Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saray, hükümdarların veya dinî liderlerin ikâmet ettiği büyük ve gösterişli yapı. Günümüzde zaman zaman otel veya kamu hizmetinde kullanılan bazı büyük yapıları tanımlamakta da kullanılır.
Etimoloji
Saray sözcüğü Türkçeye Farsça seray sözcüğünden geçmiştir. Saray sözcüğünün Batılı dillerdeki karşılığı olan ve Türkçeye Fransızcadan geçenpalas sözcüğü de Türkçede zaman zaman otel vb. büyük ve gösterişli yapıları tanımlamak için kullanılır. Palas sözcüğünün kökeni Roma'daki Palatino Tepesi'ne dayanır.Roma imparatorları, ikâmetgâhlarını bu tepe üzerine inşa ederlerdi.
Tarihçe
Yapımları çok masraflı olan, çok fazla insan ve hayvan gücü gerektiren saraylar; tarih boyunca hükümdarların zenginliğinin, gücünün ve bulundukları bölgenin gelişmişliğinin bir simgesi olmuştur. Bu nedenle arkeologların en çok ilgi gösterdiği yapılardandır.
Bilinen en eski saraylar Teb şehrinde Mısır firavunları III. Thutmose (saltanat: MÖ 1504-1450) ve III. Amenhotep (saltanat: MÖ 1417-1379) tarafından yaptırılmıştır. Özellikle Amenhotep'in dikdörtgen bahçesi duvarlarla çevrili, labirentlerle birbirlerine bağlı ufak ve karanlık odalardan oluşan sarayının benzerlerine sonraki dönemlerde Doğu medeniyetlerinde de rastlanır. Asur'daki , Nineveh ve 'da Mısır'dakilerden çok daha büyük saraylar inşa edildi. Örneğin II. Sargon'un sarayı (saltanat: MÖ 721-705) 9 hektar genişliğindeki bir platform üzerinde kurulu idi. İki sıra duvarla korunan yapının merkezinde devâsa iki salon vardı ve bunların çevresinde dağınık olarak yerleştirilmiş odalar ve salonlar bulunuyordu.
Asurlular milattan önce 9-7. yüzyıllarda saray mimarisini önemli ölçüde geliştirmiş ve bu dönemden sonra saray kültürü Yunanistan üzerinden Roma ve tüm Avrupa’ya yayılmıştır.[]
Hükümdarların tanrısal kişilikler olduğuna inanılan dönemlerde saray, dinsel bir merkez niteliği kazanmış ve her dönemde ülke gücünün bir simgesi olmuştur. Bu simgelem, günümüz ülkelerinin devlet başkanlığı konutları ve bakanlık hizmet binalarında da görülebilmektedir.
Türk kültüründe saray
Türkler tarihte geçmenin, kendilerinin sonu olacağını düşünmüşlerdir ve sürdürdükleri göçebe yaşamdan dolayı hükümdarlar da sarayda değil, çadırda yaşamıştır. Yerleşik yaşama geçildiğinde saray dahil olmak üzere tüm yapılarda sadece ahşap kullanılmış ve bu nedenle Türk kültüründeki ilk saraylar günümüze kadar ulaşamamıştır. Anadolu Beylikleri döneminden saraylara dair pek bir iz bulunamamış, Anadolu Selçuklu Devleti’nden birkaç kalıntı günümüze ulaşmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nda saray ve saray kültürü özellikle önem kazanmış, hatta 19. yüzyılda yönetimde saray-merkezliliği yavaşça kaldırması ve yaşam düzeninin değişmeye başlaması üzerine yeni saraylar inşa edilmiştir.
Kaynakça
- ^ "palace." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ "saray." 28 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Büyük Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 9 Ekim 2011
- ^ a b "palas." 28 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Büyük Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 9 Ekim 2011
- ^ a b c d e "Saray." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
- ^ a b c Temel Britannica ansiklopedisi, 10. Basım, Ana Yayıncılık, İstanbul, 1993; 15. Cilt, s. 58. ISBN 975-7760-02-01
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Saray hukumdarlarin veya dini liderlerin ikamet ettigi buyuk ve gosterisli yapi Gunumuzde zaman zaman otel veya kamu hizmetinde kullanilan bazi buyuk yapilari tanimlamakta da kullanilir Mimar tarafindan 1904 1910 yillari arasinda insa edilen Portekiz deki source source source source source source Beylerbeyi Sarayi source source source source source source Ciragan SarayiEtimolojiSaray sozcugu Turkceye Farsca seray sozcugunden gecmistir Saray sozcugunun Batili dillerdeki karsiligi olan ve Turkceye Fransizcadan gecenpalas sozcugu de Turkcede zaman zaman otel vb buyuk ve gosterisli yapilari tanimlamak icin kullanilir Palas sozcugunun kokeni Roma daki Palatino Tepesi ne dayanir Roma imparatorlari ikametgahlarini bu tepe uzerine insa ederlerdi TarihceYapimlari cok masrafli olan cok fazla insan ve hayvan gucu gerektiren saraylar tarih boyunca hukumdarlarin zenginliginin gucunun ve bulunduklari bolgenin gelismisliginin bir simgesi olmustur Bu nedenle arkeologlarin en cok ilgi gosterdigi yapilardandir Bilinen en eski saraylar Teb sehrinde Misir firavunlari III Thutmose saltanat MO 1504 1450 ve III Amenhotep saltanat MO 1417 1379 tarafindan yaptirilmistir Ozellikle Amenhotep in dikdortgen bahcesi duvarlarla cevrili labirentlerle birbirlerine bagli ufak ve karanlik odalardan olusan sarayinin benzerlerine sonraki donemlerde Dogu medeniyetlerinde de rastlanir Asur daki Nineveh ve da Misir dakilerden cok daha buyuk saraylar insa edildi Ornegin II Sargon un sarayi saltanat MO 721 705 9 hektar genisligindeki bir platform uzerinde kurulu idi Iki sira duvarla korunan yapinin merkezinde devasa iki salon vardi ve bunlarin cevresinde daginik olarak yerlestirilmis odalar ve salonlar bulunuyordu Asurlular milattan once 9 7 yuzyillarda saray mimarisini onemli olcude gelistirmis ve bu donemden sonra saray kulturu Yunanistan uzerinden Roma ve tum Avrupa ya yayilmistir kaynak belirtilmeli Hukumdarlarin tanrisal kisilikler olduguna inanilan donemlerde saray dinsel bir merkez niteligi kazanmis ve her donemde ulke gucunun bir simgesi olmustur Bu simgelem gunumuz ulkelerinin devlet baskanligi konutlari ve bakanlik hizmet binalarinda da gorulebilmektedir Turk kulturunde sarayFatih Sultan Mehmed tarafindan 1478 de yaptirilan ve Dolmabahce Sarayi yaptirilana kadar yaklasik 4 asir boyunca imparatorlugun yonetim merkezi olan Topkapi Sarayi Turkler tarihte gecmenin kendilerinin sonu olacagini dusunmuslerdir ve surdurdukleri gocebe yasamdan dolayi hukumdarlar da sarayda degil cadirda yasamistir Yerlesik yasama gecildiginde saray dahil olmak uzere tum yapilarda sadece ahsap kullanilmis ve bu nedenle Turk kulturundeki ilk saraylar gunumuze kadar ulasamamistir Anadolu Beylikleri doneminden saraylara dair pek bir iz bulunamamis Anadolu Selcuklu Devleti nden birkac kalinti gunumuze ulasmistir Osmanli Imparatorlugu nda saray ve saray kulturu ozellikle onem kazanmis hatta 19 yuzyilda yonetimde saray merkezliligi yavasca kaldirmasi ve yasam duzeninin degismeye baslamasi uzerine yeni saraylar insa edilmistir Kaynakca palace Oxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003 saray 28 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Buyuk Turkce Sozluk Turk Dil Kurumu Erisim 9 Ekim 2011 a b palas 28 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Buyuk Turkce Sozluk Turk Dil Kurumu Erisim 9 Ekim 2011 a b c d e Saray Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Encyclopaedia Britannica Inc a b c Temel Britannica ansiklopedisi 10 Basim Ana Yayincilik Istanbul 1993 15 Cilt s 58 ISBN 975 7760 02 01