Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yemen Seferi, 1567 yılında İmam Mutahhar önderliğindeki Zeydî İmamlığının Osmanlı İmparatorluğu'nun Yemen Eyaleti'nde çıkardıkları isyanı bastırmak amacıyla Osmanlıların 1568-1570 arasında Koca Sinan Paşa ve Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki orduyla icra ettikleri askerî harekât.
| Yemen Seferi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Özdemiroğlu Osman Paşa Taiz'de Zeydîleri yenerken | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu | Zeydî İmamlığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Koca Sinan Paşa Özdemiroğlu Osman Paşa Lala Mustafa Paşa (başlangıçta) Kurdoğlu Hızır Reis | İmam Mutahhar Ali bin Şevi Muhammed bin Şemseddin | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 6.000 | 10-12.000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Yaklaşık 1.000 ölü ve yaralı | Ağır | ||||||||
Harekâtın sonunda Osmanlılar Yemen'i yeniden egemenlikleri altına aldılar.
Yemen İsyanı
Mahmud Paşa'nın 1565'te Yemen'den Mısır Beylerbeyiliğine atanmasının ardından, ardılı (1565-1567) onun aşırı vergi topladığına dair Divan'a bildirince, Mahmud Paşa da, Yemen'in çok geniş topraklara sahip olmasından dolayı ikiye bölünmesi gerektiği görüşüne Divan'ı ikna etti ve hakkındaki olası soruşturmayı engelledi. Karar uyarınca kurulan Murad Paşa'ya, Zebîd merkezli Yemen Eyaleti ise Hasan Paşa’ya tevcih edildi ve Rıdvan Paşa görevden alındı. Yemen'deki bu idarî kargaşadan istifade eden Zeydî İmamı Mutahhar 1567 yılında halktan zorla vergi toplandığını ileri sürerek isyan etti.
İmam Mutahhar'ın San'a'yı kuşatması üzerine Murad Paşa buraya takviye gönderdiyse de bu birlik pusuya düşürülüp katledildi. Bu defa Murad Paşa bizzat San'a'ya gitmek istediyse de, birlikleri dağıldı ve Taiz'e çekilirken yakalanarak kafası kesildi (Temmuz 1567). Bunun üzerine San'a Kalesi de teslim oldu. Ardından ise yardım alamayan Taiz İmam Mutahhar'ın eline geçti (7 Ekim). Eski bir Osmanlı sancak beyi olmasına rağmen Mutahhar’ın yanına geçen Zeydîler’den Ali bin Şevi ise Aden'i işgal etti. Bu başarıların ardından Osmanlıların elinde kalan son önemli merkez olan Zebîd'e yürüyen İmam Mutahhar Hasan Paşa tarafından mağlup edildi.
Sefer hazırlıkları
Yemen'de ortaya çıkan buhranlı duruma karşı Osmanlı İmparatorluğu önce Mekke Şerifliği'ni uyardı. Ardından ise, Portekiz Krallığı'na karşı Açe Sultanlığı'nı desteklemek amacıyla hazırlanan donanmanın Sumatra Seferi'ni erteleyerek, İskenderiye Kaptanı Kurdoğlu Hızır Reis ve Süveyş Kaptanı Mahmud Reis'i Yemen'e yönlendirdi. Yemen'de Osmanlı egemenliğinin yeniden kurulması için ise Şam Beylerbeyi Lala Mustafa Paşa Yemen Serdarı olarak görevlendirildi (31 Aralık 1567).
Lala Mustafa Paşa'ya sefer için gerekli asker ve mühimmatı Mısır’dan sağlaması emredilirken, San'a ve Zebîd eyaletleri birleştirilerek yeniden Yemen Eyaleti'ne dönüştürüldü ve (bölgeyi de tanıyan) Özdemiroğlu Osman Paşa öldürülen Murad Paşa'nın yerine Beylerbeyi olarak atandı. Yemen'deki durumun giderek kötüleşmesi üzerine, Özdemiroğlu Osman Paşa 2.000 asker, kale kuşatması için gerekli toplar ve mühimmatla birlikte 20 kadırgayla Yemen'e gitmesi emri verildi.
