Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Kasım 2019) |
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı, 1.768 km uzunluğunda,Azerbaycan Bakü yakınlarındaki Sangaçal Terminali'nden gelen petrolü, Türkiye Akdeniz kıyısında Ceyhan deniz terminaline; Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye üzerinden geçerek taşıyan petrol boru hattı.
| Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı | |
|---|---|
 Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın yeri | |
| Yer | |
| Ülke | Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye |
| Genel istikameti | Doğu-güney-batı |
| Başlangıç | Bakü (Sangaçal Terminali), Azerbaycan |
| Geçtiği yer | Tiflis Gürcistan, Erzurum Türkiye, Sarız Türkiye |
| Bitiş | Ceyhan, Türkiye |
| Birlikte çalışır | Güney Kafkasya Doğalgaz Boru Hattı |
| Genel bilgi | |
| Tür | Petrol |
| Partnerler | BP, SOCAR, Chevron, Statoil, , TPAO, Eni, Total S.A., Itochu, , , |
| Operatör | BP |
| Devreye alınması | 2006 |
| Teknik bilgi | |
| Uzunluk | 1.768 km (1.099 mi) |
| Maksimum deşarj | Her gün 1 milyon varil (160.000 m3) petrol |
Tüm uzunluğu boyunca gömülü olan boru hattının, (toplam uzunluğu 1.768 km), Gürcistan'da 249 km'si, Azerbaycan'da 443 km'si ve Türkiye'de 1.076 km'si yer almaktadır. Boru hattının çapı Azerbaycan ve Türkiye genelinde 42 inç (106,68 santimetre). Gürcistan'da ise 46 inçtir (116,84 santimetre). Türkiye'de Ceyhan Deniz Terminali'ne doğru son bölümünde eğimden dolayı boru hattının çapı azalarak 34 inçe (86,36 santimetre) iner.
Tarihsel gelişim
Sovyetler Birliği dönemi
Sovyetler Birliği döneminde, özellikle 1920 ve 1930’lu yıllarda izlenen Stalinci politikalar, Sovyetler Birliği genelinde birçok etnik alt grubun ortaya çıkmasına yönelikti. Özellikle Kafkaslar’da bu plan başarıyla uygulandı ve burada meydana getirilen siyasi istikrarsızlıktan faydalanan hep Rusya Cumhuriyeti oldu. Yönetimdeki etkin gücünü kullanan Rusya, enerji konusunda ülke içindeki kaynak kullanımını kendi lehine olacak bir şekilde planlamış ve uygulamıştı. Özellikle Hazar Denizi çevresinde üretilen petrol ve doğalgazın dünya pazarlarına çıkışını sağlayan boru hatları hep Rusya'dan geçiyordu. Böylelikle Rusya; Kafkasya ve Orta Asya’daki devletlerin enerji konusunda bağımsız hareket etme kabiliyetlerini büyük ölçüde sınırlamış oluyordu.
Azerbaycan petrol ve doğalgazının dünya pazarlarına çıkışı için alternatif bir yol aranması da yine Sovyetler Birliği dönemine, 1980'lerin sonuna rastlar. Bu sıralarda Sovyetler Birliği dağılma süreci içerisindedir ve birliği oluşturan ülkelerin her biri kendi yolunu çizmeye çalışmaktadır.
Bakü - Ceyhan projesi
1989 yılında, Ramco adlı İngiliz petrol şirketinin temsilcisi olan Steve Remp’in Bakü’ye gelmesiyle BTC hattının öyküsü de başlamış olur. Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (ADPŞ), 1990 yılında Remp’ten Azeri petrollerinin Batı’ya pazarlanması amacıyla büyük petrol şirketleriyle temaslarda bulunmasını talep eder. Remp öncelikle British Petroleum (BP) ile ilişkiye geçer. Hemen 1991 yılının başında isimli bir diğer petrol devi de devreye girer. Temmuz ayında Amoco firması Azeri isimli petrol sahasıyla ilgili hakları kazanır. Aynı yıl 30 Ağustos’ta Azerbaycan bağımsızlığını ilan eder. Bunun hemen ardından da Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sebebiyle çatışmalar başlar ve bu yüzden petrol konusundaki ilerlemeler bir süreliğine kesintiye uğrar.
1992 yılının sonuna doğru; ADPŞ, BOTAŞ, BP, Pennzoil ve Amoco arasında, Bakü’den Gürcistan’ın liman kenti Supsa’ya, Rusya’daki ’e ve Türkiye’nin Ceyhan ilçesine uzanması muhtemel üç ayrı boru hattı üzerine araştırmalara başlanması konusunda bir anlaşma imzalanır. 1993 yılının 11 Haziran’ında Azerbaycan devlet başkanı Ebulfez Elçibey, Batılı birçok petrol firmasıyla petrol sahalarının geliştirilmesi amacıyla bir anlaşma imzalar. Fakat bundan tam bir hafta sonra 18 Haziran’da, Azerbaycan KGB eski şefi ve Brejnev dönemi Politbüro üyesi Haydar Aliyev tarafından bir darbe yapılır ve Elçibey sürgüne gitmek durumunda kalır.
Haydar Aliyev’in darbeden sonra petrol anlaşmasını iptal eder. Aradan bir yıldan fazla bir zaman geçtikten sonra, Eylül 1994’te, yüzyılın anlaşması olarak adlandırılan petrol anlaşması imzalanır. Bunun ardından, büyük petrol şirketleri kendileri için daha avantajlı olan hatlardan petrol sevkiyatına başlarlar. Bakü – Ceyhan hattı ise uzunca bir süre adeta unutulur.
Ekim 1998’de, ABD, Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan, Kazakistan ve Özbekistan, imzaladıkları ile Bakü - Ceyhan boru hattına olan desteklerini ilan ederler. Bu arada Amerikan hükûmeti BP’ye Bakü – Ceyhan hattı lehine yoğun bir baskı uygulamaya başlar. BP ise ısrarla bu projenin ekonomik olarak uygun olmadığını belirtir. Bu arada, Nisan 1999’da Bakü – Supsa boru hattı hizmete girer. Gürcistan, hattın güvenliğini sağlamak için elindeki bütün imkânları seferber eder. BP, Türkiye ile arasında yaşanan yoğun görüşmelerin ardından, Bakü – Ceyhan hattına destek verdiğini açıklar. Fakat bu hattın jeopolitik değil, ticarî bir proje olması konusunda ısrar eder.
Bakü – Ceyhan ile ilgili en önemli gelişmelerden biri Kasım 1999’da İstanbul’da yapılan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü konferansında yaşanır. Türkmenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan ve Türkiye devletlerinin liderleri, ABD Başkanı Bill Clinton’un da hazır bulunduğu imza töreniyle bu hattın arkasında durduklarını açıklarlar ve hattın ismi Bakü – Tiflis – Ceyhan olarak değiştirilir. Yine aynı konferansta, Bakü’den Erzurum’a uzanacak olan bir doğalgaz hattı konusunda da anlaşmaya varılır. Bu hatla Azerbaycan’a ait Şahdeniz bölgesinden doğalgaz taşınması planlanır.
Bu konferansın ardından BTC hattı ile ilgili konularda bir hızlanma yaşandı. Geçen süre içerisinde, petrol boru hattının yapımında gerekli her türlü ön çalışma yapıldı ve 10 Eylül 2003’te boru hattının inşasına başlandı. 17 Eylül 2002’de de Azerbaycan’ın Sangaçal yöresinde ilgili devletlerin başkanlarının katıldığı bir temel atma töreni yapıldı. 10 Haziran 2003 tarihinde altıncısı yapılan Üç Denizin Hikâyesi adlı konferansta, Türkiye Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer yaptığı konuşmada BTC hattının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha vurgulayarak, bu hatta Kazakistan’ın da dahil edilmesi gerektiğini belirtti.
Rakamlarla BTC
Azerbaycan bütçesindeki toplam gelirin yaklaşık olarak %50’si petrol ihracından gelmektedir. Azerbaycan’ın toplam ihracatının %90’ı da petrol ve doğalgazdan oluşmaktadır. Petrol ve doğalgaza bu denli bağlı bir ülke için, bu ürünleri taşıyacak boru hatları da son derece önemli. Azerbaycan’ın Ermenistan’la yaşadığı problemler yüzünden, Bakü – Ceyhan boru hattının güzergâhı Gürcistan üzerinden geçerek uzamış ve toplamda 1760 kilometreyi bulmuştur.
Kullanılacak boruların çapları, Azerbaycan’dan başlamak üzere üç ülke içinde sırasıyla; 105, 115 ve 85 santimetre olacaktır. Yıllık 50 milyon ton kapasitesi olması beklenen hattın üzerinde 8 pompalama istasyonu bulunacak. BTC’ın planlanan toplam maliyeti 3 milyar dolar. Fakat bu rakamın 4 milyara kadar çıkabileceği tahmin ediliyor. BTC’ın ortaklarına baktığımızda ise şöyle bir tabloyla karşılaşıyoruz. ADPŞ %45, BP Amoco %25, Unocal %7,48, Statoil %6,37, ENI Agip %5 ve TPAO %5 paya sahipler. Ceyhan’dan ilk petrol sevkiyatı, 2006 yılının haziran ayı içinde gerçekleşti.
Hazar bölgesindeki ispatlanmış petrol miktarı yaklaşık 34 milyar varil. Tahmin edilen ise 270 milyar. 2010 yılında bölgede günde 3,7 milyon varil petrol üretimi yapılacağı tahmin ediliyor. Topraklarında pek petrol bulunmayan Gürcistan da transit geçişten pay alarak ekonomisine ciddi katkılarda bulunmayı tasarlıyor. İlk beş yıl için varil başına 12 Cent alacak olan Gürcistan, sonraki 10 yıl için 14, ondan sonraki dönem için ise minimum 17 Cent geçiş ücreti almaya hak kazanacak.
Kafkaslar’ın geleceği
Tıpkı Ortadoğu gibi son derece karışık ve karmaşık bir bölge olduğundan, Kafkasya ile ilgili öngörülerde bulunmak son derece zor ve riskli bir hal alıyor. Kafkasya'da ABD stratejisi Orta Asya planlarından farklılık gösteriyor. Kafkasya'nın en zengin petrol yatakları siyasi ve ekonomik istikrar açısından bölgenin en güçlü devleti Rusya'nın sınırlarında yer alıyor. 2.Dünya Savaşı sonrasında başlayan ABD ve Rusya arasındaki uluslararası güçlülük rekabeti Kafkasya'nın geleceğini Orta Asya'nın durumundan farklı kılacaktır. Petrol ithalatının %50'sini Rusya'dan karşılayan Avrupa ve ABD bu nedenle Rusya'ya olan petrol bağımlılığını azaltabildiği takdirde koşullar değişecektir. Fakat bu konuda dünyanın bugün sahip olduğu en fazla petrol yatakları Latin Amerika'da Venezuela, Orta Asya'da Irak,Kuzeyde ise Rusya'da yer almakta. Bu dağılım ABD'nin Venezuela'da karlı petrol şirketleri kuramaması nedeniyle şimdilik ABD'nin Rusya'yı ikame edebileceği başka bir bölgenin olmaması sonucu ile karşı karşıya bırakıyor. İki bölge arasındaki farklılık Orta Asya'ya da Rusya gibi ABD için karşı güç oluşturabilecek stratejik ve siyasal konuma sahip olan Türkiye'nin bu tanımdan çok uzak olmasıyla açıklanabilir.
BTC petrol boru hattı açısından
BTC petrol boru hattı 2006 yılında tam anlamıyla faaliyete geçti. Böylece hem Azerbaycan çıkarttığı doğal kaynakları satmaya başlayarak petrol gelirlerini arttırmaya başlayacak hem de Rusya’dan başka güçlü bir ihracat kapısı bulmuş olacak. Ayrıca, Azerbaycan petrolü Avrupa pazarına daha kısa bir yolla ulaşacağından, Ortadoğu petrolüyle rekabet eder hale gelecektir. BTC, anlaşma gereği kasasına girecek olan transit geçiş ödemeleri sebebiyle Gürcistan için de çok faydalı olacaktır. Böylece Gürcistan ekonomik açıdan biraz daha bağımsız olacak ve muhtemelen, üzerindeki Rus baskısını hafifleterek daha demokratik ve istikrarlı bir siyasi yapıya kavuşacaktır. BTC hattına ev sahipliği yapan üçüncü ülke Türkiye de bu hattın meyvelerini yemeye başlayacaktır. Gürcistan gibi transit geçiş ücreti alacak olan Türkiye, bunun yanı sıra şu anda tamamen bağımlı olduğu Ortadoğu petrolüne de bir alternatif bulmuş olacaktır. Hazar’daki Azerbaycan kaynaklarına ek olarak, bu boru hatlarına Kazak ve Türkmenistan kaynakları da entegre edilebilirse, 1994 yılında bu hatla ilgili anlaşma imzalandığında konulan ad "Yüzyılın Anlaşması", gerçekten hakkını vermiş olacaktır.
BTC başarıya ulaşması gibi başarısız olma ihtimali de göz önünde bulundurulmalıdır. Hazar Denizi’nde Azerbaycan’ın payına düşen petrolün tahmin edilenden az çıkması, Kazak ve Türkmen kaynaklarının BTC hattına kanalize edilememesi, petrol fiyatlarında yaşanması muhtemel bir gerileme, Kafkasya’da meydana gelebilecek ciddi bir silahlı çatışma vs, BTC boru hattının verimli ve kârlı çalışmasını engelleyebilir.
Doğal kaynak sorunu
Ekonomilerini sadece, hasbelkader topraklarında bulunan petrol, doğalgaz, altın gibi doğal kaynaklardan elde ettikleri gelirlerin üzerine kurmuş olan ülkelerin geneline baktığımızda, gerek toplumsal gerekse siyasi ve iktisadî olarak pek de rahat etmediklerini görüyoruz. Ortadoğu ve Afrika’da bu duruma örnek oluşturabilecek birçok ülke bulunuyor. İran, Irak, Cezayir, Libya, Kuveyt vs ülkeler kâğıt üzerinde bakıldığında çok rahat şartlar altında yaşamaları gerekirken, bir türlü istenilen refah düzeyine erişemedikleri gibi, çok sayıda ciddi problemle de boğuşur durumdalar. Petrol ve doğalgazla zenginleşen Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan ve dolaylı olarak kâra geçen Gürcistan gibi ülkelerde de yukarıda isimlerini saydığımız ülkelerdekine benzer problemler yaşanabilir. Böylece, zenginleşme umudu olarak görülen petrol ve doğalgaz, Orta Asya ve Kafkaslardaki devletler için adeta bir kara veba halini alacaktır. Bu duruma düşmemek için bölge ülkelerinin petrolden kazanacakları paraları son derece dikkatli kullanmaları ve ülke ekonomisindeki diğer sektörlerin de gelişmesinde kullanmaları gerekmektedir. Böylece ülke genelindeki ekonomik denge bir nebze de olsa korunmuş olacak ve doğal kaynaklarda yaşanabilecek herhangi bir dramatik değişim karşısında, kendilerini kurtaracak bir can simidi halini alacaktır.
ABD Etkisi
Irak petrolünü garanti altına almış olan ABD, Kafkaslardan gelecek olan petrolü ikinci planda düşünmeye başlayabilir. Böyle bir politika değişikliği en fazla Rusya’nın işine yarayacaktır. Rusya, ABD’nin bulunmadığı bir Kafkasya’da çok daha rahat hareket edebilir. Fakat bunun tam aksi bir gelişme daha muhtemel görünüyor. İran’daki rejimi sona erdirmeyi kafasına taktığı belli olan Obama yönetimi, bu ülkeyi çevreleme politikası izliyor. Bu amaçla, Gürcistan ve Azerbaycan gibi Kafkas ülkelerinde yeni askerî üsler kurma amacı güder. Rusya’nın gösterdiği tepkilere aldırmayan ABD, belki de Azerbaycan’ın NATO üyeliği konusundaki ısrarlarını yürürlüğe koyacak ve önümüzdeki senelerde Kafkaslardan NATO’ya yeni bir üye kazandıracaktır.
Türkiye'deki kısmının genel verileri
Toplam Hat Uzunluğu 1.075.366 m.
Boru Çapı 46” – 42” - 34”
Toplam Pompa İstasyonu Adedi 6 adet (4 adet Ana Pompa İstasyonu, 2 adet Pig İstasyonu)
Blok Vana İstasyonu Sayısı 51 adet
Toplam Kazı 15.580.540 m³
Toplam Dolgu 8.313.622 m³
Toplam Beton 112.000 m³
Toplam İşgücü 12.074 kişi
(doruk noktasında direkt iş gücü)
Boru hattı inşaatı verileri
Kullanılan Toplam Boru Uzunluğu 1.082.171 m.
Kullanılan Toplam Hat Borusu Sayısı 89.667 adet
Kullanılan Toplam Hat Borusu Tonajı 406.879 ton
Toprak İşleri Ekipmanları (Ekskavatör, dozer, grayder, vb.) 774 adet Boru Hattı Ekipmanları (Sideboom, paywelder, vb.) 846 adet Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları (Vinç, TIR, kamyon, vb.) 671 adet
Toplam İşgücü 6.922 Kişi
Toplam Kazı 13.000.000 m³ (Sıyırma ve Hendek Kazısı)
Toplam Nebati Toprak Sıyırma 6.000.000 m³ (Ulaşım yolları dahil)
Toplam Hendek Kazısı 7.000.000 m³
Boru Çapı 46” (22 km) – 42” (929 km) – 34” (125 km)
Toplam Hat Borusu Kaynak Uzunluğu 589.000 m.
Fiber Optik Kablo (184 makara) 1.150.250 m.
İstasyonlar inşaatı verileri
Toplam Kazı 1.030.540 m³
Toplam Geri Dolgu 428.622 m³
Dökülen Toplam Beton 53.000 m³
Toplam Betonarme Demiri 6.005 ton
Toplam Boru İmalatı 82.281 çap-inç
Toplam İşgücü 2.149 Kişi
Terminal kıyı kesimi inşaatı verileri
Toplam Kazı 1.550.000 m³
Toplam Geri Dolgu 885.000 m³
Toplam Beton 59.000 m³
Toplam İşgücü 3.003 Kişi
Toplam Tank Çelik Plaka 20.850 adet
Tankların Toplam Depolama Kapasitesi 1.055.600 m³
Toplam Kaynak Uzunluğu 199.800 m.
Terminal deniz kesimi inşaatı verileri
İskele Uzunluğu 2.565 m.
İskele Toplam Kazık Uzunluğu 32.190 m.
İskele Toplam Kazık Tonajı 341.852 ton
Boru Hattı Hissedarları
- BP (Birleşik Krallık): %30,1
- State Oil Company of Azerbaycan (SOCAR) (Azerbaycan): %25
- Chevron (ABD): %8,9
- StatoilHydro (Norveç): %8,71
- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) (Türkiye): %6,53
- Eni/ (İtalya): %5
- Total (Fransa): %5
- Itochu (Japonya): %3,4
- (Japonya): %2,5
- (ABD): %2,5
- (ABD) %2,36
50 Yılda 50 Eser
İnşaat Mühendisleri Odası odanın kuruluşundan itibaren 50 yıl içerisinde ülkede gerçekleştirilmiş 50 büyük inşaat projesini bir jüri tarafından saptayarak bu projeleri 50 Yılda 50 Eser adı altında ilan etmiştir. Liste bölgesel kalkınma, binalar, ulaşım, hidroloji ve endüstri alt başlıklarını taşımaktadır. Bu proje de o liste içerisinde yer almaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline" (İngilizce). BP resmi sitesi. 7 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2011.
- ^ Bayatli, Tamam (23 Ekim 2006). "Tankers Finally Leave Ceyhan Port for World Markets". Azerbaijan International. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2014.
- ^ "İnç", Vikipedi, 11 Kasım 2020, erişim tarihi: 19 Kasım 2020
- ^ "Moscow Negative About Baku-Ceyhan Pipeline". Pravda. 13 Ocak 2004. 11 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2007.
- ^ "Timeline of the Baku-Tbilisi-Ceyhan pipeline". Hürriyet Daily News. 13 Temmuz 2006. 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2016.
- ^ Baran, Zeyno (2005). "The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Implications for Turkey" (PDF). The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Oil Window to the West: 103-118. 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2007.
- ^ "Unocal Corporation", Wikipedia (İngilizce), 11 Kasım 2020, erişim tarihi: 19 Kasım 2020
- ^ "Cent", Vikipedi, 1 Temmuz 2020, erişim tarihi: 19 Kasım 2020
- ^ Can Karpat (15 Eylül 2005). "Baku-Tbilisi-Ceyhan: Pipeline of Friendship or War?". Axis Information and Analysis. 13 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2007.
- ^ Boland, Vincent (26 Mayıs 2005). . Financial Times. 7 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2012.
- ^ . Bradsherman.house.gov. 14 June 2006. 17 October 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2012.
Dış bağlantılar
- BTC Proje Direktörlüğü Web Sitesi22 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Kasim 2019 Baku Tiflis Ceyhan BTC Boru Hatti 1 768 km uzunlugunda Azerbaycan Baku yakinlarindaki Sangacal Terminali nden gelen petrolu Turkiye Akdeniz kiyisinda Ceyhan deniz terminaline Azerbaycan Gurcistan ve Turkiye uzerinden gecerek tasiyan petrol boru hatti Baku Tiflis Ceyhan Petrol Boru HattiBaku Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hatti nin yeriYerUlkeAzerbaycan Gurcistan TurkiyeGenel istikametiDogu guney batiBaslangicBaku Sangacal Terminali AzerbaycanGectigi yerTiflis Gurcistan Erzurum Turkiye Sariz TurkiyeBitisCeyhan TurkiyeBirlikte calisirGuney Kafkasya Dogalgaz Boru HattiGenel bilgiTurPetrolPartnerlerBP SOCAR Chevron Statoil TPAO Eni Total S A Itochu OperatorBPDevreye alinmasi2006Teknik bilgiUzunluk1 768 km 1 099 mi Maksimum desarjHer gun 1 milyon varil 160 000 m3 petrolBTC Boru Hatti Tum uzunlugu boyunca gomulu olan boru hattinin toplam uzunlugu 1 768 km Gurcistan da 249 km si Azerbaycan da 443 km si ve Turkiye de 1 076 km si yer almaktadir Boru hattinin capi Azerbaycan ve Turkiye genelinde 42 inc 106 68 santimetre Gurcistan da ise 46 inctir 116 84 santimetre Turkiye de Ceyhan Deniz Terminali ne dogru son bolumunde egimden dolayi boru hattinin capi azalarak 34 ince 86 36 santimetre iner Tarihsel gelisimSovyetler Birligi donemi Sovyetler Birligi doneminde ozellikle 1920 ve 1930 lu yillarda izlenen Stalinci politikalar Sovyetler Birligi genelinde bircok etnik alt grubun ortaya cikmasina yonelikti Ozellikle Kafkaslar da bu plan basariyla uygulandi ve burada meydana getirilen siyasi istikrarsizliktan faydalanan hep Rusya Cumhuriyeti oldu Yonetimdeki etkin gucunu kullanan Rusya enerji konusunda ulke icindeki kaynak kullanimini kendi lehine olacak bir sekilde planlamis ve uygulamisti Ozellikle Hazar Denizi cevresinde uretilen petrol ve dogalgazin dunya pazarlarina cikisini saglayan boru hatlari hep Rusya dan geciyordu Boylelikle Rusya Kafkasya ve Orta Asya daki devletlerin enerji konusunda bagimsiz hareket etme kabiliyetlerini buyuk olcude sinirlamis oluyordu Azerbaycan petrol ve dogalgazinin dunya pazarlarina cikisi icin alternatif bir yol aranmasi da yine Sovyetler Birligi donemine 1980 lerin sonuna rastlar Bu siralarda Sovyetler Birligi dagilma sureci icerisindedir ve birligi olusturan ulkelerin her biri kendi yolunu cizmeye calismaktadir Baku Ceyhan projesi 1989 yilinda Ramco adli Ingiliz petrol sirketinin temsilcisi olan Steve Remp in Baku ye gelmesiyle BTC hattinin oykusu de baslamis olur Azerbaycan Devlet Petrol Sirketi ADPS 1990 yilinda Remp ten Azeri petrollerinin Bati ya pazarlanmasi amaciyla buyuk petrol sirketleriyle temaslarda bulunmasini talep eder Remp oncelikle British Petroleum BP ile iliskiye gecer Hemen 1991 yilinin basinda isimli bir diger petrol devi de devreye girer Temmuz ayinda Amoco firmasi Azeri isimli petrol sahasiyla ilgili haklari kazanir Ayni yil 30 Agustos ta Azerbaycan bagimsizligini ilan eder Bunun hemen ardindan da Azerbaycan ile Ermenistan arasinda Daglik Karabag sebebiyle catismalar baslar ve bu yuzden petrol konusundaki ilerlemeler bir sureligine kesintiye ugrar 1992 yilinin sonuna dogru ADPS BOTAS BP Pennzoil ve Amoco arasinda Baku den Gurcistan in liman kenti Supsa ya Rusya daki e ve Turkiye nin Ceyhan ilcesine uzanmasi muhtemel uc ayri boru hatti uzerine arastirmalara baslanmasi konusunda bir anlasma imzalanir 1993 yilinin 11 Haziran inda Azerbaycan devlet baskani Ebulfez Elcibey Batili bircok petrol firmasiyla petrol sahalarinin gelistirilmesi amaciyla bir anlasma imzalar Fakat bundan tam bir hafta sonra 18 Haziran da Azerbaycan KGB eski sefi ve Brejnev donemi Politburo uyesi Haydar Aliyev tarafindan bir darbe yapilir ve Elcibey surgune gitmek durumunda kalir Haydar Aliyev in darbeden sonra petrol anlasmasini iptal eder Aradan bir yildan fazla bir zaman gectikten sonra Eylul 1994 te yuzyilin anlasmasi olarak adlandirilan petrol anlasmasi imzalanir Bunun ardindan buyuk petrol sirketleri kendileri icin daha avantajli olan hatlardan petrol sevkiyatina baslarlar Baku Ceyhan hatti ise uzunca bir sure adeta unutulur Ekim 1998 de ABD Azerbaycan Turkiye Gurcistan Kazakistan ve Ozbekistan imzaladiklari ile Baku Ceyhan boru hattina olan desteklerini ilan ederler Bu arada Amerikan hukumeti BP ye Baku Ceyhan hatti lehine yogun bir baski uygulamaya baslar BP ise israrla bu projenin ekonomik olarak uygun olmadigini belirtir Bu arada Nisan 1999 da Baku Supsa boru hatti hizmete girer Gurcistan hattin guvenligini saglamak icin elindeki butun imkanlari seferber eder BP Turkiye ile arasinda yasanan yogun gorusmelerin ardindan Baku Ceyhan hattina destek verdigini aciklar Fakat bu hattin jeopolitik degil ticari bir proje olmasi konusunda israr eder Baku Ceyhan ile ilgili en onemli gelismelerden biri Kasim 1999 da Istanbul da yapilan Avrupa Guvenlik ve Isbirligi Orgutu konferansinda yasanir Turkmenistan Azerbaycan Gurcistan Kazakistan ve Turkiye devletlerinin liderleri ABD Baskani Bill Clinton un da hazir bulundugu imza toreniyle bu hattin arkasinda durduklarini aciklarlar ve hattin ismi Baku Tiflis Ceyhan olarak degistirilir Yine ayni konferansta Baku den Erzurum a uzanacak olan bir dogalgaz hatti konusunda da anlasmaya varilir Bu hatla Azerbaycan a ait Sahdeniz bolgesinden dogalgaz tasinmasi planlanir Bu konferansin ardindan BTC hatti ile ilgili konularda bir hizlanma yasandi Gecen sure icerisinde petrol boru hattinin yapiminda gerekli her turlu on calisma yapildi ve 10 Eylul 2003 te boru hattinin insasina baslandi 17 Eylul 2002 de de Azerbaycan in Sangacal yoresinde ilgili devletlerin baskanlarinin katildigi bir temel atma toreni yapildi 10 Haziran 2003 tarihinde altincisi yapilan Uc Denizin Hikayesi adli konferansta Turkiye Cumhurbaskani Ahmet Necdet Sezer yaptigi konusmada BTC hattinin ne kadar onemli oldugunu bir kez daha vurgulayarak bu hatta Kazakistan in da dahil edilmesi gerektigini belirtti Rakamlarla BTC Azerbaycan butcesindeki toplam gelirin yaklasik olarak 50 si petrol ihracindan gelmektedir Azerbaycan in toplam ihracatinin 90 i da petrol ve dogalgazdan olusmaktadir Petrol ve dogalgaza bu denli bagli bir ulke icin bu urunleri tasiyacak boru hatlari da son derece onemli Azerbaycan in Ermenistan la yasadigi problemler yuzunden Baku Ceyhan boru hattinin guzergahi Gurcistan uzerinden gecerek uzamis ve toplamda 1760 kilometreyi bulmustur Kullanilacak borularin caplari Azerbaycan dan baslamak uzere uc ulke icinde sirasiyla 105 115 ve 85 santimetre olacaktir Yillik 50 milyon ton kapasitesi olmasi beklenen hattin uzerinde 8 pompalama istasyonu bulunacak BTC in planlanan toplam maliyeti 3 milyar dolar Fakat bu rakamin 4 milyara kadar cikabilecegi tahmin ediliyor BTC in ortaklarina baktigimizda ise soyle bir tabloyla karsilasiyoruz ADPS 45 BP Amoco 25 Unocal 7 48 Statoil 6 37 ENI Agip 5 ve TPAO 5 paya sahipler Ceyhan dan ilk petrol sevkiyati 2006 yilinin haziran ayi icinde gerceklesti Hazar bolgesindeki ispatlanmis petrol miktari yaklasik 34 milyar varil Tahmin edilen ise 270 milyar 2010 yilinda bolgede gunde 3 7 milyon varil petrol uretimi yapilacagi tahmin ediliyor Topraklarinda pek petrol bulunmayan Gurcistan da transit gecisten pay alarak ekonomisine ciddi katkilarda bulunmayi tasarliyor Ilk bes yil icin varil basina 12 Cent alacak olan Gurcistan sonraki 10 yil icin 14 ondan sonraki donem icin ise minimum 17 Cent gecis ucreti almaya hak kazanacak Kafkaslar in gelecegiTipki Ortadogu gibi son derece karisik ve karmasik bir bolge oldugundan Kafkasya ile ilgili ongorulerde bulunmak son derece zor ve riskli bir hal aliyor Kafkasya da ABD stratejisi Orta Asya planlarindan farklilik gosteriyor Kafkasya nin en zengin petrol yataklari siyasi ve ekonomik istikrar acisindan bolgenin en guclu devleti Rusya nin sinirlarinda yer aliyor 2 Dunya Savasi sonrasinda baslayan ABD ve Rusya arasindaki uluslararasi gucluluk rekabeti Kafkasya nin gelecegini Orta Asya nin durumundan farkli kilacaktir Petrol ithalatinin 50 sini Rusya dan karsilayan Avrupa ve ABD bu nedenle Rusya ya olan petrol bagimliligini azaltabildigi takdirde kosullar degisecektir Fakat bu konuda dunyanin bugun sahip oldugu en fazla petrol yataklari Latin Amerika da Venezuela Orta Asya da Irak Kuzeyde ise Rusya da yer almakta Bu dagilim ABD nin Venezuela da karli petrol sirketleri kuramamasi nedeniyle simdilik ABD nin Rusya yi ikame edebilecegi baska bir bolgenin olmamasi sonucu ile karsi karsiya birakiyor Iki bolge arasindaki farklilik Orta Asya ya da Rusya gibi ABD icin karsi guc olusturabilecek stratejik ve siyasal konuma sahip olan Turkiye nin bu tanimdan cok uzak olmasiyla aciklanabilir BTC petrol boru hatti acisindan BTC petrol boru hatti 2006 yilinda tam anlamiyla faaliyete gecti Boylece hem Azerbaycan cikarttigi dogal kaynaklari satmaya baslayarak petrol gelirlerini arttirmaya baslayacak hem de Rusya dan baska guclu bir ihracat kapisi bulmus olacak Ayrica Azerbaycan petrolu Avrupa pazarina daha kisa bir yolla ulasacagindan Ortadogu petroluyle rekabet eder hale gelecektir BTC anlasma geregi kasasina girecek olan transit gecis odemeleri sebebiyle Gurcistan icin de cok faydali olacaktir Boylece Gurcistan ekonomik acidan biraz daha bagimsiz olacak ve muhtemelen uzerindeki Rus baskisini hafifleterek daha demokratik ve istikrarli bir siyasi yapiya kavusacaktir BTC hattina ev sahipligi yapan ucuncu ulke Turkiye de bu hattin meyvelerini yemeye baslayacaktir Gurcistan gibi transit gecis ucreti alacak olan Turkiye bunun yani sira su anda tamamen bagimli oldugu Ortadogu petrolune de bir alternatif bulmus olacaktir Hazar daki Azerbaycan kaynaklarina ek olarak bu boru hatlarina Kazak ve Turkmenistan kaynaklari da entegre edilebilirse 1994 yilinda bu hatla ilgili anlasma imzalandiginda konulan ad Yuzyilin Anlasmasi gercekten hakkini vermis olacaktir BTC basariya ulasmasi gibi basarisiz olma ihtimali de goz onunde bulundurulmalidir Hazar Denizi nde Azerbaycan in payina dusen petrolun tahmin edilenden az cikmasi Kazak ve Turkmen kaynaklarinin BTC hattina kanalize edilememesi petrol fiyatlarinda yasanmasi muhtemel bir gerileme Kafkasya da meydana gelebilecek ciddi bir silahli catisma vs BTC boru hattinin verimli ve karli calismasini engelleyebilir Dogal kaynak sorunu Ekonomilerini sadece hasbelkader topraklarinda bulunan petrol dogalgaz altin gibi dogal kaynaklardan elde ettikleri gelirlerin uzerine kurmus olan ulkelerin geneline baktigimizda gerek toplumsal gerekse siyasi ve iktisadi olarak pek de rahat etmediklerini goruyoruz Ortadogu ve Afrika da bu duruma ornek olusturabilecek bircok ulke bulunuyor Iran Irak Cezayir Libya Kuveyt vs ulkeler kagit uzerinde bakildiginda cok rahat sartlar altinda yasamalari gerekirken bir turlu istenilen refah duzeyine erisemedikleri gibi cok sayida ciddi problemle de bogusur durumdalar Petrol ve dogalgazla zenginlesen Azerbaycan Turkmenistan Kazakistan ve dolayli olarak kara gecen Gurcistan gibi ulkelerde de yukarida isimlerini saydigimiz ulkelerdekine benzer problemler yasanabilir Boylece zenginlesme umudu olarak gorulen petrol ve dogalgaz Orta Asya ve Kafkaslardaki devletler icin adeta bir kara veba halini alacaktir Bu duruma dusmemek icin bolge ulkelerinin petrolden kazanacaklari paralari son derece dikkatli kullanmalari ve ulke ekonomisindeki diger sektorlerin de gelismesinde kullanmalari gerekmektedir Boylece ulke genelindeki ekonomik denge bir nebze de olsa korunmus olacak ve dogal kaynaklarda yasanabilecek herhangi bir dramatik degisim karsisinda kendilerini kurtaracak bir can simidi halini alacaktir ABD Etkisi Irak petrolunu garanti altina almis olan ABD Kafkaslardan gelecek olan petrolu ikinci planda dusunmeye baslayabilir Boyle bir politika degisikligi en fazla Rusya nin isine yarayacaktir Rusya ABD nin bulunmadigi bir Kafkasya da cok daha rahat hareket edebilir Fakat bunun tam aksi bir gelisme daha muhtemel gorunuyor Iran daki rejimi sona erdirmeyi kafasina taktigi belli olan Obama yonetimi bu ulkeyi cevreleme politikasi izliyor Bu amacla Gurcistan ve Azerbaycan gibi Kafkas ulkelerinde yeni askeri usler kurma amaci guder Rusya nin gosterdigi tepkilere aldirmayan ABD belki de Azerbaycan in NATO uyeligi konusundaki israrlarini yururluge koyacak ve onumuzdeki senelerde Kafkaslardan NATO ya yeni bir uye kazandiracaktir Turkiye deki kisminin genel verileri Toplam Hat Uzunlugu 1 075 366 m Boru Capi 46 42 34 Toplam Pompa Istasyonu Adedi 6 adet 4 adet Ana Pompa Istasyonu 2 adet Pig Istasyonu Blok Vana Istasyonu Sayisi 51 adet Toplam Kazi 15 580 540 m Toplam Dolgu 8 313 622 m Toplam Beton 112 000 m Toplam Isgucu 12 074 kisi doruk noktasinda direkt is gucu Boru hatti insaati verileri Kullanilan Toplam Boru Uzunlugu 1 082 171 m Kullanilan Toplam Hat Borusu Sayisi 89 667 adet Kullanilan Toplam Hat Borusu Tonaji 406 879 ton Toprak Isleri Ekipmanlari Ekskavator dozer grayder vb 774 adet Boru Hatti Ekipmanlari Sideboom paywelder vb 846 adet Kaldirma ve Tasima Ekipmanlari Vinc TIR kamyon vb 671 adet Toplam Isgucu 6 922 Kisi Toplam Kazi 13 000 000 m Siyirma ve Hendek Kazisi Toplam Nebati Toprak Siyirma 6 000 000 m Ulasim yollari dahil Toplam Hendek Kazisi 7 000 000 m Boru Capi 46 22 km 42 929 km 34 125 km Toplam Hat Borusu Kaynak Uzunlugu 589 000 m Fiber Optik Kablo 184 makara 1 150 250 m Istasyonlar insaati verileri Toplam Kazi 1 030 540 m Toplam Geri Dolgu 428 622 m Dokulen Toplam Beton 53 000 m Toplam Betonarme Demiri 6 005 ton Toplam Boru Imalati 82 281 cap inc Toplam Isgucu 2 149 Kisi Terminal kiyi kesimi insaati verileri Toplam Kazi 1 550 000 m Toplam Geri Dolgu 885 000 m Toplam Beton 59 000 m Toplam Isgucu 3 003 Kisi Toplam Tank Celik Plaka 20 850 adet Tanklarin Toplam Depolama Kapasitesi 1 055 600 m Toplam Kaynak Uzunlugu 199 800 m Terminal deniz kesimi insaati verileri Iskele Uzunlugu 2 565 m Iskele Toplam Kazik Uzunlugu 32 190 m Iskele Toplam Kazik Tonaji 341 852 tonBoru Hatti HissedarlariBP Birlesik Krallik 30 1 State Oil Company of Azerbaycan SOCAR Azerbaycan 25 Chevron ABD 8 9 StatoilHydro Norvec 8 71 Turkiye Petrolleri Anonim Ortakligi TPAO Turkiye 6 53 Eni Italya 5 Total Fransa 5 Itochu Japonya 3 4 Japonya 2 5 ABD 2 5 ABD 2 3650 Yilda 50 EserInsaat Muhendisleri Odasi odanin kurulusundan itibaren 50 yil icerisinde ulkede gerceklestirilmis 50 buyuk insaat projesini bir juri tarafindan saptayarak bu projeleri 50 Yilda 50 Eser adi altinda ilan etmistir Liste bolgesel kalkinma binalar ulasim hidroloji ve endustri alt basliklarini tasimaktadir Bu proje de o liste icerisinde yer almaktadir Ayrica bakinizPetrol boru hatlari listesiKaynakca Baku Tbilisi Ceyhan Pipeline Ingilizce BP resmi sitesi 7 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2011 Bayatli Tamam 23 Ekim 2006 Tankers Finally Leave Ceyhan Port for World Markets Azerbaijan International 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2014 Inc Vikipedi 11 Kasim 2020 erisim tarihi 19 Kasim 2020 Moscow Negative About Baku Ceyhan Pipeline Pravda 13 Ocak 2004 11 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2007 Timeline of the Baku Tbilisi Ceyhan pipeline Hurriyet Daily News 13 Temmuz 2006 24 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2016 Baran Zeyno 2005 The Baku Tbilisi Ceyhan Pipeline Implications for Turkey PDF The Baku Tbilisi Ceyhan Pipeline Oil Window to the West 103 118 25 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2007 Unocal Corporation Wikipedia Ingilizce 11 Kasim 2020 erisim tarihi 19 Kasim 2020 Cent Vikipedi 1 Temmuz 2020 erisim tarihi 19 Kasim 2020 Can Karpat 15 Eylul 2005 Baku Tbilisi Ceyhan Pipeline of Friendship or War Axis Information and Analysis 13 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2007 Boland Vincent 26 Mayis 2005 Financial Times 7 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2012 Bradsherman house gov 14 June 2006 17 October 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2012 Dis baglantilarBTC Proje Direktorlugu Web Sitesi22 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde