Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kula-Salihli Jeoparkı, Batı Anadolu‐Ege eşiğinde, Manisa ili sınırları içerisinde yer alan jeoparktır. Yaklaşık 300 km² alan kaplayan Kula-Salihli Jeoparkı sahası, ekseriyeti Kula ilçesinde olmakla birlikte kısmen Salihli ilçesi ile Sandal Beldesi, Gökçeören (Menye) Beldesi, Adala Beldesi ve Gökeyüp Beldelerini içine almaktadır.
| Kula-Salihli Jeoparkı | |
|---|---|
 | |
  Kula-Salihli Jeoparkı (Türkiye) | |
 | |
| Tür | Jeopark |
| Konum | Kula-Salihli, Manisa, Türkiye |
| Yüzölçümü | 300 km² |
| Açılış | 2013 |
| Durum | Faaliyette |
| Resmî site | Kula-Salihli Jeoparkı |
Jeolojik konum
Batı Anadolu Alp‐Himalaya dağ oluşum kuşağı içinde yer almaktadır. Alp‐Himalaya dağ oluşum kuşağı, Afrika Arabistan ve Hindistan Levhalarının kuzeye doğru hareket etmeleri ve Avrasya Levhası ile çarpışmaları sonucunda meydana gelmiştir. Türkiye’nin neotektonik zaman aralığı Doğu Anadolu’da kabuk kalınlaşması ve kısalmasına neden olan kıtasal çarpışmayla (Avrasya‐Arap Plakaları) karakterize edilmektedir.
Tarihçe
Kula-Salihli Jeoparkı sahası doğal, jeolojik, kültürel ve arkeolojik zenginliğinden dolayı antik dönemlerden günümüze dek pek çok seyyahın ve araştırmacının ilgisini çekmiş ve eserlerine konu olmuştur. Keppel (1830), Hamilton ve Strictland (1841), Texier (1862), Bresh ve Premerstein (1891), Washington (1900), Philippson (1914) bunlardan yalnızca bazılarıdır. Kula ve çevresinde peribacalarından karstik mağaralara, kanyonlardan volkan konilerine pek çok doğal miras bulunur. Üstün nitelikli jeolojik ve jeomorfolojik mirasın yanı sıra Kula, çok iyi korunmuş Osmanlı kent mimarisiyle zengin bir tarihi ve kültürel mirasa sahiptir.
Prehistorik insan ayak izleri ile birlikte tüm volkanik yapı ve şekiller ulusal ve uluslararası düzeyde bilimsel, kültürel, rekreasyonal ve turistik amaçlara hizmet edebilecek değerde doğal ve kültürel unsurlardır.
Kula-Salihli Jeoparkı sahası Paleozoik yaşlı metamorfik kayaçlardan (şist, gnays, serpantinit) prehistorik volkanik püskürmelere dek yer kürenin 200 milyon yıllık geçmişine ışık tutan zengin bir jeolojik çeşitliliğe (geodiversity) sahiptir.
Kula-Salihli Jeoparkı sahasının oluşumunda tektonik faaliyetler geniş yer tutar. Kula-Salihli Jeoparkı’nın içerisinde bulunduğu Ege bölgesi kıtasal çarpışma ve dalma batma süreçlerinin kontrolü altında dünyanın tektonik (depremler, volkanlar) bakımından en aktif sahalarından birisidir.
Kula’da günümüzden kabaca bir milyon yıl önce başlayan volkanik faaliyetler üç ana püskürme döneminin ardından nihayet günümüzden yaklaşık 10 bin yıl önce son patlamalarıyla Türkiye’nin en genç geniş ölçekli volkan topoğrafyalarından birini oluşturmuşlardır.
Kula’nın Jeopark ilan edilme sürecinin 10 yıllık bir geçmişi vardır. Bu süreçte çeşitli araştırmacılarca pek çok değerli eser ortaya koyulmuş olsa da planlama hataları ve tecrübe yetersizliği nedeniyle bu girişimlerin tamamı sonuçsuz kalmıştır. 2011 yılında Kula Belediyesi himayesinde ve Jeopark uzmanı Dr. Erdal Gümüş koordinatörlüğünde hayata geçirilen “Kula Volkanik Jeoparkı Avrupa Jeoparklar Ağı Başvuru Eylem Planı 2012” inisiyatifi neticesinde nihayet 4 Eylül 2013 tarihinde Kula Volkanik Jeoparkı Türkiye'nin ve Avrupa'nın ilk ve tek UNESCO Jeoparklar Ağı üyesi ilan edilmiştir.
- Kasım 2011'de Kula Volkanik Jeoparkı, Avrupa Jeoparklar Ağı Başvuru projesi hayata geçirildi.
- Kasım 2012'de Türkiye’nin Avrupa ve UNESCO Jeoparklar Ağı’na ilk resmi başvurusunu yapıldı.
- Mart 2013'te Kula Volkanik Jeoparkı Türkiye’nin ilk Avrupa ve UNESCO Jeoparkı adayı oldu.
- Haziran 2013'te Kula, Avrupa ve UNESCO Jeoparklar Ağı denetiminden geçen ilk Türk Jeoparkı oldu.
- Haziran 2013'te Kula’da Türkiye’nin ilk Jeopark Ziyaretçi Merkezi ve yürüyüş rotası hizmete girdi.
- Temmuz 2013'te Kula’da Türkiye’nin ilk Jeopark Araştırma ve Uygulama Merkezi (JARUM) Celal Bayar Üniversitesi ve Kula Belediyesi işbirliğiyle kuruldu.
- Eylül 2013'te İtalya'da düzenlenen törenle Kula Volkanik Jeoparkı Türkiye'nin ve Avrupa'nın ilk ve tek UNESCO Jeoparkı ilan edildi.
Oluşumu
Arap levhasının güneydoğudan yaptığı bindirme sonucu Anadolu Levhası batıya doğru hareket eder. Helen zonunda duran batıya gidiş, doğu-batı genişlemesine sebep olmuştur. Bu genişlemeler sırasında yerkabuğunun parçalanması sonucu 300 km² alanda rift volkanizması oluşmuştur. Kula çevresinden adala ve demirköprü barajına kadar uzunluğu yaklaşık 36, genişliği yer yer 14kmyi bulan kuzeybatı-güneydoğu istikametli bir yörede arazinin en göze çarpan unsurlarını volkanik şekiller meydana getirir. Bunlardan bazıları dün meydana gelmiş kadar tazedir. Koniler, kraterler, vadileri takiben uzanan büyük lav kuleleri ve çok yaygın bir tefra örtüsü ile her yörenin ilgisini çeken bu saha, Türkiye’de genç volkanizmanın büyük ölçüde bulunduğu başlıca alanlardan biridir.
Antik coğrafyacı Strabon bölgeyi incelemiş, Coğrafya adlı eserinde “Katakekaumene” (Yanık Ülke) şeklinde tanımlamıştır.
Bu reliyef geçen yüzyıl ortalarına doğru Hamilton ve Strickland tarafından da araştırılmıştır. Onlara göre bu yöre tersiyerde de volkanik faaliyetlere sahne olmuş ve bu faaliyetler posttersiyerde başlıca üç aşama halinde devam etmiştir. Posttersiyer volkanizmanın ilk aşamasında Gediz Gömük vadisinin iki tarafındaki yaylaları örten ve üst üste iki akıntıdan meydana gelen plato bazaltları oluşmuştur. Bunu takiben vadiler yarılmış ve ondan sonra da kısa aralıklarla, ikinci ve üçüncü aşamalar meydana gelmiştir. İkinci aşamaya ait volkanik şekiller çok aşınmıştır. Mevcut konilerin yamaçları basık, kraterler belirsizdir. Yamaçlar bitkilerle kaplıdır, yine bu aşamaya ait lav akıntılarının yüzeyinde pedojoniz çok ilerlemiştir ve buralar tarla olarak kullanılmaktadır. Oysaki üçüncü aşamaya ait koniler dik, bitkiden mahrum, lavlar tazedir. Araştırmacılara göre sahadaki volkanik konilerden ancak üçü (kula devlit, kara devlit ve Kaplan devliti) bu en yeni aşamaya aittir.
