André Weil

André Weil (; Fransızca: [ɑ̃dʁe vɛj]; 6 Mayıs 1906, Paris, Fransa - 6 Ağustos 1998, New Jersey, ABD), sayılar teorisi ve cebirsel geometri alanındaki çalışmaları ile tanınan Fransız matematikçidir. Matematiksel Bourbaki grubunun kurucu üyesiydi. Filozof Simone Weil kız kardeşi, yazar Sylvie Weil ise kızıdır.

André Weil
Doğum	6 Mayıs 1906(1906-05-06) Paris, Fransa
Ölüm	6 Ağustos 1998 (92 yaşında) Princeton, New Jersey, ABD
Milliyet	Fransız
Eğitim	Paris Üniversitesi École normale supérieure
Ödüller	(1979) (1980) (1980) (1994) ForMemRS (1966)
Kariyeri
Dalı	Matematik
Çalıştığı kurumlar	(1930-32) Universidade de São Paulo (1945-47) Chicago Üniversitesi (1947-58) Institute for Advanced Study
Doktora danışmanı	Jacques Hadamard Charles Émile Picard
Doktora öğrencileri

Hayatı

André Weil, 1870-71 Fransa-Prusya Savaşı'ndan sonra Alman İmparatorluğu tarafından Alsace-Lorraine'in ilhakından kaçan agnostik Alsaslı Yahudi ebeveynlerin çocuğu olarak Paris'te doğdu. Ünlü filozof Simone Weil, Weil'in tek kardeşiydi. Paris, Roma ve Göttingen'de okudu ve 1928'de doktorasını aldı. Almanya'da iken Weil, Carl Ludwig Siegel ile arkadaş oldu. 1930'dan itibaren Aligarh Muslim Üniversitesi'nde iki akademik yıl geçirdi. Matematiğin yanı sıra klasik Yunan ve Latin edebiyatına, Hinduizm ve Sanskrit edebiyatına ömür boyu ilgi gösterdi: 1920'de kendi kendine Sanskritçe öğrendi.Aix-Marseille Üniversitesi'nde bir yıl, sonra Strasbourg Üniversitesi'nde altı yıl öğretmenlik yaptı. 1937'de Éveline de Possel (evlilik öncesi soyadı Éveline Gillet) ile evlendi.

II. Dünya Savaşı patlak verdiğinde Weil Finlandiya'daydı; Nisan 1939'dan beri İskandinavya'da seyahat ediyordu. Karısı Éveline onsuz Fransa'ya döndü. Weil, Finlandiya'da Kış Savaşı'nın patlak verdiğinde casusluk şüphesiyle yanlışlıkla tutuklandı; ancak, hayatının tehlikede olduğuna dair anlatıların abartılı olduğu gösterildi. Weil, İsveç ve Birleşik Krallık üzerinden Fransa'ya döndü ve Ocak 1940'ta Le Havre'de gözaltına alındı. Görevi bildirmemekle suçlandı ve Le Havre ve ardından Rouen'de hapsedildi. Weil, Şubat ayından Mayıs ayına kadar Rouen'in bir bölgesi olan Bonne-Nouvelle'deki askeri hapishanede, kendisine ün kazandıran çalışmasını tamamladı. 3 Mayıs 1940'ta yargılandı. Beş yıl hapis cezasına çarptırıldı, bunun yerine bir askerî birliğe bağlanmayı talep etti ve Cherbourg'da bir alaya katılma şansı verildi. Fransa'nın düşüşünden sonra deniz yoluyla geldiği Marsilya'da ailesiyle buluştu. Daha sonra Clermont-Ferrand'a gitti ve burada Alman işgali altındaki Fransa'da yaşayan eşi Éveline'le bir araya gelmeyi başardı.

Ocak 1941'de Weil ve ailesi Marsilya'dan New York'a yelken açtı. Savaşın geri kalanını Rockefeller Vakfı ve Guggenheim Vakfı tarafından desteklendiği Amerika Birleşik Devletleri'nde geçirdi. İki yıl boyunca Lehigh Üniversitesi'nde matematik dersi verdi; burada Amerikalı öğrencilerden farklı olarak, askere alınma konusunda endişelenmesine gerek kalmasa da takdir edilmedi, fazla çalıştı ve düşük maaş aldı. Lehigh'deki işinden ayrıldı ve 1945'ten 1947'ye kadar Universidade de São Paulo'da Oscar Zariski ile çalışarak ders verdiği Brezilya'ya taşındı. Weil ve karısının iki kızı, Sylvie (d. 1942) ve Nicolette (d. 1946) vardı.

Daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'ne döndü ve kariyerinin geri kalanını geçireceği İleri Araştırmalar Enstitüsü'ne geçmeden önce 1947'den 1958'e kadar Chicago Üniversitesi'nde ders verdi. Matematik alanındaki çeşitli konferanslara konuşmacı olarak katıldı. 1979'da Weil, Matematikte ikinci Wolf Ödülü'nü Jean Leray ile paylaştı.

Çalışmaları

Weil, bir dizi alanda önemli katkılarda bulundu, en önemlisi cebirsel geometri ve sayılar teorisi arasındaki derin bağlantıları keşfetmesiydi. Bu, Mordell-Weil teoremine giden doktora çalışmasında başladı (1928 ve kısa bir süre Siegel teoreminde integral noktalarına uygulandı). Mordell'in teoreminin geçici bir kanıtı vardı; Weil, sonsuz iniş argümanını, rasyonel noktaları boyutlandırmak için yükseklik fonksiyonları ve bir yirmi yıl boyunca bu şekilde kategorize edilmeyecek olan Galois kohomolojisi aracılığıyla iki tür yapısal yaklaşıma ayırmaya başladı. Weil'in çalışmasının her iki yönü de sürekli olarak önemli teorilere dönüşmüştür.

Başlıca başarıları arasında, sonlu alanlar üzerindeki eğrilerin zeta fonksiyonları için Riemann hipotezinin 1940'ların kanıtı ve bu sonucu desteklemek için cebirsel geometri için uygun temellerin atılması (1942'den 1946'ya en yoğun olarak) vardı. Weil varsayımları 1950'lerden itibaren oldukça etkili oldu; bu ifadeler daha sonra Bernard Dwork,Alexander Grothendieck, Michael Artin ve nihayet 1973'te en zor adımı tamamlayan Pierre Deligne tarafından kanıtlandı.

Weil adele halkasını 1930'ların sonlarında Claude Chevalley'in idellerle liderliğini izleyerek tanıttı ve onlarla Riemann-Roch teoreminin bir kanıtını verdi (1967'de Temel Sayı Teorisinde bir versiyon çıktı). 1938'deki 'matris bölen' (vektör demeti avant la lettre) Riemann-Roch teoremi, demetlerin moduli uzayları gibi daha sonraki fikirlerin çok erken bir tahminiydi. Tamagawa sayıları üzerine Weil varsayımı uzun yıllar direnç gösterdi. Sonunda adelik yaklaşım, otomorfik temsil teorisinde temel hale geldi. 1967 civarında,Taniyama-Shimura varsayımı olarak bilinen başka bir bilinen Weil varsayımını üretti. Varsayımlara karşı tutumu, bir varsayımın bir tahmin olarak hafife alınmaması gerektiğiydi ve Taniyama davasında, kanıtlar ancak 1960'ların sonlarından itibaren gerçekleştirilen kapsamlı hesaplama çalışmasından sonra mevcut hale geldi.

Diğer önemli sonuçlar Pontryagin dualitesi ve diferansiyel geometri üzerineydi. Genel topolojide tek tip uzay kavramını Nicolas Bourbaki ile (kendisinin kurucu üyesi olduğu) işbirliğinin bir yan ürünü olarak tanıttı. Demet teorisi üzerine yaptığı çalışmalar, yayınlanan makalelerinde pek görünmüyor, ancak 1940'ların sonlarında Henri Cartan ile yazışmaları ve toplanan makalelerinde yeniden basılması etkili oldu. Ayrıca boş kümeyi temsil etmesi için Norveç alfabesindeki Ø harfinden türetilen ∅ sembolünü seçti.

Weil, klasik izoperimetrik eşitsizliğin pozitif eğimli olmayan yüzeylerde de geçerli olduğunu gösterdiği 1926'daki ilk makalesinde Riemann geometrisine de iyi bilinen bir katkı yaptı. Bu, daha sonra Cartan-Hadamard varsayımı olarak bilinen şeyin 2 boyutlu durumunu oluşturdu.

Daha önce kuantum mekaniğinde Irving Segal ve David Shale tarafından tanıtılan sözde Weil temsilinin, ikinci dereceden formların klasik teorisini anlamak için çağdaş bir çerçeve verdiğini keşfetti. Bu aynı zamanda başkaları tarafından temsil teorisi ile teta fonksiyonlarını birbirine bağlayan önemli bir gelişimin başlangıcıydı.

Ayrıca Sayı Teorisi tarihi üzerine birkaç kitap yazdı. Weil, 1966'da Kraliyet Cemiyeti'nin (ForMemRS) Yabancı Üyesi seçildi.

Weil'in fikirleri, Bourbaki'nin II.Dünya Savaşı öncesi ve sonrası yazı ve seminerlerine önemli katkılarda bulundu.

İnancı

Hint (Hindu) düşüncesi Weil üzerinde büyük etkiye sahipti. Agnostikti ve dinlere saygı duyuyordu.

Anısı

2004 yılında Saint-Sulpice Gözlemevi'nde gök bilimciler tarafından keşfedilen asteroid 289085 Andreweil'e onun ismi verildi. Resmî isimlendirme, Minor Planet Center tarafından 14 Şubat 2014 tarihinde yayınlandı(M.P.C. 87143).

Kitapları

Matematiksel çalışmalar

• Arithmétique et géométrie sur les variétés algébriques (1935)
• Sur les espaces à structure uniforme et sur la topologie générale (1937)
• L'intégration dans les groupes topologiques and ses uygulamaları (1940)
• Foundations of Algebraic Geometry, American Mathematical Society Colloquium Publications, vol. 29, Providence, R.I.: American Mathematical Society, 1946, ISBN  Foundations of Algebraic Geometry, American Mathematical Society Colloquium Publications, vol. 29, Providence, R.I.: American Mathematical Society, 1946, ISBN  Foundations of Algebraic Geometry, American Mathematical Society Colloquium Publications, vol. 29, Providence, R.I.: American Mathematical Society, 1946, ISBN  

Toplanan makaleler

• Œuvres Scientifiques, Collected Works, üç cilt (1979)
• Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 1 (1926-1951). Springer. March 2009. ISBN . Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 1 (1926-1951). Springer. March 2009. ISBN . Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 1 (1926-1951). Springer. March 2009. ISBN . 
• Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 2 (1951-1964). Springer. March 2009. ISBN . Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 2 (1951-1964). Springer. March 2009. ISBN . Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 2 (1951-1964). Springer. March 2009. ISBN . 
• Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 3 (1964-1978). Springer. March 2009. ISBN . Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 3 (1964-1978). Springer. March 2009. ISBN . Œuvres Scientifiques / Collected Papers. Springer Collected Works in Mathematics (İngilizce). Volume 3 (1964-1978). Springer. March 2009. ISBN . 

Otobiyografi

• Fransızca: Souvenirs d'Apprentissage (1991). JE Cremona tarafından İngilizce olarak inceleme 1 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
• İngilizce çevirisi: The Apprenticeship of a Mathematician 16 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (1992), İnceleme 9 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . tarafından Veeravalli S. Varadarajan; Saunders Mac Lane Tarafından İnceleme 27 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

Anı (kızı tarafından)

• André ve Simone Weil ile Evde, 6 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sylvie Weil, Benjamin Ivry tarafından çevrildi;, Northwestern University Press, 2010.

Kaynakça

1. ^ Mathematics Genealogy Project'te André Weil
2. ^ Horgan (1994). "Profile: Andre Weil – The Last Universal Mathematician". Scientific American. 270 (6): 33-34. doi:10.1038/scientificamerican0694-33. 
3. ^ Amir D. Aczel,The Artist and the Mathematician, Basic Books, 2009 pp.17ff.,p.25.
4. ^ "Borel, Armand" (PDF). 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
5. ^ ^{a b} . 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 
6. ^ Osmo Pekonen: L'affaire Weil à Helsinki en 1939, Gazette des mathématiciens 52 (avril 1992), pp. 13-20. With an afterword by André Weil.
7. ^ Weil, André. "Number theory and algebraic geometry." 30 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . In Proc. Intern. Math. Congres., Cambridge, Mass., vol. 2, pp. 90-100. 1950.
8. ^ "Abstract versus classical algebraic geometry" (PDF). In: Proceedings of International Congress of Mathematicians, 1954, Amsterdam. vol. 3. ss. 550-558. 
9. ^ "History of mathematics: How and why" (PDF). In: Proceedings of International Congress of Mathematicians, (Helsinki, 1978). vol. 1. ss. 227-236. 
10. ^ A. Weil, L'arithmétique sur les courbes algébriques, Acta Math 52, (1929) p. 281-315, reprinted in vol 1 of his collected papers .
11. ^ L.J. Mordell, On the rational solutions of the indeterminate equations of the third and fourth degrees, Proc Cam. Phil. Soc. 21, (1922) p. 179
12. ^ Numbers of solutions of equations in finite fields, 55 (5), 1949, ss. 497-508, doi:10.1090/S0002-9904-1949-09219-4, ISSN 0002-9904  Reprinted in Oeuvres Scientifiques/Collected Papers by André Weil
13. ^ On the rationality of the zeta function of an algebraic variety, 82 (3), American Journal of Mathematics, Vol. 82, No. 3, 1960, ss. 631-648, doi:10.2307/2372974, ISSN 0002-9327 
14. ^ "The cohomology theory of abstract algebraic varieties", Proc. Internat. Congress Math. (Edinburgh, 1958), Cambridge University Press, 1960, ss. 103-118 
15. ^ "Formule de Lefschetz et rationalité des fonctions L", Séminaire Bourbaki, 9, Paris: Société Mathématique de France, 1995 [1965], ss. 41-55 
16. ^ Groupes de monodromie en géométrie algébrique. I, Lecture Notes in Mathematics, Vol. 288, 288, Berlin, New York: Springer-Verlag, 1972, doi:10.1007/BFb0068688, ISBN  
17. ^ "Formes modulaires et représentations l-adiques", Séminaire Bourbaki vol. 1968/69 Exposés 347-363, Lecture Notes in Mathematics, 179, Berlin, New York: Springer-Verlag, 1971, doi:10.1007/BFb0058801, ISBN  
18. ^ La conjecture de Weil. I, 43 (43), 1974, ss. 273-307, doi:10.1007/BF02684373, ISSN 1618-1913, 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 8 Aralık 2020 
19. ^ Deligne, Pierre (1977), , Lecture Notes in Mathematics (Fransızca), 569 (569), Berlin: Springer-Verlag, doi:10.1007/BFb0091516, ISBN , 15 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi 
20. ^ La conjecture de Weil. II, 52 (52), 1980, ss. 137-252, doi:10.1007/BF02684780, ISSN 1618-1913, 26 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 8 Aralık 2020 
21. ^ Groupes de monodromie en géométrie algébrique. II, Lecture Notes in Mathematics, Vol. 340, 340, Berlin, New York: Springer-Verlag, 1973, doi:10.1007/BFb0060505, ISBN  
22. ^ A. Weil, Adeles and algebraic groups, Birkhauser, Boston, 1982
23. ^ Basic number theory., Die Grundlehren der mathematischen Wissenschaften, 144, Springer-Verlag New York, Inc., New York, 1967, ISBN  
24. ^ Exp. No. 186, Adèles et groupes algébriques, Séminaire Bourbaki, 5, 1959, ss. 249-257, 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 8 Aralık 2020 
25. ^ Lang, S. "Some History of the Shimura-Taniyama Conjecture." Not. Amer. Math. Soc. 42, 1301-1307, 1995
26. ^ Borel, A. (1999). "André Weil and Algebraic Topology" (PDF). Notices of the AMS. 46 (4): 422-427. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
27. ^ . Jeff Miller Web Pages. 1 Eylül 2010. 4 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2011. 
28. ^ Weil (1964). "Sur certains groupes d'opérateurs unitaires". Acta Math. (Fransızca). 111: 143-211. doi:10.1007/BF02391012. 
29. ^ Borel, Armand. (see also)
30. ^ American National Biography: Supplement, Volume 1. Oxford University Press. 2002. s. 676. ISBN . Although as a lifelong agnostic he may have been somewhat bemused by Simone Weil's preoccupations with , he remained a vigilant guardian of her memory,... 
31. ^ History of the Mathematical Sciences. Hindustan Book Agency. 2004. s. 63. ISBN . Like in mathematics he would go directly to the teaching of the Masters. He read and was deeply impressed by Ramakrishna. He had affinity for Hinduism. Andre Weil was an agnostic but respected religions. He often teased me about in which he did not believe. He told me he would like to be reincarnated as a cat. He would often impress me by readings in Buddhism. 
32. ^ Cairns, Stewart S. (1939). "Review: Sur les Espaces à Structure Uniforme et sur la Topologie Générale, by A. Weil" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 45 (1): 59-60. doi:10.1090/s0002-9904-1939-06919-X. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
33. ^ Audin, Michèle (2011). "Review: At Home with André and Simone Weil, by Sylvie Weil" (PDF). Notices of the AMS. 58 (5): 697-698. 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 

Dış bağlantılar

• A. Borel, Bull tarafından André Weil 15 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. AMS 46 (2009), 661-666.
• André Weil 15 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Armand Borel, Pierre Cartier, Komaravolu Chandrasekharan, Shiing-Shen Chern ve Shokichi Iyanaga'nın AMS Bildirimleri'ndeki anma makaleleri
• Weil görüntüsü 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
• Matematikte Analoji Üzerine Bir André Weil'in 1940 Mektubu 2 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
• Ford Burkhart (10 Ağustos 1998). "Andre Weil, Who Reshaped Mathematics, Is Dead at 92". The New York Times. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2008. 
• Paul Hoffman (3 Ocak 1999). "The lives they lived: Andre Weil; Numbers Man". The New York Times. 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2008. 
• Sanatsız masumlar ve fildişi kulesi sofistike: Hint matematik sahnesindeki bazı kişilikler 4 Ocak 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - MS Raghunathan
• Varadaraja (April 1999). "Book Review: The Apprenticeship of a Mathematician—Autobiography of André Weil" (PDF). Notices of the AMS. 46 (4): 448-456. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.