Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Richard Nathaniel Wright (4 Eylül 1908; Adams County, Mississippi - 28 Kasım 1960, Paris), Afrikalı-Amerikalı öykü, roman ve makale yazarı, şair.
| Richard Nathaniel Wright | |
|---|---|
 Carl Van Vechten tarafından 1939'da çekilen fotoğrafı | |
| Doğum | 4 Eylül 1908 Adams County, Mississippi, ABD |
| Ölüm | 28 Kasım 1960 (52 yaşında) Paris, Fransa |
| Meslek | Hikâye yazarı Romancı Şair Makale yazarı |
| Milliyet |  Amerikalı |
Etkiledikleri | |
Etkilendikleri | |
Hayatı
Çocukluğu
Büyükbabaları azad edilmiş köleler olan Wright, Natchez, Mississippi yakınlarındaki Roxie'de bulunan Rucker plantasyonunda doğdu. Ailesi daha sonra Memphis, Tennessee'ye taşındı. Önceleri ortakçılık yapan babası Nathaniel, Memphis'te iş bulamayınca aileyi terk etti. Tüm aileye, öğretmen olan annesi Ella bakmaya başladı. 1914'te Ella Wright hastalanınca iki oğlu, Metodist bir yetimhane olan Settlement House'a gönderildi. Aile daha sonra Ella'nın akrabalarının yanında yaşamak üzere Jackson, Mississippi'ye taşındı. Richard Wright, Jackson'da büyüdü ve buradaki devlet okulunda okudu.
Aile daha sonra Wright'ın teyzesinin yanına, 'a taşındı, ancak yazarın eniştesi Silas Hoskins'in beyazlar tarafından 1916'da öldürülmesi üzerine buradan ayrıldı. Aile 'a kaçarak birkaç hafta buradaki kiralık bir odada yaşadı. Ella 1917'de oğullarıyla birlikte birkaç aylığına Jackson'a döndü, ancak aile 1918'de yeniden West Helena'ya gitti. Annenin 1919'da felç geçirmesi ailenin parçalanmasıyla sonuçlandı. Wright, dayısı Clark ve yengesi Jody ile birlikte yaşamak üzere Greenwood, Mississippi'ye taşındı. Burası annesinin olduğu yere yakındı, ancak akrabalarının yazar üzerinde kurduğu baskı, Wright'ın duygusal olarak çökmesine sebep oldu. Duygusal çöküntünün sonucunda Jackson'a dönmesine izin verilen Wright, 1920 ile 1925 yılları arasında burada anneannesiyle yaşadı. Burada da büyükannesinin ve teyzesinin, tanrıya ulaşmak için sürekli dua etmesi yönündeki baskılarına maruz kaldı. Adventizm mezhebine bağlı büyük annesinin, cumartesi günleri çalışmasına izin vermemesi üzerine Wright, evi terk etmeye kalkıştı. Gençliğinde teyzesi ve büyükannesi ile yaşadığı bu çatışma, yazarın daha sonraki yaşamında, dünyevi sorunlara getirilen dinî çözümlere karşı uzlaşmaz ve saldırgan bir tavır takınmasına yol açtı.
Wright on beş yaşındayken, The Voodoo of Hell's Half-Acre isimli ilk öyküsünü yazdı. Öykü Southern Register isimli yerel bir zenci gazetesinde yayımlandı. 1923'te, sınıfının mezuniyet konuşmasını yapmak için seçildi. Beyazlara boyun eğen bir zenci olarak görülmek istemediği için okul yöneticilerinin kendisine verdiği metni okumayı reddetti ve okulun zenci yöneticilerinin de araya girmesiyle, kendi yazdığı metni okumasına izin verildi. Aynı yılın eylül ayında, Jackson'da yeni açılan Lanier High School'un matematik, İngilizce ve tarih derslerine katılmaya başladı. Ailesi için para kazanması gerektiğinden dersleri, birkaç hafta düzensiz takip ettikten sonra bıraktı. 1925'te yeniden Memphis'e taşınana kadar Mississippi'de yaşadıkları, Amerika'daki ırkçılık hakkındaki temel düşüncelerinin oluşmasını sağladı.
Şikago dönemi
Wright 1927'de Chicago'ya taşındı. Bir süre iş aradıktan sonra posta memuru olarak çalışmaya başladı ve bu dönemde diğer yazarların eserlerini ve üsluplarını inceledi. 1931'de Büyük Buhran sebebiyle işsiz kaldı ve devlet yardımı almaya başladı. 1932'de, solcu ve Marksist yazarları ve sanatçıları desteklemek için kurulan ve ismini John Reed'den alan John Reed Club'ın toplantılarına katılmaya başladı. Bu kulübün ABD Komünist Partisi'nin etkisinde olması sebebiyle Wright, bir grup parti üyesiyle ilişki kurdu. Toplantılarda, edebiyaçılarla kurduğu ilişkilerin sonucunda, 1933'te partiye resmen katıldı ve devrimci bir air olarak The New Masses ve diğer sol kanat dergiler için proletaryan şiirler yazdı.
Wright 1935'te ilk romanı Cesspool'u tamamladı ancak roman 1963'te Lawd Today adıyla yayımlandı. 1936'da yazarın Big Boy Leaves Home başlıklı öyküsü New Caravan'da yayımlandı. Yazar aynı yılın şubat ayında için çalışmaya başladı. Nisanda ise, üyeleri arasında ve 'ın da yer aldığı South Side Writers' Group'un başkanlığını yapmaya başladı. John Reed Club'daki çalışmaları çerçevesinde Left Front isimli bir derginin editörlüğünü üstlendi; ancak dergi Wright'ın karşı çıkmasına rağmen Komünist Parti yönetilerince 1937'de kapatıldı.
Wright'ın Şikago'daki komünistlerle iyi ilişkileri olsa da, yazara New York'ta kalacak yer bulmak için yapılan bir teklif zenci olduğu için engellendi. Dahası, yazar bazı zenci komünistler tarafından, iyi eğitim gördüğü sanısıyla ve beyaz toplum tarafından asimile edildiği iddiasıyla burjuva entelektüeli olarak adlandırıldı. Ancak yazar, ilkokul sonrasında devlet eğitim kurumlarına devam edememiş ve genelde kendi kendini yetiştirmişti. Yazar, genç komünist yazarlara yeteneklerini geliştirebilecekleri ortamlar yaratılmasını savunuyordu ve zenci milliyetçisi kişilerle bu yönde çalışmaya başladı. Bu sebeple yazarın Komünist Parti'yle ve önde gelen Afrikalı-Amerikalı komünist Buddy Nealson'la arası açıldı. Birlikte çalıştığı yoldaşları tarafından bıçakla tehdit edildi, bir grev sırasında Troçkist ilan edildi ve 1936'daki 1 Mayıs yürüyüşünden kovuldu.
New York dönemi
Wright 1937'de New York'a taşındı ve şehre yereştikten sonra oradaki Komünist Parti üyeleriyle yeni bağlantılar kurdu. 1938'de WPA Writers’ Project tarafından hazırlanan şehir rehberi New York Panorama için çalıştı ve kitabın Harlem bölümünü yazdı. Ayrıca gazetesinin Harlem editörü oldu. yaz ve sonbahar boyunca bu gazete için iki yüzün üzerinde makale yazdı ve kısa süre yayınlanan New Challenge isimli edebiyat dergisinin editörlüğüne yardımcı oldu. Yazarın Ralph Ellison ile uzun süre devam edecek dostluğu da bu dönemde başladı.
1938'in başlarında, Fire and Cloud isimli öyküsü ile Story dergisinin yarışmasında birinci oldu ve beş yüz dolarlık ödülü kazandı. Ödülün ardından, temsilcisi John Troustine'den ayrıldı ve 'ın da temsilciliğini yapan Paul Reynolds ile anlaştı. Bu arada Story dergisi, Wright'ın yarışmaya gönderdiği tüm öykülerden oluşacak bir derleme için Harper'a teklif götürdü. Teklifi kabul eden Harper öyküleri yayımladı.
Dört öyküden oluşan Uncle Tom's Children isimli bu kitap sayesinde Wright, 1938'de ulusal çapta bilinirliğe kavuştu. Öykülerden bazıları, ABD'nin güney eyaletlerindeki linç olgusu üzerine kurgulanmıştı. Kitabın yayınlanması ve olumlu eleştiriler alması, yazarın Komünist Parti'deki statüsünü sağlamlaştırdı ve maddi istikrar elde etmesini sağladı. New Masses dergisinin editör kuruluna atandı. Önde gelen edebiyat eleştirmeni ve Komünist yanlısı Granville Hicks, Wright'ın Boston'daki solcu toplantılara katılmasını sağladı. Yazar, kitabının yüksek satış adetlerine ulaşmasıyla elde ettiği gelirle, 6 Mayıs 1938'de Harlem'e taşındı ve isimli kitabını yazmaya başladı. Öykü kitabı sayesinde kazandığı 'nu kullanarak, 1940'a kadar Native Son üzerinde çalıştı. 1940'ta yayımlanan kitap, 'a seçilen ilk Afrikalı-Amerikalı eseri oldu.
Wright, eserlerinde şiddete odaklandığı için eleştirildi. Native Son'da siyahları, beyazların korkularını haklı çıkaracak şekilde anlattığı öne sürüldü. Bu romanın kahramanı olan Bigger Thomas, siyahlar üzerinde toplumun koyduğu sınırları aşmak için çeşitli suçlar işliyordu. Kitabın yayımlanışının ardından yazar yoğun bir döneme girdi. Temmuz 1940'ta siyahların halk tarihine ilişkin bir çalışmada Edwin Rosskam'ın fotoğraflarına eşlik edecek metinler için araştırmalar yapmak amacıyla Şikago'ya döndü. Şikago'dayken, Langston Hughes, ve ile birlikte American Negro Exhibition'ı ziyaret etti.
Daha sonra Chapel Hill, Kuzey Karolina'ya giderek, Paul Green'le birlikte Native Son'ın tiyatro uyarlaması üzerinde çalıştı. Ocak 1941'de başarı kazanan zencilere verilen 'nı kazandı. Native Son'ın Broadway prodüksiyonu, Mart 1941'de Orson Welles yönetmenliğinde başladı ve genelde olumlu eleştiriler aldı. 'ın arşivlerinden seçilen fotoğraflar, Wright'ın yazdığı metinlerle birlikte Twelve Million Black Voices: A Folk History of the Negro adı altında Ekim 1941'de yayımlandı.
Yazar 1945'te yazdığı isimli otobiyografisinde, Roxie'deki hayatını, Şikago'ya taşınmasını, din konusunda ailesiyle yaşadığı çatışmayı, beyaz işverenlerle yaşadığı sorunları ve sosyal izolasyonu anlattı. Ölümünden sonra 1977'de yayımlanan American Hunger ise bu biyografinin ikinci cildi olarak yazılmıştı. Bu kitapta yazar, John Reed Club'a ve 1942'de ayrıldığı ABD Komünist Partisi'ne katılışını anlattı. Kitapta Wright, "burjuva" kitaplarına ve suçlanan eski üyelere karşı komünizm çevresindeki hoşgörüsüz tavrı, tutucu dinî çevrelerdeki benzer tavırlarla karşılaştırdı. Wright, Sovyetler Birliği'ndeki Büyük Temizlik'e karşıydı.