Manisa iline bağlı Kula ve Selendi ilçeleri arasında yer alan Kula Volkanik Jeoparkı inceleme alanı yaklaşık 1800 km2 bir yer kaplar. Kuvaterner yaşlı Kula Volkanizması 3 ana evrede gerçekleşmiştir. 1. Evre bazalt akıntıları 1.1 milyon yıl önce oluşmuşlardır. ‘Burgaz Volkanitleri’ olarak bilinir. 2. Evre ‘Elekçi Tepe Volkanitleri’ olarak adlandırılmıştır. 3. ve son evre tarihsel dönemlere kadar devam eden koniler, maarlar ve lav akıntılarından oluşan en genç volkanik ürünlerin bulunduğu ‘Divlit Tepe Volkanitleri’ dir. İlk volkanik etkinlikler Neojen sonunda başlamış, Neojen dolguları arasında ve Neojen dolgularını örten lav akıntıları bu evrede meydana gelmiştir. Bu evreye ait bazaltik lav akıntıları ve piroklastik malzeme örtüsü yer yer siyah, koyu gri kızıl renkli ve gözenekli olup yaklaşık 30–40 m. kalınlığa sahiptir. Volkanik malzemenin arazideki yayılışı ile yörenin flüvyal aşınımı birlikte yorumlandığında bu evreye ait volkanik malzemenin yaşının 2.5 milyon yıl olduğu ve Üst Plioseni kapsadığı kestirilebilir.
1. Evre Bazalt Akıntıları (B-1)
‘Burgaz Volkanitleri’ olarak bilinir. Koyu gri –siyah renkte olup değişik soğuma yapıları göstermektedir. Yaklaşık 73 km2’lik bir alan kaplayan ve arazide dik bir morfoloji sunan bu akıntılar, çok iyi gelişmiş soğuma sütun yapıları sunmaktadır.
2. Evre Bazalt Akıntıları (B-2)
2. Bazalt akıntıları ‘Elekçi Tepe Volkanitleri’ olarak tanımlamıştır. Çıkış merkezlerini 49 koni, 4 maar ve 1 adet çatlak oluşturmaktadır. Yayılan akıntının yüzey alanı 200 km2’yi bulmaktadır. Bu evrede bol miktarda anklavlara rastlanılmıştır. Özellikle maar ve cüruf ürünleri içerisinde yer alırlar. Elekçi Tepe Volkanitleri maarların, tüf halkalarının ve volkanik cürufların en iyi örneklerini verir.
3. Evre Bazalt Akıntıları (B-3)
3. Bazalt akıntıları ‘Divlit Tepe Volkanitleri’ olarak tanımlanmıştır. Kula bazaltlarının son ürünü olan bölge, çoğunlukla cüruf konilerden oluşan 40 merkezden çıkmış ve akmışlardır. İlkel insan ayak izleri bölgede Divlit Tepe yakınlarında bulunur. 3. Evre bazaltlarının yaşı 30.000 ile 10.000 yıl olarak bulunmuştur. Bazalt akıntısı tipik olarak üç kısımdan oluşmaktadır. Alt seviye; suyla karşılaşmıştır ve aniden soğuyarak camsı bir görünüm kazanmıştır. Orta seviye; iyi gelişmiş sütun yapıları bulunmaktadır. En üst seviye ise 1m - 3m arasında değişen bloklaşmış kısımlardan oluşur.
Parktaki jeositler
- Jeolojik park kelimesinin kısaltılmış hali olan bu kavram, birden fazla özelliği bir arada bulunduran sahanın adıdır. Her jeopark, bir anlamda “jeosit”tir.Burada vurgulanan, bir alanda aynı veya farklı türlerden birkaç jeolojik özelliğin bir arada olmasıdır.Ölçüsü belirtilmesede boyut sınırı vardır.Örneğin birkaç m2lik jeopark olmaz.Böyle yerler “jeosit”tir.Bununla beraber jeopark ile jeosit kavramlarının anlam sınırlarını çizmek bazen güç olabilir, çünkü çoğu kez birbirlerinin yerlerine kullanılırlar.Yan yana jeoparklar tanımlanamaz.Bu durumda hepsi birden tek jeopark oluşturur.
- Bölgede bulunan jeositler genel olarak : Volkan koni ve kraterleri, volkanik mağara ve tüneller, volkanik kanyon ve şelaleler, kaplıcalar ve maden suları, dokanaklar, ksenolitler, sütun bazaltları, dayklar, peri bacaları ve kırgıbayırlar, kayraklar, ofiyolit melanj olarak tanımlanmıştır.
- Kraterler ve volkan konileri: Alanda yüksekliği 150 m'yi geçmeyen minyatür 80 tane volkanik koni, 5 tane maar bulunur.
- Leçeler ve lav akıntıları: 60 m kalınlıkta lav akıntıları bulunur.
- Volkanik mağara ve tüneller: Lav akışı sırasında dış yüzeyin hava ile teması ile soğuyup katılaşır. İç kısımdan lav akışı durduğunda oluşan boşluklarda tünel ve mağaralar oluşur. Jeoparkta bazılarının içine girilebilen pek çok tünel ve mağara bulunur.
- Volkanik Kanyon ve Şelaleler: Jeoparkta lav yığıntılarını Gediz nehri ile kolları tarafından parçalanmış, uzunluğu 20 km'yi bulan kanyon vadiler oluşmuştur. Kırılma- çökmenin olduğu Adala kanyonunda Su uçtu şelalesi oluşmuştur.
- Maden suları, kaplıcalar: Şehitlioğlu Köyü'nde Roma – Bizans devrinden kalma hamam kalıntılarının bulunur.
- Dokanaklar: Lavlar üzerinden aktıkları açık renkli gölsel depoları pişirmiş, kırmızı-sarıya çevirmiştir. Pek çok yerde bu ardalanma görülür.
- Ksenolitler: Derinlerden gelen magma, yol boyunca kopardığı kaya parçalarını soğuma ile beraber kendi içerisinde barındırır. Kula'da volkanik malzeme içinde yerli kaya olan kalker ve şiste rastlanır.
- Sütun bazaltlar: Kalın lav örtüleri hızlı soğumanın neden olduğu gerilme ve büzülmelerden dolayı altıgen şekilli dikey çatlaklar oluşur. Çakırca ve Sarnıç köylerinde 20 m yüksekliğinde bazalt sütunları bulunur.
- Dayklar: Gölsel depoların içine basınçla dikey olarak sokulan lavlar ince bir damar halinde burada taşlaşmıştır. Uzun zaman sonra çevre aşınırken, dirençli olan dayklar arazide bir duvar gibi çıkıntı oluşturur. Karayar köyünde 200 m uzunluğunda dayk bulunur.
- Kırgıbayır ve peribacaları: İzmir-Ankara karayolu yakınında Yurtbaşı köyünde bulunur. Kula peribacaları akarsu ve gölsel çökellerde oluşmaktadır.
- Kayraklar: Jeparkın ana kayasını oluşturan şist ve gnays, tektonik hareketlerle bozularak özel bir görünüm kazanmıştır.
- Fosilleşmiş insan ayak izi: Çakallar volkan konisi civarında, 1954 yılında 200'den çok fosilleşmiş 40-42 numara insan ayak izi bulunmuştur. İzler 10-12 bin yıllık olduğu tespit edilmiştir.
Galeri
 |  |  |
Kaynakça
- ^ a b c KESKİN, Mehmet (2014). "Jeolojik Konum". Kula Gezisi. istanbul.edu.tr.
- ^ KOÇMAN, A., 2004, ‘’ Yanık ülkenin doğal anıtları: Kula yöresi volkanik oluşumları’’, Ege Üniversitesi Coğrafya Dergisi 13, s:5
- ^ "Kula Volcanic UNESCO Global Geopark (Turkey)". UNESCO. 12 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2018.
- ^ . ERINÇ, S.,1970. "Kula ve Adala arasında genç volkan reliyefi" İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 17, 7-31, İstanbul.
- ^ ERCAN, T. ve Diğ., 1980. Kula-Selendi Yörelerinin Jeolojisi ve Volkanitlerinin Petrolojisi. M.T.A. Raporu, Ankara.
- ^ OZANER, F. S.,1988. Kula ve Selendi Yörelerinin Jeomorfolojisi. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya
- ^ a b c ŞEN, E., AYDAR, E., BAYHAN, H., GOURGAUD, A., 2003 ‘Kula Volkanik Alanı’nın (Batı Anadolu) Fiziksel Volkanolojisi’, İ.T.Ü. Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü.
- ^ a b KAZANCI, N., 2010, ‘Jeolojik Koruma Kavram ve Terimler’, Ankara.
- ^ . geoparkula.com. 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kula-Salihli Jeoparkı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Resmî site
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kula Salihli Jeoparki Bati Anadolu Ege esiginde Manisa ili sinirlari icerisinde yer alan jeoparktir Yaklasik 300 km alan kaplayan Kula Salihli Jeoparki sahasi ekseriyeti Kula ilcesinde olmakla birlikte kismen Salihli ilcesi ile Sandal Beldesi Gokceoren Menye Beldesi Adala Beldesi ve Gokeyup Beldelerini icine almaktadir Kula Salihli JeoparkiKula Salihli Jeoparki Turkiye TurJeoparkKonumKula Salihli Manisa TurkiyeYuzolcumu300 km Acilis2013DurumFaaliyetteResmi siteKula Salihli JeoparkiJeolojik konumBati Anadolu Alp Himalaya dag olusum kusagi icinde yer almaktadir Alp Himalaya dag olusum kusagi Afrika Arabistan ve Hindistan Levhalarinin kuzeye dogru hareket etmeleri ve Avrasya Levhasi ile carpismalari sonucunda meydana gelmistir Turkiye nin neotektonik zaman araligi Dogu Anadolu da kabuk kalinlasmasi ve kisalmasina neden olan kitasal carpismayla Avrasya Arap Plakalari karakterize edilmektedir TarihceKula Salihli Jeoparki sahasi dogal jeolojik kulturel ve arkeolojik zenginliginden dolayi antik donemlerden gunumuze dek pek cok seyyahin ve arastirmacinin ilgisini cekmis ve eserlerine konu olmustur Keppel 1830 Hamilton ve Strictland 1841 Texier 1862 Bresh ve Premerstein 1891 Washington 1900 Philippson 1914 bunlardan yalnizca bazilaridir Kula ve cevresinde peribacalarindan karstik magaralara kanyonlardan volkan konilerine pek cok dogal miras bulunur Ustun nitelikli jeolojik ve jeomorfolojik mirasin yani sira Kula cok iyi korunmus Osmanli kent mimarisiyle zengin bir tarihi ve kulturel mirasa sahiptir Prehistorik insan ayak izleri ile birlikte tum volkanik yapi ve sekiller ulusal ve uluslararasi duzeyde bilimsel kulturel rekreasyonal ve turistik amaclara hizmet edebilecek degerde dogal ve kulturel unsurlardir Kula Salihli Jeoparki sahasi Paleozoik yasli metamorfik kayaclardan sist gnays serpantinit prehistorik volkanik puskurmelere dek yer kurenin 200 milyon yillik gecmisine isik tutan zengin bir jeolojik cesitlilige geodiversity sahiptir Kula Salihli Jeoparki sahasinin olusumunda tektonik faaliyetler genis yer tutar Kula Salihli Jeoparki nin icerisinde bulundugu Ege bolgesi kitasal carpisma ve dalma batma sureclerinin kontrolu altinda dunyanin tektonik depremler volkanlar bakimindan en aktif sahalarindan birisidir Kula da gunumuzden kabaca bir milyon yil once baslayan volkanik faaliyetler uc ana puskurme doneminin ardindan nihayet gunumuzden yaklasik 10 bin yil once son patlamalariyla Turkiye nin en genc genis olcekli volkan topografyalarindan birini olusturmuslardir Kula nin Jeopark ilan edilme surecinin 10 yillik bir gecmisi vardir Bu surecte cesitli arastirmacilarca pek cok degerli eser ortaya koyulmus olsa da planlama hatalari ve tecrube yetersizligi nedeniyle bu girisimlerin tamami sonucsuz kalmistir 2011 yilinda Kula Belediyesi himayesinde ve Jeopark uzmani Dr Erdal Gumus koordinatorlugunde hayata gecirilen Kula Volkanik Jeoparki Avrupa Jeoparklar Agi Basvuru Eylem Plani 2012 inisiyatifi neticesinde nihayet 4 Eylul 2013 tarihinde Kula Volkanik Jeoparki Turkiye nin ve Avrupa nin ilk ve tek UNESCO Jeoparklar Agi uyesi ilan edilmistir Kasim 2011 de Kula Volkanik Jeoparki Avrupa Jeoparklar Agi Basvuru projesi hayata gecirildi Kasim 2012 de Turkiye nin Avrupa ve UNESCO Jeoparklar Agi na ilk resmi basvurusunu yapildi Mart 2013 te Kula Volkanik Jeoparki Turkiye nin ilk Avrupa ve UNESCO Jeoparki adayi oldu Haziran 2013 te Kula Avrupa ve UNESCO Jeoparklar Agi denetiminden gecen ilk Turk Jeoparki oldu Haziran 2013 te Kula da Turkiye nin ilk Jeopark Ziyaretci Merkezi ve yuruyus rotasi hizmete girdi Temmuz 2013 te Kula da Turkiye nin ilk Jeopark Arastirma ve Uygulama Merkezi JARUM Celal Bayar Universitesi ve Kula Belediyesi isbirligiyle kuruldu Eylul 2013 te Italya da duzenlenen torenle Kula Volkanik Jeoparki Turkiye nin ve Avrupa nin ilk ve tek UNESCO Jeoparki ilan edildi OlusumuArap levhasinin guneydogudan yaptigi bindirme sonucu Anadolu Levhasi batiya dogru hareket eder Helen zonunda duran batiya gidis dogu bati genislemesine sebep olmustur Bu genislemeler sirasinda yerkabugunun parcalanmasi sonucu 300 km alanda rift volkanizmasi olusmustur Kula cevresinden adala ve demirkopru barajina kadar uzunlugu yaklasik 36 genisligi yer yer 14kmyi bulan kuzeybati guneydogu istikametli bir yorede arazinin en goze carpan unsurlarini volkanik sekiller meydana getirir Bunlardan bazilari dun meydana gelmis kadar tazedir Koniler kraterler vadileri takiben uzanan buyuk lav kuleleri ve cok yaygin bir tefra ortusu ile her yorenin ilgisini ceken bu saha Turkiye de genc volkanizmanin buyuk olcude bulundugu baslica alanlardan biridir Antik cografyaci Strabon bolgeyi incelemis Cografya adli eserinde Katakekaumene Yanik Ulke seklinde tanimlamistir Bu reliyef gecen yuzyil ortalarina dogru Hamilton ve Strickland tarafindan da arastirilmistir Onlara gore bu yore tersiyerde de volkanik faaliyetlere sahne olmus ve bu faaliyetler posttersiyerde baslica uc asama halinde devam etmistir Posttersiyer volkanizmanin ilk asamasinda Gediz Gomuk vadisinin iki tarafindaki yaylalari orten ve ust uste iki akintidan meydana gelen plato bazaltlari olusmustur Bunu takiben vadiler yarilmis ve ondan sonra da kisa araliklarla ikinci ve ucuncu asamalar meydana gelmistir Ikinci asamaya ait volkanik sekiller cok asinmistir Mevcut konilerin yamaclari basik kraterler belirsizdir Yamaclar bitkilerle kaplidir yine bu asamaya ait lav akintilarinin yuzeyinde pedojoniz cok ilerlemistir ve buralar tarla olarak kullanilmaktadir Oysaki ucuncu asamaya ait koniler dik bitkiden mahrum lavlar tazedir Arastirmacilara gore sahadaki volkanik konilerden ancak ucu kula devlit kara devlit ve Kaplan devliti bu en yeni asamaya aittir Manisa iline bagli Kula ve Selendi ilceleri arasinda yer alan Kula Volkanik Jeoparki inceleme alani yaklasik 1800 km2 bir yer kaplar Kuvaterner yasli Kula Volkanizmasi 3 ana evrede gerceklesmistir 1 Evre bazalt akintilari 1 1 milyon yil once olusmuslardir Burgaz Volkanitleri olarak bilinir 2 Evre Elekci Tepe Volkanitleri olarak adlandirilmistir 3 ve son evre tarihsel donemlere kadar devam eden koniler maarlar ve lav akintilarindan olusan en genc volkanik urunlerin bulundugu Divlit Tepe Volkanitleri dir Ilk volkanik etkinlikler Neojen sonunda baslamis Neojen dolgulari arasinda ve Neojen dolgularini orten lav akintilari bu evrede meydana gelmistir Bu evreye ait bazaltik lav akintilari ve piroklastik malzeme ortusu yer yer siyah koyu gri kizil renkli ve gozenekli olup yaklasik 30 40 m kalinliga sahiptir Volkanik malzemenin arazideki yayilisi ile yorenin fluvyal asinimi birlikte yorumlandiginda bu evreye ait volkanik malzemenin yasinin 2 5 milyon yil oldugu ve Ust Plioseni kapsadigi kestirilebilir 1 Evre Bazalt Akintilari B 1 Burgaz Volkanitleri olarak bilinir Koyu gri siyah renkte olup degisik soguma yapilari gostermektedir Yaklasik 73 km2 lik bir alan kaplayan ve arazide dik bir morfoloji sunan bu akintilar cok iyi gelismis soguma sutun yapilari sunmaktadir 2 Evre Bazalt Akintilari B 2 2 Bazalt akintilari Elekci Tepe Volkanitleri olarak tanimlamistir Cikis merkezlerini 49 koni 4 maar ve 1 adet catlak olusturmaktadir Yayilan akintinin yuzey alani 200 km2 yi bulmaktadir Bu evrede bol miktarda anklavlara rastlanilmistir Ozellikle maar ve curuf urunleri icerisinde yer alirlar Elekci Tepe Volkanitleri maarlarin tuf halkalarinin ve volkanik curuflarin en iyi orneklerini verir 3 Evre Bazalt Akintilari B 3 3 Bazalt akintilari Divlit Tepe Volkanitleri olarak tanimlanmistir Kula bazaltlarinin son urunu olan bolge cogunlukla curuf konilerden olusan 40 merkezden cikmis ve akmislardir Ilkel insan ayak izleri bolgede Divlit Tepe yakinlarinda bulunur 3 Evre bazaltlarinin yasi 30 000 ile 10 000 yil olarak bulunmustur Bazalt akintisi tipik olarak uc kisimdan olusmaktadir Alt seviye suyla karsilasmistir ve aniden soguyarak camsi bir gorunum kazanmistir Orta seviye iyi gelismis sutun yapilari bulunmaktadir En ust seviye ise 1m 3m arasinda degisen bloklasmis kisimlardan olusur Parktaki jeositlerJeolojik park kelimesinin kisaltilmis hali olan bu kavram birden fazla ozelligi bir arada bulunduran sahanin adidir Her jeopark bir anlamda jeosit tir Burada vurgulanan bir alanda ayni veya farkli turlerden birkac jeolojik ozelligin bir arada olmasidir Olcusu belirtilmesede boyut siniri vardir Ornegin birkac m2lik jeopark olmaz Boyle yerler jeosit tir Bununla beraber jeopark ile jeosit kavramlarinin anlam sinirlarini cizmek bazen guc olabilir cunku cogu kez birbirlerinin yerlerine kullanilirlar Yan yana jeoparklar tanimlanamaz Bu durumda hepsi birden tek jeopark olusturur Bolgede bulunan jeositler genel olarak Volkan koni ve kraterleri volkanik magara ve tuneller volkanik kanyon ve selaleler kaplicalar ve maden sulari dokanaklar ksenolitler sutun bazaltlari dayklar peri bacalari ve kirgibayirlar kayraklar ofiyolit melanj olarak tanimlanmistir Kraterler ve volkan konileri Alanda yuksekligi 150 m yi gecmeyen minyatur 80 tane volkanik koni 5 tane maar bulunur Leceler ve lav akintilari 60 m kalinlikta lav akintilari bulunur Volkanik magara ve tuneller Lav akisi sirasinda dis yuzeyin hava ile temasi ile soguyup katilasir Ic kisimdan lav akisi durdugunda olusan bosluklarda tunel ve magaralar olusur Jeoparkta bazilarinin icine girilebilen pek cok tunel ve magara bulunur Volkanik Kanyon ve Selaleler Jeoparkta lav yigintilarini Gediz nehri ile kollari tarafindan parcalanmis uzunlugu 20 km yi bulan kanyon vadiler olusmustur Kirilma cokmenin oldugu Adala kanyonunda Su uctu selalesi olusmustur Maden sulari kaplicalar Sehitlioglu Koyu nde Roma Bizans devrinden kalma hamam kalintilarinin bulunur Dokanaklar Lavlar uzerinden aktiklari acik renkli golsel depolari pisirmis kirmizi sariya cevirmistir Pek cok yerde bu ardalanma gorulur Ksenolitler Derinlerden gelen magma yol boyunca kopardigi kaya parcalarini soguma ile beraber kendi icerisinde barindirir Kula da volkanik malzeme icinde yerli kaya olan kalker ve siste rastlanir Sutun bazaltlar Kalin lav ortuleri hizli sogumanin neden oldugu gerilme ve buzulmelerden dolayi altigen sekilli dikey catlaklar olusur Cakirca ve Sarnic koylerinde 20 m yuksekliginde bazalt sutunlari bulunur Dayklar Golsel depolarin icine basincla dikey olarak sokulan lavlar ince bir damar halinde burada taslasmistir Uzun zaman sonra cevre asinirken direncli olan dayklar arazide bir duvar gibi cikinti olusturur Karayar koyunde 200 m uzunlugunda dayk bulunur Kirgibayir ve peribacalari Izmir Ankara karayolu yakininda Yurtbasi koyunde bulunur Kula peribacalari akarsu ve golsel cokellerde olusmaktadir Kayraklar Jeparkin ana kayasini olusturan sist ve gnays tektonik hareketlerle bozularak ozel bir gorunum kazanmistir Fosillesmis insan ayak izi Cakallar volkan konisi civarinda 1954 yilinda 200 den cok fosillesmis 40 42 numara insan ayak izi bulunmustur Izler 10 12 bin yillik oldugu tespit edilmistir GaleriKula peribacalari Panoramik Kara Divlit Kul konisi gorunumu ve Kula Volkanizim 3 asamasinin ilgili AA tipi bazaltik lav akisi Kula Divlit YanardagiKaynakca a b c KESKIN Mehmet 2014 Jeolojik Konum Kula Gezisi istanbul edu tr KOCMAN A 2004 Yanik ulkenin dogal anitlari Kula yoresi volkanik olusumlari Ege Universitesi Cografya Dergisi 13 s 5 Kula Volcanic UNESCO Global Geopark Turkey UNESCO 12 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2018 ERINC S 1970 Kula ve Adala arasinda genc volkan reliyefi Istanbul Universitesi Cografya Enstitusu Dergisi 17 7 31 Istanbul ERCAN T ve Dig 1980 Kula Selendi Yorelerinin Jeolojisi ve Volkanitlerinin Petrolojisi M T A Raporu Ankara OZANER F S 1988 Kula ve Selendi Yorelerinin Jeomorfolojisi Istanbul Universitesi Deniz Bilimleri ve Cografya a b c SEN E AYDAR E BAYHAN H GOURGAUD A 2003 Kula Volkanik Alani nin Bati Anadolu Fiziksel Volkanolojisi I T U Avrasya Yerbilimleri Enstitusu a b KAZANCI N 2010 Jeolojik Koruma Kavram ve Terimler Ankara geoparkula com 29 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kula Salihli Jeoparki ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Resmi site