Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yarımada Savaşı (İspanyolca: Guerra de la Independencia) veya İspanyol Bağımsızlık Savaşı, Napolyon Savaşları'nın İber Yarımadası'nda geçen bölümüdür. Fransız ordusu dağlık İber Yarımadası'nda modern savaş taktiklerinden mahrum savaşmış, düzenli ordular yerine gerillalara karşı savaşıldığı için yoğun kayıplar vermişlerdir. Bu sebeple Fransızlara karşı İngiliz, İspanyol ve Portekiz kuvvetleri arasında geçen savaş, Napolyon'un ordusunu yavaş yavaş tüketmiş ve devrilmesinde etkili olmuştur.
| Yarımada Savaşı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Napolyon Savaşları | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Danimarka-Norveç (La Romana'nın tümeninin tahliyesi) | |||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Güçler | |||||||||
Kasım 1808: 205,000 31,000 35,0001811: 55,000 gerillaNisan 1813: 172,000 Wellington 1813: 121,000 (53,749 Britanyalı, 39,608 İspanyol ve 27,569 Portekiz | Mayıs 1808: 165,103 Kasım 1808: 244,125 Şubat 1809: 288,551 Ocak 1810: 324,996 Temmuz 1811: 291,414 Haziran 1812: 230,000 Ekim 1812: 261,933 Nisan 1813: 200,000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
32,429 yaralandı | 180,000-240,000 öldürüldü 237,000 yaralandı | ||||||||
| 1,000,000+ asker ve sivil hayatını kaybetti | |||||||||
Savaşın öncesi
7 Temmuz 1807'de Tilsit'te Rusya'yla imzaladığı antlaşma, Napolyon'a bütün dikkatini Birleşik Krallık'a ve Birleşik Krallık'ın dostu olan İsveç ve Portekiz üzerinde yoğunlaştırma olanağı verdi. Varılan antlaşmaya göre, Rus İmparatorluğu İsveç'ten Finlandiya'ya kadar olan toprakları işgal etmek üzere harekete geçecek, 1796'dan beri İspanya'nın müttefiki olan Napolyon ise Portekiz'den "limanlarını İngiltere'ye kapatmasını ve İngiltere'ye savaş ilan etmesi"ni isteyecekti.
19 Temmuz'da bu talebini Portekiz yönetimine bildiren Napolyon'un niyeti İngiliz ticaretini engelleyerek, bu ülkeyi barışa zorlamak için oluşturduğu Kıta Ablukası'nı tamamlamaktı. Portekizlilerin harekete geçmekte ağır davranmaları üzerine, Napolyon General Andoche Junot'ya 30 bin kişilik bir kuvvetle İspanya'dan Portekiz üzerine yürümesini emretti (Ekim-Kasım 1807). Junot 30 Kasım'da Portekiz kraliyet ailesinin Brezilya'ya gitmek üzere terk ettiği başkent Lizbon'a girdi. Çok geçmeden İspanya'nın kuzeyindeki bazı bölgeleri de işgal eden Fransızlara karşı direnişi örgütlemeyi başaramayan İspanya başbakanı Manuel de Godoy, Kral IV. Carlos'a Portekiz kraliyet ailesinin yaptığı gibi Güney Amerika'ya kaçmasını salık verdi. Ama Madrid'den yola çıkan IV. Carlos, Aranjuez'de oğlu Fernando'nun yandaşlarınca durduruldu ve ayaklanmacıların baskısıyla Godoy'u görevden almayı, oğlu lehine de tahttan çekilmeyi kabul etti. (17 Mart 1808). Durumdan yararlanan Napolyon, General Joachim Murat'a Madrid'i işgal emri verdi. Böylece, çeşitli tehdit ve vaatlerle, Carlos ve Fernando'yu görüşmelerde bulunmak için Bayonne'ye getirtmeyi başardı. 5 Mayıs 1808'de burada Fernando'yu Carlos, Carlos'u da kendisi lehine tahttan çekilmeye zorladı ve kardeşi Joseph Bonaparte'ı kendi adına ülkeyi yönetmek üzere İspanya kralı ilan etti. Ama Madrid halkının 2 Mayıs'ta işgalcilere karşı ayaklanmasıyla İspanyol Bağımsızlık Savaşı başladı.
Savaş
Madrid'deki ayaklanma Napolyon'un sonunu hazırlayan gelişmelerin başlangıcı oldu. Fransızların başkentteki ayaklanmayı büyük bir şiddetle bastırmalarına karşın direniş bütün İspanya'ya yayıldı. Başarılı bir gerilla savaşı yürüten İspanyollar, Fransızları Valensiya'dan püskürttükten sonra Endülüs'e kadar ilerlemiş olan General 'u geri çekilmeye ve 23 Temmuz'da 'de ordusuyla birlikte teslim olmaya zorladılar. Hemen ardından başkent Madrid üzerine yürüyüşe geçerek ağustosta Joseph Bonaparte'ı kentten sürdüler.
Çok geçmeden karşı saldırıya geçen Fransızlar Aralık 1808'de Madrid'i yeniden ele geçirdiler. Bunu üzerine direnişe önderlik eden yerel komitelerin (junta provinciale) merkezi önce güneydeki Sevilla'ya, Ocak 1810'da General Nicolas de Dieu Soult'un Endülüs'ü ele geçirmesi ve Sevilla'nın düşmesi üzerine de Cadiz'e alındı.
Ama İngiliz orduları komutanı Arthur Wellesley'nin 1808'den başlayarak Portekiz'de Fransızlara karşı yürüttüğü kararlı direniş, İspanyol gerillaların sürekli etkinliği ve Fransızlar arasında çıkan anlaşmazlıklar savaşın müttefikler için bozgunla sonuçlanmasını engelledi.1810-1812 arasında İspanya ve Portekiz'in çeşitli kesimlerinde Fransızlarla yapılan çok sayıda çarpışma sonuçsuz kalmakla birlikte, Fransızların insan ve malzeme kaynaklarının yavaş yavaş tükenmesine yol açtı. Bu arada bütün dikkatini Rusya'ya düzenleyeceği sefer üzerinde yoğunlaştırmış olan Napolyon'un 1811-1812'de 30 bin dolayında askerini doğuya doğru yürüyen Büyük Ordu'ya katılmak üzere yarımadadan çekmesi Fransızların durumunu daha da ağırlaştırdı.
1812'de Portekiz'deki üssünden yola çıkarak İspanya içlerine doğru ilerlemeye başlayan Wellington'un 21 Haziran 1813'teki Vitoria Çarpışması'nda Mareşal Jean Baptiste Jourdan'ı yenilgiye uğratması Yarımada Savaşı'nın sonunu getirdi. Wellington çarpışmasından sonra İspanya'dan çekilen Joseph Bonaparte'ı izleyerek Pireneler'in ötesine kadar ilerledi (Ağustos 1813). Napolyon ise Leipzig'de uğradığı ağır yenilgiden sonra, İspanya'da tutunmasının olanaksızlığını kabul ederek, tahttan indirildiğinden beri 'de tutsak olan VII. Fernando'yu serbest bıraktı (Aralık 1813). 7. Fernando'nun Mart 1814'te İspanya'ya dönerek yeniden tahta geçmesiyle Yarımada Savaşı resmen sona erdi.
- ^ a b c d e Clodfelter 2008, s. 164.
- ^ Chartrand 2000, s. 16.
- ^ Fraser 2008, s. 394.
- ^ a b c d e Clodfelter 2008, s. 166.
- ^ Gates 2002, s. 521.
- ^ Clodfelter 2008, s. 165.
- ^ Fraser 2008, s. 476.
- ^ a b c d e f g Clodfelter 2008, s. 167.
Not listesi
- ^ İspanyolca'da, İspanyol partizanlar tarafından yürütülen asimetrik savaş biçimine "gerilla" ("küçük savaş") adı verilirken, bu tür taktiklerin uygulayıcılarına "guerrillero" denilirdi. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yarimada Savasi Ispanyolca Guerra de la Independencia veya Ispanyol Bagimsizlik Savasi Napolyon Savaslari nin Iber Yarimadasi nda gecen bolumudur Fransiz ordusu daglik Iber Yarimadasi nda modern savas taktiklerinden mahrum savasmis duzenli ordular yerine gerillalara karsi savasildigi icin yogun kayiplar vermislerdir Bu sebeple Fransizlara karsi Ingiliz Ispanyol ve Portekiz kuvvetleri arasinda gecen savas Napolyon un ordusunu yavas yavas tuketmis ve devrilmesinde etkili olmustur Yarimada SavasiNapolyon SavaslariTarih2 Mayis 1808 17 Nisan 1814BolgeIber Yarimadasi Guney FransaSebepDos de Mayo AyaklanmasiSonucKoalisyon zaferi Paris Antlasmasi Ispanyol Amerikasi Bagimsizlik Isyanlarinin baslangiciTaraflarIspanya Buyuk Britanya PortekizFransa Napolyon Ispanyasi Italya Kralligi Ren Konfederasyonu Varsova Duklugu Danimarka Norvec La Romana nin tumeninin tahliyesi Komutanlar ve liderlerArthur Wellesley olu VII Fernando Miguel Ricardo de AlavaNapoleon I Joseph I Pierre Augereau Jean Baptiste Bessieres Jean Baptiste Jourdan Jean Lannes Francois Joseph Lefebvre Jacques MacDonald Auguste de Marmont Andre Massena Bon Adrien Jeannot de Moncey Joachim Murat Michel Ney Jean de Dieu Soult Louis Gabriel Suchet Claude Victor PerrinGuclerKasim 1808 205 000 31 000 35 000 1811 55 000 gerilla Nisan 1813 172 000 Wellington 1813 121 000 53 749 Britanyali 39 608 Ispanyol ve 27 569 PortekizMayis 1808 165 103 Kasim 1808 244 125 Subat 1809 288 551 Ocak 1810 324 996 Temmuz 1811 291 414 Haziran 1812 230 000 Ekim 1812 261 933 Nisan 1813 200 000Kayiplar215 000 375 000 asker ve sivil oldu 25 000 gerilla olduruldu Aralik 1810 Mayis 1814 35 630 olu 24 053 kisi salgin hastalikta oldu 32 429 yaralandi180 000 240 000 olduruldu 237 000 yaralandi1 000 000 asker ve sivil hayatini kaybettiSavasin oncesi7 Temmuz 1807 de Tilsit te Rusya yla imzaladigi antlasma Napolyon a butun dikkatini Birlesik Krallik a ve Birlesik Krallik in dostu olan Isvec ve Portekiz uzerinde yogunlastirma olanagi verdi Varilan antlasmaya gore Rus Imparatorlugu Isvec ten Finlandiya ya kadar olan topraklari isgal etmek uzere harekete gececek 1796 dan beri Ispanya nin muttefiki olan Napolyon ise Portekiz den limanlarini Ingiltere ye kapatmasini ve Ingiltere ye savas ilan etmesi ni isteyecekti 19 Temmuz da bu talebini Portekiz yonetimine bildiren Napolyon un niyeti Ingiliz ticaretini engelleyerek bu ulkeyi barisa zorlamak icin olusturdugu Kita Ablukasi ni tamamlamakti Portekizlilerin harekete gecmekte agir davranmalari uzerine Napolyon General Andoche Junot ya 30 bin kisilik bir kuvvetle Ispanya dan Portekiz uzerine yurumesini emretti Ekim Kasim 1807 Junot 30 Kasim da Portekiz kraliyet ailesinin Brezilya ya gitmek uzere terk ettigi baskent Lizbon a girdi Cok gecmeden Ispanya nin kuzeyindeki bazi bolgeleri de isgal eden Fransizlara karsi direnisi orgutlemeyi basaramayan Ispanya basbakani Manuel de Godoy Kral IV Carlos a Portekiz kraliyet ailesinin yaptigi gibi Guney Amerika ya kacmasini salik verdi Ama Madrid den yola cikan IV Carlos Aranjuez de oglu Fernando nun yandaslarinca durduruldu ve ayaklanmacilarin baskisiyla Godoy u gorevden almayi oglu lehine de tahttan cekilmeyi kabul etti 17 Mart 1808 Durumdan yararlanan Napolyon General Joachim Murat a Madrid i isgal emri verdi Boylece cesitli tehdit ve vaatlerle Carlos ve Fernando yu gorusmelerde bulunmak icin Bayonne ye getirtmeyi basardi 5 Mayis 1808 de burada Fernando yu Carlos Carlos u da kendisi lehine tahttan cekilmeye zorladi ve kardesi Joseph Bonaparte i kendi adina ulkeyi yonetmek uzere Ispanya krali ilan etti Ama Madrid halkinin 2 Mayis ta isgalcilere karsi ayaklanmasiyla Ispanyol Bagimsizlik Savasi basladi SavasMadrid deki ayaklanma Napolyon un sonunu hazirlayan gelismelerin baslangici oldu Fransizlarin baskentteki ayaklanmayi buyuk bir siddetle bastirmalarina karsin direnis butun Ispanya ya yayildi Basarili bir gerilla savasi yuruten Ispanyollar Fransizlari Valensiya dan puskurttukten sonra Endulus e kadar ilerlemis olan General u geri cekilmeye ve 23 Temmuz da de ordusuyla birlikte teslim olmaya zorladilar Hemen ardindan baskent Madrid uzerine yuruyuse gecerek agustosta Joseph Bonaparte i kentten surduler Cok gecmeden karsi saldiriya gecen Fransizlar Aralik 1808 de Madrid i yeniden ele gecirdiler Bunu uzerine direnise onderlik eden yerel komitelerin junta provinciale merkezi once guneydeki Sevilla ya Ocak 1810 da General Nicolas de Dieu Soult un Endulus u ele gecirmesi ve Sevilla nin dusmesi uzerine de Cadiz e alindi Ama Ingiliz ordulari komutani Arthur Wellesley nin 1808 den baslayarak Portekiz de Fransizlara karsi yuruttugu kararli direnis Ispanyol gerillalarin surekli etkinligi ve Fransizlar arasinda cikan anlasmazliklar savasin muttefikler icin bozgunla sonuclanmasini engelledi 1810 1812 arasinda Ispanya ve Portekiz in cesitli kesimlerinde Fransizlarla yapilan cok sayida carpisma sonucsuz kalmakla birlikte Fransizlarin insan ve malzeme kaynaklarinin yavas yavas tukenmesine yol acti Bu arada butun dikkatini Rusya ya duzenleyecegi sefer uzerinde yogunlastirmis olan Napolyon un 1811 1812 de 30 bin dolayinda askerini doguya dogru yuruyen Buyuk Ordu ya katilmak uzere yarimadadan cekmesi Fransizlarin durumunu daha da agirlastirdi 1812 de Portekiz deki ussunden yola cikarak Ispanya iclerine dogru ilerlemeye baslayan Wellington un 21 Haziran 1813 teki Vitoria Carpismasi nda Maresal Jean Baptiste Jourdan i yenilgiye ugratmasi Yarimada Savasi nin sonunu getirdi Wellington carpismasindan sonra Ispanya dan cekilen Joseph Bonaparte i izleyerek Pireneler in otesine kadar ilerledi Agustos 1813 Napolyon ise Leipzig de ugradigi agir yenilgiden sonra Ispanya da tutunmasinin olanaksizligini kabul ederek tahttan indirildiginden beri de tutsak olan VII Fernando yu serbest birakti Aralik 1813 7 Fernando nun Mart 1814 te Ispanya ya donerek yeniden tahta gecmesiyle Yarimada Savasi resmen sona erdi a b c d e Clodfelter 2008 s 164 Chartrand 2000 s 16 Fraser 2008 s 394 a b c d e Clodfelter 2008 s 166 Gates 2002 s 521 Clodfelter 2008 s 165 Fraser 2008 s 476 a b c d e f g Clodfelter 2008 s 167 Not listesi Ispanyolca da Ispanyol partizanlar tarafindan yurutulen asimetrik savas bicimine gerilla kucuk savas adi verilirken bu tur taktiklerin uygulayicilarina guerrillero denilirdi