece ayak uclari kayaga tutunur boylece kayakcinin dizleri donuslerde neredeyse kara deger kayakli kosu kayakla atlama kuzey kombine kir kayagi dahildir Telemark Alp ve Kuzey kayak dallarinin birlesiminden olusmus bir kayma teknigidir Kayak ayakkabilarinin sadece ucunun kayaga sabitlendigi ve topuk bolgesinin serbest kaldigi her turlu zeminde kaymaya uygun bir donus tekniktir Telemark kayak tarihinin en eskilerindendir diyebiliriz Iskandinav ulkelerinde 1800 lu yillarda ayakkabilarin tahta kayaga ip ya da kablo ile ucundan baglanmasiyla ortaya cikti Bu spor Amerika Birlesik Devletleri nde 1971 yilinda tekrar revize edildi 1970 ve 80 li yillarda populer olmaya basladi 1995 yilina kadar kendi adiyla anilan Uluslararasi Telemark Federasyonu tarafindan yonetilildi Sonraki yillarda Uluslararasi kayak Federasyonu na devredildi Ilk Telemark Dunya Sampiyonasi Lillehammer da Norvec duzenlenmistir Serbest stil kayak kayagin akrobatik bir spor biciminde yapilan cesididir turleri bulunuyor Ayrica bakinizKazakistan Kayak Federasyonu Dunya Kayak Sampiyonasi Basciftlik Kayak Tesisi Uluslararasi Kayak Federasyonu Turkiye Kayak Federasyonu Turkiye de kayak Halfpipe Su kayagi Deniz kayagiKaynakca Arsivlenmis kopya 26 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2018 Tocnaye Jacques de la 1980 En franskmann i Norge i 1799 1799da Norvec te bir fransiz ilk baski Brunswick 1801 Norveccesi Cappelens forlag Alp disiplini 28 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi 11 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kayak kis sporu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir