Luga tahkimatı Leningrad oblastında Haziran Ağustos 1941 döneminde inşa edilmiş 300 km uzunluğunda askeri savunma

Luga tahkimatı, Leningrad oblastında Haziran-Ağustos 1941 döneminde inşa edilmiş 300 km uzunluğunda askeri savunma tahkimattır. Tahkimat, Narva Körfezinden başlayarak Leningrad kentine kuzeydoğudan erişimin önüne geçecek şekilde Luga-Mşaga-Şelon Nehirleri ve İlmen Gölü boyunca yapılmıştır. Tahkimat inşası 27 Haziran'da başlamış, 6 Temmuz'da hattı savunmak için General Konstantin Pavloviç Pyadışev komutasında bir görev kuvveti oluşturulmuştur. Hattın inşasından 15 gün sonra 12 Temmuz günü Plyussa nehri boyunca Nazi Almanyası Wehrmachtına bağlı 4. Panzer Ordusu saldırıya geçmiştir. Savunma hattının inşaatı tam olarak tamamlanmamış olsa da Sovyet savunması Leningrad üzerine yürüyen saldırıyı durdurmayı başarmıştır. Soltsı karşı saldırısı, ve Smolensk Savunmasıyla beraber değerlendirildiğinde Luga hattının savunulması Alman saldırılarına karşı bir ay daha dayanılmasına yaramış, bu sırada cephe gerisinde mevziler güçlendirilmiş, yeni birlikler cepheye sevk edilebilmiştir. 8-13 Ağustos döneminde tahkim hat Novgorod ve Kingisepp bölgelerinde yaralmıştır. Staraya Russa ve Krasnogvardeyskiy bölgelerindeki Sovyet karşı saldırıları nedeniyle Nazi kuvvetleri bu bölgelere asker kaydırmak durumunda kalmış ve Leningrad üzerine ilerleyişleri daha da yavaşlamıştır. 26 Ağustos tarihinde Luga tahkimatını savunan 43 bin Kızıl Ordu askeri tamamen kuşatılmıştır, buna rağmen savaşa devam eden bölgede çatışmalar Eylül ortasına kadar sürmüştür. Yaklaşık 20 bin Kızıl Ordu askeri esir edilmiştir.

Luga tahkimatı boyunca bulunan makinalı tüfek yuvası koruganlar

Stratejik önemi

Leningrad önlerindeki Luga tahkimatına ulaşmadan önceki Nazi ilerleyişini gösteren harita

18 Aralık 1940 tarihinde Nazi Almanyası lideri Adolf Hitler tarafından imzalanan Barbarossa Planına göre Sovyetler Birliği üç ana eksen dahilinde işgal edilecekti: Kuzey bölgesinde hedef Leningrad, merkezde hedef Moskova ve güney bölgesinde hedef Kiev - Donets Havzası olacaktı. Leningrad ve Kronstadt'ın ele geçirilmesinden sonra kuzeydeki birlikler doğuya dönecek ve Moskova'yı kuzeyden kuşatacaktır. 11 Haziran 1941 tarihinde verdiği 32 numaralı emirde Hitler Doğu Cephesindeki harekâtın sonbahar sonunda zaferle sonuçlanmasını beklediğini belirtmiştir.

Nazi Genelkurmay Başkanı Franz Halder 8 Temmuz 1941 gününe dair günlüğüne şunları yazmıştır:

“	Führer'in Moskova ve Leningrad kentlerini taş üzerinde taş kalmayacak şekilde imha etme kararı kesinlikle katidir, bu şekilde olmazsa bu kentlerin nüfusunun kış dönemi boyunca beslenmesi sorunu ortaya çıkacaktır. Bu kentleri imha görevi hava kuvvetleri tarafından gerçekleştirilecektir. Bu işlem için tanklar kullanılmayacaktır. Yaşanan adeta "doğal bir felaket olacak ve sonucunda hem Bolşevizm hem de Rusların merkezleri" ortadan kaldırılmış olacaktır.	„
—Franz Halder

Leningrad kenti savaştan önce 3 milyonun üzerindeki nüfusuyla ülkenin önde gelen sanayi ve kültür merkeziydi. Sovyetler Birliğinin sanayi üretiminin %30'u bu kentte yapılmaktaydı. Kentin limanı ülkenin dış ticareti için kritik öneme sahipti. Leningrad'ın alınması durumunda Naziler Baltık Filosuna el koymuş olacak, böylece Almanların İskandinav ülkelerinin kaynaklarına, özellikle de İsveç çeliğine erişmelerinin önündeki engel kalkmış olacaktı. Leningrad'ın düşmesi Fin Ordusuyla Nazilerin buluşması anlamına gelecek ve kuzey bölgesindeki demiryolu ve taşımacılık hatları da kesilmiş olacaktı. Sonrasında ise Moskova üzerinde kuzey yönünden yürüme olanağı açılacaktı.

Bütün bu etkenler değerlendirildiğinde Leningrad'ı savunan Luga tahkimatının önemi de ortaya çıkacaktır.

Coğrafi yerleşimi

Sovyet Generali Georgi Jukov yayınladığı 5 Temmuz 1941 tarihli emirle Leningrad doğrultusunda düşmanın ilerleyişini önleyecek tahkimata başlanılmasını emretmiş ve bitiş tarihi olarak 15 Temmuz tarihini şart koşmuştur. Emirde tahkimatın Leningrad'a güneybatı ve güney yönlerinden erişimi kapatması gerektiği belirtilmiş ve coğrafi konumu Gdov - Kingisepp - Leningrad; bataklıklar - Leningrad; Novgorod - Leningrad; Vyshny Volochek - Leningrad; Kingisepp, Tolma-chevo, Ogoreli, Babino, Kirishi;Luga, Shimsk olacak şekilde belirtilmiştir.

Yapısal özellikleri

22 Haziran 1941'de Savunma Halk Komiser Yardımcısı General Kirill Meretskov acilen Leningrad'a geçer ve Leningrad Garnizon komutanı General Markian Popov'a derhal tahkimat için keşif yapılmasını emreder, inşaatta uygun askerî personelin yanı sıra sivillerin de yer almasını önerir. 25 Haziran günü yapılan değerlendirmede üç kademeli inşaat öngörülür:

1. Finlandiya Körfezinden İlmen Gölüne kadar olan hat
2. Peterhof-Krasnogvardeysk-Kolpino demiryolu hattı boyunca olan mevki
3. Doğrudan kentin dış mahalle sınırları boyunca kurulacak hat.

Öngörülen inşaat işlerinin ne kadar büyük bir emek gerektirdiği işe doğrudan başlanıldığında ortaya çıkmıştır. 27 Haziran günü toplanan Leningrad İşçi Vekilleri Kent Konseyi kent ve kır nüfusunu bu faaliyete dahil etmek için karar alır. Ayrıca Leningrad savunması için yapılacak tüm işlemlere topyekûn savaş kapsamı uyarınca tüm nüfusun dahil edilmesi yönünde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi kararı vardır. Tahkimatın inşaat işleri bazı bölümlerde Nazi saldırısı başladıktan sonra da bombardıman altında devam etmiştir.

“	Her gün yeni yeni kolektif çiftliklerden ve yeni birliklerden, kentteki örgütlerden yeni kişiler uzamış tahkimat hattı inşaatında çalışmaya geliyor. Trenlerle, arabalarla ve kafile halinde yürüyerek geliyorlar. Çoğunlukla yüzleri gülüyor, genç kızların delikanlılarının yüzleri ışıl ışıl...ancak hepsi öngördükleri zamanda kente dönemedi. Bazıları yürüyerek dönerken, bazıları da hiç dönemedi. Geri dönüş yolunda bazen düşman makineli tüfek ateşi sırasında veya bombardımanda hayatını kaybetmiş arkadaşlarının mezarlarının önünden geçiyorlardı.	„
—Bichevskiy

Askeri harekât

Güç dengesi

Mareşal Wilhelm von Leeb komutasında Nazi Almanyası Kuzey Ordu Grubu bünyesindeki aşağıdaki ordular Luga tahkimatına saldırı hazırlığındaydı:

Generalfeldmarschall Ernst Busch komutasındaki 16. Ordu
Generaloberst Georg von Küchler komutasındaki 18. Ordu
Generaloberst Erich Hoepner komutasındaki 4. Panzer Ordusu

Savunma yönünde ise General Markian Popov komutasındaki Kuzeybatı Cephesinde kurulan görev birliği, General Pyadışev komutasındaydı:

260-262-274. Makinalı Tüfek ve Topçu Taburları
541.Havan topu Alayı
21-24.Tank Orduları
34.Motorize İstihkam Taburu

Muharebeler

Luga tahkimatı boyunca muharebenin seyri
(10 Temmuz - 26 Ağustos 1941)

9 Temmuz'da Pskov'un ele geçirilmesinin ardından Alman tank ve mekanize birlikleri 16 ve 18. Ordularının ana gövdelerinin gelmesini beklemeksizin ileri harekâta devam etti. Aynı gün Luga tahkimatında 177-191.Piyade Tümenleri, Leningrad Piyade Akademisi öğrencileri ve çeşitli milis birlikleri mevzi almış durumdadır. 24. Tank Tümeni yedektedir. Birlikler tüm cephe hattının savunulmasından sorumlu olsalar da kimi yerlerde birlikler arasında savunulmayan 20–25 km uzunluğunda bölgeler mevcuttur. Bazı bölümlerde özellikle tank engelleri tam olarak bitmemiş durumdadır, Leningradlı siviller cephe hattında inşaat işlerinde çalışmaktadır.
10 Temmuz günü General Georg-Hans Reinhardt komutasındaki 41. Mekanize Piyade Kolordusu hava kuvvetlerinin de desteğiyle Pskov kuzeyindeki Sovyet birliklerine saldırır. Üstün düşman kuvvetleri karşısında geri çekilen Sovyet birliklerinin çekilişiyle Almanlar Plyussa Nehrine ulaşır, burada artık Luga tahkimatındaki birliklerle temas kurulmuş durumdadır. Bu sırada Albay Andrey Maşoşin komutasındaki 177. Piyade Tümeni mevzilenmiş konumda saldırıyı başarıyla püskürtür.
13 Temmuz günü Nazi birlikleri cephe hattını yarsa da 177. Piyade Tümeni ve 24. Tank Tümeni yedekleri çarpışmaya dahil olarak Alman birliklerini yeniden nehrin ötesine atar. Karşı saldırıda özellikle Topçu Albay Georgi Odintsov komutasındaki topçu ve havan bataryaları etkili olmuştur.

Şiddetli direnişle karşılaşan General Reinhardt direniş hattının etrafından dolaşmak için Pskov-Luga hattının sağına ve soluna doğru hamle yapsa da buradaki zeminin zırhlı araçların ilerlemesi için uygun olmadığını görür. Dolayısıyla büyük çaplı harekâta uygun değildir. 14 Temmuz günü yapılan 160 km cebri yürüyüş sonrasında 6. Panzer Ordusu kuzeydeki İvanovo köyü yakınlarındaki köprüleri ele geçirerek Luga Nehrini geçer. Merkezi komuta heyeti cephenin yarılan bölgesine doğrudan bir saldırı gerçekleştirse de Naziler köprü başını tutmayı başarır. General Popov bölgeyi bizzat görmek için bir T-34 ile cepheye gider ve kulesine isabet eden tanksavar mermisine rağmen görevini başarıyla tamamlar. Aynı gün 1. Panzer Ordusu Bolşoy Sabsk köyü yakınlarında Luga Nehrinin doğu yakasına çıkar. 17 Temmuza kadar bölgede çok şiddetli çarpışmalar devam eder. Sovyet harp okulu öğrencileri tarafından tutulan cephe hattı çökmez, bunun üzerine Reinhardt, buradaki mevkiyi terk ederek kuzeydeki Kingisepp hattından ilerlemek için hazırlıklara başlar.
Soltsı bölgesinde savunma hattını yaran General Erich von Manstein komutasındaki 56. Motorize Kolordusunun ilerleyişini durdurup düşmanı geri atmak için General komutasındaki 11. Ordu 14 Temmuz günü hava kuvvetlerinin de desteğiyle karşı-saldırıya geçer. 11. Ordunun amacı ilerleyen düşman unsurlarının ana gövdeyle bağlantısını kesmek, kuşatıp imha etmektir. dört gün süren şiddetli çarpışmalar sonucunda 8. Panzer Ordusu yenilir ancak kuşatmadan çıkmayı da başarır. Birliğin yeniden savaş kabiliyetine gelmesi için bir ay geçmesi gerekir. Beklenmeyen Sovyet karşı-saldırısı karşısında emniyetli hareket etmek isteyen Alman komuta heyeti Leningrad üzerine yapılan saldırıyı ordunun ana gövdesi gelinceye kadar durdurma kararı alır, bu sayede Nazi ilerleyişi 19 Temmuza kadar durdurulmuş olur. Ancak Sovyet tarafı da oldukça büyük zayiat verdiği için 19 Temmuzda başlayan şiddetli saldırıların ardından 27 Temmuzda Luga tahkimatına geri çekiliş yaşanır. Ayrıca Sovyet komuta heyeti ön cepheye sürekli yeni birlikler sürerken kendisini yedek birlikler oluşturmaktan mahrum bırakmaktaydı.
21 Temmuz günü tahkimatın komutanı General Pyadışev karısına yazdığı mektuptaki Sovyet karşıtı ifadeler ve rejimi eleştiren düşünceleri nedeniyle görevden alınır ve tutuklanır. 17 Eylül günü yapılan duruşmasında suçlu bulunarak 10 yıl hapis cezasına çarptırılır. Bu sırada Luga tahkimatına destek gelmekte ve tahkimatın komutası 23 Temmuzdan itibaren Kingisepp-Luga ve Doğu sektörlerine bölünür. Ayrıca Luga Görev Kuvveti lağvedilerek birlikler Kuzey Cephesi teşkilatına dahil edilir.
Savunma hattının atlanarak amfibi bir çıkartma yapılmasını engellemek için 28 Temmuz günü İlmen Gölü ve bağlı nehirlerde görev yapacak İlmen filotillası kurulur ve 48. Orduya bağlı bu gemiler olası çıkartma bölgelerini denetler. Filotilla mevcut silah gücüyle 14 Ağustos'tan sonraki dönemde geri çekilen birliklerin korunması için yoğun topçu desteği vermiştir.
Temmuz ayındaki başarılı Sovyet savunması Kuzey Cephesinde Nazi saldırısını beklenmedik şekilde durdurmuş gözükmektedir. Özellikle aynı dönemde Smolensk'de de benzer bir dirençle karşılaşan Nazi harekâtı yüzünden asıl Alman planlarında aksaklıklar yaşanır. Yaşanan bu bekleme döneminde her iki taraf da zamanı iyi değerlendirmeye ve güç toplamaya çalışır. Sovyet komuta heyeti hem tahkimatı hem de genel olarak Leningrad savunma hatlarını güçlendirirken, Naziler de asker-lojistik vb. eksikliklerini hızla toparlayıp Ruslar toparlanamadan hızlıca saldırmaları gerektiğini biliyorlardı. Hitler tarafından yapılan ve sürekli olarak saldırı tarihi ertelenen yeni plana göre saldırılar 8 Ağustos günü kuzey-orta-güney yönlerinden yeniden başlatılacaktır. Almanlar bu aşamada 42 bin asker kaybetmiş ve ancak 14 bin yeni destek alabilmiş durumdadır. Sovyet direnişi ve Alman kısıtlı kaynakları nedeniyle hedef olarak konulmuş olan Leningrad'ın sonbahar sonunda ele geçirilmesi planı sorgulanmaya başlamıştır.

Luga savunma hattının yarılması
8 - 19 Ağustos 1941

Kuzey bölgesinde Luga Nehrini aşmak için yapılan hazırlıklar lojistik sorunları nedeniyle sürekli olarak sekteye uğradığı için saldırı tarihi 22 Temmuz - 6 Ağustos arasında beş kez ertelenmişti. Son saldırı için tarih olan 8 Ağustos günü geldiğinde hava çok kötüydü, fırtına ve sağanak yağıştan dolayı hiçbir savaş uçağı havalanamıyordu. Ancak tüm bu olumsuzluklara rağmen Erich Hoepner saldırının ertelenmesine karşı çıktı ve İvanovo ve Bolşoy Sabsk köyleri hattında taarruz başlatıldı. Topçu desteğini arkasına alan Sovyet mevzileri başarılı bir şekilde saldırıya karşı koyuyordu. Saldırı üç boyunca hiçbir ilerleme gösteremedi ve başarısız oldu, karargâhtaki kurmay heyetinden durumu şöyle rapor ediyordu:

“	1. Taarruz hattımız boyunca bulunan Rus mevzilerinin güçlendirilmiş olduğunu gördük, bu durum bizim için şaşırtıcı bir durumdu ve bunu beklemiyorduk. Sayısız tank çukuru ve engeli, her türlü engel, sayısız mayın, içinde makinalı tüfek yuvaları olan ve birbirlerine dikenli telle bağlı kalın kütükten veya betondan yapılmış koruganlar sayesinde bu bataklık orman arazisi adeta "Stalin hattı"na dönmüştü. Bütün bu karmaşıklığına rağmen yerel nüfustan öğrendiğimize göre tüm bu tahkimat daha çok yeni inşa edilmiş. 2. Düşman bu muharebenin önemini çok iyi idrak etmiş durumdaydı. Karşımızda Leningradlı sivillerle güçlendirilmiş birlikler vardı, bu siviller yerlerini doldurdukları askerlerden daha gözü pek savaşçılardı. 3. 8 Ağustos günkü taarruzun taktiksel başarısızlığının sebebi bence ilk olarak - sonradan da ortaya çıktığı üzere - düşmanın aynı gün akşamüstü çok güçlü bir karşı saldırı hazırlığında olmasıdır. 7-8 Ağustos akşamı düşman özellikle topçu ve piyade birlikleriyle desteklenmiş, bu durumdan karargâhımız haberdar olamamıştır. Dolayısıyla birliklerimizin taarruz planı mevcut durumla güncel uyum içinde değildir. Sonrasında birliklerimiz darbe üzerine darbe yemiştir. Başarısız taarruzun ve verilen önemli zayiatın yarattığı şok dikkate değerdir.	„
—Johann Adolf Graf von Kielmansegg

11 Ağustos günü yeniden başlatılan saldırılarda Almanlar Sovyet savunma hattındaki zayıf bir bölgeyi keşfeder ve Kingisepp bölgesindeki mevziden hattı yararlar. Buradaki Sovyet savunma birlikleri sayıca ve ateş gücü olarak üstün saldırı karşısında kuzey ve doğuya doğru geri çekilmek durumunda kalır. Öte tarafta Luga Gölü civarında ise 1 ve 6. Panzer Orduları kuşatma harekâtına girişirler.
14 Ağustos gününe gelindiğinde Luga tahkimatı Kingisepp'de yarılmış durumdadır. 16 Ağustos günü Alman birlikleri Kingisepp ve Narva'ya girer, bunun üzerine 8. Orduya bağlı 11. Piyade Kolordusu Estonya'dan hareket ederek Narva Nehrinin karşı kıyısına konuşlanır ve savunma hattına büyük önem taşıyan topçu desteği verilir. Çok şiddetli geçen muharebede 8. Orduya bağlı alay ve tabur seviyesindeki kurmay heyeti dahil olmak üzere tüm komutanlar hayatını kaybeder.
Luga kent merkezi adeta bir at nalı şeklindeki cephe hattının merkezinde yer almaktadır. Hem savaşın yoğunluğu hem de Alman saldırılarının hızı nedeniyle Luga bölgesindeki birlikler kuşatılmaktan kaçamazlar. Pskov-Luga demiryolu hattı boyunca hızlıca ilerlemek isteyen ağır kayıp verdiği direniş karşısında saplanıp kalır ve komutanı 'i kaybeder.
4. SS Tümeni "Polizei"Waffen SS birliği cephede açılan yarıktan faydalanarak bölgedeki direnişi zayıflatmak için çaba gösterir. Bu muharebeler 19 Ağustos gününe kadar devam eder. 23-24 Ağustos aralığında Almanlar Luga kentinin kuzeyindeki nehir kıyısına kadar ilerler. Böylece kente doğudan saldırılır ve kent 24'ünde düşer. SS birliklerinin harekât raporlarına göre 53 tank, 28 parça top ve 13 uçaksavar topu etkisiz hale getirilmiş, 1937 Kızıl Ordu askeri esir edilmiştir. Alman istihkâmcılar ormanlık bölgede çok iyi kamufle edilmiş Sovyet mayınlarından şikayet etmişlerdir.
Güney bölgesindeki harekât zorlu arazi koşulları nedeniyle tank birliklerinin kullanılmasına uygun olmamış, büyük oranda piyade birlikleri sayesinde ilerlemiştir. Hava desteğini arkasına alan Ernst Busch komutasındaki 16. Ordu birlikleri Novgorod üzerine yürür. Bölgedeki uçaksavar birliklerine üstünlük sağlayan Luftwaffe sayesinde Sovyet cephe hattına büyük zarar verilir. Ancak Novgorod yönüne doğru süren başarılı taarruz 13 Ağustos günü Sovyet 48. Ordusunun direnişi karşısında durur. Çok iyi savunulan bölgede kalan alman ilerleyişini sürdürebilmek için Franz Halder ellerindeki son kaynaklara varıncaya kadar tüm yedekleri kullandıklarını söylemiştir. 16 Ağustos günü Novgorod kenti düşse de bölgedeki çarpışmalar bitmez.
Novgorod'da çarpışmalar devam ederken Alman 1. Kolordusu kentin kuzeydoğusundaki Çudovo'ya doğru yürüyüşe geçer ve 20 Ağustos günü kenti ele geçirir, dolayısıyla Leningrad-Moskova arasındaki Ekim demiryolu hattı kesilmiş olur. İzleyen günlerde yapılan sayısız Sovyet karşı saldırılarına rağmen 1. Kolordusu tutunmayı başarır. 22 Ağustos itibarıyla Leningrad doğrultusunda önemli bir aşama kaydedilmiş durumdadır. Diğer tarafta aynı tarihlerde Naziler Krasnogvardeyskiy önlerine gelmiş bu müstahkem hat boyunca çarpışmalar başlamış durumdadır. Burada Almanların amacı Ladoga Gölüne ulaşıp burada Fin Ordusuyla temas etmekti. Güney hattında Moskova-Leningrad karayolu boyunca hızla ilerleyen Almanlar kentin güneydoğu yönüne hızla yaklaşmış durumdadır.
Sovyet Başkomutanlığı durumun ciddiyetini kavrayıp muharebelere müdahale eder ve Staraya Russa yakınlarındaki Morino tren istasyonuna büyük bir saldırı başlatır. 12 Ağustos günü başlatılan taarruzda düşman 40 km geriye atılmış ve Alman 10. Kolordusuna bağlı üç piyade ordusu bölgede kuşatılmıştır. Cephenin çökmesine engel olmak üzere Alman kurmay heyeti Luga yönünde saldırıda bulunan ve aralarında birliğinin de bulunduğu kuvvetleri buraya kaydırır. 20 Ağustos günü Almanlar cephe hattını yeniden kurmuş ve Sovyet karşı-saldırısını durdurmuş konumdadır. Özellikle bu bölgede karşılaşılan Sovyet direnişi ve karşı saldırıları, Nazilerin taarruz taktiklerinin değişmesine yol açar, ağır zayiat verilen tank birlikleri geriye çekilir ve ön cephedeki Alman birlikleri çok ihtiyaçları olan destekten mahrum kalır.
Luga tahkimatının merkezinde kalan birliklerin komutanı General aldığı emir uyarınca Luga Nehri boyunca ilerleyerek Krasnogvardeyskiy tahkimatının güneyindeki Alman birliklerini kuşatıp yok etmek üzere 24 Ağustosgünü kenti terk edip ve arkasında düşman tarafından kullanılabilecek hiçbir şey bırakmadan yola çıkar. Ancak merkezdeki yaklaşık 43 bin askerin etrafındaki kıskaç kapanmaktadır. Özellikle kuzey hattına doğru kuşatmayı kırma çabaları başarısız olur. 30 Ağustos günü Astanin komutasındaki birlikler daha küçük birliklere bölünerek Alman hattını yarıp Kuzey Cephesi ana savunmasına kavuşmak için çaba içerisine girer. Kuşatmayı yarmayı başaran birlikler Leningrad savunmasına yeniden dahil olur.
Kuşatmadaki ana grubun savaşmaya devam edebilmesi için gerekli lojistik destek 5 Eylül günü Polikarpov R-5 ve Douglas DC-3 uçaklarıyla sağlanır, bu kapsamda cephane, yiyecek ve mazot ihtiyacı karşılanır. Özellikle kentin dış mahallelerine düşmanın yaklaştığı bir dönemde bu türlü bir hava desteği bütün zorluklarına rağmen gerçekleştirilmiş, harekâta katılan yedi uçaktan beşi Luftwaffe tarafından düşürülmüştür. Leningrad hedefine ilerleyen Almanların cephe gerisinde hala savaşan unsurların bulunması Nazileri moral anlamda olumsuz etkilemekteydi.
Luga kuşatmasından 13 bin Kızıl Ordu askeri dağınık olarak çıkmayı başarmış, yaklaşık 20 bin asker ise esir edilmiştir. Yaklaşık 10 bin asker kuşatmayı yarmaya çalışırken can vermiş, küçük bir grup ise partizan faaliyeti yapmak üzere bölgede kalmıştır. Almanlar esir ettikleri Kızıl Ordu askerleri içindeki komutanları ve siyasi komiserleri, hükûmet yetkililerini, Yahudileri doğrudan infaz etmiştir. Esirler için kurulan Dulag-320 kampında esirlere kapalı barınma olanakları tanınmamış ve kış koşullarının gelmesiyle beraber soğuk ve salgın hastalıktan yoğun kayıplar yaşanmıştır.

Sonuçları

Luga yönünde saldırının başladığı 10 Temmuz ile kentin Almanların eline geçtiği 24 Ağustos arasında 45 gün vardır. Bu tahkimata ulaşmadan önce Nazilerin günlük ilerleyişi 26 km iken bu dönemde 5 kilometreye, Ağustos ayında ise günde 2.2 km değerine kadar düşmüştür. Bu duraklama ve gecikme sayesinde Sovyet liderliği Leningrad'ın savunulması için önemli adımlar atabilmiştir:

Yeni askeri birlikler oluşturulmuş ve eğitilebilmiştir. (272 ve 281. Piyade ve 25. Süvari Alayları)
29 Hazirandan itibaren kentte geniş çaplı bir milis örgütlenmesi başlatılmıştır. Çok kısa bir zamanda 160 bin Leningradlı milis olmak için başvurmuştur. Aralarında partizan birlikleri olmak üzere çok çeşitli birlikler kurulmuştur. General komutasında oluşturulan milis birlikleri Luga tahkimatında da dövüşmüştür.
Leningrad'ın güney cephesinde korunması için yeni iki ordu kurulmuştur (42 ve 55. Ordular).
Luga tahkimatının benzeri bir tahkimat çalışması kentin dış mahallelerinde gerçekleştirilmiş, tüm kent bu iş için seferber edilmiş ve yaklaşık 500 bin Leningradlı tahkimat inşaatında doğrudan çalışmıştır.
29 Haziran - 27 Ağustos 1941 arasında kentten yaklaşık 500 bin kişi tahliye edilmiştir.