Bununla birlikte, Yemen Serdarı Lala Mustafa Paşa komutasına verilen askerlerin azlığını öne sürerek Yemen'e hareketini geciktirmiş, İstanbul'un baskısıyla 13 Mayıs 1568'de Şam'dan Mısır'a hareket etmişti. Lala Mustafa Paşa Mısır'a varınca Mısır Beylerbeyi Koca Sinan Paşa, Yemen Beylerbeyi Özdemiroğlu Osman Paşa ve İskenderiye Kaptanı Kurdoğlu Hızır Reis'inde katılımıyla Yemen Seferi için bir Divan düzenlendi. Bununla birlikte, aralarındaki kişisel husumet nedeniyle Lala Mustafa Paşa ve Koca Sinan Paşa Mısır'dan temin edilecek asker, zahire ve ulufe konusunda anlaşamadılar ve birbirlerini İstanbul'a şikayet ettiler. Bu anlaşmazlıkta Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa Koca Sinan Paşa'yı haklı bularak, Lala Mustafa Paşa'yı sefere çıkmadaki gecikmesini gerekçe göstererek Yemen Serdarlığından azletti ve yerine Koca Sinan Paşa görevlendirildi (21 Ağustos 1568). Sefere çıkmakta geciken Özdemiroğlu Osman Paşa'nın da idamına karar verilmişse de, idam emrini infaz etmek için gönderilen çavuşlar Mısır'a ulaştıklarında (Kasım 1568), Özdemiroğlu Osman Paşa Yemen'e doğru yola çıkmıştı.
Sefer
Taiz, Aden ve San'a'nın alınması (Ocak-Ağustos 1569)
Kurdoğlu Hızır Reis komutasındaki donanmayla ve beraberinde 3.000 askerle Süveyş'ten yola çıkan Özdemiroğlu Osman Paşa Cidde'ye ulaştı ve önceden uyarılan Mekke Şerifi tarafından ağırlandı. Mekke Şerifinin sağladığı at ve develer kara yoluyla Yemen'e gönderilirken, Osman Paşa ve askerleri donanmayla Cidde'den Zebîd’e vardı.
Osman Paşa 1-2 gün kaldığı Zebîd'de Beylerbeyi Hasan Paşa’yı teftiş etti ve halktan haksız yere mal topladığı anlaşılınca mallarını müsadere etti ve adıgeçeni Mısır'a gönderdi. Ardından ise 10 aydır Zeydî işgalindeki Taiz üzerine yürüdü. İmam Mutahhar ise; çevre Arap kabilelerinden asker toplayarak yeni savunma önlemleri aldıysa da, Taiz'in yardımına yetişemedi ve 1569 Ocak ayında anılan kale Osmanlı kuvvetlerinin eline geçti. Bu, Osmanlıların Yemen Seferinin ilk askerî başarısı oldu.
Bu esnada ise Koca Sinan Paşa Süveyş'te yeni kadırgalar ve büyük kalyonlar inşa ettirip, 5 Ocak 1569'da 3.000 askerlik bir kuvvetle Mısır'dan hareketle, (Cidde ve Mekke'ye uğradıktan sonra) 17 Şubat 1569'da Cizan'a ulaştı.
Özdemiroğlu Osman Paşa ise Taiz'in ardından Yemen'in en iyi berkitilmiş kalelerinden üzerine yürüdü. Burayı kuşatarak şiddetli top ateşine tuttu. Buna mukabil, İmam Mutahhar ise Ali b. Şevi komutasında büyük bir orduyu Kahire'ye destek amaçlı yollayınca Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı birliği kalenin direnen garnizonu ve bu büyük ordu karşısında iki ateş arasında kaldıysa da, durumun iyice kritikleştiği bir aşamada Yemen Serdarı Koca Sinan Paşa Osmanlı birliğinin imdadına yetişti. Zeydî ordusunun püskürtülmesinin ardından Osmanlılar Kahire Kalesini de zaptetti (3 Mayıs 1569). Bu yenilgi üzerine İmam Mutahhar San'a taraflarına çekildi.
Koca Sinan Paşa; Özdemiroğlu Osman Paşa'yı Taiz ve Kahiriyye kalelerinin muhafazasıyla görevlendirdi, Kurdoğlu Hızır Reis'i Aden üzerine sevketti, kendisi ise doğrudan San'a'da mevzilenmiş olan İmam Mutahhar'ın üzerine yürüdü. Bununla birlikte sarp geçitlerden ikmal güçlükleri karşısında Osman Paşa'dan yardım istediyse de, bu defa bu iki Paşa arasında anlaşmazlık başgösterdi. Bunun üzerine, Koca Sinan Paşa; Özdemiroğlu Osman Paşa'yı İstanbul'a geri gönderdi (Osman Paşa II. Selim tarafından Basra Beylerbeyliğine atandıysa da Sokullu Mehmed Paşa'nın müdahalesiyle Lahsa Beylerbeyliğine gönderildi).
Bu sırada Kurdoğlu Hızır Reis denizden Aden’e hücum için harekete geçince Zeydîlerin Aden Muhafızı Hint Okyanusu'ndaki Portekiz donanmasından yardım istedi. Portekiz donanması 20 gemiyle Aden limanına geldiyse de, Kurdoğlu Hızır Reis'in 12 parçalık filosunun yaklaşması üzerine çatışmadan kaçınarak geri çekildi. Karadan gönderilen Mimâyi Bey komutasındaki Osmanlı birliği de yetişince, hem karadan hem denizden kuşatılan Aden Osmanlılarca ele geçirildi (15 Mayıs 1569).
Aden'in alınmasından sonra yaklaşık 1.000-1.200 kişiden oluşan ordusunun başında kara seferine devam eden Koca Sinan Paşa, Temmuz ortalarında kuzeyin dağlık bölgelerine geçitleri kontrol eden Samara vadisini ele geçirdikten sonra, Ağustos aylarında güzergahı üzerindeki Yemenli başıbozuklukları dağıtarak İb'i ve Zamar yakınındaki Habb'ı kuşatarak aldı. Osmanlı ordusu San'a yakınlarına ulaştığında (26 Temmuz), İmam Mutahhar kenti terkederek (1.000'i atlı) yaklaşık 10.000 askeriyle kalesine kapandı. Osmanlılar ise San'a yakınındaki kalesini ve yakınındaki Şibam kasabasını ele geçirdi (17 Ağustos).
Kevkeban kuşatması (22 Ağustos 1569-16 Mayıs 1570)
Bunun ardından Kevkaban kalesi üzerine yürünmeye çalışıldıysa da Yeniçeriler sarp geçitleri tutan Zeydî birliklerine karşı ilerleyemediği gibi, Osmanlıların meydan savaşları için uygun olan silahları da İmam Mutahhar'ın yürüttüğü vurkaç harekâtlarına karşı yetersiz kaldı. Buna mukabil Hasan Paşa ile (Kahire Kalesini Osmanlılara teslim eden Hamdanî Dayısı Abdullah yaklaşık 1.500 askerle Kevkeban'a çıkan üç geçitten biri olan Beyt İzz'i 26-27 Ekim'de ele geçirmeyi başardılar. İmam Mutahhar ise 10.000 askeriyle kaleyi kuşatan Osmanlı birliğine taarruz ettiyse de mağlup olarak çekildi.
Bununla birlikte, kale kuşatılsa da kalenin kurulu olduğu kayalık ile kuşatmacıların mevzileri arasındaki uçurum halatlarla taşınabilen topların (ağırlıklı olarak darbzen topları vardı) etkili olmasını engellediği gibi, tünel kazma ya da lağım patlatmayı da imkansız kılıyordu. San'a'dan getirtilen kerestelerle kurulmaya çalışılan köprüler de çöktü. Uçurumu taşlar ve kayalarla doldurma çabası ise sonuç getirmekten uzak kaldı. Öte yandan, Kevkeban'daki Zeydî garnizonu da (1567'de başlayan isyanda ele geçirilen) Osmanlı toplarıyla ateşle karşılık veriyordu. Bu tehdit dolayısıyla Osmanlı askerleri en çok ilerleme kaydettikleri kuzey yönünden dahi top menziline girdikleri için 300 metreden fazla yaklaşamadılar.
1570'in ilk aylarına gelindiğinde Kevkeban'ı kuşatan Osmanlı birliği barut sıkıntısı çekmeye başladığı gibi, güneyden gelen ikmal hatları da zaman zaman kesilme tehlikesi yaşadı. Nitekim, 4 Mart 1570'te San'a yeniden Zaydîlerin eline geçerken, vur-kaç taktiklerine devam eden İmam Mutahhar birlikleri 5 Mart 1570'te civarında bir Osmanlı birliğine kaydadeğer bir kayıp (75 ölü) verdirmeyi başardı. Kalenin güç kullanılarak alınmasının mümkün olmadığının görülmesi ve Mısır'dan takviye alınamayacağının anlaşılması üzerine, Koca Sinan Paşa, 19 Nisan 1570'ten itibaren garnizon komutanı Muhammed bin Şemseddin ateşkes koşullarını müzakere etti.
16 Mayıs 1570 tarihinde akdedilen sulh uyarınca; (1) esirler teati edildi, (2) Kevkeban’ın muhafazası Muhammed bin Şemseddin'e 6.000 akçe tahsisat karşılığı verildi. 'ın bu şekilde teslim olduğunu ve Muhammed bin Şemseddin'in Osmanlılarla anlaştığını öğrenen İmam Mutahhar da direncini yitirerek 21 Mayıs 1570 tarihinde Koca Sinan Paşa'yla sulhname imzaladı. Sözkonusu anlaşma uyarınca; İmam Mutahhar (1) Yemen'de hutbenin Osmanlı Padişahı adına okunup sikkenin Osmanlı padişahı adına basılmasını kabul etti, (2) 1567'den önce Osmanlı idaresinde olan yerleri iade etti ve (3) Osmanlılara isyan halinde bulunan Yemen kabilelerine destek olmayacağını taahhüt etti. Buna karşılık; Koca Sinan Paşa (1) İmam Mutahhar’a Ben Ovası’nı ve Amran vilayetini arpalık olarak verdi ve (2) San'a'da ikamet etmesine muvafakat gösterdi.
Bu esnada ise (Özdemiroğlu Osman Paşa'nın yerine) Yemen Beylerbeyliği'ne atanan Behram Paşa, Zebîd'e gelmiş, oradan Taiz-Beyda üzerinden kalesine yürüyerek İmam Mutahhar kardeşi Ali tarafından savunulan kaleyi ele geçirmeyi başarmıştı. 21 Mayıs 1570'teki sulhnamenin ardından irili ufaklı 200 kale ve hisarın Osmanlılara teslim olmasının ardından Osmanlıların Yemen'e yönelik harekâtı 1570 yazında fiilen sona erdi.
Sefer sonrası
Seferi başarıyla sonlandırarak Yemen'i yeniden Osmanlı İmparatorluğu'na katan Koca Sinan Paşa idareyi tamamen yeni Beylerbeyi Behram Paşa'ya bırakarak 1 Mart 1571'de Muha limanından ayrıldı. O esnada Osmanlı İmparatorluğu'nun asıl dikkati Doğu Akdeniz'e kaymış, 27 Temmuz 1570'te Venedik'e savaş açarak Kıbrıs'ın fethini hedeflemişti.
1572 yılında ise İmam Mutahhar idrarından kan gelmek suretiyle öldü ve Yemen'de Osmanlı idaresine direnecek bir önder uzun süre çıkmadı.
Kaynakça
- ^ "The Collapse of Ottoman Authority in Yemen, 968/1560-976/1568", J. R. Blackburn, WI, XIX/1-4 (1979), s.148-171
- ^ "Yemen'de Osmanlı-Zeydî Mücadelelerinin Sebep ve Sonuçları", Sadettin Baştürk, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, Elazığı (2013), c.9, sy.1, s.16
- ^ "Lightning Over Yemen: A History of the Ottoman Campaign (1569-71)" Ḥamad Al-Jāsir, Riyad (1967)
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.6, s.263
- ^ "Kawkabān, the key to Sinān Pasha's campaign in the Yemen (March 1569 - March 1571)", Clive Smith, Proceedings of the Seminar for Arabian Studies, c.32, Papers from the 35th meeting of the Seminar for Arabian Studies, Edinburgh (2002), s.287-294
- ^ "Yemen'de Osmanlı-Zeydî Mücadelelerinin Sebep ve Sonuçları", Sadettin Baştürk, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, Elazığ (2013), c.9, sy.1, s.18
- ^ "San'a'; An Arabian Islamic City", R.B. Serjeant & R. Lewcock, Londra (1983), s. 70
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yemen Seferi 1567 yilinda Imam Mutahhar onderligindeki Zeydi Imamliginin Osmanli Imparatorlugu nun Yemen Eyaleti nde cikardiklari isyani bastirmak amaciyla Osmanlilarin 1568 1570 arasinda Koca Sinan Pasa ve Ozdemiroglu Osman Pasa komutasindaki orduyla icra ettikleri askeri harekat Yemen SeferiOzdemiroglu Osman Pasa Taiz de Zeydileri yenerkenTarih1568 1570BolgeAden Taiz San a YemenSonucKesin Osmanli zaferiCografi DegisikliklerOsmanli ordusu Yemen i yeniden ele gecirdiTaraflarOsmanli ImparatorluguZeydi ImamligiKomutanlar ve liderlerKoca Sinan Pasa Ozdemiroglu Osman Pasa Lala Mustafa Pasa baslangicta Kurdoglu Hizir ReisImam Mutahhar Ali bin Sevi Muhammed bin SemseddinGucler6 00010 12 000KayiplarYaklasik 1 000 olu ve yaraliAgir Harekatin sonunda Osmanlilar Yemen i yeniden egemenlikleri altina aldilar Yemen IsyaniMahmud Pasa nin 1565 te Yemen den Misir Beylerbeyiligine atanmasinin ardindan ardili 1565 1567 onun asiri vergi topladigina dair Divan a bildirince Mahmud Pasa da Yemen in cok genis topraklara sahip olmasindan dolayi ikiye bolunmesi gerektigi gorusune Divan i ikna etti ve hakkindaki olasi sorusturmayi engelledi Karar uyarinca kurulan Murad Pasa ya Zebid merkezli Yemen Eyaleti ise Hasan Pasa ya tevcih edildi ve Ridvan Pasa gorevden alindi Yemen deki bu idari kargasadan istifade eden Zeydi Imami Mutahhar 1567 yilinda halktan zorla vergi toplandigini ileri surerek isyan etti Imam Mutahhar in San a yi kusatmasi uzerine Murad Pasa buraya takviye gonderdiyse de bu birlik pusuya dusurulup katledildi Bu defa Murad Pasa bizzat San a ya gitmek istediyse de birlikleri dagildi ve Taiz e cekilirken yakalanarak kafasi kesildi Temmuz 1567 Bunun uzerine San a Kalesi de teslim oldu Ardindan ise yardim alamayan Taiz Imam Mutahhar in eline gecti 7 Ekim Eski bir Osmanli sancak beyi olmasina ragmen Mutahhar in yanina gecen Zeydiler den Ali bin Sevi ise Aden i isgal etti Bu basarilarin ardindan Osmanlilarin elinde kalan son onemli merkez olan Zebid e yuruyen Imam Mutahhar Hasan Pasa tarafindan maglup edildi Sefer hazirliklariYemen Serdari Koca Sinan Pasa Yemen de ortaya cikan buhranli duruma karsi Osmanli Imparatorlugu once Mekke Serifligi ni uyardi Ardindan ise Portekiz Kralligi na karsi Ace Sultanligi ni desteklemek amaciyla hazirlanan donanmanin Sumatra Seferi ni erteleyerek Iskenderiye Kaptani Kurdoglu Hizir Reis ve Suveys Kaptani Mahmud Reis i Yemen e yonlendirdi Yemen de Osmanli egemenliginin yeniden kurulmasi icin ise Sam Beylerbeyi Lala Mustafa Pasa Yemen Serdari olarak gorevlendirildi 31 Aralik 1567 Lala Mustafa Pasa ya sefer icin gerekli asker ve muhimmati Misir dan saglamasi emredilirken San a ve Zebid eyaletleri birlestirilerek yeniden Yemen Eyaleti ne donusturuldu ve bolgeyi de taniyan Ozdemiroglu Osman Pasa oldurulen Murad Pasa nin yerine Beylerbeyi olarak atandi Yemen deki durumun giderek kotulesmesi uzerine Ozdemiroglu Osman Pasa 2 000 asker kale kusatmasi icin gerekli toplar ve muhimmatla birlikte 20 kadirgayla Yemen e gitmesi emri verildi Bununla birlikte Yemen Serdari Lala Mustafa Pasa komutasina verilen askerlerin azligini one surerek Yemen e hareketini geciktirmis Istanbul un baskisiyla 13 Mayis 1568 de Sam dan Misir a hareket etmisti Lala Mustafa Pasa Misir a varinca Misir Beylerbeyi Koca Sinan Pasa Yemen Beylerbeyi Ozdemiroglu Osman Pasa ve Iskenderiye Kaptani Kurdoglu Hizir Reis inde katilimiyla Yemen Seferi icin bir Divan duzenlendi Bununla birlikte aralarindaki kisisel husumet nedeniyle Lala Mustafa Pasa ve Koca Sinan Pasa Misir dan temin edilecek asker zahire ve ulufe konusunda anlasamadilar ve birbirlerini Istanbul a sikayet ettiler Bu anlasmazlikta Sadrazam Sokullu Mehmed Pasa Koca Sinan Pasa yi hakli bularak Lala Mustafa Pasa yi sefere cikmadaki gecikmesini gerekce gostererek Yemen Serdarligindan azletti ve yerine Koca Sinan Pasa gorevlendirildi 21 Agustos 1568 Sefere cikmakta geciken Ozdemiroglu Osman Pasa nin da idamina karar verilmisse de idam emrini infaz etmek icin gonderilen cavuslar Misir a ulastiklarinda Kasim 1568 Ozdemiroglu Osman Pasa Yemen e dogru yola cikmisti SeferTaiz Aden ve San a nin alinmasi Ocak Agustos 1569 Ozdemiroglu Osman Pasa Taiz de Sabka gecidini gecerkenTaiz kentinin kalesi Kurdoglu Hizir Reis komutasindaki donanmayla ve beraberinde 3 000 askerle Suveys ten yola cikan Ozdemiroglu Osman Pasa Cidde ye ulasti ve onceden uyarilan Mekke Serifi tarafindan agirlandi Mekke Serifinin sagladigi at ve develer kara yoluyla Yemen e gonderilirken Osman Pasa ve askerleri donanmayla Cidde den Zebid e vardi Osman Pasa 1 2 gun kaldigi Zebid de Beylerbeyi Hasan Pasa yi teftis etti ve halktan haksiz yere mal topladigi anlasilinca mallarini musadere etti ve adigeceni Misir a gonderdi Ardindan ise 10 aydir Zeydi isgalindeki Taiz uzerine yurudu Imam Mutahhar ise cevre Arap kabilelerinden asker toplayarak yeni savunma onlemleri aldiysa da Taiz in yardimina yetisemedi ve 1569 Ocak ayinda anilan kale Osmanli kuvvetlerinin eline gecti Bu Osmanlilarin Yemen Seferinin ilk askeri basarisi oldu Bu esnada ise Koca Sinan Pasa Suveys te yeni kadirgalar ve buyuk kalyonlar insa ettirip 5 Ocak 1569 da 3 000 askerlik bir kuvvetle Misir dan hareketle Cidde ve Mekke ye ugradiktan sonra 17 Subat 1569 da Cizan a ulasti Kevkeban Kalesi Ozdemiroglu Osman Pasa ise Taiz in ardindan Yemen in en iyi berkitilmis kalelerinden uzerine yurudu Burayi kusatarak siddetli top atesine tuttu Buna mukabil Imam Mutahhar ise Ali b Sevi komutasinda buyuk bir orduyu Kahire ye destek amacli yollayinca Ozdemiroglu Osman Pasa komutasindaki Osmanli birligi kalenin direnen garnizonu ve bu buyuk ordu karsisinda iki ates arasinda kaldiysa da durumun iyice kritiklestigi bir asamada Yemen Serdari Koca Sinan Pasa Osmanli birliginin imdadina yetisti Zeydi ordusunun puskurtulmesinin ardindan Osmanlilar Kahire Kalesini de zaptetti 3 Mayis 1569 Bu yenilgi uzerine Imam Mutahhar San a taraflarina cekildi Kevkeban daki daglik arazi Koca Sinan Pasa Ozdemiroglu Osman Pasa yi Taiz ve Kahiriyye kalelerinin muhafazasiyla gorevlendirdi Kurdoglu Hizir Reis i Aden uzerine sevketti kendisi ise dogrudan San a da mevzilenmis olan Imam Mutahhar in uzerine yurudu Bununla birlikte sarp gecitlerden ikmal guclukleri karsisinda Osman Pasa dan yardim istediyse de bu defa bu iki Pasa arasinda anlasmazlik basgosterdi Bunun uzerine Koca Sinan Pasa Ozdemiroglu Osman Pasa yi Istanbul a geri gonderdi Osman Pasa II Selim tarafindan Basra Beylerbeyligine atandiysa da Sokullu Mehmed Pasa nin mudahalesiyle Lahsa Beylerbeyligine gonderildi Bu sirada Kurdoglu Hizir Reis denizden Aden e hucum icin harekete gecince Zeydilerin Aden Muhafizi Hint Okyanusu ndaki Portekiz donanmasindan yardim istedi Portekiz donanmasi 20 gemiyle Aden limanina geldiyse de Kurdoglu Hizir Reis in 12 parcalik filosunun yaklasmasi uzerine catismadan kacinarak geri cekildi Karadan gonderilen Mimayi Bey komutasindaki Osmanli birligi de yetisince hem karadan hem denizden kusatilan Aden Osmanlilarca ele gecirildi 15 Mayis 1569 Aden in alinmasindan sonra yaklasik 1 000 1 200 kisiden olusan ordusunun basinda kara seferine devam eden Koca Sinan Pasa Temmuz ortalarinda kuzeyin daglik bolgelerine gecitleri kontrol eden Samara vadisini ele gecirdikten sonra Agustos aylarinda guzergahi uzerindeki Yemenli basibozukluklari dagitarak Ib i ve Zamar yakinindaki Habb i kusatarak aldi Osmanli ordusu San a yakinlarina ulastiginda 26 Temmuz Imam Mutahhar kenti terkederek 1 000 i atli yaklasik 10 000 askeriyle kalesine kapandi Osmanlilar ise San a yakinindaki kalesini ve yakinindaki Sibam kasabasini ele gecirdi 17 Agustos Kevkeban kusatmasi 22 Agustos 1569 16 Mayis 1570 Imam Mutahhar in elcisi Koca Sinan Pasa ya baris teklif ederken 1570 Bunun ardindan Kevkaban kalesi uzerine yurunmeye calisildiysa da Yeniceriler sarp gecitleri tutan Zeydi birliklerine karsi ilerleyemedigi gibi Osmanlilarin meydan savaslari icin uygun olan silahlari da Imam Mutahhar in yuruttugu vurkac harekatlarina karsi yetersiz kaldi Buna mukabil Hasan Pasa ile Kahire Kalesini Osmanlilara teslim eden Hamdani Dayisi Abdullah yaklasik 1 500 askerle Kevkeban a cikan uc gecitten biri olan Beyt Izz i 26 27 Ekim de ele gecirmeyi basardilar Imam Mutahhar ise 10 000 askeriyle kaleyi kusatan Osmanli birligine taarruz ettiyse de maglup olarak cekildi Bununla birlikte kale kusatilsa da kalenin kurulu oldugu kayalik ile kusatmacilarin mevzileri arasindaki ucurum halatlarla tasinabilen toplarin agirlikli olarak darbzen toplari vardi etkili olmasini engelledigi gibi tunel kazma ya da lagim patlatmayi da imkansiz kiliyordu San a dan getirtilen kerestelerle kurulmaya calisilan kopruler de coktu Ucurumu taslar ve kayalarla doldurma cabasi ise sonuc getirmekten uzak kaldi Ote yandan Kevkeban daki Zeydi garnizonu da 1567 de baslayan isyanda ele gecirilen Osmanli toplariyla atesle karsilik veriyordu Bu tehdit dolayisiyla Osmanli askerleri en cok ilerleme kaydettikleri kuzey yonunden dahi top menziline girdikleri icin 300 metreden fazla yaklasamadilar 1570 in ilk aylarina gelindiginde Kevkeban i kusatan Osmanli birligi barut sikintisi cekmeye basladigi gibi guneyden gelen ikmal hatlari da zaman zaman kesilme tehlikesi yasadi Nitekim 4 Mart 1570 te San a yeniden Zaydilerin eline gecerken vur kac taktiklerine devam eden Imam Mutahhar birlikleri 5 Mart 1570 te civarinda bir Osmanli birligine kaydadeger bir kayip 75 olu verdirmeyi basardi Kalenin guc kullanilarak alinmasinin mumkun olmadiginin gorulmesi ve Misir dan takviye alinamayacaginin anlasilmasi uzerine Koca Sinan Pasa 19 Nisan 1570 ten itibaren garnizon komutani Muhammed bin Semseddin ateskes kosullarini muzakere etti Imam Mutahhar in Osmanlilarin Kevkeban Kusatmasi boyunca mevzilendigi Kalesi 16 Mayis 1570 tarihinde akdedilen sulh uyarinca 1 esirler teati edildi 2 Kevkeban in muhafazasi Muhammed bin Semseddin e 6 000 akce tahsisat karsiligi verildi in bu sekilde teslim oldugunu ve Muhammed bin Semseddin in Osmanlilarla anlastigini ogrenen Imam Mutahhar da direncini yitirerek 21 Mayis 1570 tarihinde Koca Sinan Pasa yla sulhname imzaladi Sozkonusu anlasma uyarinca Imam Mutahhar 1 Yemen de hutbenin Osmanli Padisahi adina okunup sikkenin Osmanli padisahi adina basilmasini kabul etti 2 1567 den once Osmanli idaresinde olan yerleri iade etti ve 3 Osmanlilara isyan halinde bulunan Yemen kabilelerine destek olmayacagini taahhut etti Buna karsilik Koca Sinan Pasa 1 Imam Mutahhar a Ben Ovasi ni ve Amran vilayetini arpalik olarak verdi ve 2 San a da ikamet etmesine muvafakat gosterdi Bu esnada ise Ozdemiroglu Osman Pasa nin yerine Yemen Beylerbeyligi ne atanan Behram Pasa Zebid e gelmis oradan Taiz Beyda uzerinden kalesine yuruyerek Imam Mutahhar kardesi Ali tarafindan savunulan kaleyi ele gecirmeyi basarmisti 21 Mayis 1570 teki sulhnamenin ardindan irili ufakli 200 kale ve hisarin Osmanlilara teslim olmasinin ardindan Osmanlilarin Yemen e yonelik harekati 1570 yazinda fiilen sona erdi Sefer sonrasiSeferi basariyla sonlandirarak Yemen i yeniden Osmanli Imparatorlugu na katan Koca Sinan Pasa idareyi tamamen yeni Beylerbeyi Behram Pasa ya birakarak 1 Mart 1571 de Muha limanindan ayrildi O esnada Osmanli Imparatorlugu nun asil dikkati Dogu Akdeniz e kaymis 27 Temmuz 1570 te Venedik e savas acarak Kibris in fethini hedeflemisti 1572 yilinda ise Imam Mutahhar idrarindan kan gelmek suretiyle oldu ve Yemen de Osmanli idaresine direnecek bir onder uzun sure cikmadi Kaynakca The Collapse of Ottoman Authority in Yemen 968 1560 976 1568 J R Blackburn WI XIX 1 4 1979 s 148 171 Yemen de Osmanli Zeydi Mucadelelerinin Sebep ve Sonuclari Sadettin Basturk Firat Universitesi Orta Dogu Arastirmalari Dergisi Elazigi 2013 c 9 sy 1 s 16 Lightning Over Yemen A History of the Ottoman Campaign 1569 71 Ḥamad Al Jasir Riyad 1967 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 6 s 263 Kawkaban the key to Sinan Pasha s campaign in the Yemen March 1569 March 1571 Clive Smith Proceedings of the Seminar for Arabian Studies c 32 Papers from the 35th meeting of the Seminar for Arabian Studies Edinburgh 2002 s 287 294 Yemen de Osmanli Zeydi Mucadelelerinin Sebep ve Sonuclari Sadettin Basturk Firat Universitesi Orta Dogu Arastirmalari Dergisi Elazig 2013 c 9 sy 1 s 18 San a An Arabian Islamic City R B Serjeant amp R Lewcock Londra 1983 s 70