Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Franjo Tuđman (Türkçe okunuşu: Franyo Tucman), Hırvat politikacı ve tarihçi. Ülkenin Yugoslavya'dan bağımsızlığını kazanmasının ardından Hırvatistan'ın ilk cumhurbaşkanı oldu ve 1990'dan 1999'daki ölümüne kadar cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Mayıs 1990 ile Temmuz 1990 arası Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti'nin dokuzuncu ve son başkanlığını yaptı.
| Vrhovnik Franjo Tuđman | |
|---|---|
 | |
| Hırvatistan Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 30 Mayıs 1990 - 10 Aralık 1999 | |
| Başbakan | Stjepan Mesić (1990) Josip Manolić (1990-91) Franjo Gregurić (1991-92) Hrvoje Šarinić (1992-93) Nikica Valentić (1993-95) Zlatko Mateša (1995-99) |
| Yerine geldiği | Ivo Latin (Hırvatistan Cumhurbaşkanlığı Konseyi Başkanı olarak) |
| Yerine gelen | (geçici) |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 14 Mayıs 1922 , (şimdi Hırvatistan) |
| Ölüm | 10 Aralık 1999 (77 yaşında) Zagreb, Hırvatistan |
| Partisi | Yugoslavya Komünistler Ligi (1942-1967) |
| Evlilik(ler) | Ankica Tuđman (Evlilik öncesi soyadı Žumbar) |
| Mesleği | Asker, tarihçi, siyasetçi |
| Dini | Katolik |
| İmzası |  |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Yugoslavya Hırvatistan |
| Branşı | Yugoslav Partizanları (1942-45) (1945-61) Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri |
| Hizmet yılları | 1942–1961 1995–1999 |
| Rütbesi | Tümgeneral (YPA) () |
| Komutası | 10. Zagreb Kolordusu |
| Çatışma/savaşları | II. Dünya Savaşı |
Tuđman, Veliko Trgovišće'de doğdu. 2. Dünya Savaşı sırasında Yugoslav Partizanlarının bir üyesi olarak savaştı. Savaştan sonra Yugoslav Savunma Bakanlığı'nda görev aldı ve daha sonra 1960 yılında Yugoslav Ordusu'nun tümgeneral rütbesine yükseldi. Askeri kariyerinin ardından kendisini jeopolitik çalışmalarına adadı. 1963'te Zagreb Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde profesör oldu. 1965'te tarih doktorası aldı ve rejimle çatışana kadar tarihçi olarak çalıştı. Tuđman, ülkede reform çağrısı yapan Hırvat Baharı hareketine katıldı ve 1972'deki faaliyetleri nedeniyle hapse atıldı. Sonraki yıllarda komünizmin sonuna kadar nispeten anonim yaşadı ve bunun üzerine 1989'da Hırvat Demokrat Birliği (HDZ)'ni kurarak siyasi kariyerine başladı.
HDZ, 1990'daki ilk Hırvat parlamento seçimlerini kazandı ve Tuđman, Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti cumhurbaşkanı oldu. Tuđman cumhurbaşkanı olarak yeni bir anayasa getirdi ve bağımsız bir Hırvatistan'ın kurulması için baskı yaptı. 19 Mayıs 1991'de seçmenlerin yüzde 93'ü tarafından onaylanan bağımsızlık referandumu yapıldı. Hırvatistan, 25 Haziran 1991'de Yugoslavya'dan bağımsızlığını ilan etti. Sırpların çoğunlukta olduğu bölgeler, Yugoslav Ordusu tarafından desteklenerek ayaklandı ve Tuđman, Hırvat Kurtuluş Savaşı sırasında Hırvatistan'a liderlik etti. 1992'de ateşkes imzalandı, ancak savaş, Hırvatların Boşnaklarla ittifak halinde savaştığı Bosna-Hersek'e sıçradı. İşbirliği 1992'nin sonlarında başarısız oldu ve Tuđman hükûmeti, uluslararası toplumdan eleştiri getiren bir hareket olan Hırvat-Boşnak Savaşı sırasında Hersek-Bosna'nın yanında yer aldı. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Hersek-Bosna'nın eski üst düzey yetkililerinin savaş suçları davasının nihai kararında, Tuđman'ın ortak suç girişiminde Bosnalı Müslümanlara yönelik etnik temizlik yoluyla Hırvat halkını yeniden birleştirecek bir birim kurma hedefini paylaştığını belirtti. Ancak, onu belirli bir suçtan suçlu bulmadı.
Mart 1994'te Bosna Devlet Başkanı Alija Izetbegović ile Hırvatlar ve Boşnakların yeniden müttefik olmasını sağlayan Washington Antlaşması'nı imzaladı. Ağustos 1995'te, Hırvatistan'daki savaşı etkin bir şekilde sona erdiren Fırtına Operasyonu olarak bilinen büyük bir saldırıya izin verdi. Aynı yıl Bosna Savaşı'na son veren Dayton Antlaşması'nın imzacılarından biri oldu. 1992 ve 1997'de yeniden cumhurbaşkanı seçildi ve 1999'daki ölümüne kadar iktidarda kaldı. Taraftarları Hırvat bağımsızlığını kazanmasındaki rolüne dikkat çekerken, muhalifler başkanlığını otoriter olarak nitelendirdiler. Tuđman'ın ölümünden sonra yapılan anketler, Hırvat halkı arasında genel olarak yüksek bir olumluluk derecesi gösterdi.
Ödülleri
Hırvatistan
1995 yılında Hırvat Parlamentosu tarafından verildi:
| Ödül | |
|---|---|
 | |
 | |
 | |
 | |
 | |
 | (yüzü Ruđer Bošković) |
 | |
 | |
 | |
Askeri rütbe
| Ödül | |
|---|---|
 | Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri |
Uluslararası
| Ödül | Ülke | Veren | Tarih | Yer | |
|---|---|---|---|---|---|
 | Kılıçlı Büyük Haç İtalya Askeri Nişanı |  İtalya | Francesco Cossiga | 17 Ocak 1992 | Zagreb |
 |  Şili | Eduardo Frei Ruiz-Tagle | 29 Kasım 1994 | Santiago, Şili | |
 Arjantin | Carlos Menem | 1 Aralık 1994 | Buenos Aires | ||
 |  Rusya | Boris Yeltsin | 4 Kasım 1996 | Zagreb | |
 |  Yunanistan | Konstantinos Stefanopulos | 23 Kasım 1998 | Atina | |
 | Devlet Nişanı |  Türkiye | Süleyman Demirel | 1999 | Zagreb |
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Franjo Tuđman ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Website in a tribute of Franjo Tuđman 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Hırvatça)
- Britannica entry on Franjo Tuđman 26 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
- ^ Binder, David (11 Aralık 1999). "Tudjman Is Dead; Croat Led Country Out of Yugoslavia". New York Times. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ "ODLUKA O OZNAKAMA ČINOVA I DUŽNOSTI U ORUŽANIM SNAGAMA REPUBLIKE HRVATSKE" (Hırvatça). 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Aralık 2013.
- ^ ASP scripting: Drago Kelemen, dkelemen@.morh.hr. . Hrvatski-vojnik.hr. 23 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2015.
- ^ . Hrt.hr. 19 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Franjo Tuđman Turkce okunusu Franyo Tucman Hirvat politikaci ve tarihci Ulkenin Yugoslavya dan bagimsizligini kazanmasinin ardindan Hirvatistan in ilk cumhurbaskani oldu ve 1990 dan 1999 daki olumune kadar cumhurbaskani olarak gorev yapti Mayis 1990 ile Temmuz 1990 arasi Hirvatistan Sosyalist Cumhuriyeti nin dokuzuncu ve son baskanligini yapti Vrhovnik Franjo TuđmanHirvatistan CumhurbaskaniGorev suresi 30 Mayis 1990 10 Aralik 1999Basbakan Stjepan Mesic 1990 Josip Manolic 1990 91 Franjo Greguric 1991 92 Hrvoje Sarinic 1992 93 Nikica Valentic 1993 95 Zlatko Matesa 1995 99 Yerine geldigi Ivo Latin Hirvatistan Cumhurbaskanligi Konseyi Baskani olarak Yerine gelen gecici Kisisel bilgilerDogum 14 Mayis 1922 1922 05 14 simdi Hirvatistan Olum 10 Aralik 1999 77 yasinda Zagreb HirvatistanPartisi Yugoslavya Komunistler Ligi 1942 1967 Evlilik ler Ankica Tuđman Evlilik oncesi soyadi Zumbar Meslegi Asker tarihci siyasetciDini KatolikImzasiAskeri hizmetiBagliligi Yugoslavya HirvatistanBransi Yugoslav Partizanlari 1942 45 1945 61 Hirvatistan Silahli KuvvetleriHizmet yillari 1942 1961 1995 1999Rutbesi Tumgeneral YPA Komutasi 10 Zagreb KolordusuCatisma savaslari II Dunya SavasiZagreb teki mezari Tuđman Veliko Trgovisce de dogdu 2 Dunya Savasi sirasinda Yugoslav Partizanlarinin bir uyesi olarak savasti Savastan sonra Yugoslav Savunma Bakanligi nda gorev aldi ve daha sonra 1960 yilinda Yugoslav Ordusu nun tumgeneral rutbesine yukseldi Askeri kariyerinin ardindan kendisini jeopolitik calismalarina adadi 1963 te Zagreb Siyasal Bilgiler Fakultesi nde profesor oldu 1965 te tarih doktorasi aldi ve rejimle catisana kadar tarihci olarak calisti Tuđman ulkede reform cagrisi yapan Hirvat Bahari hareketine katildi ve 1972 deki faaliyetleri nedeniyle hapse atildi Sonraki yillarda komunizmin sonuna kadar nispeten anonim yasadi ve bunun uzerine 1989 da Hirvat Demokrat Birligi HDZ ni kurarak siyasi kariyerine basladi HDZ 1990 daki ilk Hirvat parlamento secimlerini kazandi ve Tuđman Hirvatistan Sosyalist Cumhuriyeti cumhurbaskani oldu Tuđman cumhurbaskani olarak yeni bir anayasa getirdi ve bagimsiz bir Hirvatistan in kurulmasi icin baski yapti 19 Mayis 1991 de secmenlerin yuzde 93 u tarafindan onaylanan bagimsizlik referandumu yapildi Hirvatistan 25 Haziran 1991 de Yugoslavya dan bagimsizligini ilan etti Sirplarin cogunlukta oldugu bolgeler Yugoslav Ordusu tarafindan desteklenerek ayaklandi ve Tuđman Hirvat Kurtulus Savasi sirasinda Hirvatistan a liderlik etti 1992 de ateskes imzalandi ancak savas Hirvatlarin Bosnaklarla ittifak halinde savastigi Bosna Hersek e sicradi Isbirligi 1992 nin sonlarinda basarisiz oldu ve Tuđman hukumeti uluslararasi toplumdan elestiri getiren bir hareket olan Hirvat Bosnak Savasi sirasinda Hersek Bosna nin yaninda yer aldi Eski Yugoslavya Uluslararasi Ceza Mahkemesi Hersek Bosna nin eski ust duzey yetkililerinin savas suclari davasinin nihai kararinda Tuđman in ortak suc girisiminde Bosnali Muslumanlara yonelik etnik temizlik yoluyla Hirvat halkini yeniden birlestirecek bir birim kurma hedefini paylastigini belirtti Ancak onu belirli bir suctan suclu bulmadi Mart 1994 te Bosna Devlet Baskani Alija Izetbegovic ile Hirvatlar ve Bosnaklarin yeniden muttefik olmasini saglayan Washington Antlasmasi ni imzaladi Agustos 1995 te Hirvatistan daki savasi etkin bir sekilde sona erdiren Firtina Operasyonu olarak bilinen buyuk bir saldiriya izin verdi Ayni yil Bosna Savasi na son veren Dayton Antlasmasi nin imzacilarindan biri oldu 1992 ve 1997 de yeniden cumhurbaskani secildi ve 1999 daki olumune kadar iktidarda kaldi Taraftarlari Hirvat bagimsizligini kazanmasindaki rolune dikkat cekerken muhalifler baskanligini otoriter olarak nitelendirdiler Tuđman in olumunden sonra yapilan anketler Hirvat halki arasinda genel olarak yuksek bir olumluluk derecesi gosterdi OdulleriHirvatistan 1995 yilinda Hirvat Parlamentosu tarafindan verildi Odul yuzu Ruđer Boskovic Askeri rutbe OdulHirvatistan Silahli KuvvetleriUluslararasi Odul Ulke Veren Tarih YerKilicli Buyuk Hac Italya Askeri Nisani Italya Francesco Cossiga 17 Ocak 1992 Zagreb Sili Eduardo Frei Ruiz Tagle 29 Kasim 1994 Santiago Sili Arjantin Carlos Menem 1 Aralik 1994 Buenos Aires Rusya Boris Yeltsin 4 Kasim 1996 Zagreb Yunanistan Konstantinos Stefanopulos 23 Kasim 1998 AtinaDevlet Nisani Turkiye Suleyman Demirel 1999 ZagrebDis baglantilarWikimedia Commons ta Franjo Tuđman ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Website in a tribute of Franjo Tuđman 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hirvatca Britannica entry on Franjo Tuđman 26 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Kaynakca Binder David 11 Aralik 1999 Tudjman Is Dead Croat Led Country Out of Yugoslavia New York Times 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2015 ODLUKA O OZNAKAMA CINOVA I DUZNOSTI U ORUZANIM SNAGAMA REPUBLIKE HRVATSKE Hirvatca 15 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Aralik 2013 ASP scripting Drago Kelemen dkelemen morh hr Hrvatski vojnik hr 23 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2015 Hrt hr 19 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2013