Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Celile (İbranice: הַגָּלִיל, romanize: ha-galil; Arapça: الجليل, al-jalīl), kuzey İsrail'de bulunan bir bölgedir. Celile, geleneksel olarak Yukarı Celile (הגליל העליון, romanize: ha-galil ha-elyon; Arapça: الجليل الأعلى, al-jalīl al-a'alaa) ve Aşağı Celile (גליל תחתון, romanize: galil tahton; Arapça: الجليل الأسفل, al-jalil al-asfal) şeklinde ikiye ayrılmış tepelik bölgeye atfedilir. Günümüzde, İsrail'deki Karmel Dağı'nın kuzeydoğusundaki bölgeyi kastetmek için kullanılır.
Kuzeyde Antik kentinden Hermon Dağı'nın yamaçlarına, Lübnan Dağı'ndan güneyde Karmel Dağı'nın sırtlarına ve 'in kuzeyindeki 'na, doğuda Ürdün Vadisi'nden batıda 'ne ve Akdeniz kıyısında Akka kentine, güneydoğuda Bet Şean'dan kuzeydoğuda Taberiye Gölü'ne kadar uzanan, 'ni de içine alan bölgedir. Bu tanımlama ile, Celile bölgesi, İsrail'in Kuzey Bölgesi'nin, Golan Tepelerinin ve büyük kısmı ile çakışıktır. Ancak 'u içine almaz. Batı Celile (İbranice: גליל מערבי Galil Mâravi) ismi, Yukarı Celile'nin batı kısımlarını, kıyılarını ve Aşağı Celile'nin kuzeybatısını belirtmek için kullanılmaktadır. Akka idari biriminin de büyük kısmını içine almaktadır. denilen bölge, İsrail’in kuzeydoğusunda kuzeye doğru uzanmaktadır. Batısında Lübnan, Yukarı Celile’nin Hula Vadisi ve vardır. Tarihsel olarak, Lübnan’ın güneyinde Litani Nehrinin doğu-batı yönünde aktığı kısımda, nehrin güneyinde kalan bölge de Celile’ye dâhil kabul edilir.
Kökenbilim
Bölge için Celile ismine rastlanan en eski kaynak Tanah'tır. Celile'nin büyük kısmı ile çakışık olan Naftali bölgesi, Vadedilmiş Toprakların on iki İsrail boyu arasında paylaştırılması sırasında Naftali boyuna düşen bölgedir. Bölgenin Türkçedeki ismi Arapça el-Celîl versiyonundan gelmektedir. Arapça isim de İbranice HaGalil'den (הגליל) gelmektedir. Bunun kelime kökeni galildir. Anlamı, "bir yerleşim bölgesi" veya "daire"dir. Kelimenin kalıpta kullanımı galil hagoyim (גְּלִיל הַגּוֹיִם) Yeşeya 8:23'te görülmektedir.
Tarih
Antik çağ
Bölgeye Celile ismini veren en eski kaynak, Tanah’tır. Tanah’ta anlatıldığına göre Celile bölgesi, Naftali ve Dan oymaklarına tahsis edilmişti. Bununla birlikte, Dan oymağının mensupları, Filistin’in her yerinde rastlanabilirdi. Bunun sebebi, Danlıların, yargılama göreviyle vazifeli olmaları ve bu yüzden de İsrailoğullarının her yerleşim birimine dağılmış olmalarıydı. Tanah’ta Naftali’nin yer adı olarak geçtiği yerlerde, kastedilen bölge yaklaşık olarak Celile ile aynıdır. 1. Krallar’ın dokuzuncu bâbında, Süleyman Peygamber’in Sayda kralı ’a Celile’de yirmi yerleşim yerini hediye ettiği anlatılır. 1. Hiram, kendisine verilen toprakları kabul etti ve buraları “Kabul diyarı” olarak adlandırdı. Bu isim, “değersiz” anlamına gelmektedir.
Celile, İsrail yurdunun bütün kuzeyini kapsıyordu. Celile, döneminde, ülkeyi meydana getiren üç bölgeden birisiydi. Roma hakimiyeti döneminde, Yahudiye eyâleti, Yehuda, Samiriye, ve Celile olmak üzere dört kısma ayrılmıştı. Romalılar, MS 6'da Filistin'i işgal ettiklerinde, bölgeyi Yahudiye eyaletine dönüştürdüler. Roma Yahudiyesi, Yehuda, Samiriye ve Edom'dan oluşuyordu. Celile ise kısa bir dönem eyaletin parçası olup, daha sonra yaklaşık iki ilâ üç asır boyunca, Yahudiye eyaletinden ayrıldı.
Hristiyanların geleneksel bilgilerine göre, Celile bölgesi Meryem ve Marangoz Yusuf'un memleketi olarak geçer. Bölgedeki Nasıra kasabası, Meryem oğlu İsa'ya izafe edilir. Nasıra'ya atfen İsa'ya "Nasıralı İsa" da denir. Kitab-ı Mukaddes'te İsa'nın çocukluğunun geçtiği yerdir ve Hristiyanlıktaki en önemli hac merkezlerinden birisidir. Bununla birlikte İsa'nın Filistin'deki Beytüllahim kasabasında doğduğuna inanılır. Yeni Ahit'i oluşturan üç sinoptik incil, İsa'nın tebliğinin büyük kısmını bu bölgede -özellikle Nasıra'da ve Kefernahum'da- gerçekleştirdiğini anlatmaktadır. Yeni Ahit'te, İsa'nın birçok mucizesini Celile bölgesinde meydana getirdiği anlatılmaktadır.
Mişna ve Talmud’da -yaptıkları yorumlarla- isimleri zikredilen ve Tannaim periyoduna ait birçok Yahudi bilgininin memleketi Celile’dir. Bunlar arasında , , Celileli İşmael sayılabilir. Yahudi dininin önemli kurucularından , Celile'de uzun süre kalmıştır ve memleketi Celile olabilir.
Orta Çağ
İslâm Devleti, 638’de bölgeyi fethettiği zaman, Celile’yi Cündü’l-Ürdün vilayetinin bir parçası yaptı. Önemli şehirleri, Taberiye (), (Bet Şean), Akka, ve Kabil idi.
Şii Fatimi Devleti, 10. yüzyılda bölgeyi ele geçirdi. Fatimi Halifesi, merkezleri Lübnan Dağı ve kısmen Celile olan Dürzi dininin kurucularını desteklemiştir. Daha sonra bölgeyi Müslümanların elinden ele geçiren Haçlılar Celile’yi, Celile Prensliği hâline getirdi.
Osmanlı devri
1492 ve devamında İspanya’dan sürülen Yahudiler, Osmanlı İmparatorluğu tarafından kabul edildiler ve Osmanlı topraklarına yerleştirildiler. Celile’deki Safed kenti, bir dönem, Yahudi milletinin evrensel dokumacılık merkezi ve aynı zamanda Yahudiliğin öğretiminin yapıldığı merkez oldu. Günümüzde de Safed, Yahudilerin dört kutsal şehrinden birisidir. Diğer üçü Kudüs, el-Halil ve Taberiye’dir. Safed aynı zamanda bir Kabala öğretim merkezidir.
18. yüzyılın ortalarında Celile, Arap lider ’in başkaldırısı sonrası onun idaresine geçti. Yaklaşık 25 sene boyunca Celile’nin yönetimi Zahir el-Ömer’de kaldı. Daha sonra Osmanlılar, Cezzar Ahmet Paşa komutasında bölgeyi geri aldılar.
1831’de Osmanlı Suriyesinin bir parçası olan Celile, ayrılıkçı Kavalalı İbrahim Paşa’nın idaresine geçti. 1840’a kadar süren bu idare sırasında uygulanan sert siyasi ve toplumsal uygulamalar, yerel halkı canından bezdirdi ve ’na yol açtı. Bu isyanın kaosu sırasında gerçekleştirilen Safed Yağması ve sonrasında Yahudilerin bölgeyi terk etmeleri sonucu Safed’deki nüfusları önemli ölçüde azaldı. Arap isyancılar, Mısırlı kuvvetler tarafından mağlup edildiler. 1838’de bu defa Celileli Dürziler yeni bir ayaklanma başlattılar. Bu olaylar yaşanırken, 1834 ve 1837’de yaşanan depremler bölgedeki birçok kenti harab etti.
1866’da bölgenin ilk hastanesi olan , Amerikan Ermeni misyoner tarafından, Alman misyoner ’in yardımı ile kuruldu. 20. yüzyılın başlarında -I. Dünya Savaşı'na kadar- Celile, Osmanlı Suriyesinin bir parçası olmaya devam etti. Bölge, Beyrut Vilayeti'nin en güneyi olarak idare edilmekteydi. Bölge Birinci Dünya Savaşı'nın neticesinde Britanya idaresine geçti.
Britanya idaresi ve İsrail yönetimi
I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun mağlup olması sonucunda Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandı. Osmanlı, savaşta işgal edilmiş topraklarını kaybetti. Celile, İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi kapsamında Britanya’ya devredildi. 1920’de bölge Britanya Mandası yapıldı. 1923’te Celile, Birleşik Krallık Filistin Mandası’nın parçası hâline getirildi.
1948 Arap-İsrail Savaşı’ndan sonra Celile’nin yaklaşık tamâmı İsrail’in hâkimiyetine geçti. Bölgedeki Arap nüfusun büyük kısmı mülteci durumuna düştü. Onlarca köy nüfussuz hâle geldi. Bununla birlikte Nasıra, Akka, Sahnin, Tamra, Şefa Amr kentlerindeki Arap nüfusun çoğu, Dürzilerle birlikte yaşama konusunda yaşanılan bir uyum sürecinden sonra, bölgede kaldı. 1967’de İsrail, Altı Gün Savaşı’nda Golan Tepeleri’ni alana dek, Suriye Ordusu tarafından Taberiye Gölü yakınlarındaki İsrail kibutzları top atışına maruz kalmıştır.
1970'lerde ve 1980'lerde Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), Lübnan merkezli olarak Aşağı ve Yukarı Celile’deki köylere ve kentlere top atışları yapmayı sürdürdü. İsrail 1979’da ve 1982’de ile buna karşılık verdi. Operasyonların resmi amacı, Lübnan’ın güneyindeki FKÖ altyapısını yok etmek ve Celile’de ikamet edenlerin güvenliğini sağlamaktı. İsrail, 1985 yılına kadar sürecek bir süreçte Güney Lübnan’ın .
2000'lere kadar Hizbullah ve daha önceki bir dönemde de Emel Hareketi, İsrail Savunma Kuvvetleri ile savaşmaya devam etti. Ara ara Yukarı Celile’yi Katyuşa roketleriyle ateş altına aldılar. Mayıs 2000’de İsrail başbakanı Ehud Barak, Lübnan’ın güneyindeki İsrail kuvvetlerini geri çekme kararı aldı. İsrail güçleri iki ülke arasındaki resmi sınırın güneyinde konuşlandırıldı.
2006 Lübnan Savaşı’nın karakteristik bir özelliği, Hizbullah’ın görece uzun mesafeli Katyuşa saldırılarıydı. Hizbullah, günün her saati Celile’nin herhangi bir yerine isabet edecek roket saldırılarını sürdürdü. Roketler Celile dışında, Şaron Ovası, ve Ürdün Vadisi kadar güneye isabet etmiştir.
Coğrafya
Celile’nin büyük kısmı 500 ilâ 700 metre civarında yüksekliklere sahip kayalık arazidir. ve Meron Dağı bölgenin önemli dağlarıdır. İsrail’in diğer yerlerine nazaran Celile’nin sıcaklığı görece düşüktür ve çok yağış almaktadır. Bu iklimin bir sonucu olarak bölgede vahşi hayat ve bitki örtüsü zengindir. Ayrıca, her sene göçmen kuşlar soğuk iklimlerden Afrika’ya yolculuk ederken ve daha sonra geri dönüşlerinde Hula-Ürdün koridorunu kullanırlar. Bölgedeki ırmaklar ve –özellikle Yukarı Celile’deki- şelaleler, geniş yeşil araziler ve renkli kır çiçekleri, Kutsal Kitap ile alâkalı kentler bölgeyi önemli bir turistik mekâna dönüştürmektedir.
Yüksek yağış miktarı (900–1200 mm), ılıman sıcaklıklar ve yüksek dağlardan dolayı (Meron Dağı 1000–1208 m. civarındadır), Yukarı Celile’nin ayırt edici bitki örtüsü bulunmaktadır. Bunların başında içinde (Juniperus oxycedrus), Lübnan sediri (Cedrus libani), siklamenler, şakayıklar ve bazı zamanlar Meron Dağı’nda görülen mor çiçekli ormangülü sayılabilir.
Nüfus
Bölgedeki kalabalık yerleşim yerleri olarak Akka, Nahariye, Nasıra, Safed, Karmiel, , , ve Taberiye sayılabilir. Hayfa liman kenti, bütün Celile için ekonomik bir merkez durumundadır.
Engebeli arazisinden dolayı tarih boyunca Celile’deki yerleşim yerlerinin birçoğu köydür. Yollar göreceli olarak az sayıdadır. Nahariye’den güneye doğru Akdeniz kıyısı boyunca bir demiryolu uzanmaktadır. Başka bir demiryolu doğuya doğru, 2015’te hayata geçirilmek üzere projelendirilmiştir. Bölge ekonomisinin kaynağı tarım ve turizmdir. Bölge nüfusuna iş olanakları sağlaması için sanayi bölgeleri geliştirilmektedir. İsrail hükûmeti bölgeye yatırım yapmak üzere ve tarafından kurulmuş olan Celile Finans Kurumu’na fon sağlamaktadır.
Müslüman çoğunluk, Dürzi ve Hristiyan Araplar bölgede büyük bir Arap nüfus oluşturmaktadır. Dürzi ve Hristiyan Arapların İsrail’deki çoğunluğu Celile bölgesinde ikamet etmektedir. Bölgedeki diğer önemli azınlıklar, Bedeviler, Maruniler ve Çerkezlerdir.
Celile’nin kuzey-orta bölümüne Orta Celile de denmektedir. Kuzeyde Lübnan sınırından, güneyde Yizrael Vadisi’nin kuzey ucuna kadar uzanmaktadır ve Nasıra, Sahnin kentlerini de kapsamaktadır. %75 civarında Arap nüfusu barındırmaktadır. Yahudi nüfus gibi yüksek rakımlı kentlerde yerleşmiş bulunmaktadır. Orta Celile’nin kuzey yarısı, Karmiel ve Sahnin’i içine alır ve “Celile’nin Kalbi” olarak bilinir. Doğu Celile, yaklaşık olarak %100 Yahudi nüfustan oluşmaktadır. Doğu Celile, Celile Sapı’nı (Celile Parmağı), Ürdün Vadisi’ni, Taberiye Gölü kıyısını ve Yahudiliğin dört kutsal şehrinden ikisini içine almaktadır. Celile’nin güneyi, Yizrael Vadisi’ni, Fakua Dağı civarını içine almaktadır ve yaklaşık olarak %100 Yahudi nüfustan oluşmaktadır. Bunun istisnası olarak, Batı Şeria sınırı yakınında küçük Arap köyleri mevcuttur. Batı Celile’nin nüfusunun yaklaşık %80’i Yahudidir. Lübnan sınırına kadar bu şekilde devam etmektedir. Yahudiler ayrıca Yukarı Celile’nin engebeli bölgelerinde azınlık teşkil etmektedirler.
Yahudi Vekaleti (Jewish Agency), bölgede Yahudi nüfusunun artırılması için teşebbüste bulunmaktadır. Bununla birlikte Yahudi olmayan nüfusun nüfus artış oranı da yüksek rakama sahiptir. 2006 itibarıyla Celile’deki 1.2 milyon yerleşimcinin %46.9’u Yahudilerden oluşmaktaydı.
Son yıllarda Celile, Haridi Yahudi nüfusundan iç göç almaktadır. Göçün sebebi, Orta İsrail’deki yükselen konut fiyatlarına tepkidir.
Celile hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Galilee" 10 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. .
- ^ Örnek için bkz. Yuşa, 21:32 10 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Ancient Jewish History: The Twelve Tribes of Israel 4 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Jewish Virtual Library; Erişim Tarihi: 08 Aralık 2016
- ^ "Isaiah, 8:23". 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2016.
- ^ 1. Krallar, 9:13
- ^ Matta 4:13, 8:5, 11:23, 17:24; Markos 1:21, 2:1, 9:33, Luka 4:23, 4:31, 7:1, 10:15; Yuhanna 2:12, 4:46, 6:17, 6:24, 6:59
- ^ Jewish Encyclopedia; 1906; "Yohanan b. Zakkai" 10 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .; Solomon Schechter, Wilhelm Bacher
- ^ Guy Le Strange; Palestine Under the Moslems 13 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .; 1890; s. 30-32
- ^ “Places to visit in Israel; City: Haifa 4 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .”, govisitisrael.com. Erişim Tarihi= 17.01.2017
- ^ Cynthia Astle, “Galilee in Jesus' Time Was a Center of Change 15 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .”. Erişim Tarihi= 17.01.2017
- ^ Matthew Krieger; “”; 15.11.2007. Erişim Tarihi=17.01.2017
- ^ Israel Central Bureau of Statistics (2013). "LOCALITIES(1) AND POPULATION, BY POPULATION GROUP, DISTRICT, SUB-DISTRICT AND NATURAL REGION 1 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". STATISTICAL ABSTRACT OF ISRAEL (Report). Erişim Tarihi=17.01.2017
- ^ Dina Kraft; “In Galilee, Israeli Arabs finding greener grass in Jewish areas 13 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .”; Jewish Telegraphic Agency; 03.11.2008. Erişim Tarihi=17.01.2017
- ^ Israel Central Bureau of Statistics (2013). "SOURCES OF POPULATION GROWTH, BY DISTRICT, POPULATION GROUP AND RELIGION 5 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". STATISTICAL ABSTRACT OF ISRAEL (Report) . Erişim Tarihi=17.01.2017
- ^ Israel Central Bureau of Statistics (2002). “The Arab Population in Israel 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .” (Report). Erişim Tarihi=17.01.2017
- ^ Gil Sedan; “30 settlements planned for Negev and Galilee 26 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .”; Jewish Telegraphic Agency; 08.08.2003. Erişim Tarihi=17.01.2017
- ^ Ofer Petersburg; “Jewish population in Galilee declining 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .”; YNet News; 12.12.2007. Erişim Tarihi=17.01.2017
- ^ Ofer Petersburg; “Haredim 'taking over' periphery 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .”; YNet News; 23.02.2011. Erişim Tarihi=17.01.2017
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Celile Ibranice ה ג ל יל romanize ha galil Arapca الجليل al jalil kuzey Israil de bulunan bir bolgedir Celile geleneksel olarak Yukari Celile הגליל העליון romanize ha galil ha elyon Arapca الجليل الأعلى al jalil al a alaa ve Asagi Celile גליל תחתון romanize galil tahton Arapca الجليل الأسفل al jalil al asfal seklinde ikiye ayrilmis tepelik bolgeye atfedilir Gunumuzde Israil deki Karmel Dagi nin kuzeydogusundaki bolgeyi kastetmek icin kullanilir Celile bolgesiYukari Celile de bir limon bahcesi Kuzeyde Antik kentinden Hermon Dagi nin yamaclarina Lubnan Dagi ndan guneyde Karmel Dagi nin sirtlarina ve in kuzeyindeki na doguda Urdun Vadisi nden batida ne ve Akdeniz kiyisinda Akka kentine guneydoguda Bet Sean dan kuzeydoguda Taberiye Golu ne kadar uzanan ni de icine alan bolgedir Bu tanimlama ile Celile bolgesi Israil in Kuzey Bolgesi nin Golan Tepelerinin ve buyuk kismi ile cakisiktir Ancak u icine almaz Bati Celile Ibranice גליל מערבי Galil Maravi ismi Yukari Celile nin bati kisimlarini kiyilarini ve Asagi Celile nin kuzeybatisini belirtmek icin kullanilmaktadir Akka idari biriminin de buyuk kismini icine almaktadir denilen bolge Israil in kuzeydogusunda kuzeye dogru uzanmaktadir Batisinda Lubnan Yukari Celile nin Hula Vadisi ve vardir Tarihsel olarak Lubnan in guneyinde Litani Nehrinin dogu bati yonunde aktigi kisimda nehrin guneyinde kalan bolge de Celile ye dahil kabul edilir KokenbilimBolge icin Celile ismine rastlanan en eski kaynak Tanah tir Celile nin buyuk kismi ile cakisik olan Naftali bolgesi Vadedilmis Topraklarin on iki Israil boyu arasinda paylastirilmasi sirasinda Naftali boyuna dusen bolgedir Bolgenin Turkcedeki ismi Arapca el Celil versiyonundan gelmektedir Arapca isim de Ibranice HaGalil den הגליל gelmektedir Bunun kelime kokeni galildir Anlami bir yerlesim bolgesi veya daire dir Kelimenin kalipta kullanimi galil hagoyim ג ל יל ה ג ו י ם Yeseya 8 23 te gorulmektedir TarihAntik cag Roma Imparatorlugu idaresinde Celile bir donem Yahudiye eyaletinden ayri bir bolge olarak yer aldi Bolgeye Celile ismini veren en eski kaynak Tanah tir Tanah ta anlatildigina gore Celile bolgesi Naftali ve Dan oymaklarina tahsis edilmisti Bununla birlikte Dan oymaginin mensuplari Filistin in her yerinde rastlanabilirdi Bunun sebebi Danlilarin yargilama goreviyle vazifeli olmalari ve bu yuzden de Israilogullarinin her yerlesim birimine dagilmis olmalariydi Tanah ta Naftali nin yer adi olarak gectigi yerlerde kastedilen bolge yaklasik olarak Celile ile aynidir 1 Krallar in dokuzuncu babinda Suleyman Peygamber in Sayda krali a Celile de yirmi yerlesim yerini hediye ettigi anlatilir 1 Hiram kendisine verilen topraklari kabul etti ve buralari Kabul diyari olarak adlandirdi Bu isim degersiz anlamina gelmektedir Celile Israil yurdunun butun kuzeyini kapsiyordu Celile doneminde ulkeyi meydana getiren uc bolgeden birisiydi Roma hakimiyeti doneminde Yahudiye eyaleti Yehuda Samiriye ve Celile olmak uzere dort kisma ayrilmisti Romalilar MS 6 da Filistin i isgal ettiklerinde bolgeyi Yahudiye eyaletine donusturduler Roma Yahudiyesi Yehuda Samiriye ve Edom dan olusuyordu Celile ise kisa bir donem eyaletin parcasi olup daha sonra yaklasik iki ila uc asir boyunca Yahudiye eyaletinden ayrildi Hristiyanlarin geleneksel bilgilerine gore Celile bolgesi Meryem ve Marangoz Yusuf un memleketi olarak gecer Bolgedeki Nasira kasabasi Meryem oglu Isa ya izafe edilir Nasira ya atfen Isa ya Nasirali Isa da denir Kitab i Mukaddes te Isa nin cocuklugunun gectigi yerdir ve Hristiyanliktaki en onemli hac merkezlerinden birisidir Bununla birlikte Isa nin Filistin deki Beytullahim kasabasinda dogduguna inanilir Yeni Ahit i olusturan uc sinoptik incil Isa nin tebliginin buyuk kismini bu bolgede ozellikle Nasira da ve Kefernahum da gerceklestirdigini anlatmaktadir Yeni Ahit te Isa nin bircok mucizesini Celile bolgesinde meydana getirdigi anlatilmaktadir Misna ve Talmud da yaptiklari yorumlarla isimleri zikredilen ve Tannaim periyoduna ait bircok Yahudi bilgininin memleketi Celile dir Bunlar arasinda Celileli Ismael sayilabilir Yahudi dininin onemli kurucularindan Celile de uzun sure kalmistir ve memleketi Celile olabilir Orta Cag Islam Devleti 638 de bolgeyi fethettigi zaman Celile yi Cundu l Urdun vilayetinin bir parcasi yapti Onemli sehirleri Taberiye Bet Sean Akka ve Kabil idi Sii Fatimi Devleti 10 yuzyilda bolgeyi ele gecirdi Fatimi Halifesi merkezleri Lubnan Dagi ve kismen Celile olan Durzi dininin kurucularini desteklemistir Daha sonra bolgeyi Muslumanlarin elinden ele geciren Haclilar Celile yi Celile Prensligi haline getirdi Osmanli devri 1492 ve devaminda Ispanya dan surulen Yahudiler Osmanli Imparatorlugu tarafindan kabul edildiler ve Osmanli topraklarina yerlestirildiler Celile deki Safed kenti bir donem Yahudi milletinin evrensel dokumacilik merkezi ve ayni zamanda Yahudiligin ogretiminin yapildigi merkez oldu Gunumuzde de Safed Yahudilerin dort kutsal sehrinden birisidir Diger ucu Kudus el Halil ve Taberiye dir Safed ayni zamanda bir Kabala ogretim merkezidir 18 yuzyilin ortalarinda Celile Arap lider in baskaldirisi sonrasi onun idaresine gecti Yaklasik 25 sene boyunca Celile nin yonetimi Zahir el Omer de kaldi Daha sonra Osmanlilar Cezzar Ahmet Pasa komutasinda bolgeyi geri aldilar Osmanli nin Beyrut Vilayeti Celile yi de icine almaktaydi 1900 1831 de Osmanli Suriyesinin bir parcasi olan Celile ayrilikci Kavalali Ibrahim Pasa nin idaresine gecti 1840 a kadar suren bu idare sirasinda uygulanan sert siyasi ve toplumsal uygulamalar yerel halki canindan bezdirdi ve na yol acti Bu isyanin kaosu sirasinda gerceklestirilen Safed Yagmasi ve sonrasinda Yahudilerin bolgeyi terk etmeleri sonucu Safed deki nufuslari onemli olcude azaldi Arap isyancilar Misirli kuvvetler tarafindan maglup edildiler 1838 de bu defa Celileli Durziler yeni bir ayaklanma baslattilar Bu olaylar yasanirken 1834 ve 1837 de yasanan depremler bolgedeki bircok kenti harab etti 1866 da bolgenin ilk hastanesi olan Amerikan Ermeni misyoner tarafindan Alman misyoner in yardimi ile kuruldu 20 yuzyilin baslarinda I Dunya Savasi na kadar Celile Osmanli Suriyesinin bir parcasi olmaya devam etti Bolge Beyrut Vilayeti nin en guneyi olarak idare edilmekteydi Bolge Birinci Dunya Savasi nin neticesinde Britanya idaresine gecti Britanya idaresi ve Israil yonetimi I Dunya Savasi nda Osmanli Imparatorlugu nun maglup olmasi sonucunda Mondros Ateskes Antlasmasi imzalandi Osmanli savasta isgal edilmis topraklarini kaybetti Celile Isgal Edilmis Dusman Topraklari Yonetimi kapsaminda Britanya ya devredildi 1920 de bolge Britanya Mandasi yapildi 1923 te Celile Birlesik Krallik Filistin Mandasi nin parcasi haline getirildi Isgal Edilmis Dusman Topraklari Yonetimi 1948 Arap Israil Savasi ndan sonra Celile nin yaklasik tamami Israil in hakimiyetine gecti Bolgedeki Arap nufusun buyuk kismi multeci durumuna dustu Onlarca koy nufussuz hale geldi Bununla birlikte Nasira Akka Sahnin Tamra Sefa Amr kentlerindeki Arap nufusun cogu Durzilerle birlikte yasama konusunda yasanilan bir uyum surecinden sonra bolgede kaldi 1967 de Israil Alti Gun Savasi nda Golan Tepeleri ni alana dek Suriye Ordusu tarafindan Taberiye Golu yakinlarindaki Israil kibutzlari top atisina maruz kalmistir 1970 lerde ve 1980 lerde Filistin Kurtulus Orgutu FKO Lubnan merkezli olarak Asagi ve Yukari Celile deki koylere ve kentlere top atislari yapmayi surdurdu Israil 1979 da ve 1982 de ile buna karsilik verdi Operasyonlarin resmi amaci Lubnan in guneyindeki FKO altyapisini yok etmek ve Celile de ikamet edenlerin guvenligini saglamakti Israil 1985 yilina kadar surecek bir surecte Guney Lubnan in 2000 lere kadar Hizbullah ve daha onceki bir donemde de Emel Hareketi Israil Savunma Kuvvetleri ile savasmaya devam etti Ara ara Yukari Celile yi Katyusa roketleriyle ates altina aldilar Mayis 2000 de Israil basbakani Ehud Barak Lubnan in guneyindeki Israil kuvvetlerini geri cekme karari aldi Israil gucleri iki ulke arasindaki resmi sinirin guneyinde konuslandirildi 2006 Lubnan Savasi nin karakteristik bir ozelligi Hizbullah in gorece uzun mesafeli Katyusa saldirilariydi Hizbullah gunun her saati Celile nin herhangi bir yerine isabet edecek roket saldirilarini surdurdu Roketler Celile disinda Saron Ovasi ve Urdun Vadisi kadar guneye isabet etmistir CografyaCelile nin buyuk kismi 500 ila 700 metre civarinda yuksekliklere sahip kayalik arazidir ve Meron Dagi bolgenin onemli daglaridir Israil in diger yerlerine nazaran Celile nin sicakligi gorece dusuktur ve cok yagis almaktadir Bu iklimin bir sonucu olarak bolgede vahsi hayat ve bitki ortusu zengindir Ayrica her sene gocmen kuslar soguk iklimlerden Afrika ya yolculuk ederken ve daha sonra geri donuslerinde Hula Urdun koridorunu kullanirlar Bolgedeki irmaklar ve ozellikle Yukari Celile deki selaleler genis yesil araziler ve renkli kir cicekleri Kutsal Kitap ile alakali kentler bolgeyi onemli bir turistik mekana donusturmektedir Yuksek yagis miktari 900 1200 mm iliman sicakliklar ve yuksek daglardan dolayi Meron Dagi 1000 1208 m civarindadir Yukari Celile nin ayirt edici bitki ortusu bulunmaktadir Bunlarin basinda icinde Juniperus oxycedrus Lubnan sediri Cedrus libani siklamenler sakayiklar ve bazi zamanlar Meron Dagi nda gorulen mor cicekli ormangulu sayilabilir NufusBolgedeki kalabalik yerlesim yerleri olarak Akka Nahariye Nasira Safed Karmiel ve Taberiye sayilabilir Hayfa liman kenti butun Celile icin ekonomik bir merkez durumundadir Engebeli arazisinden dolayi tarih boyunca Celile deki yerlesim yerlerinin bircogu koydur Yollar goreceli olarak az sayidadir Nahariye den guneye dogru Akdeniz kiyisi boyunca bir demiryolu uzanmaktadir Baska bir demiryolu doguya dogru 2015 te hayata gecirilmek uzere projelendirilmistir Bolge ekonomisinin kaynagi tarim ve turizmdir Bolge nufusuna is olanaklari saglamasi icin sanayi bolgeleri gelistirilmektedir Israil hukumeti bolgeye yatirim yapmak uzere ve tarafindan kurulmus olan Celile Finans Kurumu na fon saglamaktadir Musluman cogunluk Durzi ve Hristiyan Araplar bolgede buyuk bir Arap nufus olusturmaktadir Durzi ve Hristiyan Araplarin Israil deki cogunlugu Celile bolgesinde ikamet etmektedir Bolgedeki diger onemli azinliklar Bedeviler Maruniler ve Cerkezlerdir Celile nin kuzey orta bolumune Orta Celile de denmektedir Kuzeyde Lubnan sinirindan guneyde Yizrael Vadisi nin kuzey ucuna kadar uzanmaktadir ve Nasira Sahnin kentlerini de kapsamaktadir 75 civarinda Arap nufusu barindirmaktadir Yahudi nufus gibi yuksek rakimli kentlerde yerlesmis bulunmaktadir Orta Celile nin kuzey yarisi Karmiel ve Sahnin i icine alir ve Celile nin Kalbi olarak bilinir Dogu Celile yaklasik olarak 100 Yahudi nufustan olusmaktadir Dogu Celile Celile Sapi ni Celile Parmagi Urdun Vadisi ni Taberiye Golu kiyisini ve Yahudiligin dort kutsal sehrinden ikisini icine almaktadir Celile nin guneyi Yizrael Vadisi ni Fakua Dagi civarini icine almaktadir ve yaklasik olarak 100 Yahudi nufustan olusmaktadir Bunun istisnasi olarak Bati Seria siniri yakininda kucuk Arap koyleri mevcuttur Bati Celile nin nufusunun yaklasik 80 i Yahudidir Lubnan sinirina kadar bu sekilde devam etmektedir Yahudiler ayrica Yukari Celile nin engebeli bolgelerinde azinlik teskil etmektedirler Yahudi Vekaleti Jewish Agency bolgede Yahudi nufusunun artirilmasi icin tesebbuste bulunmaktadir Bununla birlikte Yahudi olmayan nufusun nufus artis orani da yuksek rakama sahiptir 2006 itibariyla Celile deki 1 2 milyon yerlesimcinin 46 9 u Yahudilerden olusmaktaydi Son yillarda Celile Haridi Yahudi nufusundan ic goc almaktadir Gocun sebebi Orta Israil deki yukselen konut fiyatlarina tepkidir Vikipedi nin kardes projelerinden Celile hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarAyrica bakinizKaynakca Galilee 10 Eylul 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ornek icin bkz Yusa 21 32 10 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ancient Jewish History The Twelve Tribes of Israel 4 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jewish Virtual Library Erisim Tarihi 08 Aralik 2016 Isaiah 8 23 21 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2016 1 Krallar 9 13 Matta 4 13 8 5 11 23 17 24 Markos 1 21 2 1 9 33 Luka 4 23 4 31 7 1 10 15 Yuhanna 2 12 4 46 6 17 6 24 6 59 Jewish Encyclopedia 1906 Yohanan b Zakkai 10 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Solomon Schechter Wilhelm Bacher Guy Le Strange Palestine Under the Moslems 13 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1890 s 30 32 Places to visit in Israel City Haifa 4 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde govisitisrael com Erisim Tarihi 17 01 2017 Cynthia Astle Galilee in Jesus Time Was a Center of Change 15 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim Tarihi 17 01 2017 Matthew Krieger 15 11 2007 Erisim Tarihi 17 01 2017 Israel Central Bureau of Statistics 2013 LOCALITIES 1 AND POPULATION BY POPULATION GROUP DISTRICT SUB DISTRICT AND NATURAL REGION 1 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde STATISTICAL ABSTRACT OF ISRAEL Report Erisim Tarihi 17 01 2017 Dina Kraft In Galilee Israeli Arabs finding greener grass in Jewish areas 13 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jewish Telegraphic Agency 03 11 2008 Erisim Tarihi 17 01 2017 Israel Central Bureau of Statistics 2013 SOURCES OF POPULATION GROWTH BY DISTRICT POPULATION GROUP AND RELIGION 5 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde STATISTICAL ABSTRACT OF ISRAEL Report Erisim Tarihi 17 01 2017 Israel Central Bureau of Statistics 2002 The Arab Population in Israel 23 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Report Erisim Tarihi 17 01 2017 Gil Sedan 30 settlements planned for Negev and Galilee 26 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jewish Telegraphic Agency 08 08 2003 Erisim Tarihi 17 01 2017 Ofer Petersburg Jewish population in Galilee declining 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde YNet News 12 12 2007 Erisim Tarihi 17 01 2017 Ofer Petersburg Haredim taking over periphery 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde YNet News 23 02 2011 Erisim Tarihi 17 01 2017