Genel olarak büyük bir direnç gösteren Leningrad kenti ve cephesi Doğu Cephesindeki durumu etkilemiş ve Nazi planlarının çökmesinde önemli bir etken olmuştur.

Geleneği

Luga tahkimatındaki muharebelere dair belge, araç gereç vb. tarihi öneme sahip malzemeler bugün Sankt Peterburg'daki Siyasal Tarih Müzesi ve Sankt Peterburg Tarihi Müzesinde sergilenmektedir. Ayrıca bazı belgeler de SSCB Savunma Bakanlığı arşivlerindedir. Ayrıca muharebe bölgelerinde çeşitli anıtlar, levhalar ve mezarlar bulunmaktadır.

Luga savunmasında görev yapan 486. Piyade Alayı askerlerinin anısına
Leningrad savunmasında savaşan harp okulu öğrencilerinin anısına
485. Piyade Alayına mensup savaşçıların toplu mezar
"Bu top Kingisepp muharebelerinde görev almıştır"
"Burada Baltık tersanesinden gönüllü milisler Lenin'in kentini savunmuştur"

Notlar

^ Leeb bu fikirlerini 21 Temmuzda karargâhına gelen Hitler'e bizzat iletmiştir
^ Bakınız Komiser Emri
^ Bakınız Açlık Planı

Kaynakça

^ Pyadışev hakkındaki makale 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
^ Almanca Vikikaynak içinde Barbarossa Planı 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
^ Halder Fritz, Military Diary. - M: AST, 2010 s.125
^ Rusça Vikikaynaktaki emir metni 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
^ Khomyakov I.M. Luga tahkimatı Citadel. - St. Peterburg, 2008 No. 14 s.67-78
^ Bichevskiy B.V. Leningrad kenti ve cephesi, Lenizdat, 1967 s.18
^ Rumyantsev Müzesindeki ilgili eser 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
^ Kızıl Ordu birlik dağılımı 26 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
^ (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
^ Popov'un anılarından 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir
^ David Glanz, Leningrad blockade, 2009, s. 27
^ Wolfgang Paul, In the thick of the battle. History of the 6th Panzer Division Höntiges-Verlag, 1977 s.126 İlgili bağlantı 4 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

[12] Leeb bu fikirlerini 21 Temmuzda karargâhına gelen Hitler'e bizzat iletmiştir

[14] Bakınız Komiser Emri

[15] Bakınız Açlık Planı

[1] Pyadışev hakkındaki makale 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir

[2] Almanca Vikikaynak içinde Barbarossa Planı 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir

[3] Halder Fritz, Military Diary. - M: AST, 2010 s.125

[4] Rusça Vikikaynaktaki emir metni 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir

[5] Khomyakov I.M. Luga tahkimatı Citadel. - St. Peterburg, 2008 No. 14 s.67-78

[6] Bichevskiy B.V. Leningrad kenti ve cephesi, Lenizdat, 1967 s.18

[7] Rumyantsev Müzesindeki ilgili eser 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir

[8] Kızıl Ordu birlik dağılımı 26 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir

[9] (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir

[10] Popov'un anılarından 3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça) 3 Haziran 2020 tarihinde erişilmiştir

[11] David Glanz, Leningrad blockade, 2009, s. 27

[13] Wolfgang Paul, In the thick of the battle. History of the 6th Panzer Division Höntiges-Verlag, 1977 s.126 İlgili bağlantı 4 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .