Çift başlı kartal, arma bilimi ve bayrakbilim'de imparatorluklar ile ilişkilendirilmiş bir semboldür. Modern dönemde kullanılan sembollerin çoğu Bizans İmparatorluğu döneminde hüküm sürmüş Paleologos Hanedanı arması ile bağlantılıdır. Kutsal Roma İmparatorluğu ve diğer Ortodoks beyliklerinde kullanılmaya başlayan bu semboller Yeni Çağ döneminde kabul edilip günümüze kadar gelmeyi sürdürdü. Bunun yanında Aquila adı verilen tek başlı kartal ve üç başlı kartal formları da kullanıldı.
Motifin geçmişte Bronz Çağ döneminde Miken Uygarlığı'nın İlirya bölgesi, Antik Yakın Doğu bölgesi ve Hititler'de sembol olarak kullanıldığı görülür. 10. ve 11. yüzyıldan itibaren Bizans İmparatorluğu ve 13. yüzyıl döneminde Endülüs ve Sırbistan Büyük Prensliği bölgesinde, 13 ve 15. yüzyılda Trabzon İmparatorluğu tarafından kullanım örnekleri görülür. Sonrasında Müslüman dünyasında Anadolu Selçukluları ve Memlükler devletlerinin kullandığı sembol Hristiyan dünyasında da Kutsal Roma İmparatorluğu, Sırbistan Krallığı, Arnavutluk soyluları ve Rusya Çarlığı tarafından tercih edilmiştir.
Tarihi
Bronz Çağ
Bu dönemde Antik Yakın Doğu bölgesinde özellikle Asurlular tarafından disefali yani birden fazla başı olan mitolojik varlıkların sembol olarak kullanıldığı görülür. Bu semboller Hititler tarafından da benimsenmiştir. Hititler'de çift başlı kartal kraliyet nişanesi olarak yorumlanmıştır.Alacahöyük'te çift başlı heykel kabartması bulunmuştur. Miken Uygarlığı bölgesindeki mezarlık kalıntılarında da benzer sembollere rastlanmıştır.
Orta Çağ
Bu dönemde sembolün Bulgar İmparatorluğu ve Fransız Krallığı bölgelerinde kullanımına rastlanır. Benzer şekilde Endülüs bölgesinde de rastlanır. Ancak en önemli örnekler Bizans İmparatorluğu döneminde hüküm sürmüş Paleologos Hanedanı arması ile birlikte ortaya çıkmıştır.
Müslüman Dünyasında kullanımı
Çift başlı kartal motifi, 13. yüzyılın başlarında Orta Çağ Anadolu'sunun Anadolu Selçuklu Devleti ve Türk beyliklerinde benimsenmiştir.I. Alâeddin Keykubad döneminde Konya'da inşa edilen kalenin bir kemerinin kilit taşındaki görünümü, motifin kraliyet çağrışımına işaret etmektedir. Motif, bu dönemin Türkmen sikkelerinde, özellikle de Artuklu hükümdarı Hasankeyfli Nasreddin Mahmud döneminde basılan sikkelerde görülür.Diyarbakır Kalesi'nin kulelerindeki bazı taş kabartmalarda da görülmektedir.
Hristiyan Dünyasında kullanımı
Çift başlı kartalın Kutsal Roma İmparatorluğu, Sırbistan Krallığı, Arnavutluk soyluları ve Rusya Çarlığı'nda benimsenmesi Orta Çağda, muhtemelen 12. yüzyılda başlasa da yaygın kullanım 15. yüzyılın sonlarında İstanbul'un Fethi'nden sonra görülür.
- Alacahöyük'teki çift başlı kartal kabartması
- Paleologos arması
- Sivas'taki Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası'ndaki çift başlı kartal kabartması (13.yy)
- Artuklular döneminde kullanılan sikkedeki çift başlı kartal figürü (13.yy)
- Kutsal Roma İmparatorluğu'nda Reichsadler adı verilen hanedan kartalının Chronica Majora (1250) adlı kitaptaki çizimi
- Moskova Knezliği hükümdarı III. İvan'ın arması (1472)
- Kutsal Roma İmparatorluğu'nda çift başlı kartal sembolü (1510)
- Günümüzde Arnavutluk bölgesinde kurulan Kastrioti Prensliği arması
Günümüzdeki kullanımı
Günümüzde Arnavutluk, Sırbistan, Karadağ'ın devlet bayraklarında çift başlı kartal vardır. Yunan Ortodoks Kilisesi ve Arnavutluk Ortodoks Kilisesi de dahil olmak üzere bir dizi Ortodoks Hristiyan kilisesi tarafından amblem olarak kullanılmaktadır. Modern Yunanistan'da, Yunanistan Kara Kuvvetleri logosunda kullanımda görünmektedir. İki başlı kartal, Avusturya-Macaristan, Yugoslavya Krallığı, Avusturya (1934-1938), Arnavutluk, Ermenistan, Karadağ, Rusya ve Sırbistan'ın modern ve tarihi armalarında da görünür. Ayrıca Almanya, Hollanda ve Sırbistan'daki bazı şehirlerin belediye kollarında ; İspanya'nın Toledo Eyaletinin arma ve bayrağında ; İtalya'nın Velletri kasabasının armalarında ve Hırvatistan'ın Rijeka şehrinin bayrağında kullanıldığı görülür.