Paris dönemi
Wright 1946'da Paris'e taşındı ve sürekli olarak ABD dışında yaşamaya başladı. Paris'te, Jean-Paul Sartre ve Albert Camus ile arkadaş oldu. 1953'te yayımlanan ikinci romanı 'da, yazarın üzerindeki varoluşçu etkiler görülmeye başladı. Roman, Afrikalı-Amerikalı bir adamın New York'ta Komünist Parti'ye katılmasını anlatıyordu. ABD'nin ilk varoluşçu romanı sayılan bu kitapta, zenci adam kendisini kabul etmeye hazır olmayan bir çevreye giriyordu. Wright 1954'te kısa bir roman olan Savage Holiday'i yayımladı. Yazar, 1947'de Fransız vatandaşlığına geçtikten sonra Avrupa, Asya ve Afrika'ya seyahat etti. Bu gezilerin sonucunda birçok kurgu dışı kitap yazdı. Afrika'nın gelişen toplumlarını ele aldığı 1954 tarihli Black Power bunlardan biriydi.
Wright'ın Black Boy kitabının yayımlanmamış bir bölümü olan ve 1946'da 'de yayımlanan bir makalesi, 1949'da antikomünist bir derleme olan 'de yer aldı. Bunun üzerine 'a katılma çağrısı alan yazar, bu organizasyonun CIA ile bağlantılı olduğunu düşünerek çağrıyı kabul etmedi. CIA ve FBI Wright'ı 1943'ten beri izliyordu. McCarthycilik sebebiyle Hollywood'daki stüdyo yöneticileri yazarı 1950'lerde kara listeye aldı. Ancak Wright, Native Son'ın Arjantin yapımı film uyarlamasında, 42 yaşında olmasına rağmen Bigger Thomas karakterinin gençliğini oynadı.
Yazar 1955'te Bandung Konferansı için Endonezya'ya gitti ve gözlemlerine The Color Curtain: A Report on the Bandung Conference isimli kitabında yer verdi. Wright'ın sonraki eserleri 1957 tarihli White Man, Listen!, 1958'de yayımlanan romanı The Long Dream ve ölümünün ardından 1961'de yayımlanan kısa öykü toplamı 'di
Şubat 1959'da, yazarın temsilcisi Paul Reynolds, Wright'a dört yüz sayfalık Island of Hallucinations'ın taslağı için oldukça kötü bir eleştiri gönderdi. Buna rağmen Wright, Mart 1959'da bu taslak üzerine kurgulanmış bir romanı geliştirmeyi sürdürdü. Mayısta Paris'i terk edip Londra'ya yerleşmeye karar verdi. Yazara göre Fransız politikacılar gittikçe Amerikan baskısı altına giriyordu ve Paris'te yaşayan Amerikalı siyah yazarlara karşı çeşitli saldırılar başlamıştı. 26 Haziran 1959 günü yazar bir amipli dizanteri nöbeti geçirdi. Kasım 1959'da eşi Londra'da bir apartman dairesi buldu, ancak yazar gerek hastalığı gerekse İngiliz iltica memurlarıyla yaşadığı çeşitli sorunlar sebebiyle İngiltere'de yaşamaktan vazgeçti.
19 Şubat 1960'ta Wright, Reynolds'tan The Long Dream'in New York'ta sahnelenmeye başlayan tiyatro uyarlamasının çok kötü eleştiriler aldığını ve uyarlamayı yapan Ketti Frings'in sonraki gösterileri iptal ettiğini öğrendi. Yazar bu sırada The Long Dream'in yayımlanabilimesi için de Fransa'da uğraş vermekteydi. Bu sorunlar sebebiyle, Doubleday ile anlaşmak için bitirmek zorunda olduğu Island of Hallucinations'ı tamamlayamadı.
Wright Haziran 1960'ta Fransız radyosu için, kitapları ve edebiyat kariyeri ile ilgili bir dizi konuşma kaydetti. Bu konuşmalarda ABD'de ve dünyada ırkçılık konusuna da değindi ve özellikle Amerika'nın Afrika politikasını eleştirdi. Eylül sonunda, Sorbonne'da okumak üzere Londra'dan Paris'e taşınan kızı Julia'nın masraflarını karşılayabilmek için, Nicole Barclay'in sahip olduğu plak şirketinin çıkardığı plakların kapaklarına tanıtım yazıları yazdı. Yazar maddi sıkıntılarına rağmen, Kanada radyosundan gelen bir dizi program teklifini, radyonun Amerika etkisinde olduğundan şüphelendiği için geri çevirdi. Aynı sebeplerle, Hindistan'da Lev Tolstoy anısına düzenlenen Kültürel Özgürlük Kongresi'ne de davetli olmasına rağmen katılmadı.
Edebiyatla ilgilenmeyi sürdüren Wright, Kyle Onstott'a Mandingo isimli kitabını Fransa'da yayımlaması için yardımcı oldu. Yazarın son önemli çabası, American Church in Paris'te öğrencilere ve üyelere sunduğu Siyah Sanatçı ve Entelektüelin Birleşik Devletler'deki Durumu isimli dersti. Wright burada, Amerikan toplumunun, mevcut ırkçı durumu sorgulamak isteyen her siyahı yeniden köleliğe döndürerek durdurmaya çalıştığını savundu. Bu savına örnek olarak komünisterin Native Son'a sürekli saldırmalarını ve James Baldwin gibi yazarların kendisiyle devamlı tartışmaya çalışmalarını gösterdi.
1957'de Afrika seyahati sırasında yakalandığı amipli dizanteri hastalığı, sonraki üç yıl boyunca çeşitli tedaviler uygulanmasına rağmen yazarın sağlığının gitgide bozulmasına sebep oldu. 1960'ta 52 yaşındayken Paris'te kalp krizi geçirerek öldü ve Père Lachaise Mezarlığı'na gömüldü. Kızı Julia babasının öldürüldüğünü iddia etti.
Ailesi
Wright 1939'da Rus Yahudisi kökenli modern dans öğretmeni Dhima Rose Meadman ile evlendi ancak çift kısa süre sonra boşandı. Yazar ikinci evliliğini Polonya Yahudisi bir göçmenin kızı olan ve Komünist Parti'nin Brooklyn sorumlusu olarak çalışan Ellen Poplar ile 1941'de yaptı. Çiftin Julia (1942) ve Rachel (1949) adlarında iki kızı oldu.
Etkileri
Wright 1950'lerden itibaren, Avrupa'da yaşamaya başlaması ve daha uluslararası bir bakış açısına sahip olması sebebiyle Amerika'daki zencilerden ve kendi kökeninden uzaklaşmaya başladı. Bu yıllarda dünya çapında politik açıdan ünlü bir kişi oldu ancak edebi eserlerinde düşüş görülmeye başladı. Yazarın bu sebeple ABD'de azalan etkisi, 1960'larda yeniden güçlenmeye başladı. Bu dönemde ortaya çıkan militan zenci bilinci sebebiyle Wright'ın eserleri yeniden ilgi çekti. Wright'ın Native Son gibi eserleri edebi yönüyle ve tekniğiyle değil, savunulan fikirler ve tavır sebebiyle etkili oldu.
1970'lerde ve 80'lerde Wright hakkında çeşitli araştırmacıların hazırladığı yazılar önemli edebiyat dergilerinde yayımlandı. Çeşitli üniversitelerde yazar hakkında konferanslar düzenlendi. Native Son'ın senaryosu Richard Wesley tarafından yazılan film uyarlaması Aralık 1986'da gösterime girdi. Bazı romanları, ABD'deki kimi üniversitelerde zorunlu kitap olarak okutuldu.
Son dönemde yazarın eserlerinin felsefi yönden de incelenmesi gerektiğine dair görüşler ortaya çıktı. Örneğin Paul Gilroy'a göre yazarın eserlerindeki felsefi derinlik daha önceki incelemelerde ya gözden kaçırılmıştı ya da yanlış değerlendirilmişti. Yazarın temel amacı, beyazların gözündeki sabırlı, gülünç ve boyun eğen zenci mitini, zencileri beyazlara doğru biçinde betimlemek suretiyle yıkmaktı.
Nisan 2009'da Wright'ın portresi ABD'de bir posta pulunda yer aldı. 61 sentlik pul, edebi sanat serisinin yirmi beşinci pulu olarak hazırlandı. Pulda yazar, Native Son'ın geçtiği yerleri anımsatan bir Şikago görüntüsü önünde betimlendi.
Eserleri
Wright hayatı boyunca birçok roman ve öykü yazdı. Bunlardan bazılarını tiyatroya da uyarladı. Bunun yanı sıra birçok makale ve kurgu dışı metin de yazdı. Eserlerinden bazıları ölümünden sonra yayımlandı. Ayrıca Wright'ın Native Son ile Black Boy gibi eserlerinin ilk baskılarında çıkarılmış olan ve ırkçılık, cinsellik veya politika konusunda sarsıcı içeriğe sahip bölümler de 1991 yılında bu kitapların eksiksiz baskılarında yer aldı. Novellası Rite of Passage ise ilk defa 1994'te basıldı.
Yazar yaşamının son yıllarında Japon şiir türü haikuya ilgi duydu ve bu formda 4.000'den fazla şiir yazdı. Bunlar arasından kendi seçtiği 817 tanesi 1998'de Haiku: This Other World adıyla yayımlandı. Wright'ın gezi yazılarından bir derleme ise 2001 yılında Mississippi University Press tarafından basıldı. Yazarın ölümüyle yarım kalan ve zenci bir polis memuru ile cinayet işlediğini düşündüğü oğlunun hikâyesini anlatan A Father's Law isimli kitabı, Wright'ın kızı Julia tarafından 2008'de yayımlandı. Julia ayrıca, yazarın politik kitaplarının da gündemde kalmasını sağlamak için HarperCollins ile anlaştı ve Wright'ın üç kitabı Three Books from Exile: Black Power; The Color Curtain; and White Man, Listen! başlığı ile tek cilt olarak Şubat 2008'de yayımlandı.
Kurgu
| Kurgu dışı
|
Makale
| Oyun
Şiir
|
Kaynakça
- ^ Wright, Richard (1993). Black Boy. New York: Harper Collins. ss. 455-459. .
- ^ Wright, Richard (1965). "Richard Wright". Crossman, Richard (Ed.). The God That Failed. New York: Bantam Books. s. 121.
- ^ The God That Failed, sayfa 123–126
- ^ The God That Failed, sayfa 113–116
- ^ The God That Failed, sayfa 126–134
- ^ The God That Failed, sayfa 143–145
- ^ Black Boy, sayfa 465
- ^ Nance, Kevin (16 Şubat 2007). . Chicago Sun-Times. 1 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2008.
- ^ . Books and Authors. 2003. 18 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2008.
- ^ Mullen, Bill. "Richard Wright (1908-1960)". An Online Journal and Multimedia Companion to Anthology of Modern American Poetry. University of Illinois. 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ekim 2008.
- ^ . Harper Collins. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2008.
- ^ Sarah Relyea, Outsider Citizens (New York: Routledge, 2006): 62. Paul Gilroy, The Black Atlantic (Cambridge: Harvard UP: 1993): 147.
- ^ Duffus, Matthew (26 Ocak 1999). . The Mississippi Writers Page. University of Mississippi. 11 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2008.
- ^ United States Postal Service http://shop.usps.com/webapp/wcs/stores/servlet/ProductDisplay?catalogId=10152&storeId=10001&categoryId=11828&productId=44351&langId=-1&WT.ac=44351 27 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- , Beinecke Rare Book and Manuscript Library, Yale Üniversitesi
- Richard Wright Koleksiyonu, University of Mississippi.
- Richard N. Wright: Black Boy27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (belgesel film)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Richard Nathaniel Wright 4 Eylul 1908 Adams County Mississippi 28 Kasim 1960 Paris Afrikali Amerikali oyku roman ve makale yazari sair Richard Nathaniel WrightCarl Van Vechten tarafindan 1939 da cekilen fotografiDogum4 Eylul 1908 1908 09 04 Adams County Mississippi ABDOlum28 Kasim 1960 52 yasinda Paris FransaMeslekHikaye yazari Romanci Sair Makale yazariMilliyetAmerikaliEtkiledikleri Ralph Ellison Gwendolyn BrooksEtkilendikleri Albert Camus Fyodor Dostoevsky Sinclair Lewis Jack London Marcel Proust Jean Paul Sartre Gertrude SteinHayatiCocuklugu Buyukbabalari azad edilmis koleler olan Wright Natchez Mississippi yakinlarindaki Roxie de bulunan Rucker plantasyonunda dogdu Ailesi daha sonra Memphis Tennessee ye tasindi Onceleri ortakcilik yapan babasi Nathaniel Memphis te is bulamayinca aileyi terk etti Tum aileye ogretmen olan annesi Ella bakmaya basladi 1914 te Ella Wright hastalaninca iki oglu Metodist bir yetimhane olan Settlement House a gonderildi Aile daha sonra Ella nin akrabalarinin yaninda yasamak uzere Jackson Mississippi ye tasindi Richard Wright Jackson da buyudu ve buradaki devlet okulunda okudu Aile daha sonra Wright in teyzesinin yanina a tasindi ancak yazarin enistesi Silas Hoskins in beyazlar tarafindan 1916 da oldurulmesi uzerine buradan ayrildi Aile a kacarak birkac hafta buradaki kiralik bir odada yasadi Ella 1917 de ogullariyla birlikte birkac ayligina Jackson a dondu ancak aile 1918 de yeniden West Helena ya gitti Annenin 1919 da felc gecirmesi ailenin parcalanmasiyla sonuclandi Wright dayisi Clark ve yengesi Jody ile birlikte yasamak uzere Greenwood Mississippi ye tasindi Burasi annesinin oldugu yere yakindi ancak akrabalarinin yazar uzerinde kurdugu baski Wright in duygusal olarak cokmesine sebep oldu Duygusal cokuntunun sonucunda Jackson a donmesine izin verilen Wright 1920 ile 1925 yillari arasinda burada anneannesiyle yasadi Burada da buyukannesinin ve teyzesinin tanriya ulasmak icin surekli dua etmesi yonundeki baskilarina maruz kaldi Adventizm mezhebine bagli buyuk annesinin cumartesi gunleri calismasina izin vermemesi uzerine Wright evi terk etmeye kalkisti Gencliginde teyzesi ve buyukannesi ile yasadigi bu catisma yazarin daha sonraki yasaminda dunyevi sorunlara getirilen dini cozumlere karsi uzlasmaz ve saldirgan bir tavir takinmasina yol acti Wright on bes yasindayken The Voodoo of Hell s Half Acre isimli ilk oykusunu yazdi Oyku Southern Register isimli yerel bir zenci gazetesinde yayimlandi 1923 te sinifinin mezuniyet konusmasini yapmak icin secildi Beyazlara boyun egen bir zenci olarak gorulmek istemedigi icin okul yoneticilerinin kendisine verdigi metni okumayi reddetti ve okulun zenci yoneticilerinin de araya girmesiyle kendi yazdigi metni okumasina izin verildi Ayni yilin eylul ayinda Jackson da yeni acilan Lanier High School un matematik Ingilizce ve tarih derslerine katilmaya basladi Ailesi icin para kazanmasi gerektiginden dersleri birkac hafta duzensiz takip ettikten sonra birakti 1925 te yeniden Memphis e tasinana kadar Mississippi de yasadiklari Amerika daki irkcilik hakkindaki temel dusuncelerinin olusmasini sagladi Sikago donemi Wright 1927 de Chicago ya tasindi Bir sure is aradiktan sonra posta memuru olarak calismaya basladi ve bu donemde diger yazarlarin eserlerini ve usluplarini inceledi 1931 de Buyuk Buhran sebebiyle issiz kaldi ve devlet yardimi almaya basladi 1932 de solcu ve Marksist yazarlari ve sanatcilari desteklemek icin kurulan ve ismini John Reed den alan John Reed Club in toplantilarina katilmaya basladi Bu kulubun ABD Komunist Partisi nin etkisinde olmasi sebebiyle Wright bir grup parti uyesiyle iliski kurdu Toplantilarda edebiyacilarla kurdugu iliskilerin sonucunda 1933 te partiye resmen katildi ve devrimci bir air olarak The New Masses ve diger sol kanat dergiler icin proletaryan siirler yazdi Wright 1935 te ilk romani Cesspool u tamamladi ancak roman 1963 te Lawd Today adiyla yayimlandi 1936 da yazarin Big Boy Leaves Home baslikli oykusu New Caravan da yayimlandi Yazar ayni yilin subat ayinda icin calismaya basladi Nisanda ise uyeleri arasinda ve in da yer aldigi South Side Writers Group un baskanligini yapmaya basladi John Reed Club daki calismalari cercevesinde Left Front isimli bir derginin editorlugunu ustlendi ancak dergi Wright in karsi cikmasina ragmen Komunist Parti yonetilerince 1937 de kapatildi Wright in Sikago daki komunistlerle iyi iliskileri olsa da yazara New York ta kalacak yer bulmak icin yapilan bir teklif zenci oldugu icin engellendi Dahasi yazar bazi zenci komunistler tarafindan iyi egitim gordugu sanisiyla ve beyaz toplum tarafindan asimile edildigi iddiasiyla burjuva entelektueli olarak adlandirildi Ancak yazar ilkokul sonrasinda devlet egitim kurumlarina devam edememis ve genelde kendi kendini yetistirmisti Yazar genc komunist yazarlara yeteneklerini gelistirebilecekleri ortamlar yaratilmasini savunuyordu ve zenci milliyetcisi kisilerle bu yonde calismaya basladi Bu sebeple yazarin Komunist Parti yle ve onde gelen Afrikali Amerikali komunist Buddy Nealson la arasi acildi Birlikte calistigi yoldaslari tarafindan bicakla tehdit edildi bir grev sirasinda Trockist ilan edildi ve 1936 daki 1 Mayis yuruyusunden kovuldu New York donemi Wright 1937 de New York a tasindi ve sehre yerestikten sonra oradaki Komunist Parti uyeleriyle yeni baglantilar kurdu 1938 de WPA Writers Project tarafindan hazirlanan sehir rehberi New York Panorama icin calisti ve kitabin Harlem bolumunu yazdi Ayrica gazetesinin Harlem editoru oldu yaz ve sonbahar boyunca bu gazete icin iki yuzun uzerinde makale yazdi ve kisa sure yayinlanan New Challenge isimli edebiyat dergisinin editorlugune yardimci oldu Yazarin Ralph Ellison ile uzun sure devam edecek dostlugu da bu donemde basladi 1938 in baslarinda Fire and Cloud isimli oykusu ile Story dergisinin yarismasinda birinci oldu ve bes yuz dolarlik odulu kazandi Odulun ardindan temsilcisi John Troustine den ayrildi ve in da temsilciligini yapan Paul Reynolds ile anlasti Bu arada Story dergisi Wright in yarismaya gonderdigi tum oykulerden olusacak bir derleme icin Harper a teklif goturdu Teklifi kabul eden Harper oykuleri yayimladi Dort oykuden olusan Uncle Tom s Children isimli bu kitap sayesinde Wright 1938 de ulusal capta bilinirlige kavustu Oykulerden bazilari ABD nin guney eyaletlerindeki linc olgusu uzerine kurgulanmisti Kitabin yayinlanmasi ve olumlu elestiriler almasi yazarin Komunist Parti deki statusunu saglamlastirdi ve maddi istikrar elde etmesini sagladi New Masses dergisinin editor kuruluna atandi Onde gelen edebiyat elestirmeni ve Komunist yanlisi Granville Hicks Wright in Boston daki solcu toplantilara katilmasini sagladi Yazar kitabinin yuksek satis adetlerine ulasmasiyla elde ettigi gelirle 6 Mayis 1938 de Harlem e tasindi ve isimli kitabini yazmaya basladi Oyku kitabi sayesinde kazandigi nu kullanarak 1940 a kadar Native Son uzerinde calisti 1940 ta yayimlanan kitap a secilen ilk Afrikali Amerikali eseri oldu Wright eserlerinde siddete odaklandigi icin elestirildi Native Son da siyahlari beyazlarin korkularini hakli cikaracak sekilde anlattigi one suruldu Bu romanin kahramani olan Bigger Thomas siyahlar uzerinde toplumun koydugu sinirlari asmak icin cesitli suclar isliyordu Kitabin yayimlanisinin ardindan yazar yogun bir doneme girdi Temmuz 1940 ta siyahlarin halk tarihine iliskin bir calismada Edwin Rosskam in fotograflarina eslik edecek metinler icin arastirmalar yapmak amaciyla Sikago ya dondu Sikago dayken Langston Hughes ve ile birlikte American Negro Exhibition i ziyaret etti Daha sonra Chapel Hill Kuzey Karolina ya giderek Paul Green le birlikte Native Son in tiyatro uyarlamasi uzerinde calisti Ocak 1941 de basari kazanan zencilere verilen ni kazandi Native Son in Broadway produksiyonu Mart 1941 de Orson Welles yonetmenliginde basladi ve genelde olumlu elestiriler aldi in arsivlerinden secilen fotograflar Wright in yazdigi metinlerle birlikte Twelve Million Black Voices A Folk History of the Negro adi altinda Ekim 1941 de yayimlandi Yazar 1945 te yazdigi isimli otobiyografisinde Roxie deki hayatini Sikago ya tasinmasini din konusunda ailesiyle yasadigi catismayi beyaz isverenlerle yasadigi sorunlari ve sosyal izolasyonu anlatti Olumunden sonra 1977 de yayimlanan American Hunger ise bu biyografinin ikinci cildi olarak yazilmisti Bu kitapta yazar John Reed Club a ve 1942 de ayrildigi ABD Komunist Partisi ne katilisini anlatti Kitapta Wright burjuva kitaplarina ve suclanan eski uyelere karsi komunizm cevresindeki hosgorusuz tavri tutucu dini cevrelerdeki benzer tavirlarla karsilastirdi Wright Sovyetler Birligi ndeki Buyuk Temizlik e karsiydi Paris donemi Wright 1946 da Paris e tasindi ve surekli olarak ABD disinda yasamaya basladi Paris te Jean Paul Sartre ve Albert Camus ile arkadas oldu 1953 te yayimlanan ikinci romani da yazarin uzerindeki varoluscu etkiler gorulmeye basladi Roman Afrikali Amerikali bir adamin New York ta Komunist Parti ye katilmasini anlatiyordu ABD nin ilk varoluscu romani sayilan bu kitapta zenci adam kendisini kabul etmeye hazir olmayan bir cevreye giriyordu Wright 1954 te kisa bir roman olan Savage Holiday i yayimladi Yazar 1947 de Fransiz vatandasligina gectikten sonra Avrupa Asya ve Afrika ya seyahat etti Bu gezilerin sonucunda bircok kurgu disi kitap yazdi Afrika nin gelisen toplumlarini ele aldigi 1954 tarihli Black Power bunlardan biriydi Wright in Black Boy kitabinin yayimlanmamis bir bolumu olan ve 1946 da de yayimlanan bir makalesi 1949 da antikomunist bir derleme olan de yer aldi Bunun uzerine a katilma cagrisi alan yazar bu organizasyonun CIA ile baglantili oldugunu dusunerek cagriyi kabul etmedi CIA ve FBI Wright i 1943 ten beri izliyordu McCarthycilik sebebiyle Hollywood daki studyo yoneticileri yazari 1950 lerde kara listeye aldi Ancak Wright Native Son in Arjantin yapimi film uyarlamasinda 42 yasinda olmasina ragmen Bigger Thomas karakterinin gencligini oynadi Yazar 1955 te Bandung Konferansi icin Endonezya ya gitti ve gozlemlerine The Color Curtain A Report on the Bandung Conference isimli kitabinda yer verdi Wright in sonraki eserleri 1957 tarihli White Man Listen 1958 de yayimlanan romani The Long Dream ve olumunun ardindan 1961 de yayimlanan kisa oyku toplami di Subat 1959 da yazarin temsilcisi Paul Reynolds Wright a dort yuz sayfalik Island of Hallucinations in taslagi icin oldukca kotu bir elestiri gonderdi Buna ragmen Wright Mart 1959 da bu taslak uzerine kurgulanmis bir romani gelistirmeyi surdurdu Mayista Paris i terk edip Londra ya yerlesmeye karar verdi Yazara gore Fransiz politikacilar gittikce Amerikan baskisi altina giriyordu ve Paris te yasayan Amerikali siyah yazarlara karsi cesitli saldirilar baslamisti 26 Haziran 1959 gunu yazar bir amipli dizanteri nobeti gecirdi Kasim 1959 da esi Londra da bir apartman dairesi buldu ancak yazar gerek hastaligi gerekse Ingiliz iltica memurlariyla yasadigi cesitli sorunlar sebebiyle Ingiltere de yasamaktan vazgecti 19 Subat 1960 ta Wright Reynolds tan The Long Dream in New York ta sahnelenmeye baslayan tiyatro uyarlamasinin cok kotu elestiriler aldigini ve uyarlamayi yapan Ketti Frings in sonraki gosterileri iptal ettigini ogrendi Yazar bu sirada The Long Dream in yayimlanabilimesi icin de Fransa da ugras vermekteydi Bu sorunlar sebebiyle Doubleday ile anlasmak icin bitirmek zorunda oldugu Island of Hallucinations i tamamlayamadi Wright Haziran 1960 ta Fransiz radyosu icin kitaplari ve edebiyat kariyeri ile ilgili bir dizi konusma kaydetti Bu konusmalarda ABD de ve dunyada irkcilik konusuna da degindi ve ozellikle Amerika nin Afrika politikasini elestirdi Eylul sonunda Sorbonne da okumak uzere Londra dan Paris e tasinan kizi Julia nin masraflarini karsilayabilmek icin Nicole Barclay in sahip oldugu plak sirketinin cikardigi plaklarin kapaklarina tanitim yazilari yazdi Yazar maddi sikintilarina ragmen Kanada radyosundan gelen bir dizi program teklifini radyonun Amerika etkisinde oldugundan suphelendigi icin geri cevirdi Ayni sebeplerle Hindistan da Lev Tolstoy anisina duzenlenen Kulturel Ozgurluk Kongresi ne de davetli olmasina ragmen katilmadi Edebiyatla ilgilenmeyi surduren Wright Kyle Onstott a Mandingo isimli kitabini Fransa da yayimlamasi icin yardimci oldu Yazarin son onemli cabasi American Church in Paris te ogrencilere ve uyelere sundugu Siyah Sanatci ve Entelektuelin Birlesik Devletler deki Durumu isimli dersti Wright burada Amerikan toplumunun mevcut irkci durumu sorgulamak isteyen her siyahi yeniden kolelige dondurerek durdurmaya calistigini savundu Bu savina ornek olarak komunisterin Native Son a surekli saldirmalarini ve James Baldwin gibi yazarlarin kendisiyle devamli tartismaya calismalarini gosterdi 1957 de Afrika seyahati sirasinda yakalandigi amipli dizanteri hastaligi sonraki uc yil boyunca cesitli tedaviler uygulanmasina ragmen yazarin sagliginin gitgide bozulmasina sebep oldu 1960 ta 52 yasindayken Paris te kalp krizi gecirerek oldu ve Pere Lachaise Mezarligi na gomuldu Kizi Julia babasinin olduruldugunu iddia etti Ailesi Wright 1939 da Rus Yahudisi kokenli modern dans ogretmeni Dhima Rose Meadman ile evlendi ancak cift kisa sure sonra bosandi Yazar ikinci evliligini Polonya Yahudisi bir gocmenin kizi olan ve Komunist Parti nin Brooklyn sorumlusu olarak calisan Ellen Poplar ile 1941 de yapti Ciftin Julia 1942 ve Rachel 1949 adlarinda iki kizi oldu EtkileriNatchez de Richard Wright anisina dikilmis tabela Wright 1950 lerden itibaren Avrupa da yasamaya baslamasi ve daha uluslararasi bir bakis acisina sahip olmasi sebebiyle Amerika daki zencilerden ve kendi kokeninden uzaklasmaya basladi Bu yillarda dunya capinda politik acidan unlu bir kisi oldu ancak edebi eserlerinde dusus gorulmeye basladi Yazarin bu sebeple ABD de azalan etkisi 1960 larda yeniden guclenmeye basladi Bu donemde ortaya cikan militan zenci bilinci sebebiyle Wright in eserleri yeniden ilgi cekti Wright in Native Son gibi eserleri edebi yonuyle ve teknigiyle degil savunulan fikirler ve tavir sebebiyle etkili oldu 1970 lerde ve 80 lerde Wright hakkinda cesitli arastirmacilarin hazirladigi yazilar onemli edebiyat dergilerinde yayimlandi Cesitli universitelerde yazar hakkinda konferanslar duzenlendi Native Son in senaryosu Richard Wesley tarafindan yazilan film uyarlamasi Aralik 1986 da gosterime girdi Bazi romanlari ABD deki kimi universitelerde zorunlu kitap olarak okutuldu Son donemde yazarin eserlerinin felsefi yonden de incelenmesi gerektigine dair gorusler ortaya cikti Ornegin Paul Gilroy a gore yazarin eserlerindeki felsefi derinlik daha onceki incelemelerde ya gozden kacirilmisti ya da yanlis degerlendirilmisti Yazarin temel amaci beyazlarin gozundeki sabirli gulunc ve boyun egen zenci mitini zencileri beyazlara dogru bicinde betimlemek suretiyle yikmakti Nisan 2009 da Wright in portresi ABD de bir posta pulunda yer aldi 61 sentlik pul edebi sanat serisinin yirmi besinci pulu olarak hazirlandi Pulda yazar Native Son in gectigi yerleri animsatan bir Sikago goruntusu onunde betimlendi EserleriWright hayati boyunca bircok roman ve oyku yazdi Bunlardan bazilarini tiyatroya da uyarladi Bunun yani sira bircok makale ve kurgu disi metin de yazdi Eserlerinden bazilari olumunden sonra yayimlandi Ayrica Wright in Native Son ile Black Boy gibi eserlerinin ilk baskilarinda cikarilmis olan ve irkcilik cinsellik veya politika konusunda sarsici icerige sahip bolumler de 1991 yilinda bu kitaplarin eksiksiz baskilarinda yer aldi Novellasi Rite of Passage ise ilk defa 1994 te basildi Yazar yasaminin son yillarinda Japon siir turu haikuya ilgi duydu ve bu formda 4 000 den fazla siir yazdi Bunlar arasindan kendi sectigi 817 tanesi 1998 de Haiku This Other World adiyla yayimlandi Wright in gezi yazilarindan bir derleme ise 2001 yilinda Mississippi University Press tarafindan basildi Yazarin olumuyle yarim kalan ve zenci bir polis memuru ile cinayet isledigini dusundugu oglunun hikayesini anlatan A Father s Law isimli kitabi Wright in kizi Julia tarafindan 2008 de yayimlandi Julia ayrica yazarin politik kitaplarinin da gundemde kalmasini saglamak icin HarperCollins ile anlasti ve Wright in uc kitabi Three Books from Exile Black Power The Color Curtain and White Man Listen basligi ile tek cilt olarak Subat 2008 de yayimlandi Kurgu Uncle Tom s Children New York Harper 1938 Native Son New York Harper 1940 The Outsider New York Harper 1953 Savage Holiday New York Avon 1954 The Long Dream Garden City New York Doubleday 1958 Eight Men Cleveland ve New York World 1961 Lawd Today New York Walker 1963 Rite of Passage New York Harper Collins 1994 A Father s Law London Harper Perennial 2008 Kurgu disi How Bigger Was Born Notes of a Native Son New York Harper 1940 12 Million Black Voices A Folk History of the Negro in the United States New York Viking 1941 Black Boy New York Harper 1945 Black Power New York Harper 1954 The Color Curtain Cleveland ve New York World 1956 Pagan Spain New York Harper 1957 Letters to Joe C Brown Kent State University Libraries 1968 American Hunger New York Harper amp Row 1975 Big Boy Leaves Home 2007 Makale The Ethics Of Living Jim Crow An Autobiographical Sketch 1937 Introduction to Black Metropolis A Study of Negro Life in a Northern City 1945 I Choose Exile 1951 White Man Listen Garden City New York Doubleday 1957 The Man Who Lived Underground Oyun Native Son The Biography of a Young American Paul Green ile New York Harper 1941 Siir Haiku This Other World Editorler Yoshinobu Hakutani ve Robert L Tener Arcade 1998 Kaynakca Wright Richard 1993 Black Boy New York Harper Collins ss 455 459 ISBN 0 06 081250 8 Wright Richard 1965 Richard Wright Crossman Richard Ed The God That Failed New York Bantam Books s 121 The God That Failed sayfa 123 126 The God That Failed sayfa 113 116 The God That Failed sayfa 126 134 The God That Failed sayfa 143 145 Black Boy sayfa 465 Nance Kevin 16 Subat 2007 Chicago Sun Times 1 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2008 Books and Authors 2003 18 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2008 Mullen Bill Richard Wright 1908 1960 An Online Journal and Multimedia Companion to Anthology of Modern American Poetry University of Illinois 17 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ekim 2008 Harper Collins 23 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ekim 2008 Sarah Relyea Outsider Citizens New York Routledge 2006 62 Paul Gilroy The Black Atlantic Cambridge Harvard UP 1993 147 Duffus Matthew 26 Ocak 1999 The Mississippi Writers Page University of Mississippi 11 Subat 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ekim 2008 United States Postal Service http shop usps com webapp wcs stores servlet ProductDisplay catalogId 10152 amp storeId 10001 amp categoryId 11828 amp productId 44351 amp langId 1 amp WT ac 44351 27 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ol section Dis baglantilar Beinecke Rare Book and Manuscript Library Yale Universitesi Richard Wright Koleksiyonu University of Mississippi Richard N Wright Black Boy27 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde belgesel film