Béla Lugosi (d. 20 Ekim 1882 – 16 Ağustos 1956), Macar asıllı Amerikalı tiyatro oyuncusu ve korku filmi oyuncusu.
Béla Lugosi | |
---|---|
The Devil Bat filminden (1940) | |
Doğum | Béla Ferenc Dezső Blaskó 20 Ekim 1882 Lugos, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu (şimdiki Lugoj, Romanya) |
Ölüm | 16 Ağustos 1956 (73 yaşında) Los Angeles, Kaliforniya, ABD |
Diğer ad(lar)ı | Arisztid Olt |
Boy | 1,85 m (6 ft 1 in) |
Resmî site | http://www.lugosi.com |
İmza | |
Bram Stoker'ın klasikleşmiş vampir öyküsü Dracula'nın 1927 tarihli Broadway prodüksiyonunda ve ardından çevrilen 1931 tarihli film versiyonunda oynadığı Kont Dracula rolü ile ün kazanmış, sonraki kariyeriyle sembolleşmiştir.
Gençliği
Lugosi, Paula de Vojnich ile fırıncı olan István Blasko'nun dört çocuğunun en küçüğü olarak, o zamanlar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sınırları içindeki Lugos'ta (şimdi Romanya'daki Lugoj) doğdu. Asıl adı Béla Ferenc Dezső Blaskó idi. Katolik bir aile içinde büyüdü. Lugosi, oyunculuk kariyerine tiyatroda başladı, Shakespeare oyunlarında ve başka önemli rollerde oynadı. Macar sessiz filmlerinde Arisztid Olt takma adıyla rol aldı. I. Dünya Savaşı sırasında Avusturya-Macaristan ordusunda piyade teğmen olarak görev aldı.
1917'de Ilona Szmick ile evlendi ancak eşinin ailesiyle yaşadığı siyasi fikir ayrılıkları sebebiyle 1920'de boşandı.
İlk filmleri
Lugosi ilk olarak 1917 tarihli Az ezredes (İngilizce ismi The Colonel (Albay)) isimli filmde rol aldı. Almanya'ya gitmeden önce Macaristan'da, 1917 ile 1918 arasında on iki filmde oynadı. Béla Kun'un kurduğu Macar Sovyet Cumhuriyeti'nin 1919'da yıkılmasının ardından sol görüşlü kişiler ile sendikacılar korumasız hale gelmişti. Bir oyuncu sendikasının kuruluşunda yer almış olan Lugosi'nin de filmlerde oynaması yasaklandı. Almanya'da sürgündeyken az sayıda ancak iyi tepkiler alan filmlerde oynadı. Bunların arasında, kötü şöhretli Yahudi aktris ile birlikte oyadığı, 'ın romanlarından uyarlanmış Auf den Trümmern des Paradieses (Cennetin Eşiğinde) ve Die Todeskarawane (Ölüler Kervanı) gibi filmler de vardı. Lugosi Ekim 1920'de Amerika'ya yerleşmek amacıyla Almanya'yı terk etti ve aralık ayında yasa dışı yollardan New Orleans'a girdi. Mart 1921'de Ellis Island'da yasal kontrole tabi tutuldu.
Amerika'ya vardığında boyu 1,85 m. ağırlığı 82 kg. olan Lugosi, bir süre işçi olarak çalıştı. Daha sonra New York'taki Macar göçmenlerinin kurduğu tiyatroya girdi. Amerika'daki ilk önemli rolünü 1923'te, J. Gordon Edwards'ın yönettiği The Silent Command (Sessiz Emir) melodramında ve ile birlikte oynadı. Lugosi 1929'da San Francisco'lu zengin bir dul olan Beatrice Weeks ile evlenip üç gün sonra boşanınca Hollywood sosyetesinde ve skandallarında yer buldu. Weeks'e göre Lugosi'nin ile ilişkisi vardı.
Bram Stoker'ın Dracula romanından Hamilton Deane ve John L. Balderston tarafından yapılan tiyatro uyarlamasında Lugosi başrolü aldı. Horace Liveright'ın yapımcılığını üstlendiği oyun başarılı oldu. Sahnedeki eleştirel övgü alan oyunculuğuna rağmen Lugosi, Universal Pictures oyunun haklarını satın alıp 1930'da bir film prodüksiyonu üzerinde çalışmaya başladığında, Drakula rolü için ilk düşünülen oyuncu değildi.
Sürüp giden söylentilere göre Universal'in Drakula rolü için ilk tercihi sessiz film oyuncuü 'di, ancak Chaney'in yapımdan hemen önce ölmesi sebebiyle rolü Lugosi aldı. Aslında Chaney'in Metro-Goldwyn-Mayer ile 1925'ten beri devam eden uzun süreli bir sözleşmesi vardı ve stüdyo oyuncuün Universal'in yapımında rol almasına olumlu bakmıyordu.
Filmi yöneten Browning, Chaney ile pek çok projede birlikte çalışmıştı, hatta Chaney'in son beş filminin dördünü yönetmişti. Bu durum da Universal'in ilk tercihinin Chaney olduğu iddiasını destekliyordu. Ancak Browning, filmi çekmesi düşünülen asıl yönetmen olan Paul Leni'nin ölümü üzerine son anda verilen bir kararla yönetmen seçilmişti. Gerçekte Universal'in rol için ilk tercihi muhtemelen, stüdyonun 1928 tarihli filmi The Man Who Laughs'daki rolüyle beğeni toplayan Conrad Veidt'ti.
Dracula filminin 1931'deki başarısının ardından Lugosi Universal ile sözleşme imzaladı. 26 Haziran 1931'de de Amerikan vatandaşlığını elde etti. 1933'te üçüncü eşi Lillian Arch ile evlendi. Bela G. Lugosi adında bir oğulları olan çift 20 sene sonra 1953'te boşandı.
Tek tip roller
Lugosi, Dracula ile aynı yıl çekilen Frankenstein filminde oynamayı kabul etmedi. Ağır makyaj ile oynanacak olan ve çok az diyaloğa sahip canavar rolünde oynamak istemediği için, filmin yönetmeni , tıpkı daha sonra Bride of Frankenstein filmindeki Dr. Pretorius rolünde olacağı gibi, Lugosi'nin rolünü Boris Karloff'a verdi. Söylentilere göre oyuncu ile yönetmen arasında, canavarın nasıl yorumlanması gerektiğine ilişkin görüş ayrılığı vardı. Lugosi canavarın, Shelley'nin kitabındakine daha yakın bir çizgide, diyaloğa sahip olacak şekilde yorumlanması gerektiğini düşünüyordu.
Son dönemde ortaya çıkarılan bir kupür albümünde Lugosi'nin filmde Boris Karloff ile birlikte rol alacağı belirtiliyordu. Bu durum Lugosi'nin filmde canavarı değil Dr. Frankenstein'ı canlandıracağını düşündürmektedir. Ancak yine aynı albümden anlaşıldığı üzere, canavarı oynayacak olan Lugosi kendinde yeterli fiziksel kuvveti bulamadı ve stüdyodan başka bir rol istedi. Böylece Frankenstein canavarı rolü Karloff'a verilirken Lugosi de filminde rol aldı.
Frankenstein rolü ile bir anda yıldızlaşan Karloff, ileriki yıllarda Lugosi'nin en büyük rakibi olacaktı. İkili (1934), (1935), Son of Frankenstein (1939) (ve ufak cameo rolleriyle yer aldıkları (1935)) gibi pek çok Universal filminde birlikte rol aldı. Rollerinin büyüklüğünden bağımsız olarak afişlerde Lugosi'nin ismi her zaman Karloff'un ardından ikinci sırada yer aldı. Lugosi'nin Karloff'a karşı tavrı hakkında çeşitli söylentiler vardır. Kimine göre Lugosi Karloff'un uzun süreli başarısını ve korku filmleri haricinde de roller alabilmesini kıskanıyordu. Başka söylentilere göre ise iki oyuncu, en azından bir süre için, iyi arkadaş olmuşlardı. Karloff'un bir röportajında belirttiğine göre Lugosi, birlikte oynamaya başladıkları ilk dönemde ona güvenmiyordu. Ancak zaman geçtikçe araları düzeldi ve birlikte dostça çalışmaya başladılar.
Çok az makyajla ve ağır aksanlı doğal sesiyle canlandırdığı Drakula rolünün ardından, Frankenstein rolünü oynayamayan Lugosi, daha sonraki kariyerinde , ve Son of Frankenstein gibi Universal yapımı filmler ile White Zombie gibi bağımsız korku filmlerindeki kötü adam karakterlerinden ibaret olan, birbirine benzer rollerde oynadı. İmajının bir parçası haline gelen aksanı, aynı zamanda oynayabileceği rolleri de kısıtlamaktaydı.
Lugosi'ye (1934) ve (1936) filmlerinde kahraman rolleri ile bir macera serisi olan The Return of Chandu'da romantik bir rol verildi ancak üzerindeki tek tip karakter etkisi bu rollerde başarılı olmasını engelledi. Kendisi gibi Macar asıllı olan Peter Lorre ve Paul Lukas'ın aksine Lugosi'nin aksanı oldukça belirgindi ve bu durum da ona çok çeşitli rollerin teklif edilmesini engelliyordu.
Kariyer gelişimi
1930'ların ortasında Lugosi'nin kariyeri birkaç sebepten dolayı kötüye gitti. 1936'da Universal'ın yönetimi değişti ve İngiltere'de korku filmlerine getirilen bir yasaklama sonucunda stüdyo bu filmleri prodüksiyon takviminden çıkardı. Lugosi kendini korku harici filmlerin çekildiği B filmi departmanında buldu. Burada sadece isminin popülerliği için kendisine verilen ufak rollerde oynadı. Universal'ın büyük filmlerde daima rakibi Karloff'u seçmesi sebebiyle Lugosi, kariyerindeki düşüşü durdurabilmek ve başrol oynayabilmek için Nat Levine, ve gibi bağımsız yapımcıların tekliflerini kabul etmek zorunda kaldı. Bu düşük bütçeli korku filmlerinde rol alması Lugosi'nin o dönemde oynadığı roller bakımından Karloff kadar seçici davranamadığını göstermekteydi. Kendisine sanatsal olarak bir fayda sağlamayan bu filmler oyuncuün en azından maddi açıdan daha rahat etmesini sağlıyordu. Yine de 1938'de tek çocuğu Bela George Lugosi doğduğunda, o sırada tiyatroda çalışmakta olan Lugosi hastane masraflarını ödeyebilmek için oyunculer Fonu'ndan borç almak zorunda kalmıştı.
1939'da Universal'ın Son of Frankenstein filmiyle birlikte kariyerindeki ikinci önemli şansı yakaladı. Bu filmde ağır makyajlı ve sakallı olarak, kurnaz kambur Ygor rolünde oynadı. Lugosi aynı yıl büyük bir yapımda da rol alma şansını elde etti. Greta Garbo'nun rol aldığı, MGM tarafından çekilen komedi filmi Ninotchka'da düz bir karakter rolü olan sert bir komiseri canlandırdı. Bu küçük ama prestijli rol oyuncuün kariyerinde bir dönüm noktası olabilirdi ancak Lugosi aradan daha bir yıl geçmeden yeniden Hollywood'un 'na dönmüştü ve Sam Katzman'ın filmlerindeki başrolleri oynamaya başlamıştı. Korku, komedi, gerilim ya da gizem türlerindeki bu B filmleri tarafından gösterime sürülmekteydi. Universal'da ise Lugosi, yardımcı rollerde yer alıyor ve bu tür roller için verilen en yüksek ücreti alıyordu. Örneğin The Gorilla filminde 'nin komedi ortağı olarak rol aldı.
