II. Gubaz (Gürcüce: გუბაზ II, Yunanca: Γουβάζης; ö. 555), yaklaşık 541 yılından suikasta uğradığı 555 yılına kadar Lazika'ya hükmeden kraldır. İlk başta Bizans İmparatorluğu'nun vasalı olarak tahta çıktı ancak Bizans makamlarının ağır uygulamaları sonucunda Bizans'ın başlıca rakibi Sasani İmparatorluğu'ndan yardım almaya çalıştı. Lazika Savaşı'nın liderlerinden biriydi. 541'de Sasani ordusunun yardımı ile Bizanslılar, Lazika'dan gönderildi; ancak Sasaniler ülkeyi işgal etti. Bunun üzerine 548'de Bizans'tan yardım isteyen Gubaz, sonraki birkaç yıl boyunca Bizans'ın müttefiki olarak kaldı. İki imparatorluk Lazika'nın kontrolü için savaşırken, Petra Kalesi mücadelenin odak noktası olmuştu. Sonunda Gubaz, savaştan bir sonuç alınamaması üzerine Bizans generalleriyle kavga etti ve sonrasında generaller tarafından öldürüldü.
II. Gubaz გუბაზ II | |
---|---|
Lazika kralı | |
Hüküm süresi | y. 541-555 |
Önce gelen | I. Tsate ya da Opsite |
Sonra gelen | II. Tsate |
Ölüm | 555 |
Annesi | Valeriana |
Hayatı
İlk yılları
Gubaz'ın annesi Valeriana, Bizanslıydı. I. Tsate'nin Valeriana ile olan evliliği, Lazika soyluları ve Bizans elitleri arasında kaydedilen en eski evlilik olarak gözükmektedir. Genellikle senatör aristokrasisinden olmak üzere, Bizanslı kadınlarla evlenmek Laz kraliyet ailesinde yaygındı: Gubaz'ın amcası Kral Opsite (tam olarak hangi tarihlerde hüküm sürdüğü bilinmiyor), Bizanslı soylulardan Theodora ile evliydi. Gubaz'ın kendisinden sonra tahta geçen Tsate adlı küçük kardeşi ve isimsiz bir kız kardeşi olduğu bilinmektedir. Evli ve çocukları olan Gubaz'ın ne çocuklarının ne de karısının adı bilinmektedir. Gubaz'ın babasının adı, antik yıllarda yazılmış kaynaklarda geçmemektedir. Cyril Toumanoff, Gubaz'ın Kral I. Tsate'nin oğlu olduğunu ve ondan sonra tahta geçtiğini, ayrıca amcası Opsite'nin asla bir kral olarak Lazika'yı yönetmediğini varsaymıştır.
Gubaz'ın tahta çıkma tarihi bilinmemekle birlikte, ilk kez Lazların kralı olarak onaylandığı 541'e yakın bir tarihte olduğu belirtilmektedir. İmparatorluk sarayında bir makam olan silentiarius makamında olduğundan, tahta çıkışından önce Bizans'ın başkenti Konstantinopolis'te birkaç yıl yaşamış olması ihtimalinin yanı sıra; tahta çıkışından sonra onursal bir atama olarak bu unvanın kendisine verilmesi ihtimali de bulunmaktadır.
İran'a sığınması
Lazika; Kral I. Tsate, Sasani egemenliğini 522 yılında reddettiğinden beri Bizans'a bağımlı bir devlet olmuştu. Ancak İmparator I. Justinianus döneminde uygulanan Bizans tedbirleri Lazika halkı tarafından hoş karşılanmadı. Özellikle magister militum İoannis Tzibus tarafından bir ticaret tekeli kurulması ve Petra şehrinde Lazika'ya yapılan ithalatın sıkı bir şekilde kontrol edilmesi, Gubaz'ın Sasani Şahı I. Hüsrev'den yardım istemesiyle sonuçlandı.
540'ta Hüsrev, Bizans eyaleti Mezapotamya'yı işgal ederek 532 yılında imzalanan Sürekli Barış'ı bozdu. 541 baharında, Laz rehberler liderliğindeki Hüsrev ve askerleri, dağın üstünden geçerek Lazika'ya (Gubaz'ın gösterdiği yere) ulaştılar. İoannis Tzibus komutasındaki Bizanslılar, Petra'da Sasani birliklerine karşı direndiler; ancak Tzibus öldürüldü ve kale de bir süre sonra düştü. Hüsrev, Petra'ya bir Sasani garnizonu bıraktı ve ülkeyi terk etti. Bir süre sonra Lazlar, Hristiyan olmalarından dolayı Sasanilerin Zerdüştçülük dinine sıcak bakmamaları ve Karadeniz ile Bizans arasındaki ticaretin sona ermesinden etkilenerek durumdan rahatsız olmaya başladılar.Prokopius'un yazdıklarına göre, Lazika'nın stratejik konumunun farkında olan Hüsrev, Lazları başka bölgelere yerleştirmek ve onların yerine Sasani halkını Lazika'ya koymak niyetindeydi. Bu amaç doğrultusundan ilk adım olarak, Gubaz'a suikast düzenlemeyi planladı. Hüsrev'in niyetine karşı önceden uyarılan Gubaz, tekrar Bizans'a bağlandı.
Bizans'a yeniden bağlanması
548'de Justinianus, Lazika'ya Dagisthaios komutasında 8.000 kadar adam gönderdi. Lazika kuvvetleriyle birleşen Bizans birlikleri, Petra'daki Sasani garnizonunu kuşattı. Dagisthaios, Lazika'ya giden dağ geçitlerini kontrol etmeyi ihmal etti ve Mihr-Mihroe komutasındaki daha büyük bir Sasani askerî birliği bölgeye gelerek kuşatmayı büyüttü. Yine de Sasaniler yeterli kaynağa sahip değildi. Petra'daki garnizonu güçlendiren ve tedarik yollarını güvence altına alması için bölgeye Fariburz komutasında 5.000 asker daha bırakan Mihr-Mihroe, Lazika'dan ayrıldı. Ertesi yılın ilkbaharında güçlerini birleştiren Gubaz ve Dagisthaios, yaptıkları saldırı ile Phabrizus'un ordusunu yok ettiler ve hayatta kalan askerleri İberya'ya sürdüler. Aynı yılın yazında, Gubaz'ın ordusu Horyanların önderlik ettiği yeni bir Sasani ordusuna karşı bir zafer daha kazandı. Ancak müttefikler, bir başka Sasani ordusunun Petra'yı takviye etmesini engelleyemedi. Bunun sonucunda Dagisthaios geri çağrıldı ve yerine Bessas gönderildi.
550 yılında Sasani yanlısı bir isyan, Lazika'nın kuzey komşusu olan Abazglar arasında patlak verdi. Gubaz ile kavgalı olan yüksek rütbeli soylu bir Laz Terdet, isyanı fırsat bilerek Tzibile Kalesi'ni Sasanilere verdi. Ardından, Lazika Krallığı altındaki toplumlardan biri olan Apsililer kaleyi yeniden ele geçirseler de İoannis Guzes tarafından ikna edilinceye kadar Lazika egemenliğinde olmayı reddettiler. 551'de Bizanslılar, sonunda Petra'yı ele geçirip yerle bir etti. Ancak Mihr-Mihroe komutasındaki yeni bir ordu, Lazika'nın doğu kesimi üzerinde bir Sasani kontrolü sağladı. Lazika'daki Bizans kuvvetleri Fasis Nehri'nin ağzının batısına çekilirken, Gubaz ve ailesinin de içlerinde olduğu Lazlar dağlara sığındılar. Gubaz, 551-552 kışında Mihr-Mihroe tarafından gönderilen elçilerin sunduğu barış tekliflerini reddetti. 552'de takviyeler alan Sasanilerim kaleye yaptıkları saldırılar, Bizanslılar ve Lazlar tarafından püskürtüldü.
Ölümü
Sonraki iki yıl boyunca Bizanslılar, Lazika'daki kuvvetlerini arttırmalarına rağmen nihai bir başarı elde edemediler. Bunun sonucunda Gubaz, Justinianus'a yenilginin sorumlusu olarak generallerin yetersizliğini gösteren ve generalleri suçlayan bir yazı yazdı. Bessas Konstantinopolis'e geri çağrıldı; fakat diğer iki general, Martinus ve sakellarios Rusticus, Gubaz'dan kurtulmaya karar verdi. Konstantinopolis'e, Gubaz'ı Sasanilerle ilişki kurmakla suçlayan bir mesaj gönderdiler. Justinianus, Gubaz'ın kendisini sorgulamasını amaçlayarak iki generale gerektiğinde zor kullanarak onu tutuklama yetkisi verdi. Eylül/Ekim 555 döneminde iki Bizans generali, Gubaz'ı, Sasanilere ait bir kalenin kuşatılmasını gözlemlemeye davet etti. Bir araya geldiklerinde, Rusticus'un kardeşi İoannis, kralı hançer ile bıçakladı. Attan düşen Gubaz, Rusticus'un hizmetçilerinden birinin kendisine son darbeyi vurmasıyla öldürüldü.
Gubaz suikastının ardından Lazlar, bir süre Sasanilere karşı olan saldırılara katılmayı bıraktılar. Onoguris Kalesi'ne karşı yapılan bir Bizans saldırısı başarısızlıkla sonuçlandı. Lazlardan oluşan bir meclis, olayları Justinianus'a bildirerek soruşturma başlatılmasını ve Gubaz'ın küçük erkek kardeşi Tsate'nin kral olmasını istedi. Bu sırada Konstantinopolis'te yaşayan Tsate, Lazika'nın yeni kralı oldu. Bizans imparatoru istekleri kabul ederek Gubaz'ın öldürülmesinin araştırması için Athanasius (belki de aynı adı taşıyan eski praefectus praetorio) adında "önde gelen bir senatör" ve Lazika tahtına çıkması için Tsate'yi Lazika'ya gönderdi. Athanasius'un soruşturması, Gubaz'a yapılan ihanet suçlamalarını temizledi. 556 sonbaharında Rusticus ve kardeşi İoannis suçlu bulunarak idam edildiler; ancak Martinus sadece görevinden azledildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Özel
- ^ Braund 1994, s. 286
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 559, 955, 1242
- ^ Bury 1958, s. 100
- ^ Toumanoff 1980, ss. 78-85
- ^ a b Martindale, Jones & Morris 1992, s. 559
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, s. 638
- ^ Bury 1958, ss. 100-101
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 102ff
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 559, 639
- ^ Bury 1958, ss. 101-102
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 115-116
- ^ a b Bury 1958, s. 113
- ^ a b Greatrex & Lieu 2002, s. 117
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 380-381
- ^ Bury 1958, ss. 113-114
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 381-382
- ^ Bury 1958, s. 114
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 117-118
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 560, 1221
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 118
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, s. 560
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 118-120
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 560, 841, 1103-1104
- ^ Bury 1958, s. 118
- ^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 120-121
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 144, 560, 661, 847, 1104
- ^ Bury 1958, ss. 118-119
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 121
- Genel
- Braund, David (1994). Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC–AD 562. Oxford: Clarendon Press. ISBN .
- Bury, John Bagnell (1958). History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian, Volume 2. Mineola, New York: Dover Publications, Inc. ISBN . 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). Londra, United Kingdom: Routledge. ISBN .
- Martindale, John R.; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527–641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN . 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
- Toumanoff, Cyril (1980). "How Many Kings Named Opsites?". Coddington, John Insley; Thompson, Neil D.; Anderson, Robert Charles (Ed.). A Tribute to John Insley Coddington on the Occasion of the Fortieth Anniversary of the American Society of Genealogists. Association for the Promotion of Scholarship in Genealogy. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
Önce gelen I. Tsate ya da Opsite | Lazika kralı ca. 541-555 | Sonra gelen II. Tsate |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
II Gubaz Gurcuce გუბაზ II Yunanca Goybazhs o 555 yaklasik 541 yilindan suikasta ugradigi 555 yilina kadar Lazika ya hukmeden kraldir Ilk basta Bizans Imparatorlugu nun vasali olarak tahta cikti ancak Bizans makamlarinin agir uygulamalari sonucunda Bizans in baslica rakibi Sasani Imparatorlugu ndan yardim almaya calisti Lazika Savasi nin liderlerinden biriydi 541 de Sasani ordusunun yardimi ile Bizanslilar Lazika dan gonderildi ancak Sasaniler ulkeyi isgal etti Bunun uzerine 548 de Bizans tan yardim isteyen Gubaz sonraki birkac yil boyunca Bizans in muttefiki olarak kaldi Iki imparatorluk Lazika nin kontrolu icin savasirken Petra Kalesi mucadelenin odak noktasi olmustu Sonunda Gubaz savastan bir sonuc alinamamasi uzerine Bizans generalleriyle kavga etti ve sonrasinda generaller tarafindan olduruldu II Gubaz გუბაზ IILazika kraliHukum suresiy 541 555Once gelenI Tsate ya da OpsiteSonra gelenII TsateOlum555AnnesiValerianaHayatiToumanoff un Lazika krallarinin soy agacini deneme niteliginde yeniden duzenlemesi Ilk yillari Gubaz in annesi Valeriana Bizansliydi I Tsate nin Valeriana ile olan evliligi Lazika soylulari ve Bizans elitleri arasinda kaydedilen en eski evlilik olarak gozukmektedir Genellikle senator aristokrasisinden olmak uzere Bizansli kadinlarla evlenmek Laz kraliyet ailesinde yaygindi Gubaz in amcasi Kral Opsite tam olarak hangi tarihlerde hukum surdugu bilinmiyor Bizansli soylulardan Theodora ile evliydi Gubaz in kendisinden sonra tahta gecen Tsate adli kucuk kardesi ve isimsiz bir kiz kardesi oldugu bilinmektedir Evli ve cocuklari olan Gubaz in ne cocuklarinin ne de karisinin adi bilinmektedir Gubaz in babasinin adi antik yillarda yazilmis kaynaklarda gecmemektedir Cyril Toumanoff Gubaz in Kral I Tsate nin oglu oldugunu ve ondan sonra tahta gectigini ayrica amcasi Opsite nin asla bir kral olarak Lazika yi yonetmedigini varsaymistir Gubaz in tahta cikma tarihi bilinmemekle birlikte ilk kez Lazlarin krali olarak onaylandigi 541 e yakin bir tarihte oldugu belirtilmektedir Imparatorluk sarayinda bir makam olan silentiarius makaminda oldugundan tahta cikisindan once Bizans in baskenti Konstantinopolis te birkac yil yasamis olmasi ihtimalinin yani sira tahta cikisindan sonra onursal bir atama olarak bu unvanin kendisine verilmesi ihtimali de bulunmaktadir Iran a siginmasi I Husrev in yer aldigi Drahmi r 531 579 Lazika Kral I Tsate Sasani egemenligini 522 yilinda reddettiginden beri Bizans a bagimli bir devlet olmustu Ancak Imparator I Justinianus doneminde uygulanan Bizans tedbirleri Lazika halki tarafindan hos karsilanmadi Ozellikle magister militum Ioannis Tzibus tarafindan bir ticaret tekeli kurulmasi ve Petra sehrinde Lazika ya yapilan ithalatin siki bir sekilde kontrol edilmesi Gubaz in Sasani Sahi I Husrev den yardim istemesiyle sonuclandi 540 ta Husrev Bizans eyaleti Mezapotamya yi isgal ederek 532 yilinda imzalanan Surekli Baris i bozdu 541 baharinda Laz rehberler liderligindeki Husrev ve askerleri dagin ustunden gecerek Lazika ya Gubaz in gosterdigi yere ulastilar Ioannis Tzibus komutasindaki Bizanslilar Petra da Sasani birliklerine karsi direndiler ancak Tzibus olduruldu ve kale de bir sure sonra dustu Husrev Petra ya bir Sasani garnizonu birakti ve ulkeyi terk etti Bir sure sonra Lazlar Hristiyan olmalarindan dolayi Sasanilerin Zerdustculuk dinine sicak bakmamalari ve Karadeniz ile Bizans arasindaki ticaretin sona ermesinden etkilenerek durumdan rahatsiz olmaya basladilar Prokopius un yazdiklarina gore Lazika nin stratejik konumunun farkinda olan Husrev Lazlari baska bolgelere yerlestirmek ve onlarin yerine Sasani halkini Lazika ya koymak niyetindeydi Bu amac dogrultusundan ilk adim olarak Gubaz a suikast duzenlemeyi planladi Husrev in niyetine karsi onceden uyarilan Gubaz tekrar Bizans a baglandi Bizans a yeniden baglanmasi 6 yuzyilda Lazika Kralligi ve cevresindeki bolgeler 548 de Justinianus Lazika ya Dagisthaios komutasinda 8 000 kadar adam gonderdi Lazika kuvvetleriyle birlesen Bizans birlikleri Petra daki Sasani garnizonunu kusatti Dagisthaios Lazika ya giden dag gecitlerini kontrol etmeyi ihmal etti ve Mihr Mihroe komutasindaki daha buyuk bir Sasani askeri birligi bolgeye gelerek kusatmayi buyuttu Yine de Sasaniler yeterli kaynaga sahip degildi Petra daki garnizonu guclendiren ve tedarik yollarini guvence altina almasi icin bolgeye Fariburz komutasinda 5 000 asker daha birakan Mihr Mihroe Lazika dan ayrildi Ertesi yilin ilkbaharinda guclerini birlestiren Gubaz ve Dagisthaios yaptiklari saldiri ile Phabrizus un ordusunu yok ettiler ve hayatta kalan askerleri Iberya ya surduler Ayni yilin yazinda Gubaz in ordusu Horyanlarin onderlik ettigi yeni bir Sasani ordusuna karsi bir zafer daha kazandi Ancak muttefikler bir baska Sasani ordusunun Petra yi takviye etmesini engelleyemedi Bunun sonucunda Dagisthaios geri cagrildi ve yerine Bessas gonderildi 550 yilinda Sasani yanlisi bir isyan Lazika nin kuzey komsusu olan Abazglar arasinda patlak verdi Gubaz ile kavgali olan yuksek rutbeli soylu bir Laz Terdet isyani firsat bilerek Tzibile Kalesi ni Sasanilere verdi Ardindan Lazika Kralligi altindaki toplumlardan biri olan Apsililer kaleyi yeniden ele gecirseler de Ioannis Guzes tarafindan ikna edilinceye kadar Lazika egemenliginde olmayi reddettiler 551 de Bizanslilar sonunda Petra yi ele gecirip yerle bir etti Ancak Mihr Mihroe komutasindaki yeni bir ordu Lazika nin dogu kesimi uzerinde bir Sasani kontrolu sagladi Lazika daki Bizans kuvvetleri Fasis Nehri nin agzinin batisina cekilirken Gubaz ve ailesinin de iclerinde oldugu Lazlar daglara sigindilar Gubaz 551 552 kisinda Mihr Mihroe tarafindan gonderilen elcilerin sundugu baris tekliflerini reddetti 552 de takviyeler alan Sasanilerim kaleye yaptiklari saldirilar Bizanslilar ve Lazlar tarafindan puskurtuldu Olumu Sonraki iki yil boyunca Bizanslilar Lazika daki kuvvetlerini arttirmalarina ragmen nihai bir basari elde edemediler Bunun sonucunda Gubaz Justinianus a yenilginin sorumlusu olarak generallerin yetersizligini gosteren ve generalleri suclayan bir yazi yazdi Bessas Konstantinopolis e geri cagrildi fakat diger iki general Martinus ve sakellarios Rusticus Gubaz dan kurtulmaya karar verdi Konstantinopolis e Gubaz i Sasanilerle iliski kurmakla suclayan bir mesaj gonderdiler Justinianus Gubaz in kendisini sorgulamasini amaclayarak iki generale gerektiginde zor kullanarak onu tutuklama yetkisi verdi Eylul Ekim 555 doneminde iki Bizans generali Gubaz i Sasanilere ait bir kalenin kusatilmasini gozlemlemeye davet etti Bir araya geldiklerinde Rusticus un kardesi Ioannis krali hancer ile bicakladi Attan dusen Gubaz Rusticus un hizmetcilerinden birinin kendisine son darbeyi vurmasiyla olduruldu Gubaz suikastinin ardindan Lazlar bir sure Sasanilere karsi olan saldirilara katilmayi biraktilar Onoguris Kalesi ne karsi yapilan bir Bizans saldirisi basarisizlikla sonuclandi Lazlardan olusan bir meclis olaylari Justinianus a bildirerek sorusturma baslatilmasini ve Gubaz in kucuk erkek kardesi Tsate nin kral olmasini istedi Bu sirada Konstantinopolis te yasayan Tsate Lazika nin yeni krali oldu Bizans imparatoru istekleri kabul ederek Gubaz in oldurulmesinin arastirmasi icin Athanasius belki de ayni adi tasiyan eski praefectus praetorio adinda onde gelen bir senator ve Lazika tahtina cikmasi icin Tsate yi Lazika ya gonderdi Athanasius un sorusturmasi Gubaz a yapilan ihanet suclamalarini temizledi 556 sonbaharinda Rusticus ve kardesi Ioannis suclu bulunarak idam edildiler ancak Martinus sadece gorevinden azledildi Ayrica bakinizLazika Halk MeclisiKaynakcaOzel Braund 1994 s 286 Martindale Jones amp Morris 1992 ss 559 955 1242 Bury 1958 s 100 Toumanoff 1980 ss 78 85 a b Martindale Jones amp Morris 1992 s 559 Martindale Jones amp Morris 1992 s 638 Bury 1958 ss 100 101 Greatrex amp Lieu 2002 ss 102ff Martindale Jones amp Morris 1992 ss 559 639 Bury 1958 ss 101 102 Greatrex amp Lieu 2002 ss 115 116 a b Bury 1958 s 113 a b Greatrex amp Lieu 2002 s 117 Martindale Jones amp Morris 1992 ss 380 381 Bury 1958 ss 113 114 Martindale Jones amp Morris 1992 ss 381 382 Bury 1958 s 114 Greatrex amp Lieu 2002 ss 117 118 Martindale Jones amp Morris 1992 ss 560 1221 Greatrex amp Lieu 2002 s 118 Martindale Jones amp Morris 1992 s 560 Greatrex amp Lieu 2002 ss 118 120 Martindale Jones amp Morris 1992 ss 560 841 1103 1104 Bury 1958 s 118 Greatrex amp Lieu 2002 ss 120 121 Martindale Jones amp Morris 1992 ss 144 560 661 847 1104 Bury 1958 ss 118 119 Greatrex amp Lieu 2002 s 121 GenelBraund David 1994 Georgia in Antiquity A History of Colchis and Transcaucasian Iberia 550 BC AD 562 Oxford Clarendon Press ISBN 0198144733 Bury John Bagnell 1958 History of the Later Roman Empire From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian Volume 2 Mineola New York Dover Publications Inc ISBN 0 486 20399 9 10 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Aralik 2018 Greatrex Geoffrey Lieu Samuel N C 2002 The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars Part II 363 630 AD Londra United Kingdom Routledge ISBN 0 415 14687 9 Martindale John R Jones Arnold Hugh Martin Morris J Ed 1992 The Prosopography of the Later Roman Empire Volume III A D 527 641 Cambridge United Kingdom Cambridge University Press ISBN 978 0 521 20160 5 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Aralik 2018 Toumanoff Cyril 1980 How Many Kings Named Opsites Coddington John Insley Thompson Neil D Anderson Robert Charles Ed A Tribute to John Insley Coddington on the Occasion of the Fortieth Anniversary of the American Society of Genealogists Association for the Promotion of Scholarship in Genealogy 6 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Aralik 2018 Once gelen I Tsate ya da Opsite Lazika krali ca 541 555 Sonra gelen II Tsate