Başta Yunan ve Türk olmak üzere birçok spor kulübünün ambleminde çift başlı kartal vardır. Bunlardan bazıları: Türkiye'nin iki futbol kulübü, BB Erzurumspor ve Konyaspor ve Yunan spor kulüpleri AEK (İstanbul Atletizm Birliği) ve PAOK (İstanbul'un Panthesalonikios Atletizm kulübü) 'tur. Aynı zamanda Hollanda kulüpleri NEC ve SBV Vitesse ile İngiliz futbol ligi AFC Wimbledon logolarında bulunur.
Türkiye'de ayrıca Emniyet Genel Müdürlüğü, Niğde Valiliği, Konya Belediyesi ve Diyarbakır Belediyesi'nin armalarında da çift başlı kartal vardır.
Resim Galerisi
Bayrak , arma ve logolarda kullanımı
- Anadolu Selçuklu Devleti bayrağında kullanılan Rumi kartal (13.yy)
- Kutsal Roma İmparatorluğu bayrağı (1430-1806)
- Rus İmparatorluğu arması (1721-1917)
- Avusturya İmparatorluğu arması (1815-1867)
- Lombardiya-Venedik Krallığı bayrağı (1815-1866)
- Alman Konfederasyonu arması (1815-1866)
- Pehlevi Hanedanı veliaht prensi bayrağı
- Yunan Ortodoks Kilisesi bayrağı (günümüz)
- Sırbistan arması (2004– günümüz)
- Arnavutluk arması (günümüz)
- Arnavutluk bayrağı (günümüz)
- Ermenistan arması (günümüz)
- Rusya arması (1993 – günümüz)
- Karadağ arması (2004– günümüz)
- Emniyet Genel Müdürlüğü logosu (günümüz)
Sanatta kullanımı
- İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi girişinde çift başlı kartal heykeli
- Atina Başpiskoposluğu binası önündeki çift başlı kartal heykeli
- Viyana'daki çift başlı kartal heykeli
- Melk Posta Ofisi binasında çift başlı kartal heykeli
- Leipzig'deki çift başlı kartal heykeli
- Helsinki'deki çift başlı kartal heykeli
- Moskova'daki İskender Bahçesi girişindeki çift başlı kartal heykeli
- Edvard Isto'nun "Hyökkäys" (Saldırı) adlı tablosunda genç bakire Finli kıza saldıran çift başlı kartal (Rusya)
Wikimedia Commons'ta Çift başlı kartal ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Chariton, Jesse David (2011). "The Mesopotamian Origins of the Hittite Double-Headed Eagle". UW-L Journal of Undergraduate Research. Cilt XIV – ResearchGate vasıtasıyla.
- ^ Collins, Billie Jean. 2010 "Animal Mastery in Hittite Art and Texts" in The Master of Animals in Old World Iconography, ed. Derek B. Counts and Bettina Arnold, pp. 59-74. Main Series, Number 24, Archaeolingua Foundation, Budapest.
- ^ Chariton, Jesse David (2008). "The Function of the Double-Headed Eagle at Yazılıkaya" (PDF). UW-L Archaeology Senior Theses. 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2022 – Minds@UW vasıtasıyla.
- ^ Stone slab with Double-Headed Eagle, Stara Zagora, Nasionalen Arkheologicheski Muzei, Sofia Inv. nr.B: 854; 10th-11th century, from the time of the Macedonian Empire in Bulgaria (976-1018) or from the time of Byzantine occupation (971-976; 1018-1185) and may be the emblem of rank of the Bulgarian tsar/basileus in Illyricum. Evans, Helen C. & William D. Wixom. Eds. The Glory of the Byzantine Empire. Art and Culture of the Byzantine Era A.D. 843-1261. The Metropolitan Museum of Art, New York, 1997. 326f.
- ^ Miniature of the Archangel Michael (killing a devil) and a monk, with a two-headed eagle between the arches, ms. of Pseudo-saint Clément, Recognitiones; Mont Saint-Michel, c. 1000. Avranches, Bibliothèque Municipale ms. 50.
- ^ Reconstructed by the Abegg Stiftung Riggisberg, Switzerland. P. Ackermann: A Gold-woven Byzantine Silk of the Tenth Century. In: Revue des Arts Asiatiques X, 1936, 87-88. D.G. Sheperd: A mediaeval brocade. In: Bulletin of the Cleveland Museum of Arts 37, 1950, 195-196; S. Müller-Christensen: Zwei Seidengewebe als Zeugnisse der Wechselwirkung von Byzanz und Islam. In: Artes Minores. Dank an Werner Abegg. Bern, 1973, 22-25.
- ^ "It was from the , however, that the Turks adopted the double-headed eagle. A royal association with this emblem is suggested by its appearance on the keystone of an arch from the Seljuk citadel at Ikonion. This is made even more explicit by the double-headed eagle emblazoned with the word al-Sultan on a ceramic tile excavated at the palace of Alaeddin Kaykubad at Kubadabad, near Akşehir" Helen C. Evans, William D. Wixom, The Glory of the Byzantine Empire: Art and Culture of the Byzantine Era, A.D. 843-1261, Metropolitan Museum of Art (1997), p. 411.
- ^ "Artuqids of Mardin, Nasir al-Din Mahmud (1200-1222 AD), AE Dirhem 26 mm; minted AH 617 (1220/1221 AD) obv: Two-headed eagle. Rev: Three line Kufic legend in beaded border" Tom Buggey, Coins of Islam 5 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. "B2272. ARTUQUIDS OF HISN KAYFA AND AMID, NASIR AL-DIN-MAHMUD, 1200-1222 AD. AE Dirhem, Spengler/Sayles 15. 12.68 gm. Two headed eagle with wings spread representing the astrological sign Gemini/Legend. Nice VF." Edgar L. Owen, TURKOMAN AND OTHER EARLY WORLD COINS 26 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Baldwin Islamic Coin Auction 18 12 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . nos. 626-629.
- ^ Gallery: WHC 2015 – Diyarbakir Fortress and Hevsel Gardens Cultural Landscape (Turkey) 17 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . UNESCO. Retrieved on 11 April 2020.
- ^ Atlagić, Marko (2009). "Određivanje nacionalnih heraldičkih simbola na primjeru Srba i Hrvata [Étude des symboles nationaux héraldiques à l' exemple des Serbes et des Croates]" (PDF). Zbornik radova Filozofskog fakulteta u Prištini, 39. ss. 179-188. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cift basli kartal arma bilimi ve bayrakbilim de imparatorluklar ile iliskilendirilmis bir semboldur Modern donemde kullanilan sembollerin cogu Bizans Imparatorlugu doneminde hukum surmus Paleologos Hanedani armasi ile baglantilidir Kutsal Roma Imparatorlugu ve diger Ortodoks beyliklerinde kullanilmaya baslayan bu semboller Yeni Cag doneminde kabul edilip gunumuze kadar gelmeyi surdurdu Bunun yaninda Aquila adi verilen tek basli kartal ve uc basli kartal formlari da kullanildi Konya da Ince Minare de Selcuklu doneminden kalma cift basli kartal kabartmasi 13 yy Motifin gecmiste Bronz Cag doneminde Miken Uygarligi nin Ilirya bolgesi Antik Yakin Dogu bolgesi ve Hititler de sembol olarak kullanildigi gorulur 10 ve 11 yuzyildan itibaren Bizans Imparatorlugu ve 13 yuzyil doneminde Endulus ve Sirbistan Buyuk Prensligi bolgesinde 13 ve 15 yuzyilda Trabzon Imparatorlugu tarafindan kullanim ornekleri gorulur Sonrasinda Musluman dunyasinda Anadolu Selcuklulari ve Memlukler devletlerinin kullandigi sembol Hristiyan dunyasinda da Kutsal Roma Imparatorlugu Sirbistan Kralligi Arnavutluk soylulari ve Rusya Carligi tarafindan tercih edilmistir TarihiBronz Cag Bu donemde Antik Yakin Dogu bolgesinde ozellikle Asurlular tarafindan disefali yani birden fazla basi olan mitolojik varliklarin sembol olarak kullanildigi gorulur Bu semboller Hititler tarafindan da benimsenmistir Hititler de cift basli kartal kraliyet nisanesi olarak yorumlanmistir Alacahoyuk te cift basli heykel kabartmasi bulunmustur Miken Uygarligi bolgesindeki mezarlik kalintilarinda da benzer sembollere rastlanmistir Orta Cag Bu donemde sembolun Bulgar Imparatorlugu ve Fransiz Kralligi bolgelerinde kullanimina rastlanir Benzer sekilde Endulus bolgesinde de rastlanir Ancak en onemli ornekler Bizans Imparatorlugu doneminde hukum surmus Paleologos Hanedani armasi ile birlikte ortaya cikmistir Musluman Dunyasinda kullanimi Cift basli kartal motifi 13 yuzyilin baslarinda Orta Cag Anadolu sunun Anadolu Selcuklu Devleti ve Turk beyliklerinde benimsenmistir I Alaeddin Keykubad doneminde Konya da insa edilen kalenin bir kemerinin kilit tasindaki gorunumu motifin kraliyet cagrisimina isaret etmektedir Motif bu donemin Turkmen sikkelerinde ozellikle de Artuklu hukumdari Hasankeyfli Nasreddin Mahmud doneminde basilan sikkelerde gorulur Diyarbakir Kalesi nin kulelerindeki bazi tas kabartmalarda da gorulmektedir Hristiyan Dunyasinda kullanimi Cift basli kartalin Kutsal Roma Imparatorlugu Sirbistan Kralligi Arnavutluk soylulari ve Rusya Carligi nda benimsenmesi Orta Cagda muhtemelen 12 yuzyilda baslasa da yaygin kullanim 15 yuzyilin sonlarinda Istanbul un Fethi nden sonra gorulur Alacahoyuk teki cift basli kartal kabartmasi Paleologos armasi Sivas taki Divrigi Ulu Camii ve Darussifasi ndaki cift basli kartal kabartmasi 13 yy Artuklular doneminde kullanilan sikkedeki cift basli kartal figuru 13 yy Kutsal Roma Imparatorlugu nda Reichsadler adi verilen hanedan kartalinin Chronica Majora 1250 adli kitaptaki cizimi Moskova Knezligi hukumdari III Ivan in armasi 1472 Kutsal Roma Imparatorlugu nda cift basli kartal sembolu 1510 Gunumuzde Arnavutluk bolgesinde kurulan Kastrioti Prensligi armasiGunumuzdeki kullanimiGunumuzde Arnavutluk Sirbistan Karadag in devlet bayraklarinda cift basli kartal vardir Yunan Ortodoks Kilisesi ve Arnavutluk Ortodoks Kilisesi de dahil olmak uzere bir dizi Ortodoks Hristiyan kilisesi tarafindan amblem olarak kullanilmaktadir Modern Yunanistan da Yunanistan Kara Kuvvetleri logosunda kullanimda gorunmektedir Iki basli kartal Avusturya Macaristan Yugoslavya Kralligi Avusturya 1934 1938 Arnavutluk Ermenistan Karadag Rusya ve Sirbistan in modern ve tarihi armalarinda da gorunur Ayrica Almanya Hollanda ve Sirbistan daki bazi sehirlerin belediye kollarinda Ispanya nin Toledo Eyaletinin arma ve bayraginda Italya nin Velletri kasabasinin armalarinda ve Hirvatistan in Rijeka sehrinin bayraginda kullanildigi gorulur Basta Yunan ve Turk olmak uzere bircok spor kulubunun ambleminde cift basli kartal vardir Bunlardan bazilari Turkiye nin iki futbol kulubu BB Erzurumspor ve Konyaspor ve Yunan spor kulupleri AEK Istanbul Atletizm Birligi ve PAOK Istanbul un Panthesalonikios Atletizm kulubu tur Ayni zamanda Hollanda kulupleri NEC ve SBV Vitesse ile Ingiliz futbol ligi AFC Wimbledon logolarinda bulunur Turkiye de ayrica Emniyet Genel Mudurlugu Nigde Valiligi Konya Belediyesi ve Diyarbakir Belediyesi nin armalarinda da cift basli kartal vardir Resim GalerisiBayrak arma ve logolarda kullanimi Anadolu Selcuklu Devleti bayraginda kullanilan Rumi kartal 13 yy Kutsal Roma Imparatorlugu bayragi 1430 1806 Rus Imparatorlugu armasi 1721 1917 Avusturya Imparatorlugu armasi 1815 1867 Lombardiya Venedik Kralligi bayragi 1815 1866 Alman Konfederasyonu armasi 1815 1866 Pehlevi Hanedani veliaht prensi bayragi Yunan Ortodoks Kilisesi bayragi gunumuz Sirbistan armasi 2004 gunumuz Arnavutluk armasi gunumuz Arnavutluk bayragi gunumuz Ermenistan armasi gunumuz Rusya armasi 1993 gunumuz Karadag armasi 2004 gunumuz Emniyet Genel Mudurlugu logosu gunumuz Sanatta kullanimi Istanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi girisinde cift basli kartal heykeli Atina Baspiskoposlugu binasi onundeki cift basli kartal heykeli Viyana daki cift basli kartal heykeli Melk Posta Ofisi binasinda cift basli kartal heykeli Leipzig deki cift basli kartal heykeli Helsinki deki cift basli kartal heykeli Moskova daki Iskender Bahcesi girisindeki cift basli kartal heykeli Edvard Isto nun Hyokkays Saldiri adli tablosunda genc bakire Finli kiza saldiran cift basli kartal Rusya Wikimedia Commons ta Cift basli kartal ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ayrica bakinizOksoko Kureys Sahini Selahaddin KartaliKaynakca Chariton Jesse David 2011 The Mesopotamian Origins of the Hittite Double Headed Eagle UW L Journal of Undergraduate Research Cilt XIV ResearchGate vasitasiyla Collins Billie Jean 2010 Animal Mastery in Hittite Art and Texts in The Master of Animals in Old World Iconography ed Derek B Counts and Bettina Arnold pp 59 74 Main Series Number 24 Archaeolingua Foundation Budapest Chariton Jesse David 2008 The Function of the Double Headed Eagle at Yazilikaya PDF UW L Archaeology Senior Theses 17 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Aralik 2022 Minds UW vasitasiyla Stone slab with Double Headed Eagle Stara Zagora Nasionalen Arkheologicheski Muzei Sofia Inv nr B 854 10th 11th century from the time of the Macedonian Empire in Bulgaria 976 1018 or from the time of Byzantine occupation 971 976 1018 1185 and may be the emblem of rank of the Bulgarian tsar basileus in Illyricum Evans Helen C amp William D Wixom Eds The Glory of the Byzantine Empire Art and Culture of the Byzantine Era A D 843 1261 The Metropolitan Museum of Art New York 1997 326f Miniature of the Archangel Michael killing a devil and a monk with a two headed eagle between the arches ms of Pseudo saint Clement Recognitiones Mont Saint Michel c 1000 Avranches Bibliotheque Municipale ms 50 Reconstructed by the Abegg Stiftung Riggisberg Switzerland P Ackermann A Gold woven Byzantine Silk of the Tenth Century In Revue des Arts Asiatiques X 1936 87 88 D G Sheperd A mediaeval brocade In Bulletin of the Cleveland Museum of Arts 37 1950 195 196 S Muller Christensen Zwei Seidengewebe als Zeugnisse der Wechselwirkung von Byzanz und Islam In Artes Minores Dank an Werner Abegg Bern 1973 22 25 It was from the however that the Turks adopted the double headed eagle A royal association with this emblem is suggested by its appearance on the keystone of an arch from the Seljuk citadel at Ikonion This is made even more explicit by the double headed eagle emblazoned with the word al Sultan on a ceramic tile excavated at the palace of Alaeddin Kaykubad at Kubadabad near Aksehir Helen C Evans William D Wixom The Glory of the Byzantine Empire Art and Culture of the Byzantine Era A D 843 1261 Metropolitan Museum of Art 1997 p 411 Artuqids of Mardin Nasir al Din Mahmud 1200 1222 AD AE Dirhem 26 mm minted AH 617 1220 1221 AD obv Two headed eagle Rev Three line Kufic legend in beaded border Tom Buggey Coins of Islam 5 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde B2272 ARTUQUIDS OF HISN KAYFA AND AMID NASIR AL DIN MAHMUD 1200 1222 AD AE Dirhem Spengler Sayles 15 12 68 gm Two headed eagle with wings spread representing the astrological sign Gemini Legend Nice VF Edgar L Owen TURKOMAN AND OTHER EARLY WORLD COINS 26 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Baldwin Islamic Coin Auction 18 12 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde nos 626 629 Gallery WHC 2015 Diyarbakir Fortress and Hevsel Gardens Cultural Landscape Turkey 17 Aralik 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNESCO Retrieved on 11 April 2020 Atlagic Marko 2009 Određivanje nacionalnih heraldickih simbola na primjeru Srba i Hrvata Etude des symboles nationaux heraldiques a l exemple des Serbes et des Croates PDF Zbornik radova Filozofskog fakulteta u Pristini 39 ss 179 188 28 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan PDF