Laniakea Süperkümesi (Hawaii dilinde Laniākea "açık gökyüzü" veya "sonsuz cennet" anlamına gelir),Samanyolu'nu ve yakınındaki diğer yaklaşık 100.000 gökadayı içeren bir süperkümedir. Süperkümenin kendisi ise evrendeki en büyük yapılardan biri olan ve Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi adı verilen iplikçik yapısının içinde yer alır.
Laniakea Süperkümesi | |
---|---|
Laniakea Süperkümesi ve bileşen gökada kümelerinin bir haritası | |
Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
Takımyıldız | Güney Üçgeni ve Cetvel (Büyük Çekici) |
Sağ açıklık (α) | 10sa 32d |
Dik açıklık (δ) | -46° 00′ |
En parlak üye | Samanyolu (mag –5,0) |
Galaksi sayısı | 100.000–150.000 |
Ana yapı | Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi |
Büyük eksen (a) | 520 milyon ly (159 Mpc) h−167,80 ± 0,77 ( 2013'ten H0) |
Özellikler | |
Kırmızıya kayma (z) | 0,0708 (merkez) |
Uzaklık | 250 milyon ly (77 Mpc) h−167,80 ± 0,077 (Büyük Çekici) ( 2013'ten H0) |
Bağlanma kütlesi (U) | 1×1017 M☉ |
Katalog belirtmeleri | |
Local Supercluster • Laniakea • Laniakea Supercluster • Laniakea Complex | |
Eylül 2014 tarihinde Hawaii Üniversitesi'nden , Lyon Üniversitesi'nden , Kudüs İbrani Üniversitesi'nden Yehuda Hoffman ve CEA Paris-Saclay Üniversitesi'nden 'nin dahil olduğu bir grup gök bilimcinin, gökadaların göreli hızlarına göre süperkümeleri tanımlamak için yeni bir yöntem üzerine bir çalışma yayınlamasıyla tanımlanmıştır. Yerel süperkümenin bu yeni tanımı, daha önce tanımlanmış yerel süperküme olan Başak Süperkümesi'ni sadece bir uzantı olarak göstermektedir.
Takip eden çalışmalar, Laniakea Süperkümesi'nin kütleçekimsel olarak bağlı olmadığını öne sürmektedir. Bu iddiaya göre Laniakea, çevresindeki bölgelere göre aşırı yoğun olan bütünlüğünü koruyamayacak ve dağılacaktır.
Adı
Laniākea adı Hawaii dilinde "sonsuz cennet" anlamına gelir. Lani "cennet", ākea ise "geniş" veya "sınırsız" anlamındadır. Bu isim, Kapiʻolani Community College'de Hawaii dili yardımcı doçenti olan Nawaʻa Napoleon tarafından önerilmiştir. Bu isimle, Pasifik Okyanusu'nda seyir için yıldızların ve takımyıldızların konumlarını kullanarak gemilerini yönlendiren Polinezyalı denizciler onurlandırılmıştır.
Özellikler
Laniakea Süperkümesi, yaklaşık 160 Mpc (520 milyon ly) boyunca uzanan ve 100.000 gökadayı barındıran devasa bir yapıdır. Yaklaşık 1017güneş kütlesiyle, Samanyolu Gökadası'ndan yaklaşık 100.000 kat fazla kütleye, yani Saat Süperkümesi ile hemen hemen aynı kütleye sahiptir. Laniakea Süperkümesi daha önce ayrı süperkümeler olarak bilinen dört alt bölümden oluşmaktadır:
- Samanyolu'nun da içinde yer aldığı Başak Süperkümesi.
- Suyılanı-Erboğa Süperkümesi
- Laniakea'nın, Cetvel Kümesi yakınlarındaki merkezi çekim noktası olan Büyük Çekici
- Suyılanı süperkümesi olarak da bilinen (Pompa Duvarı)
- Erboğa Süperkümesi
- Pavo-Indus Süperkümesi
- Ocak kümesi (S373), Kılıçbalığı ve Irmak kümelerini içeren Güney Süperkümesi.
Laniakea Süperkümesi'nin en kütleli gökada kümeleri ise sırasıyla Başak, Suyılanı, Erboğa, , , , Ocak, Irmak ve Cetvel kümeleridir. Süperkümenin tamamı yaklaşık 300 ila 500 arasında bilinen gökada kümesi ve gruplarından oluşur. Gerçek sayı bundan çok daha fazla olabilir, çünkü bunlardan bazıları Samanyolu Gökadası'ndaki gaz ve tozla kısmen gizlenen Kaçınma bölgesi'nden geçmektedir ve bu da onları neredeyse tespit edilemez hale getirir.
Süperkümeler, evrenin en büyük yapılarından bazılarıdır ve özellikle içeriden bakıldığında sınırlarını belirlemek zordur. Belirli bir süperküme içerisinde, çoğu gökada hareketleri içe doğru, kütle merkezine yönelmiş olacaktır. Laniakea'da bu kütleçekimsel odak noktası Büyük Çekici olarak adlandırılır ve Samanyolu Gökadası'nın da bulunduğu Yerel Grup'un ve süperküme boyunca diğer tüm gökadaların hareketlerini etkiler. Kendisini oluşturan kümelerin aksine Laniakea, kütleçekimsel olarak bağlı değildir ve karanlık enerji tarafından parçalanacağı tahmin edilmektedir.
Laniakea Süperkümesi'nin varlığının doğrulanması 2014 yılında gerçekleşmiş olsa da 1980'lerde yapılan ilk çalışmalar, o zamanlar bilinen süperkümelerden birçoğunun bağlantılı olabileceğini zaten öne sürüyordu. Örneğin, Güney Afrikalı astronom Anthony Patrick Fairall 1988 yılında kırmızıya kaymalarıyla Başak ve Suyılanı-Erboğa süperkümelerinin bağlantılı olabileceğini belirtmişti.
Konum
Laniakea Süperkümesi'nin komşuları Shapley Süperkümesi, Herkül Süperkümesi, Saç Süperkümesi ve Kahraman-Balıklar Süperkümesi'dir. Laniakea'nın tanımlandığı dönemde, süperkümelerin ve Laniakea'nın sınırları tam olarak bilinmiyordu. O zamandan beri, süperküme sınırlarının ve ötesindeki yapıların incelenmesi önemli ölçüde ilerlemiştir.
Laniakea, kendisi de bir gökada iplikçiği olan Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi'nin bir parçasıdır.
Ayrıca bakınız
- Abell kümeleri listesi
- Boşluk (astronomi)
- Gökada kümesi
- Gökada iplikçiği
- Süperküme
- Yerel boşluk – en yakın komşu boşluk
Kaynakça
- ^ "The Milky Way's 'City' Just Got a New Name". Bloomberg.com. (CityLab). 3 Eylül 2014. 13 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Eylül 2014.
- ^ Taylor, Charles (2014). Science Encyclopedia. Kingfisher.
- ^ a b c Tully, R. Brent; Courtois, Hélène; Hoffman, Yehuda; Pomarède, Daniel (Eylül 2014). "The Laniakea supercluster of galaxies". Nature (İngilizce). 513 (7516). ss. 71-73. arXiv:1409.0880 $2. Bibcode:2014Natur.513...71T. doi:10.1038/nature13674. ISSN 1476-4687. (PMID) 25186900. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ Tempel, Elmo (1 Eylül 2014). "Cosmology: Meet the Laniakea supercluster". Nature. 513 (7516). ss. 41-42. Bibcode:2014Natur.513...41T. doi:10.1038/513041a. (PMID) 25186896.
- ^ "Newly identified galactic supercluster is home to the Milky Way". National Radio Astronomy Observatory. ScienceDaily. Eylül 2014. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ a b Irene Klotz (Eylül 2014). "New map shows Milky Way lives in Laniakea galaxy complex". Reuters. 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ a b Elizabeth Gibney (3 Eylül 2014). "Earth's new address: 'Solar System, Milky Way, Laniakea'". Nature. doi:10.1038/nature.2014.15819. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ Quenqua, Douglas (3 Eylül 2014). "Astronomers Give Name to Network of Galaxies". New York Times. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2014.
- ^ Carlisle, Camille M. (3 Eylül 2014). "Laniakea: Our Home Supercluster". Sky and Telescope. 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.
- ^ Chon, Gayoung; Böhringer, Hans; Zaroubi, Saleem (2015). "On the definition of superclusters". Astronomy & Astrophysics. Cilt 575. ss. L14. arXiv:1502.04584 $2. Bibcode:2015A&A...575L..14C. doi:10.1051/0004-6361/201425591.
- ^ "Multimedia Gallery – | NSF – National Science Foundation". 8 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ "Astronomers define boundaries of our home supercluster and name it Laniakea | EarthSky.org". earthsky.org (İngilizce). 3 Eylül 2014. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.
- ^ Mitra, Shyamal (1989). . The World of Galaxies. New York, NY.: Springer. ss. 426-427. doi:10.1007/978-1-4613-9356-6_65. ISBN . 9 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ Fairall, Anthony Patrick (1988). "A redshift map of the Triangulum Australe-Ara region – Further indication that Centaurus and Pavo are one and the same supercluster". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 230 (1). ss. 69-77. Bibcode:1988MNRAS.230...69F. doi:10.1093/mnras/230.1.69.
- ^ "Astronomers map massive structure beyond Laniakea Supercluster | University of Hawaiʻi System News". University of Hawaii News (İngilizce). 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
- ^ Pomarède, Daniel; Tully, R. Brent; Graziani, Romain; Courtois, Hélène M.; Hoffman, Yehuda; Lezmy, Jérémy (1 Temmuz 2020). "Cosmicflows-3: The South Pole Wall". The Astrophysical Journal. 897 (2). s. 133. arXiv:2007.04414 $2. Bibcode:2020ApJ...897..133P. doi:10.3847/1538-4357/ab9952.
Daha fazla bilgi
- R. Brent Tully; ; Yehuda Hoffman; Daniel Pomarède (2 Eylül 2014). "The Laniakea supercluster of galaxies". Nature (İngilizce). 513 (7516) (4 Eylül 2014 tarihinde yayınlandı). ss. 71-3. arXiv:1409.0880 $2. Bibcode:2014Natur.513...71T. doi:10.1038/nature13674. (PMID) 25186900.
- Meet Laniakea, Our Home Supercluster (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Vimeo, "Laniakea Supercluster", Daniel Pomarède, 4 Eylül 2014 - Keşif makalesinin bulgularının video gösterimi. (İngilizce)
- YouTube, "Laniakea: Our Home Supercluster", Nature Video, 3 Eylül 2014 - Kozmik haritanın sınırlarını yeniden çizerek, evimiz olan süperkümenin sınırlarını yeniden tanımladılar ve ona Laniakea adını verdiler. (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Laniakea Superkumesi Hawaii dilinde Laniakea acik gokyuzu veya sonsuz cennet anlamina gelir Samanyolu nu ve yakinindaki diger yaklasik 100 000 gokadayi iceren bir superkumedir Superkumenin kendisi ise evrendeki en buyuk yapilardan biri olan ve Baliklar Balina Superkume Kompleksi adi verilen iplikcik yapisinin icinde yer alir Laniakea SuperkumesiLaniakea Superkumesi ve bilesen gokada kumelerinin bir haritasiGozlem verisi Donem J2000 TakimyildizGuney Ucgeni ve Cetvel Buyuk Cekici Sag aciklik a 10sa 32dDik aciklik d 46 00 En parlak uyeSamanyolu mag 5 0 Galaksi sayisi100 000 150 000Ana yapiBaliklar Balina Superkume KompleksiBuyuk eksen a 520 milyon ly 159 Mpc h 1 67 80 0 77 2013 ten H0 OzelliklerKirmiziya kayma z 0 0708 merkez Uzaklik250 milyon ly 77 Mpc h 1 67 80 0 077 Buyuk Cekici 2013 ten H0 Baglanma kutlesi U 1 1017 M Katalog belirtmeleriLocal Supercluster Laniakea Laniakea Supercluster Laniakea Complex Eylul 2014 tarihinde Hawaii Universitesi nden Lyon Universitesi nden Kudus Ibrani Universitesi nden Yehuda Hoffman ve CEA Paris Saclay Universitesi nden nin dahil oldugu bir grup gok bilimcinin gokadalarin goreli hizlarina gore superkumeleri tanimlamak icin yeni bir yontem uzerine bir calisma yayinlamasiyla tanimlanmistir Yerel superkumenin bu yeni tanimi daha once tanimlanmis yerel superkume olan Basak Superkumesi ni sadece bir uzanti olarak gostermektedir Takip eden calismalar Laniakea Superkumesi nin kutlecekimsel olarak bagli olmadigini one surmektedir Bu iddiaya gore Laniakea cevresindeki bolgelere gore asiri yogun olan butunlugunu koruyamayacak ve dagilacaktir AdiLaniakea adi Hawaii dilinde sonsuz cennet anlamina gelir Lani cennet akea ise genis veya sinirsiz anlamindadir Bu isim Kapiʻolani Community College de Hawaii dili yardimci docenti olan Nawaʻa Napoleon tarafindan onerilmistir Bu isimle Pasifik Okyanusu nda seyir icin yildizlarin ve takimyildizlarin konumlarini kullanarak gemilerini yonlendiren Polinezyali denizciler onurlandirilmistir Ozellikler source source source source source source source Laniakea ve yakindaki diger gokada superkumelerini 3 boyutlu olarak gosteren bir video Laniakea Superkumesi yaklasik 160 Mpc 520 milyon ly boyunca uzanan ve 100 000 gokadayi barindiran devasa bir yapidir Yaklasik 1017gunes kutlesiyle Samanyolu Gokadasi ndan yaklasik 100 000 kat fazla kutleye yani Saat Superkumesi ile hemen hemen ayni kutleye sahiptir Laniakea Superkumesi daha once ayri superkumeler olarak bilinen dort alt bolumden olusmaktadir Samanyolu nun da icinde yer aldigi Basak Superkumesi Suyilani Erboga Superkumesi Laniakea nin Cetvel Kumesi yakinlarindaki merkezi cekim noktasi olan Buyuk Cekici Suyilani superkumesi olarak da bilinen Pompa Duvari Erboga Superkumesi Pavo Indus Superkumesi Ocak kumesi S373 Kilicbaligi ve Irmak kumelerini iceren Guney Superkumesi Laniakea Superkumesi nin en kutleli gokada kumeleri ise sirasiyla Basak Suyilani Erboga Ocak Irmak ve Cetvel kumeleridir Superkumenin tamami yaklasik 300 ila 500 arasinda bilinen gokada kumesi ve gruplarindan olusur Gercek sayi bundan cok daha fazla olabilir cunku bunlardan bazilari Samanyolu Gokadasi ndaki gaz ve tozla kismen gizlenen Kacinma bolgesi nden gecmektedir ve bu da onlari neredeyse tespit edilemez hale getirir Superkumeler evrenin en buyuk yapilarindan bazilaridir ve ozellikle iceriden bakildiginda sinirlarini belirlemek zordur Belirli bir superkume icerisinde cogu gokada hareketleri ice dogru kutle merkezine yonelmis olacaktir Laniakea da bu kutlecekimsel odak noktasi Buyuk Cekici olarak adlandirilir ve Samanyolu Gokadasi nin da bulundugu Yerel Grup un ve superkume boyunca diger tum gokadalarin hareketlerini etkiler Kendisini olusturan kumelerin aksine Laniakea kutlecekimsel olarak bagli degildir ve karanlik enerji tarafindan parcalanacagi tahmin edilmektedir Laniakea Superkumesi nin varliginin dogrulanmasi 2014 yilinda gerceklesmis olsa da 1980 lerde yapilan ilk calismalar o zamanlar bilinen superkumelerden bircogunun baglantili olabilecegini zaten one suruyordu Ornegin Guney Afrikali astronom Anthony Patrick Fairall 1988 yilinda kirmiziya kaymalariyla Basak ve Suyilani Erboga superkumelerinin baglantili olabilecegini belirtmisti KonumLaniakea nin sari renkle gosterildigi yakin evrendeki superkumelerin bir haritasi Laniakea Superkumesi nin komsulari Shapley Superkumesi Herkul Superkumesi Sac Superkumesi ve Kahraman Baliklar Superkumesi dir Laniakea nin tanimlandigi donemde superkumelerin ve Laniakea nin sinirlari tam olarak bilinmiyordu O zamandan beri superkume sinirlarinin ve otesindeki yapilarin incelenmesi onemli olcude ilerlemistir Laniakea kendisi de bir gokada iplikcigi olan Baliklar Balina Superkume Kompleksi nin bir parcasidir Ayrica bakinizAbell kumeleri listesi Bosluk astronomi Gokada kumesi Gokada iplikcigi Superkume Yerel bosluk en yakin komsu boslukKaynakca The Milky Way s City Just Got a New Name Bloomberg com CityLab 3 Eylul 2014 13 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Eylul 2014 Taylor Charles 2014 Science Encyclopedia Kingfisher a b c Tully R Brent Courtois Helene Hoffman Yehuda Pomarede Daniel Eylul 2014 The Laniakea supercluster of galaxies Nature Ingilizce 513 7516 ss 71 73 arXiv 1409 0880 2 Bibcode 2014Natur 513 71T doi 10 1038 nature13674 ISSN 1476 4687 PMID 25186900 5 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2024 Tempel Elmo 1 Eylul 2014 Cosmology Meet the Laniakea supercluster Nature 513 7516 ss 41 42 Bibcode 2014Natur 513 41T doi 10 1038 513041a PMID 25186896 Newly identified galactic supercluster is home to the Milky Way National Radio Astronomy Observatory ScienceDaily Eylul 2014 7 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2020 a b Irene Klotz Eylul 2014 New map shows Milky Way lives in Laniakea galaxy complex Reuters 13 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2024 a b Elizabeth Gibney 3 Eylul 2014 Earth s new address Solar System Milky Way Laniakea Nature doi 10 1038 nature 2014 15819 7 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2024 Quenqua Douglas 3 Eylul 2014 Astronomers Give Name to Network of Galaxies New York Times 24 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2014 Carlisle Camille M 3 Eylul 2014 Laniakea Our Home Supercluster Sky and Telescope 14 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Eylul 2014 Chon Gayoung Bohringer Hans Zaroubi Saleem 2015 On the definition of superclusters Astronomy amp Astrophysics Cilt 575 ss L14 arXiv 1502 04584 2 Bibcode 2015A amp A 575L 14C doi 10 1051 0004 6361 201425591 Multimedia Gallery NSF National Science Foundation 8 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2024 Astronomers define boundaries of our home supercluster and name it Laniakea EarthSky org earthsky org Ingilizce 3 Eylul 2014 27 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2020 Mitra Shyamal 1989 The World of Galaxies New York NY Springer ss 426 427 doi 10 1007 978 1 4613 9356 6 65 ISBN 978 1 4613 9358 0 9 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Eylul 2020 Fairall Anthony Patrick 1988 A redshift map of the Triangulum Australe Ara region Further indication that Centaurus and Pavo are one and the same supercluster Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 230 1 ss 69 77 Bibcode 1988MNRAS 230 69F doi 10 1093 mnras 230 1 69 Astronomers map massive structure beyond Laniakea Supercluster University of Hawaiʻi System News University of Hawaii News Ingilizce 25 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2020 Pomarede Daniel Tully R Brent Graziani Romain Courtois Helene M Hoffman Yehuda Lezmy Jeremy 1 Temmuz 2020 Cosmicflows 3 The South Pole Wall The Astrophysical Journal 897 2 s 133 arXiv 2007 04414 2 Bibcode 2020ApJ 897 133P doi 10 3847 1538 4357 ab9952 Daha fazla bilgiR Brent Tully Yehuda Hoffman Daniel Pomarede 2 Eylul 2014 The Laniakea supercluster of galaxies Nature Ingilizce 513 7516 4 Eylul 2014 tarihinde yayinlandi ss 71 3 arXiv 1409 0880 2 Bibcode 2014Natur 513 71T doi 10 1038 nature13674 PMID 25186900 Meet Laniakea Our Home Supercluster Ingilizce Dis baglantilarVimeo Laniakea Supercluster Daniel Pomarede 4 Eylul 2014 Kesif makalesinin bulgularinin video gosterimi Ingilizce YouTube Laniakea Our Home Supercluster Nature Video 3 Eylul 2014 Kozmik haritanin sinirlarini yeniden cizerek evimiz olan superkumenin sinirlarini yeniden tanimladilar ve ona Laniakea adini verdiler Ingilizce