Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rum (Osmanlıca: روم Rûm), Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşamış ve Roma yurttaşı haklarına sahip olmuş halk veya kişidir. Bu kimselerin çeşitli etnisiteye sahip bireylerden oluşan bir topluluk olmalarına karşın ilerleyen zamanda bu kimselerin konuştukları Latinceyi bırakarak Yunancayı benimsemeleri ve çoğunluğun Müslümanlardan oluştuğu yerlerde yaşamaları nedeniyle daha sonradan bu kelime, Yunanistan dışında Müslüman ülkelerde oturan Yunan asıllı kimseleri ifade etmek için kullanılmıştır.
Tarihte Doğu Roma İmparatorluğu'nu oluşturan 6. yüzyıla kadar Latince konuşan ve 6. yüzyıldan sonra Yunanca konuşan kimselere Müslüman ülkelerde Rum denirdi. Günümüzde Rumların büyük kısmı Kıbrıs'ta yaşamaktadır. Anadolu'ya yerleşmeleri çok eski tarihlere dayanan Rumlar, 1923 yılından sonra Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi ve en son olarak 6-7 Eylül Olayları ile Türkiye Cumhuriyeti'nden neredeyse tamamen ayrıldılar.[]
Rum kelimesi herhangi bir dini/mezhepsel anlam taşımamakla birlikte Rumların tamamına yakını Doğu Ortodoks Kilisesi mensubudur. Bu tanımdaki Rum sözcüğü Helen kökenli Rumları kapsamaktadır. Diyar-ı Rum'da (Anadolu'da) yaşayan ve farklı dinlere ve etnik gruplara mensup olan kimseler için de "Rumî" (Rum diyarından olan) sıfatı Mevlana Celaleddin Rumi örneğinde olduğu gibi kullanılmıştır.
Köken bilimi
Rum sözcüğü etimolojik ve tarihsel kullanılışıyla Roma'dan kaynaklanmıştır. Bu sözcükle "Roma İmparatorluğu", "Roma İmparatorluğu'nda yaşayan kimse", "Romalı", "Arap ilinden başka ilden olan kimse", "Anadolulu", "Osmanlı" gibi anlamların karşılığıdır. Eski Türkiye Türkçesi'nde Anadolu'ya Diyar-ı-Rum yani “Roma ülkesi” denirdi. Örneğin "Mevlânâ" unvânıyla meşhûr Celâleddîn-i-Rûmî; Romalı/Anadolulu Celâleddîn demektir. "Rum Selçukluları (Anadolu Selçukluları)" ve "Rumeli (Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki toprakları)" gibi.
“Rumeli” ismi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğu Roma İmparatorluğu'ndan fethettiği topraklara verdiği Türkçe isimdir. Osmanlı Türkleri, Avrupa'ya ayak bastıktan sonra, burada fethettikleri yerlere Rumeli adını verdiler. Hâlbuki bu isim evvelce bugünkü Anadolu için kullanılmış, hatta Orta Çağ Avrupa kaynaklarında Romanie şeklinde tercüme edilmiş iken bu son şekil, Rumeli'nin Anadolu'ya mütenazır olarak kullanılması gibi, Balkan yarımadasına tatbik olunmuş ve garp kaynaklarında "Peninsule romaine" tarzında da kullanılmıştır. Yeni çağlardan itibaren, Avrupa harita ve kitaplarında bu yarımadaya "Turquie d'Europe" veya "Empire ottoman d'Europe" denildiği görülüyor ki, sonradan Türkçe neşriyatta, bu adlara muadil olmak üzere, "Avrupa-i Osmânî" ve "Rumeli-i Şâhâne" tabirleri kullanılmıştır.Rum+el+i (< Rum Eli: Rum (Ad) El (Ad) +i (3. teklik iyelik eki) yapısındaki sözün kökündeki "Rum" kelimesi "Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde olan toprak, halklar" anlamıyla kelimenin yapısına katılmıştır. "Roma" sözünün bir biçimidir: (Lat.) Roma > Rum (Osm.Tr.).
Rumluk ırki birlikten yoksundur. Çeşitli kavimler dinleri bakımından "Rum" adıyla anılmışlardır. Mezhep bakımından Sırplar, Bulgarlar ve Ulahlar Ortodoks olduklarından Rum Cemaati (Millet-i Rûm) kabul edilmişlerdir. Onların yaşadığı Balkan toprakları da Türkler tarafından "Rumeli" olarak adlandırılmıştır. "Yunan olmak" ve "Rumluk" aynı şey değildir. Günümüzde Anadolu topraklarında yaşayan Rum kökenli aileler Trabzon'un Of bölgesinde yoğunlaşmıştır. En çok bilinen Yazıcı, Beyazıtlar, Melesler, Altukalar, (Altıokka) ve Çelikler'in soyları San. Papandreu ve Rodos Rahiplerine dayanır. Yunanlık Kuzey Yunanistan ve Mora çevresiyle sınırlıdır. Buna karşın daha geniş bir anlamı olan Rumluk, bir toplum ve ülkeler anlayışını ifade eder. Batı Anadolu, Adalar-Kıbrıs dahil ve Rumeli Yarımadası gibi daha geniş bir alan, Rumlukla ilgilidir.
Tanımlama
Rum kelimesi tarihsel kaynaklarda daha çok Doğu Romalı yani Yunanca konuşan Romalı, bir diğer ifadeyle Greko-Roman anlamında kullanılmıştır. Rumlar; Anadolu'nun yerli halkı ile Yunanların, Yunan dili ve kültürü lehine karışması ile ortaya çıkmışlardır. Cumhuriyet döneminde Rumlar, her ne kadar ırksal köken olarak karışık da olsalar, ana dilleri Yunanca olduğu için Yunan kabul edilip, Yunanistan'daki Türk nüfus ile mübadele olunmuştur. Yunanistan'a giden Rumlar, oradaki Yunanlar tarafından Türk diye dışlanmıştır. Yunanistan'da yaşayan Rumlar, hâlen Anadolu'dan getirdikleri Anadolu kültürünü yaşatmaya çalışmaktadır ve birçoğu anavatanları olarak Anadolu'yu görmektedirler. Bu Rumların belli bir kısmı Türkçeyi aynen Anadolu'daki Türklerin ağzı ile konuşmaktadır. Rum Kırımı ve Mübadele sonucu Hristiyan Rumlar ve Türkler Yunanistan'a giderken Müslüman Rumlar ve Rumlarla uzun süre yaşamış olan Lazlar yoğun oldukları bölge Trabzon ve Rize'de yaşamaya devam etmiştirler. Müslüman Pontus Rumlarının bir kısmı hala Trabzon ve Rize'de dillerini konuşmaktadırlar. Ayrıca şive içinde de bolca Rumca kelimeye rastlamak mümkündür. Karadeniz civarından giden Hristiyan Pontus Rumları Yunanistan'da -idis,-idi ekli soyadlarını almış, kültürlerini orada hala yaşatmaya devam etmişlerdir.[]
İsim ve tamlamalar
- Rum Eyaleti
- Rumeli
- Rumkale
- Anadolu Selçuklu Devleti (Rum Selçukluları)
- Mevlana (Muhammed Celaleddin-i Rumi)
Rumlar, Anadolu'daki Bizans (Doğu Roma) egemenliğinden sonra, Yunan dilini ve Ortodoks Hristiyanlığı benimsemiş eski Anadolu uygarlıklarının kalıntıları olan çeşitli halklardan meydana gelmektedir.
Tarihçi İsmail Hami Danişmend'in bu konudaki değerlendirmesi ise şöyledir: "Yunanlık fikri, Rumluk fikriyle başlamıştır. Kuzey Yunanistan ile Mora çevresinde sınırlı olan Yunanlığa mukabil Batı Anadolu, Adalar ve Rumeli'nin çeşitli taraflarına yayılmış olan Rumluk daha geniş bir camiadır; her ikisi de ırki birlikten tamamıyla yoksundur; bütün Rum-Yunan toplumu bir mezhep ve dil birliğinden ibarettir. Bilhassa mezhep bakımından ilk zamanlarda Sırplarla, Bulgarlar ve Ulahlar bile Rum toplumuna mensup sayılmıştır."
Buna göre; Yunanlar, Ortodoksluk mezhebine mensup Yunan (Helen soyundan !) olmayanlara da sahip çıkarak, güçlerini aşan bir davayı sürdürmeye çalışmaktadırlar. Çapı büyük Rumluk ve Bizans hülyası tarihi gerçeklere göre 1821'de Balkanlarda -özellikle Romanya'da- akamete uğramış, Yunan isyanı ile mevzileşerek Yunanistan ve bazı Ege adalarında Yunanlık düşüncesine dönüşmüştür.
Bizans, Yunan olmaktan uzak, özellikle Anadolu kavimlerin Hristiyanlık potasında yoğrulmasıyla meydana gelen bir devlettir ki, Anadolu uygarlığını ifade eder.
Dini açısından Rum
Dini açıdan Bizans Ritini izleyen Hristiyan bazı kiliseler, Doğu Roma İmparatorluğuna atfen Rum olarak adlandırılır.
Tarihteki Rum devletleri
Türkiye'de kurulmuş Rum cemiyetleri
Aynı zamanda Türk Kurtuluş Savaşı sırasında tekrar bir Rum devleti kurmaya çalışan cemiyetler şunlardır:
- Mavri Mira Cemiyeti
- Pontus Rum Cemiyeti
Resimler
-
![image]()
Doğu Roma ve Trabzon İmparatorlukları -
![image]()
İstanbul'un etnik haritası, 1922 -
![image]()
Patrikhaneden bir kare. Kurum Rum kimliğinin korunmasında önemli bir etkendir. -
![image]()
İzmir'i terk eden Rumlar -
![image]()
Gökçeada'da Rum ayini, 2008
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Büyük Türkçe Sözlük, "Rum" 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türk Dil Kurumu
- ^ İslam Ansiklopedisi (MEB), Cilt 2, s. 280-281.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rum Osmanlica روم Rum Dogu Roma Imparatorlugu sinirlari icinde yasamis ve Roma yurttasi haklarina sahip olmus halk veya kisidir Bu kimselerin cesitli etnisiteye sahip bireylerden olusan bir topluluk olmalarina karsin ilerleyen zamanda bu kimselerin konustuklari Latinceyi birakarak Yunancayi benimsemeleri ve cogunlugun Muslumanlardan olustugu yerlerde yasamalari nedeniyle daha sonradan bu kelime Yunanistan disinda Musluman ulkelerde oturan Yunan asilli kimseleri ifade etmek icin kullanilmistir Tarihte Dogu Roma Imparatorlugu nu olusturan 6 yuzyila kadar Latince konusan ve 6 yuzyildan sonra Yunanca konusan kimselere Musluman ulkelerde Rum denirdi Gunumuzde Rumlarin buyuk kismi Kibris ta yasamaktadir Anadolu ya yerlesmeleri cok eski tarihlere dayanan Rumlar 1923 yilindan sonra Turkiye Yunanistan Nufus Mubadelesi ve en son olarak 6 7 Eylul Olaylari ile Turkiye Cumhuriyeti nden neredeyse tamamen ayrildilar ozgun arastirma Rum kelimesi herhangi bir dini mezhepsel anlam tasimamakla birlikte Rumlarin tamamina yakini Dogu Ortodoks Kilisesi mensubudur Bu tanimdaki Rum sozcugu Helen kokenli Rumlari kapsamaktadir Diyar i Rum da Anadolu da yasayan ve farkli dinlere ve etnik gruplara mensup olan kimseler icin de Rumi Rum diyarindan olan sifati Mevlana Celaleddin Rumi orneginde oldugu gibi kullanilmistir 19 yuzyil sonu Osmanli nufus verileri Mavi Rumlarin yasadigi bolgelerdir Koken bilimiRum sozcugu etimolojik ve tarihsel kullanilisiyla Roma dan kaynaklanmistir Bu sozcukle Roma Imparatorlugu Roma Imparatorlugu nda yasayan kimse Romali Arap ilinden baska ilden olan kimse Anadolulu Osmanli gibi anlamlarin karsiligidir Eski Turkiye Turkcesi nde Anadolu ya Diyar i Rum yani Roma ulkesi denirdi Ornegin Mevlana unvaniyla meshur Celaleddin i Rumi Romali Anadolulu Celaleddin demektir Rum Selcuklulari Anadolu Selcuklulari ve Rumeli Osmanli Devleti nin Avrupa daki topraklari gibi Rumeli ismi Osmanli Imparatorlugu nun Dogu Roma Imparatorlugu ndan fethettigi topraklara verdigi Turkce isimdir Osmanli Turkleri Avrupa ya ayak bastiktan sonra burada fethettikleri yerlere Rumeli adini verdiler Halbuki bu isim evvelce bugunku Anadolu icin kullanilmis hatta Orta Cag Avrupa kaynaklarinda Romanie seklinde tercume edilmis iken bu son sekil Rumeli nin Anadolu ya mutenazir olarak kullanilmasi gibi Balkan yarimadasina tatbik olunmus ve garp kaynaklarinda Peninsule romaine tarzinda da kullanilmistir Yeni caglardan itibaren Avrupa harita ve kitaplarinda bu yarimadaya Turquie d Europe veya Empire ottoman d Europe denildigi goruluyor ki sonradan Turkce nesriyatta bu adlara muadil olmak uzere Avrupa i Osmani ve Rumeli i Sahane tabirleri kullanilmistir Rum el i lt Rum Eli Rum Ad El Ad i 3 teklik iyelik eki yapisindaki sozun kokundeki Rum kelimesi Dogu Roma Imparatorlugu sinirlari icinde olan toprak halklar anlamiyla kelimenin yapisina katilmistir Roma sozunun bir bicimidir Lat Roma gt Rum Osm Tr Rumluk irki birlikten yoksundur Cesitli kavimler dinleri bakimindan Rum adiyla anilmislardir Mezhep bakimindan Sirplar Bulgarlar ve Ulahlar Ortodoks olduklarindan Rum Cemaati Millet i Rum kabul edilmislerdir Onlarin yasadigi Balkan topraklari da Turkler tarafindan Rumeli olarak adlandirilmistir Yunan olmak ve Rumluk ayni sey degildir Gunumuzde Anadolu topraklarinda yasayan Rum kokenli aileler Trabzon un Of bolgesinde yogunlasmistir En cok bilinen Yazici Beyazitlar Melesler Altukalar Altiokka ve Celikler in soylari San Papandreu ve Rodos Rahiplerine dayanir Yunanlik Kuzey Yunanistan ve Mora cevresiyle sinirlidir Buna karsin daha genis bir anlami olan Rumluk bir toplum ve ulkeler anlayisini ifade eder Bati Anadolu Adalar Kibris dahil ve Rumeli Yarimadasi gibi daha genis bir alan Rumlukla ilgilidir TanimlamaRum kelimesi tarihsel kaynaklarda daha cok Dogu Romali yani Yunanca konusan Romali bir diger ifadeyle Greko Roman anlaminda kullanilmistir Rumlar Anadolu nun yerli halki ile Yunanlarin Yunan dili ve kulturu lehine karismasi ile ortaya cikmislardir Cumhuriyet doneminde Rumlar her ne kadar irksal koken olarak karisik da olsalar ana dilleri Yunanca oldugu icin Yunan kabul edilip Yunanistan daki Turk nufus ile mubadele olunmustur Yunanistan a giden Rumlar oradaki Yunanlar tarafindan Turk diye dislanmistir Yunanistan da yasayan Rumlar halen Anadolu dan getirdikleri Anadolu kulturunu yasatmaya calismaktadir ve bircogu anavatanlari olarak Anadolu yu gormektedirler Bu Rumlarin belli bir kismi Turkceyi aynen Anadolu daki Turklerin agzi ile konusmaktadir Rum Kirimi ve Mubadele sonucu Hristiyan Rumlar ve Turkler Yunanistan a giderken Musluman Rumlar ve Rumlarla uzun sure yasamis olan Lazlar yogun olduklari bolge Trabzon ve Rize de yasamaya devam etmistirler Musluman Pontus Rumlarinin bir kismi hala Trabzon ve Rize de dillerini konusmaktadirlar Ayrica sive icinde de bolca Rumca kelimeye rastlamak mumkundur Karadeniz civarindan giden Hristiyan Pontus Rumlari Yunanistan da idis idi ekli soyadlarini almis kulturlerini orada hala yasatmaya devam etmislerdir kaynak belirtilmeli Isim ve tamlamalar Rum Eyaleti Rumeli Rumkale Anadolu Selcuklu Devleti Rum Selcuklulari Mevlana Muhammed Celaleddin i Rumi Rumlar Anadolu daki Bizans Dogu Roma egemenliginden sonra Yunan dilini ve Ortodoks Hristiyanligi benimsemis eski Anadolu uygarliklarinin kalintilari olan cesitli halklardan meydana gelmektedir Tarihci Ismail Hami Danismend in bu konudaki degerlendirmesi ise soyledir Yunanlik fikri Rumluk fikriyle baslamistir Kuzey Yunanistan ile Mora cevresinde sinirli olan Yunanliga mukabil Bati Anadolu Adalar ve Rumeli nin cesitli taraflarina yayilmis olan Rumluk daha genis bir camiadir her ikisi de irki birlikten tamamiyla yoksundur butun Rum Yunan toplumu bir mezhep ve dil birliginden ibarettir Bilhassa mezhep bakimindan ilk zamanlarda Sirplarla Bulgarlar ve Ulahlar bile Rum toplumuna mensup sayilmistir Buna gore Yunanlar Ortodoksluk mezhebine mensup Yunan Helen soyundan olmayanlara da sahip cikarak guclerini asan bir davayi surdurmeye calismaktadirlar Capi buyuk Rumluk ve Bizans hulyasi tarihi gerceklere gore 1821 de Balkanlarda ozellikle Romanya da akamete ugramis Yunan isyani ile mevzileserek Yunanistan ve bazi Ege adalarinda Yunanlik dusuncesine donusmustur Bizans Yunan olmaktan uzak ozellikle Anadolu kavimlerin Hristiyanlik potasinda yogrulmasiyla meydana gelen bir devlettir ki Anadolu uygarligini ifade eder Dini acisindan RumDini acidan Bizans Ritini izleyen Hristiyan bazi kiliseler Dogu Roma Imparatorluguna atfen Rum olarak adlandirilir Istanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi Antakya Rum Ortodoks Patrikhanesi Kudus Rum Ortodoks Patrikhanesi Iskenderiye Rum Ortodoks Patrikhanesi Ukrayna Rum Katolik KilisesiTarihteki Rum devletleriBizans Imparatorlugu Iznik Imparatorlugu Trabzon ImparatorluguTurkiye de kurulmus Rum cemiyetleriAyni zamanda Turk Kurtulus Savasi sirasinda tekrar bir Rum devleti kurmaya calisan cemiyetler sunlardir Mavri Mira Cemiyeti Pontus Rum CemiyetiResimlerDogu Roma ve Trabzon Imparatorluklari Istanbul un etnik haritasi 1922 Patrikhaneden bir kare Kurum Rum kimliginin korunmasinda onemli bir etkendir Izmir i terk eden Rumlar Gokceada da Rum ayini 2008Ayrica bakinizOsmanli Rumlari Turkiye Rumlari Musluman Yunanlar Kibris Rumlari Kapadokya RumlariKaynakca a b c Buyuk Turkce Sozluk Rum 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Dil Kurumu Islam Ansiklopedisi MEB Cilt 2 s 280 281