Lugosi, muhtemelen askerlik görevi sırasındaki yaralanmalarının sonucu olarak, ağır ve kronik siyatik hastalığına yakalandı. Önceleri kuşkonmaz suyu gibi doğal ağrı kesicilerle idare edebilirken, daha sonraları doktorlarının verdiği afyonlu ilaçları kullanmak zorunda kaldı. Ağrı kesici ilaçlara, özellikle de morfin ve metadona olan bağımlılığı arttıkça, kendisine yapılan rol teklifleri de azalmaya başladı. Lugosi 1943'te Universal yapımı filminde sonunda Frankenstein canavarı rolünü oynadı (serinin bir önceki filmi olan The Ghost of Frankenstein'da canavarı oynayan Lon Chaney, Jr'ın seslendirmesini Lugosi yapmıştı, çünkü bu filmde Ygor'un beyni canavara aktarılmıştı). Lugosi filmde artık diyaloğu olan, Ygor'un aklına sahip, ama kör olduğu için el yordamıyla hareket eden canavarı canlandırdı. Ancak filmin gösterime giren halinde canavarın tüm konuşmaları ve kör olduğuna dair bölümler çıkartılmıştı. Bu yüzden filmde canavar, bir sakat gibi hareket etmek ve ses çıkaramamasına rağmen dudaklarını oynatmak gibi anlamsız hareketler yapıyordu. Lugosi bu filmin ardından 1948'de Abbott and Costello Meet Frankenstein filminde yeniden Drakula'yı canlandırdı. Bu filmin çekileceği dönemde Lugosi'nin ilaç bağımlılığı o kadar yayılmıştı ki, yapımcılar onun hayatta olup olmadığından emin değillerdi ve bu rol için ilk önce ile anlaşmışlardı.
Abbott and Costello Meet Frankenstein, Béla Lugosi'nin son "A" filmi oldu. Bundan sonra Lugosi, az bilinen düşük bütçeli filmlerde, gittikçe daha da azalan sıklıkta rol aldı. 1950'lerin başında, bazı özel gösterilerde yer aldı ve İngiltere'deki bir oyundaki rolü de dahil olmak üzere çeşitli sahne çalışmaları yaptı. İngiltere'de, bayağı bir komedi olan Mother Riley Meets the Vampire (diğer adlarıyla Vampire over London ya da My Son, the Vampire) isimli filmde de rol aldı. Amerika'ya döndükten sonra verdiği bir televizyon röportajında Lugosi, "Artık korkunç adam benim" sözleriyle birlikte daha fazla komedi filminde yer almak istediğini açıkladı. Bu sözler üzerine, bağımsız yapımcı Jack Broder, Lugosi'ye bir cengelde geçen filminde rol verdi. Bir başka komedi rolü ihtimali de Red Skelton'ın CBs'teki programında yayınlanacak bir skece Lugosi'yi davet etmesiyle ortaya çıktı. Lugosi bu skeç için rolünü ezberlemişti ama canlı yayın sırasında Skelton doğaçlama yapmaya başlayınca kafası karıştı. Bu olaya, Martin Landau'nun Lugosi'yi canlandırdığı, Tim Burton'ın Ed Wood filminde de yer verildi. Filmde olayın hangi komedyenin programında geçtiği belirtilmedi ama olaylar gerçekleştiği şekilde akratıldı.
Lugosi hayranı olan film yapımcısı , fakirlik sınırında yaşayan unutulmuş Lugosi'yi hayatının sonlarına doğru yeniden buldu ve ya da Dr. Frankenstein benzeri deli bir bilim adamını canlandırdığı gibi filmlerde başrol oynamasını sağladı. İkinci filmin yapım sonrası çalışmaları devam ederken Lugosi, bağımlılığından kurtulmak için tedavi olmaya karar verdi ve filmin prömiyer gelirinin, onun hastane masraflarını karşılamak için kullanılacağı söylendi. Kitty Kelley'nin yazdığı Frank Sinatra biyografisine göre, Sinatra Lugosi'nin sağlık sorunlarını öğrenince, ona maddi destek sağladı ve oyuncuü hastanede ziyaret etti. Sinatra'yı tanımayan Lugosi bu olay karşısında oldukça şaşırmıştı.
Plan 9 from Outer Space filminin ilk DVD'lerinde yer alan doğaçlama bir söyleşide Lugosi 1955'te tedavi merkezinden nasıl çıktığını anlatır. Lugosi bu söyleşide ayrıca The Ghoul Goes West isimli yeni bir Ed Wood filminde rol alacağından bahseder. Bu film Wood'un The Phantom Ghoul ve Dr. Acula gibi gerçekleşmeyen pek çok projesinden biriydi. Wood bu proje için, ünlü Drakula kostümünü giymiş olan Lugosi'nin bir banliyö mezarlığında ve 'ın evi önünde doğaçlama görüntülerini kaydetti. Bu görüntüler daha sonra Plan 9 from Outer Space filminde kullanıldı.
Lugosi 1955'te beşinci eşi Hope Linninger ile evlendi. Tedavisinin ardından son filmini 1955'te çevirdi. Bel-Air Pictures tarafından çekilen isimli bu film, 1956 yazında Lugosi'nin de katıldığı pek çok özel tanıtım gösterimleriyle United Artists tarafından gösterime sokuldu. Lugosi bu filmde de hiç diyaloğu olmayan dilsiz bir adamı canlandırıyordu.
Ölümü ve ölüm sonrası rolleri
Lugosi 73 yaşındayken, 16 Ağustos 1956'da, Los Angeles'taki evinde bir kanepede yatarken öldü. Söylentilere göre öldüğü anda elinde Ed Wood'unfilm projelerinden biri olan The Final Curtain'ın senaryosu vardı.
Lugosi, oğlunun ve beşinci eşinin isteği üzerine ünlü Drakula kostümlerinden birini giymiş olarak, Culver City Kaliforniya'daki Holy Cross Mezarlığı'na gömüldü. Genel kanının aksine Lugosi bu elbise içinde gömülmeyi vasiyet etmemişti. Béla Lugosi Jr, daha sonra defalarca bu fikrin kendisine ve annesi Lillian'a ait olduğunu belirtti.
Lugosi'nin rollerinden biri de, ölümünden sonra gösterime giren Ed Wood filmi Plan 9 from Outer Space'deydi. Bu filmde Lugosi'nin daha önce çekilmiş görüntüleri bir dublörün görüntüleriyle birleştirilerek kullanıdı. Ed Wood bu görüntüleri, finansal destek bulamadığı için iptal ettiği bir film projesi için çekmişti. Wood Plan 9'ı çekerken senaryoyu Lugosi'nin bu görüntülerini içerecek şekilde yazdı ve gerekli ek görüntüler için bir dublör kullandı. Lugosi'den daha zayıf olan bu dublör göründüğü her sahnede, Lugosi'nin Abbott and Costello Meet Frankenstein filminde yaptığı gibi gözlerinden aşağısını peleriniyle kapattı.
Etkileri
1979'da 'nın sonucunda Kaliforniya Yüksek Mahkemesi, Bela Lugosi'nin kişilik haklarının, telif hakları gibi mirasçılarına aktarılamayacağına hükmetti. Mahkeme, bir ünlünün şöhretinden ve görsel imajından kaynaklanan hakların, kişinin ölümüyle birlikte sona ermiş olacağına karar verdi.
Tim Burton'ın 1994 yapımı biyografik filmi Ed Wood'da Lugosi ile Wood'un ilişkisi de anlatıldı. Filmde Lugosi'yi canlandıran Martin Landau yardımcı erkek oyuncu dalında Akademi Ödülü kazandı. Lugosi'nin oğlu Bela G. Lugosi, filmi daha görmeden, babasının filmdeki varlığına itiraz etti. Ancak Landau ile yaptığı uzun görüşmeler sonrasında, Landau'nun şirketinde filmi izledi ve Landau'nun filmdeki oyunculuğuyla babasını onurlandırdığını söyledi. Lugosi, aslında filmde canlandırıldığı kadar çok küfretmiyordu ve Plan 9 filminin afişinde ilk sırada değil, konuk yıldız olarak ve Vampira'nın ardında yer almıştı.
Yine Ed Wood hakkındaki The Worst (En Kötüsü) isimli müzikal için, Amerikalı mizahçı, şarkı yazarı ve yazar Josh Allan Friedman, Bela Lugosi ve Bela's Funeral Dirge (Bela'nın Cenaze Ayini) isimli iki şarkı hazırlandı. Lugosi'nin adı ayrıca, The Kinks'in Celluloid Heroes isimli şarkısında da yer aldı. 1979'da gothic rock grubu Bauhaus Bela Lugosi's Dead isimli bir şarkı yaptı. 'in Vampire Club isimli şarkısında "Bela Lugosi yaşan bir ölüdür". sözleri yer aldı. Alman müzisyen Bela B. de sahne ismini Lugosi'den ilhamla seçti. Sanal bir müzik grubu olan Mistula'nın bir üyesine Bella Lugosi adı verildi. 2006'da İngiliz rock grubu The Jalapeños "Go Ape!" isimli albümde "For Bela" ve (Ed Wood filmleri hakkındaki) "Hubcaps Over Hollywood" isimli şarkılara yer verdi. Bu albümün kapağında oyuncuün bir resmini kullanmak için Lugosi Jr.'a başvuran grup, bunun için ödeme yapılması gerektiği cevabını aldı. Hollandalı müzik grubu Outerspace Overdose da Pull the string albümlerindeki Disco Bloodbath isimli şarkıda Lugosi'nin Glen or Glenda filmindeki repliklerini kullandı.
Lugosi'nin üç filminden parçalar kült televizyon dizisi Mystery Science Theater 3000'da yer aldı. 105. bölümde, serisi programın 2. sezonu boyunca, Ed Wood yapımı 423. bölümde kullanıldı. Sledge Hammer dizisinin de Last of the Red Hot Vampires isimli bölümü Béla Lugosi'ye saygı bölümü olarak hazırlandı. Bölümün sonuna, Mr. Blaskó'ya adandığı yazıldı. Lugosi'nin Dracula tasviri, Susam Sokağı'ndaki Count von Count karakterinin esin kaynağı oldu.
2001'de BBC Radyo 4'te, Lugosi'nin üzerine yapışmış olan tek tip rollerden kurtulma çabasını anlatan There Are Such Things isimli bir radyo oyunu yayınlandı. Oyuna Dracula Cemiyeti tarafından en iyi dramatik sahneleme dalında Hamilton Dean Ödülü verildi.
Lugosi'nin 1931 tarihli Dracula filminde giydiği pelerinlerden biri Universal Stüdyoları'nda halen saklanmaktdır. oyuncu 'nde bir yıldıza sahiptir (6340 Hollywood Bulvarı). Ayrıca bir heykeli, Budapeşte'deki Vajdahunyad Kalesi'ne dikilmiştir.
Filmografi
Ek kaynaklar
- Bela Lugosi: Dreams and Nightmares, Gary D. Rhodes ve Richard Sheffield, (2007) Collectables/Alpha Video Publishers,
- The Immortal Count: The Life and Films of Bela Lugosi, Arthur Lennig (2003),
- Bela Lugosi (Midnight Marquee Actors Series), Gary Svehla ve Susan Svehla (1995),
- Bela Lugosi: Master of the MacAbre, Larry Edwards (1997),
- Films of Bela Lugosi, Richard Bojarski (1980),
- Sinister Serials of Boris Karloff, Bela Lugosi and Lon Chaney, Jr., Leonard J. Kohl (2000),
- Vampire over London: Bela Lugosi in Britain, Frank J. Dello Stritto (2000),
- Bela Lugosi: Biografia di una metamorfosi, Edgardo Franzosini (1998),
Notlar
- ^ Rhodes, Gary (1997). Lugosi: His Life in Films, on Stage, and in the Hearts of Horror Lovers. 0786402571.
- ^ "Divorced". Time). 27 Temmuz 1953. 30 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2008.
Bela Lugosi, 68, veteran Hollywood cinemonster (Dracula); by his third wife, Lillian Arch Lugosi, 41, on the ground that his 'unfounded jealousy' constituted mental cruelty; after 20 years of marriage, one son; in Los Angeles.
- ^ . 26 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2008.
- ^ "Bela Lugosi Dies. Created Dracula. Portrayer of Vampire Role or Stage and Screen Was Star in Budapest Began Career in 1900". New York Times. 17 Ağustos 1956.
16 Ağustos 1956, Bram Stoker'ın Dracula'sı ile uluslararası sahne ve sinema ünü kazanan Bela Lugosi, dün gece öldü.
- ^ "Lugosi v. Universal Pictures, 603 P.2d 425 (Cal. 1979)". . 12 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2007.
- ^ Kaliforniya'da şöhretten kaynaklanan hakların varislere geçebilmesine ilişkin yasal düzenleme 1988'de yürürlüğe girdi. Artık Lugosi'nin ismi ve görsel imajı, oyuncuün mirasçıları tarafından verilen lisans ile kullanılmaktadır. ABD'nin bazı eyaletlerinde şöhretten kaynaklanan haklar kişinin ölümünden itibaren 50, 70, 75 ya da 100 yıl boyunca korunmaktadır.
Dış bağlantılar
- Lugosi aiesinin hazırladığı resmi web sitesi 7 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- IMDb'de Béla Lugosi
- PORT.hu'da Lugosi Béla 7 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- All Movie Guide'da Bela Lugosi 26 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- White Zombie (1932) filminde Lugosi
- Bela Lugosi'nin mezarı 24 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bela Lugosi d 20 Ekim 1882 16 Agustos 1956 Macar asilli Amerikali tiyatro oyuncusu ve korku filmi oyuncusu Bela LugosiThe Devil Bat filminden 1940 DogumBela Ferenc Dezso Blasko 20 Ekim 1882 1882 10 20 Lugos Avusturya Macaristan Imparatorlugu simdiki Lugoj Romanya Olum16 Agustos 1956 73 yasinda Los Angeles Kaliforniya ABDDiger ad lar iArisztid OltBoy1 85 m 6 ft 1 in Resmi sitehttp www lugosi comImza Bram Stoker in klasiklesmis vampir oykusu Dracula nin 1927 tarihli Broadway produksiyonunda ve ardindan cevrilen 1931 tarihli film versiyonunda oynadigi Kont Dracula rolu ile un kazanmis sonraki kariyeriyle sembollesmistir GencligiLugosi Paula de Vojnich ile firinci olan Istvan Blasko nun dort cocugunun en kucugu olarak o zamanlar Avusturya Macaristan Imparatorlugu sinirlari icindeki Lugos ta simdi Romanya daki Lugoj dogdu Asil adi Bela Ferenc Dezso Blasko idi Katolik bir aile icinde buyudu Lugosi oyunculuk kariyerine tiyatroda basladi Shakespeare oyunlarinda ve baska onemli rollerde oynadi Macar sessiz filmlerinde Arisztid Olt takma adiyla rol aldi I Dunya Savasi sirasinda Avusturya Macaristan ordusunda piyade tegmen olarak gorev aldi 1917 de Ilona Szmick ile evlendi ancak esinin ailesiyle yasadigi siyasi fikir ayriliklari sebebiyle 1920 de bosandi Ilk filmleriLugosi ilk olarak 1917 tarihli Az ezredes Ingilizce ismi The Colonel Albay isimli filmde rol aldi Almanya ya gitmeden once Macaristan da 1917 ile 1918 arasinda on iki filmde oynadi Bela Kun un kurdugu Macar Sovyet Cumhuriyeti nin 1919 da yikilmasinin ardindan sol goruslu kisiler ile sendikacilar korumasiz hale gelmisti Bir oyuncu sendikasinin kurulusunda yer almis olan Lugosi nin de filmlerde oynamasi yasaklandi Almanya da surgundeyken az sayida ancak iyi tepkiler alan filmlerde oynadi Bunlarin arasinda kotu sohretli Yahudi aktris ile birlikte oyadigi in romanlarindan uyarlanmis Auf den Trummern des Paradieses Cennetin Esiginde ve Die Todeskarawane Oluler Kervani gibi filmler de vardi Lugosi Ekim 1920 de Amerika ya yerlesmek amaciyla Almanya yi terk etti ve aralik ayinda yasa disi yollardan New Orleans a girdi Mart 1921 de Ellis Island da yasal kontrole tabi tutuldu Amerika ya vardiginda boyu 1 85 m agirligi 82 kg olan Lugosi bir sure isci olarak calisti Daha sonra New York taki Macar gocmenlerinin kurdugu tiyatroya girdi Amerika daki ilk onemli rolunu 1923 te J Gordon Edwards in yonettigi The Silent Command Sessiz Emir melodraminda ve ile birlikte oynadi Lugosi 1929 da San Francisco lu zengin bir dul olan Beatrice Weeks ile evlenip uc gun sonra bosaninca Hollywood sosyetesinde ve skandallarinda yer buldu Weeks e gore Lugosi nin ile iliskisi vardi Bram Stoker in Dracula romanindan Hamilton Deane ve John L Balderston tarafindan yapilan tiyatro uyarlamasinda Lugosi basrolu aldi Horace Liveright in yapimciligini ustlendigi oyun basarili oldu Sahnedeki elestirel ovgu alan oyunculuguna ragmen Lugosi Universal Pictures oyunun haklarini satin alip 1930 da bir film produksiyonu uzerinde calismaya basladiginda Drakula rolu icin ilk dusunulen oyuncu degildi Surup giden soylentilere gore Universal in Drakula rolu icin ilk tercihi sessiz film oyuncuu di ancak Chaney in yapimdan hemen once olmesi sebebiyle rolu Lugosi aldi Aslinda Chaney in Metro Goldwyn Mayer ile 1925 ten beri devam eden uzun sureli bir sozlesmesi vardi ve studyo oyuncuun Universal in yapiminda rol almasina olumlu bakmiyordu Filmi yoneten Browning Chaney ile pek cok projede birlikte calismisti hatta Chaney in son bes filminin dordunu yonetmisti Bu durum da Universal in ilk tercihinin Chaney oldugu iddiasini destekliyordu Ancak Browning filmi cekmesi dusunulen asil yonetmen olan Paul Leni nin olumu uzerine son anda verilen bir kararla yonetmen secilmisti Gercekte Universal in rol icin ilk tercihi muhtemelen studyonun 1928 tarihli filmi The Man Who Laughs daki roluyle begeni toplayan Conrad Veidt ti Dracula filminin 1931 deki basarisinin ardindan Lugosi Universal ile sozlesme imzaladi 26 Haziran 1931 de de Amerikan vatandasligini elde etti 1933 te ucuncu esi Lillian Arch ile evlendi Bela G Lugosi adinda bir ogullari olan cift 20 sene sonra 1953 te bosandi Tek tip rollerLugosi Dracula ile ayni yil cekilen Frankenstein filminde oynamayi kabul etmedi Agir makyaj ile oynanacak olan ve cok az diyaloga sahip canavar rolunde oynamak istemedigi icin filmin yonetmeni tipki daha sonra Bride of Frankenstein filmindeki Dr Pretorius rolunde olacagi gibi Lugosi nin rolunu Boris Karloff a verdi Soylentilere gore oyuncu ile yonetmen arasinda canavarin nasil yorumlanmasi gerektigine iliskin gorus ayriligi vardi Lugosi canavarin Shelley nin kitabindakine daha yakin bir cizgide diyaloga sahip olacak sekilde yorumlanmasi gerektigini dusunuyordu Son donemde ortaya cikarilan bir kupur albumunde Lugosi nin filmde Boris Karloff ile birlikte rol alacagi belirtiliyordu Bu durum Lugosi nin filmde canavari degil Dr Frankenstein i canlandiracagini dusundurmektedir Ancak yine ayni albumden anlasildigi uzere canavari oynayacak olan Lugosi kendinde yeterli fiziksel kuvveti bulamadi ve studyodan baska bir rol istedi Boylece Frankenstein canavari rolu Karloff a verilirken Lugosi de filminde rol aldi Frankenstein rolu ile bir anda yildizlasan Karloff ileriki yillarda Lugosi nin en buyuk rakibi olacakti Ikili 1934 1935 Son of Frankenstein 1939 ve ufak cameo rolleriyle yer aldiklari 1935 gibi pek cok Universal filminde birlikte rol aldi Rollerinin buyuklugunden bagimsiz olarak afislerde Lugosi nin ismi her zaman Karloff un ardindan ikinci sirada yer aldi Lugosi nin Karloff a karsi tavri hakkinda cesitli soylentiler vardir Kimine gore Lugosi Karloff un uzun sureli basarisini ve korku filmleri haricinde de roller alabilmesini kiskaniyordu Baska soylentilere gore ise iki oyuncu en azindan bir sure icin iyi arkadas olmuslardi Karloff un bir roportajinda belirttigine gore Lugosi birlikte oynamaya basladiklari ilk donemde ona guvenmiyordu Ancak zaman gectikce aralari duzeldi ve birlikte dostca calismaya basladilar Cok az makyajla ve agir aksanli dogal sesiyle canlandirdigi Drakula rolunun ardindan Frankenstein rolunu oynayamayan Lugosi daha sonraki kariyerinde ve Son of Frankenstein gibi Universal yapimi filmler ile White Zombie gibi bagimsiz korku filmlerindeki kotu adam karakterlerinden ibaret olan birbirine benzer rollerde oynadi Imajinin bir parcasi haline gelen aksani ayni zamanda oynayabilecegi rolleri de kisitlamaktaydi Lugosi ye 1934 ve 1936 filmlerinde kahraman rolleri ile bir macera serisi olan The Return of Chandu da romantik bir rol verildi ancak uzerindeki tek tip karakter etkisi bu rollerde basarili olmasini engelledi Kendisi gibi Macar asilli olan Peter Lorre ve Paul Lukas in aksine Lugosi nin aksani oldukca belirgindi ve bu durum da ona cok cesitli rollerin teklif edilmesini engelliyordu Kariyer gelisimi1930 larin ortasinda Lugosi nin kariyeri birkac sebepten dolayi kotuye gitti 1936 da Universal in yonetimi degisti ve Ingiltere de korku filmlerine getirilen bir yasaklama sonucunda studyo bu filmleri produksiyon takviminden cikardi Lugosi kendini korku harici filmlerin cekildigi B filmi departmaninda buldu Burada sadece isminin populerligi icin kendisine verilen ufak rollerde oynadi Universal in buyuk filmlerde daima rakibi Karloff u secmesi sebebiyle Lugosi kariyerindeki dususu durdurabilmek ve basrol oynayabilmek icin Nat Levine ve gibi bagimsiz yapimcilarin tekliflerini kabul etmek zorunda kaldi Bu dusuk butceli korku filmlerinde rol almasi Lugosi nin o donemde oynadigi roller bakimindan Karloff kadar secici davranamadigini gostermekteydi Kendisine sanatsal olarak bir fayda saglamayan bu filmler oyuncuun en azindan maddi acidan daha rahat etmesini sagliyordu Yine de 1938 de tek cocugu Bela George Lugosi dogdugunda o sirada tiyatroda calismakta olan Lugosi hastane masraflarini odeyebilmek icin oyunculer Fonu ndan borc almak zorunda kalmisti 1939 da Universal in Son of Frankenstein filmiyle birlikte kariyerindeki ikinci onemli sansi yakaladi Bu filmde agir makyajli ve sakalli olarak kurnaz kambur Ygor rolunde oynadi Lugosi ayni yil buyuk bir yapimda da rol alma sansini elde etti Greta Garbo nun rol aldigi MGM tarafindan cekilen komedi filmi Ninotchka da duz bir karakter rolu olan sert bir komiseri canlandirdi Bu kucuk ama prestijli rol oyuncuun kariyerinde bir donum noktasi olabilirdi ancak Lugosi aradan daha bir yil gecmeden yeniden Hollywood un na donmustu ve Sam Katzman in filmlerindeki basrolleri oynamaya baslamisti Korku komedi gerilim ya da gizem turlerindeki bu B filmleri tarafindan gosterime surulmekteydi Universal da ise Lugosi yardimci rollerde yer aliyor ve bu tur roller icin verilen en yuksek ucreti aliyordu Ornegin The Gorilla filminde nin komedi ortagi olarak rol aldi Lugosi muhtemelen askerlik gorevi sirasindaki yaralanmalarinin sonucu olarak agir ve kronik siyatik hastaligina yakalandi Onceleri kuskonmaz suyu gibi dogal agri kesicilerle idare edebilirken daha sonralari doktorlarinin verdigi afyonlu ilaclari kullanmak zorunda kaldi Agri kesici ilaclara ozellikle de morfin ve metadona olan bagimliligi arttikca kendisine yapilan rol teklifleri de azalmaya basladi Lugosi 1943 te Universal yapimi filminde sonunda Frankenstein canavari rolunu oynadi serinin bir onceki filmi olan The Ghost of Frankenstein da canavari oynayan Lon Chaney Jr in seslendirmesini Lugosi yapmisti cunku bu filmde Ygor un beyni canavara aktarilmisti Lugosi filmde artik diyalogu olan Ygor un aklina sahip ama kor oldugu icin el yordamiyla hareket eden canavari canlandirdi Ancak filmin gosterime giren halinde canavarin tum konusmalari ve kor olduguna dair bolumler cikartilmisti Bu yuzden filmde canavar bir sakat gibi hareket etmek ve ses cikaramamasina ragmen dudaklarini oynatmak gibi anlamsiz hareketler yapiyordu Lugosi bu filmin ardindan 1948 de Abbott and Costello Meet Frankenstein filminde yeniden Drakula yi canlandirdi Bu filmin cekilecegi donemde Lugosi nin ilac bagimliligi o kadar yayilmisti ki yapimcilar onun hayatta olup olmadigindan emin degillerdi ve bu rol icin ilk once ile anlasmislardi Abbott and Costello Meet Frankenstein Bela Lugosi nin son A filmi oldu Bundan sonra Lugosi az bilinen dusuk butceli filmlerde gittikce daha da azalan siklikta rol aldi 1950 lerin basinda bazi ozel gosterilerde yer aldi ve Ingiltere deki bir oyundaki rolu de dahil olmak uzere cesitli sahne calismalari yapti Ingiltere de bayagi bir komedi olan Mother Riley Meets the Vampire diger adlariyla Vampire over London ya da My Son the Vampire isimli filmde de rol aldi Amerika ya dondukten sonra verdigi bir televizyon roportajinda Lugosi Artik korkunc adam benim sozleriyle birlikte daha fazla komedi filminde yer almak istedigini acikladi Bu sozler uzerine bagimsiz yapimci Jack Broder Lugosi ye bir cengelde gecen filminde rol verdi Bir baska komedi rolu ihtimali de Red Skelton in CBs teki programinda yayinlanacak bir skece Lugosi yi davet etmesiyle ortaya cikti Lugosi bu skec icin rolunu ezberlemisti ama canli yayin sirasinda Skelton dogaclama yapmaya baslayinca kafasi karisti Bu olaya Martin Landau nun Lugosi yi canlandirdigi Tim Burton in Ed Wood filminde de yer verildi Filmde olayin hangi komedyenin programinda gectigi belirtilmedi ama olaylar gerceklestigi sekilde akratildi Lugosi hayrani olan film yapimcisi fakirlik sinirinda yasayan unutulmus Lugosi yi hayatinin sonlarina dogru yeniden buldu ve ya da Dr Frankenstein benzeri deli bir bilim adamini canlandirdigi gibi filmlerde basrol oynamasini sagladi Ikinci filmin yapim sonrasi calismalari devam ederken Lugosi bagimliligindan kurtulmak icin tedavi olmaya karar verdi ve filmin promiyer gelirinin onun hastane masraflarini karsilamak icin kullanilacagi soylendi Kitty Kelley nin yazdigi Frank Sinatra biyografisine gore Sinatra Lugosi nin saglik sorunlarini ogrenince ona maddi destek sagladi ve oyuncuu hastanede ziyaret etti Sinatra yi tanimayan Lugosi bu olay karsisinda oldukca sasirmisti Plan 9 from Outer Space filminin ilk DVD lerinde yer alan dogaclama bir soyleside Lugosi 1955 te tedavi merkezinden nasil ciktigini anlatir Lugosi bu soyleside ayrica The Ghoul Goes West isimli yeni bir Ed Wood filminde rol alacagindan bahseder Bu film Wood un The Phantom Ghoul ve Dr Acula gibi gerceklesmeyen pek cok projesinden biriydi Wood bu proje icin unlu Drakula kostumunu giymis olan Lugosi nin bir banliyo mezarliginda ve in evi onunde dogaclama goruntulerini kaydetti Bu goruntuler daha sonra Plan 9 from Outer Space filminde kullanildi Lugosi 1955 te besinci esi Hope Linninger ile evlendi Tedavisinin ardindan son filmini 1955 te cevirdi Bel Air Pictures tarafindan cekilen isimli bu film 1956 yazinda Lugosi nin de katildigi pek cok ozel tanitim gosterimleriyle United Artists tarafindan gosterime sokuldu Lugosi bu filmde de hic diyalogu olmayan dilsiz bir adami canlandiriyordu Olumu ve olum sonrasi rolleriLugosi 73 yasindayken 16 Agustos 1956 da Los Angeles taki evinde bir kanepede yatarken oldu Soylentilere gore oldugu anda elinde Ed Wood unfilm projelerinden biri olan The Final Curtain in senaryosu vardi Lugosi oglunun ve besinci esinin istegi uzerine unlu Drakula kostumlerinden birini giymis olarak Culver City Kaliforniya daki Holy Cross Mezarligi na gomuldu Genel kaninin aksine Lugosi bu elbise icinde gomulmeyi vasiyet etmemisti Bela Lugosi Jr daha sonra defalarca bu fikrin kendisine ve annesi Lillian a ait oldugunu belirtti Lugosi nin rollerinden biri de olumunden sonra gosterime giren Ed Wood filmi Plan 9 from Outer Space deydi Bu filmde Lugosi nin daha once cekilmis goruntuleri bir dublorun goruntuleriyle birlestirilerek kullanidi Ed Wood bu goruntuleri finansal destek bulamadigi icin iptal ettigi bir film projesi icin cekmisti Wood Plan 9 i cekerken senaryoyu Lugosi nin bu goruntulerini icerecek sekilde yazdi ve gerekli ek goruntuler icin bir dublor kullandi Lugosi den daha zayif olan bu dublor gorundugu her sahnede Lugosi nin Abbott and Costello Meet Frankenstein filminde yaptigi gibi gozlerinden asagisini peleriniyle kapatti Etkileri1979 da nin sonucunda Kaliforniya Yuksek Mahkemesi Bela Lugosi nin kisilik haklarinin telif haklari gibi mirascilarina aktarilamayacagina hukmetti Mahkeme bir unlunun sohretinden ve gorsel imajindan kaynaklanan haklarin kisinin olumuyle birlikte sona ermis olacagina karar verdi Tim Burton in 1994 yapimi biyografik filmi Ed Wood da Lugosi ile Wood un iliskisi de anlatildi Filmde Lugosi yi canlandiran Martin Landau yardimci erkek oyuncu dalinda Akademi Odulu kazandi Lugosi nin oglu Bela G Lugosi filmi daha gormeden babasinin filmdeki varligina itiraz etti Ancak Landau ile yaptigi uzun gorusmeler sonrasinda Landau nun sirketinde filmi izledi ve Landau nun filmdeki oyunculuguyla babasini onurlandirdigini soyledi Lugosi aslinda filmde canlandirildigi kadar cok kufretmiyordu ve Plan 9 filminin afisinde ilk sirada degil konuk yildiz olarak ve Vampira nin ardinda yer almisti Yine Ed Wood hakkindaki The Worst En Kotusu isimli muzikal icin Amerikali mizahci sarki yazari ve yazar Josh Allan Friedman Bela Lugosi ve Bela s Funeral Dirge Bela nin Cenaze Ayini isimli iki sarki hazirlandi Lugosi nin adi ayrica The Kinks in Celluloid Heroes isimli sarkisinda da yer aldi 1979 da gothic rock grubu Bauhaus Bela Lugosi s Dead isimli bir sarki yapti in Vampire Club isimli sarkisinda Bela Lugosi yasan bir oludur sozleri yer aldi Alman muzisyen Bela B de sahne ismini Lugosi den ilhamla secti Sanal bir muzik grubu olan Mistula nin bir uyesine Bella Lugosi adi verildi 2006 da Ingiliz rock grubu The Jalapenos Go Ape isimli albumde For Bela ve Ed Wood filmleri hakkindaki Hubcaps Over Hollywood isimli sarkilara yer verdi Bu albumun kapaginda oyuncuun bir resmini kullanmak icin Lugosi Jr a basvuran grup bunun icin odeme yapilmasi gerektigi cevabini aldi Hollandali muzik grubu Outerspace Overdose da Pull the string albumlerindeki Disco Bloodbath isimli sarkida Lugosi nin Glen or Glenda filmindeki repliklerini kullandi Lugosi nin uc filminden parcalar kult televizyon dizisi Mystery Science Theater 3000 da yer aldi 105 bolumde serisi programin 2 sezonu boyunca Ed Wood yapimi 423 bolumde kullanildi Sledge Hammer dizisinin de Last of the Red Hot Vampires isimli bolumu Bela Lugosi ye saygi bolumu olarak hazirlandi Bolumun sonuna Mr Blasko ya adandigi yazildi Lugosi nin Dracula tasviri Susam Sokagi ndaki Count von Count karakterinin esin kaynagi oldu 2001 de BBC Radyo 4 te Lugosi nin uzerine yapismis olan tek tip rollerden kurtulma cabasini anlatan There Are Such Things isimli bir radyo oyunu yayinlandi Oyuna Dracula Cemiyeti tarafindan en iyi dramatik sahneleme dalinda Hamilton Dean Odulu verildi Lugosi nin 1931 tarihli Dracula filminde giydigi pelerinlerden biri Universal Studyolari nda halen saklanmaktdir oyuncu nde bir yildiza sahiptir 6340 Hollywood Bulvari Ayrica bir heykeli Budapeste deki Vajdahunyad Kalesi ne dikilmistir FilmografiEk kaynaklarBela Lugosi Dreams and Nightmares Gary D Rhodes ve Richard Sheffield 2007 Collectables Alpha Video Publishers ISBN 0 9773798 1 7 The Immortal Count The Life and Films of Bela Lugosi Arthur Lennig 2003 ISBN 0 8131 2273 2 Bela Lugosi Midnight Marquee Actors Series Gary Svehla ve Susan Svehla 1995 ISBN 1 887664 01 7 Bela Lugosi Master of the MacAbre Larry Edwards 1997 ISBN 1 881117 09 X Films of Bela Lugosi Richard Bojarski 1980 ISBN 0 8065 0716 0 Sinister Serials of Boris Karloff Bela Lugosi and Lon Chaney Jr Leonard J Kohl 2000 ISBN 1 887664 31 9 Vampire over London Bela Lugosi in Britain Frank J Dello Stritto 2000 ISBN 0 9704269 0 9 Bela Lugosi Biografia di una metamorfosi Edgardo Franzosini 1998 ISBN 88 459 1370 8Notlar Rhodes Gary 1997 Lugosi His Life in Films on Stage and in the Hearts of Horror Lovers 0786402571 Divorced Time 27 Temmuz 1953 30 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2008 Bela Lugosi 68 veteran Hollywood cinemonster Dracula by his third wife Lillian Arch Lugosi 41 on the ground that his unfounded jealousy constituted mental cruelty after 20 years of marriage one son in Los Angeles 26 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2008 Bela Lugosi Dies Created Dracula Portrayer of Vampire Role or Stage and Screen Was Star in Budapest Began Career in 1900 New York Times 17 Agustos 1956 16 Agustos 1956 Bram Stoker in Dracula si ile uluslararasi sahne ve sinema unu kazanan Bela Lugosi dun gece oldu erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Lugosi v Universal Pictures 603 P 2d 425 Cal 1979 12 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2007 Kaliforniya da sohretten kaynaklanan haklarin varislere gecebilmesine iliskin yasal duzenleme 1988 de yururluge girdi Artik Lugosi nin ismi ve gorsel imaji oyuncuun mirascilari tarafindan verilen lisans ile kullanilmaktadir ABD nin bazi eyaletlerinde sohretten kaynaklanan haklar kisinin olumunden itibaren 50 70 75 ya da 100 yil boyunca korunmaktadir Dis baglantilarLugosi aiesinin hazirladigi resmi web sitesi 7 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde IMDb de Bela Lugosi PORT hu da Lugosi Bela 7 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde All Movie Guide da Bela Lugosi 26 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde White Zombie 1932 filminde Lugosi Bela Lugosi nin mezari 24 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde