Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Serdarabad Muharebesi, (Ermenice: Սարդարապատի ճակատամարտ, okunuş: Sardarapati chakatamart tercüme: Sardarabad Zaferi;)21 Mayıs-29 Mayıs 1918 tarihinde Ermeni düzenli ordusu, Ermeni milisi ve Osmanlı ordusunun karşılaştığı savaştır. Serdarabad Anıtı bu savaş anısına dikilmiştir.
| Serdarabad Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kafkasya Cephesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı Devleti |  Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Mehmed Vehib Kâzım Karabekir Rüştü Bey | Tovmas Nazarbekyan (Ermeni ordusu kolordusu komutanı) Movses Silikyan (Yerivan müfrezesi komutanı) Aram Manukyan | ||||||
| Güçler | |||||||
| 10.000-13.000 | 9.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 3.500 | Bilinmiyor | ||||||
Ön tarih
Osmanlı ordusunun Ermenistan'a saldırısı
1917 tarihinde Rusya’da ortaya çıkan Ekim Devrimi sonrası 5 Aralık tarihinde Erzincan’da Osmanlı 3. Ordusu ile Transkafkasya komiserliği arasında imzalanan mütarekeden sonra Kafkas cephesinden bilhassa Ermenistan’dan geri çekilen Rus ordusunun yerine Ermenilerden oluşan silahlı gruplar geçmeye başladı. Mevcut olan jeopolitik vaziyetini kullanarak, Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus ordusunun ele geçirdiği topraklarını geri almaya ve sonrasında da Ermenistan ve Güney Kafkasya’ya girmeyi planlamıştı.
1918 yılı Şubat ayında Osmanlı 3. ordusu sırayla Doğu Anadolu'daki yerleşimlerini ele geçirmeye başladı. Nisan ayında Trabzon barış müzakerelerinin başarısız sonuçlanmasından sonra Mehmet Vehbi Paşa ordusunu Transkafkasya’ya harekete geçirdi. Yeni ilan edilmiş Transkafkasya Federal Cumhuriyeti hükûmetinin zayıf politikasını kullanarak Osmanlı ordusu 25 Nisan tarihinde güçlü tahkim edilmiş Kars kalesini ele geçirip Gümrü şehri için açık bir tehdit oluşturdu. Kars'ı ele geçirdikten sonra Osmanlı kumandanlığı Transkafkasya hükûmetine yeni koşullar zorladı, bilhassa Ahilkelek, Ahıska ve Gümrü teslim olacak, aynı zamanda Gümrü-Cülfa demiryolu onlara verilecekti ve böylelikle Osmanlı ordusuna Tebriz yolu açılacaktı. Nihayetinde Britanya ile savaşın sona ermesine dek Transkafkasya’daki tüm demiryollarını kullanabileceklerdi. Batum’da Transkafkasya heyeti ile gerçekleştirilen müzakerelerin sonuca varması beklenmeden Osmanlı ordusu hızlı hücum ile Gümrü'yü ele geçirip Ermenistan'ın tamamı için tehdit oluşturdu.
Ermenistan’a girebilmek için Osmanlı askeri kumandanlığı tarafından orduda yeni düzenlenme yapıldı: Yakup Şevki Paşa komutanlığı altında 3. Ordu ya ait 1. Kafkasya Kolordusu (Tümgeneral Kazım Karabekir Paşa komutanlığı ile) ve 2. Kafkasya altbölümünden Kars’ta özel askerî birliği teşkil edildi. İşbu askerî birliğinde Ermeni güçlerine karşı Gümrü-Erivan yönünde 1. Kafkasya kolordusunun 36. tümeni (Albay Pirselimoğlu Hamdi bey komutanlığı ile), Gümrü-Hamamlı-Baş Aparan-Erivan yönünde 9. Tümeni (Rüştü Paşa komutanlığı ile) ve Gümrü-Karakilise-Dilican-Gence yönünde 2. Kafkasya Kolordusu 11. Tümeni (Albay Cavid Erdel komutanlığı ile), Gümrü-Vorontsovka(Taşir)-Tiflis yönünde 5. Tümeni (Albay Mürsel Paşa komutanlığı ile) Ermeni güçlerine karşı taarruza geçildi. Bu askeri birim hariç Ermenistan saldırısına Serdarabat muharebesinden önce Sürmeli dağ geçitlerini muhafaza eden 2. Ordu 3. Kolordusu'nun 12. Tümeni de katlıyordu ve Iğdır bölgesine girmeye askeri talimatı vardı.
Muhalif tarafın saldırısına karşı koyabilmek için Ermeni kolordusu komutanı, Ermeni silahlı kuvvetlerinin genel komutanı Tümgeneral Tovmas Nazarbekyan Erivan ve Tiflis’e giden stratejik önem taşıyan bu iki yolu savunmaya karar verdi.
Gümrü’den çıkmış olan Ermeni güçlerinin bir kısmı, Ermeni tümeninin bazı altbölümleri ve aynı zamanda Ermeni özel toplam bölüğünün içinde olan bazı altbölümler, Gümrü-Serdarabat yönüyle Ararat sahasına geri çekildiler.Movses Silikyan genel komutanlığıyla Erivan yönünde Osmanlı saldırısını geri püskürtmeyi hedef alan Ermeni ordusunun Erivan askeri birimi teşkil edildi.
Muharebeden önce Erivan’da vaziyet
Osmanlı ordusunun saldırısı hem Erivan’da, hem Tiflis’te Ermeni siyasal iktidarını ağır duruma düşürdü. 19 Mayıs tarihinde Sürmeli’ye girdikten sonra Albay Halil bey (Enver Paşa’nın amcası) Batum’da Ermeniler kaybetti ve teslim olmalı diye açıklama yaptı. Diğer taraftan da Batum’daki müzakerelere katılan Ermeni heyeti (Aleksandır Hatisyan, Hovhannes Kacaznuni) Transkafkasya hükûmeti Ermeni üyesi Haçatur Karçikyan Osmanlı’nın saldırısına askeri direniş göstermemeye dair çağrı yaptılar.
Osmanlı ordusunun saldırısından dolayı Gümrü bölgesinde, Ararat sahasında ve Erivan’da var olan panik neticesinde Erivan belediye meclisi 18 Mayıs tarihinde yaptığı geniş duruşmada Erivan belediye başkanı Tadevos Toşyan’ın önerisiyle şehri direnmeden Osmanlı’ya teslim etme, nüfusunu tahliye ederek Kanakır yüksekliklerinde pozisyon almasına dair karar aldı. Ancak Erivan’ı teslim etme kararı gerçekleştirilmedi. Çünkü Erivan’da bulunan Tiflis Ermeni milli meclisi yetkili yürütme organı olan Özel Komite, Erivan milli meclis başkanı Aram Manukyan başta olmak üzere kesin bir şekilde böyle bir gelişmeye karşı konuldu ve kararı reddetti (Erivan’da iktidar fiilen Özel Komite'nin elinde idi). 1500’ü aşkın kişi yardımıyla ve Aram Manukyan'ın talimatı ile Erivan’ın girişinde özellikle Yerablur’da tahkimat faaliyetleri gerçekleştirildi.
18 Mayıs tarihinde Aram Manukyan Erivan’da devriye yapan Arşavir Şahhatun ile beraber Üçkilise’ye gidip, 5. Gevork Katolikos'a güvenlik meselelerinden dolayı kendisinin bir müddet için Bürakan’a gitmesini önerdi. Fakat Katolikos reddetmekle beraber, orduya muhalif tarafına kesin bir direniş gösterme çağrısı yaptı.
Aram Manukyan gelecek günlerde Erivan ve çevresinde durumu istikrarlı hale getirme ve gelişmeleri Ermenilerin lehine çevirme konusunda belirleyici bir rol oynadı. 19 Mayıs sabah 1. Ermeni tümeni komutanı General Movses Silikyan’a Ermeni ordusunun çekilmesini durdurma ve ne olursa olsun Osmanlı ordusunun Erivan’a saldırısını engellemeye dair talimatlar verdi. Aram Manukyan da en kısa zamanda insan ve silah toplama gibi gerekli hazırlıkları yapmaya söz verdi. Gelecek günlerde Astafyan sokağında, İngiliz parkında, Öğretmenler seminaryası önünde ve diğer yerlerde savaşın başlangıcında ordusuna katılan gönüllülerin askere toplama faaliyetleri yapıldı.
Sardarapat Muharebesi
Taraflarin güçleri
Osmanlı tarafı
Gümrü yönünde saldırıya geçen 36. tümen içinde 106. piyade alayı, 107. piyade alayı, 108. piyade alayı, bir saldırı taburu ve iki topçu taburu yer alıyordu. Osmanlı kolordusunun bağımsız süvarisi ve Kürtlerden oluşan 1500 kişilik süvari alayı ile güçlendirilmişti. Osmanlı güçlerinin toplam sayısı Kürt güçlerini de dahil ederek 7.500-10.000 subay ve asker idi. Osmanlı güçlerinde 40 top mevcuttu.
Ermeni tarafı
Ermeni güçleri kumandanlığı. Orta sırada soldan sağa Drastamat Kanayan, Movses Silikyan, Tovmas Nazarbekyan, Daniyel Bek-Pirumyan.
Serdarabat cephesindeki Ermeni güçleri Erivan askeri biriminin içinde idiler. Diğer kısmı ise 9. Osmanlı tümenine karşı Baş-Aparan muharebesine katılmıştı. Askeri birimin komutanı Tümgeneral Movses Silikyan, genelkurmay başkanı Albay Aleksandr Vekilyan. Karargah kıtaatı Vağarşapat (Üçkilise) şehrinde, Gevorgyan dini okulunun içinde bulunuyordu. Serdarabat cephesinde savaşan güçlerin genel kumandanı Erivan askeri biriminin komutanının yardımcısı Albay Daniyel Bek-Pirumyan, genelkurmay başkanı ise Yüzbaşı Aleksandr Şneur oldu. Burada kısmen Ermeni kolordusu 2. tümeni ve Ermeni Özel Ümumi Taburu'nun (1917 yılında Anadolu'daki Ermenilerden oluşan askeri birim Serdarabat muharebesinden önce Kafkasya cephesinde savaşmıştı) bazı alt birimleri savaşıyorlardı. 2. tümen (Komutan Movses Silikyan) 5. alayı (3 tabur, komutanı Poğos Bek-Pirumyan), 6. alayı (12 bölük, komutanı Yarbay Abraham Doluhanyan), 2. süvari alayı 4 süvari bölüğü (Albay Zalinyan), partizan piyade alayı 8 bölüğü (Albay Aleksey Perekryostov), partizan süvari alayı 3 bölük (Albay Korolkov), sınır korucu taburu (Yarbay Silin), 2. tümeni karargahın nöbet bölüğünden ibaretti. 1. tümeni 4. alayın bir taburu ’nin güney tarafında savunma için yerleştirildi.
Ermeni Özel Umumi taburunun altbölümlerinden Erivan askeri biriminin içinde 3. özel tugayın Van 1. (Albay Yüzbaşev) ve 2. piyade (Albay Çahmahçev) alayları ikişer bölüğü (Iğdır bölgesinde yerleştirişmiştir), taburu, 2. özel süvari alayı (4 süvari bölüğü, Albay Salibekyan), 2. özel tugay Hınıs ve Karakilise (Karaköse) piyade alayları (Albay Kazmirski), 1. özel tugay Erzincan alayı (6 bölük, Komutan Karapet Hasan-Paşayan), 1. özel süvari alayı (Komutan Üsteğmen Zolotaryov). Erivan askeri biriminin içinde Kristapor Araratyan genel kumandanlığı altında 5 topçu bataryası vardı. Askeri birimin içinde dahil olarak muharebede Doğu Anadolu'nun Ermeni gönüllülerinden oluşan birkaç bölük (Trutsik Hovsep, Makedon, Bulanıklı Murat ve diğerlerinin kumandanlığı altında), Ezidi süvari taburu (Usub Bek, Cangir Ağa), çok sayıda milisli. Ermeni güçlerin toplam sayısı muharebenin ilk günlerinde 9.000–10.000 asker ve subaydı, güçlerin bir kısmı Baş Aparan cephesine yerleştirildikten sonra, geriye 6.000-6.500 kişi kaldı. Ermeni güçlerinde 28 top vardı, onlardan 16 ila 20 kadarı taarruzda kullanıldı.
Kaynakça
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. () |
- ^ Hovannisian, Richard G. (1971). The Republic of Armenia. University of California Press. pp. 20–30. ISBN 9780520019843
- ^ Allen, William Edward David; Muratoff, Paul (2011-02-17). Caucasian Battlefields: A History of the Wars on the Turco-Caucasian Border 1828-1921. Cambridge University Press. pp. 457–469. ISBN 9781108013352.
- ^ Allen, William Edward David; Muratoff, Paul (2011-02-17). Caucasian Battlefields: A History of the Wars on the Turco-Caucasian Border 1828-1921. Cambridge University Press. pp. 470–476. ISBN 9781108013352.
- ^ Bal, Halil. "Brest-Litovsk Antlaşması'ndan Sonra Türkiye ve Ermeniler". Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Caucasus Divisions, Axis History Forum.: 40–47.
- ^ "Caucasus Divisions • Axis History Forum". Axis History Forum. Retrieved 2018-05-21.
- ^ Աֆանասյան, Սերժ. Սարդարապատի հաղթանակը, Հայաստան, մայիս 1918. Իրավաբան. գրակ. հրատ. pp. 34–35.
- ^ Նազարյան, Արամ. "Արևմտյան Հայաստանի մասին դեկրետը. արևմտահայ զորամասերի կազմավորումը". Հայագիտությունը դպրոցում: 11–17.
- ^ a b Հայոց պատմություն, գիրք երկրորդ (XVII դ. երկրորդ կես - 1918 թ.), volume 3. Երևան. p. 641.
- ^ Աստվածատրեան, Արշալոյս. Սարդարապատի պատմաշինութիւնը. Պէյրութ. p. 82.
- ^ Շահխատունի, Արշալույս. Արշ. Շահխաթունու հուշերը․ 1918 թվի մայիսյան հերոսամարտերը մասնակիցների հուշերում,. Երևան. pp. 21–25.
- ^ Ասրյան, Արմեն. "Արամ Մանուկյանի գործունեությունը Սարդարապատի հերոսամարտի օրերին". Կանթեղ. — volume. 2.: 164–172.
- ^ Սարդարապատ Բաշ-Ապարան Ղարաքիլիսա: 1918 թ. մայիսյան հերոսամարտերը, Երևան էջ 174։
- ^ Արամ Նազարյան, Արևմտյան Հայաստանի մասին դեկրետը. արևմտահայ զորամասերի կազմավորումը, Հայագիտությունը դպրոցում էջ 11-17։
- ^ Մ․ Կարապետյան, Հայկական ազգային բանակային կորպուսի ստեղծման պատմությունից, 1 (82), Երևան, «Բանբեր Երևանի համալսարանի», էջ 6-12։
- ^ Հովակիմ Մելիքյանի հուշերը․ 1918 թվականի մայիսյան հերոսամարտերը մասնակիցների հուշերում, Երևան, «Բանբեր Երևանի համալսարանի», էջ 68։
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Serdarabad Muharebesi Ermenice Սարդարապատի ճակատամարտ okunus Sardarapati chakatamart tercume Sardarabad Zaferi 21 Mayis 29 Mayis 1918 tarihinde Ermeni duzenli ordusu Ermeni milisi ve Osmanli ordusunun karsilastigi savastir Serdarabad Aniti bu savas anisina dikilmistir Serdarabad MuharebesiKafkasya CephesiTarih21 29 Mayis 1918BolgeSerdarabad bugunku Armavir yakinlari Transkafkasya Demokratik Federatif CumhuriyetiSonucErmeni zaferiTaraflarOsmanli DevletiErmenistan Demokratik CumhuriyetiKomutanlar ve liderlerMehmed Vehib Kazim Karabekir Rustu BeyTovmas Nazarbekyan Ermeni ordusu kolordusu komutani Movses Silikyan Yerivan mufrezesi komutani Aram ManukyanGucler10 000 13 0009 000Kayiplar3 500BilinmiyorOn tarihOsmanli ordusunun Ermenistan a saldirisi 1917 tarihinde Rusya da ortaya cikan Ekim Devrimi sonrasi 5 Aralik tarihinde Erzincan da Osmanli 3 Ordusu ile Transkafkasya komiserligi arasinda imzalanan mutarekeden sonra Kafkas cephesinden bilhassa Ermenistan dan geri cekilen Rus ordusunun yerine Ermenilerden olusan silahli gruplar gecmeye basladi Mevcut olan jeopolitik vaziyetini kullanarak Osmanli Imparatorlugu Birinci Dunya Savasi sirasinda Rus ordusunun ele gecirdigi topraklarini geri almaya ve sonrasinda da Ermenistan ve Guney Kafkasya ya girmeyi planlamisti 1918 yili Subat ayinda Osmanli 3 ordusu sirayla Dogu Anadolu daki yerlesimlerini ele gecirmeye basladi Nisan ayinda Trabzon baris muzakerelerinin basarisiz sonuclanmasindan sonra Mehmet Vehbi Pasa ordusunu Transkafkasya ya harekete gecirdi Yeni ilan edilmis Transkafkasya Federal Cumhuriyeti hukumetinin zayif politikasini kullanarak Osmanli ordusu 25 Nisan tarihinde guclu tahkim edilmis Kars kalesini ele gecirip Gumru sehri icin acik bir tehdit olusturdu Kars i ele gecirdikten sonra Osmanli kumandanligi Transkafkasya hukumetine yeni kosullar zorladi bilhassa Ahilkelek Ahiska ve Gumru teslim olacak ayni zamanda Gumru Culfa demiryolu onlara verilecekti ve boylelikle Osmanli ordusuna Tebriz yolu acilacakti Nihayetinde Britanya ile savasin sona ermesine dek Transkafkasya daki tum demiryollarini kullanabileceklerdi Batum da Transkafkasya heyeti ile gerceklestirilen muzakerelerin sonuca varmasi beklenmeden Osmanli ordusu hizli hucum ile Gumru yu ele gecirip Ermenistan in tamami icin tehdit olusturdu Ermenistan a girebilmek icin Osmanli askeri kumandanligi tarafindan orduda yeni duzenlenme yapildi Yakup Sevki Pasa komutanligi altinda 3 Ordu ya ait 1 Kafkasya Kolordusu Tumgeneral Kazim Karabekir Pasa komutanligi ile ve 2 Kafkasya altbolumunden Kars ta ozel askeri birligi teskil edildi Isbu askeri birliginde Ermeni guclerine karsi Gumru Erivan yonunde 1 Kafkasya kolordusunun 36 tumeni Albay Pirselimoglu Hamdi bey komutanligi ile Gumru Hamamli Bas Aparan Erivan yonunde 9 Tumeni Rustu Pasa komutanligi ile ve Gumru Karakilise Dilican Gence yonunde 2 Kafkasya Kolordusu 11 Tumeni Albay Cavid Erdel komutanligi ile Gumru Vorontsovka Tasir Tiflis yonunde 5 Tumeni Albay Mursel Pasa komutanligi ile Ermeni guclerine karsi taarruza gecildi Bu askeri birim haric Ermenistan saldirisina Serdarabat muharebesinden once Surmeli dag gecitlerini muhafaza eden 2 Ordu 3 Kolordusu nun 12 Tumeni de katliyordu ve Igdir bolgesine girmeye askeri talimati vardi Muhalif tarafin saldirisina karsi koyabilmek icin Ermeni kolordusu komutani Ermeni silahli kuvvetlerinin genel komutani Tumgeneral Tovmas Nazarbekyan Erivan ve Tiflis e giden stratejik onem tasiyan bu iki yolu savunmaya karar verdi Gumru den cikmis olan Ermeni guclerinin bir kismi Ermeni tumeninin bazi altbolumleri ve ayni zamanda Ermeni ozel toplam bolugunun icinde olan bazi altbolumler Gumru Serdarabat yonuyle Ararat sahasina geri cekildiler Movses Silikyan genel komutanligiyla Erivan yonunde Osmanli saldirisini geri puskurtmeyi hedef alan Ermeni ordusunun Erivan askeri birimi teskil edildi Muharebeden once Erivan da vaziyet Osmanli ordusunun saldirisi hem Erivan da hem Tiflis te Ermeni siyasal iktidarini agir duruma dusurdu 19 Mayis tarihinde Surmeli ye girdikten sonra Albay Halil bey Enver Pasa nin amcasi Batum da Ermeniler kaybetti ve teslim olmali diye aciklama yapti Diger taraftan da Batum daki muzakerelere katilan Ermeni heyeti Aleksandir Hatisyan Hovhannes Kacaznuni Transkafkasya hukumeti Ermeni uyesi Hacatur Karcikyan Osmanli nin saldirisina askeri direnis gostermemeye dair cagri yaptilar Osmanli ordusunun saldirisindan dolayi Gumru bolgesinde Ararat sahasinda ve Erivan da var olan panik neticesinde Erivan belediye meclisi 18 Mayis tarihinde yaptigi genis durusmada Erivan belediye baskani Tadevos Tosyan in onerisiyle sehri direnmeden Osmanli ya teslim etme nufusunu tahliye ederek Kanakir yuksekliklerinde pozisyon almasina dair karar aldi Ancak Erivan i teslim etme karari gerceklestirilmedi Cunku Erivan da bulunan Tiflis Ermeni milli meclisi yetkili yurutme organi olan Ozel Komite Erivan milli meclis baskani Aram Manukyan basta olmak uzere kesin bir sekilde boyle bir gelismeye karsi konuldu ve karari reddetti Erivan da iktidar fiilen Ozel Komite nin elinde idi 1500 u askin kisi yardimiyla ve Aram Manukyan in talimati ile Erivan in girisinde ozellikle Yerablur da tahkimat faaliyetleri gerceklestirildi 18 Mayis tarihinde Aram Manukyan Erivan da devriye yapan Arsavir Sahhatun ile beraber Uckilise ye gidip 5 Gevork Katolikos a guvenlik meselelerinden dolayi kendisinin bir muddet icin Burakan a gitmesini onerdi Fakat Katolikos reddetmekle beraber orduya muhalif tarafina kesin bir direnis gosterme cagrisi yapti Aram Manukyan gelecek gunlerde Erivan ve cevresinde durumu istikrarli hale getirme ve gelismeleri Ermenilerin lehine cevirme konusunda belirleyici bir rol oynadi 19 Mayis sabah 1 Ermeni tumeni komutani General Movses Silikyan a Ermeni ordusunun cekilmesini durdurma ve ne olursa olsun Osmanli ordusunun Erivan a saldirisini engellemeye dair talimatlar verdi Aram Manukyan da en kisa zamanda insan ve silah toplama gibi gerekli hazirliklari yapmaya soz verdi Gelecek gunlerde Astafyan sokaginda Ingiliz parkinda Ogretmenler seminaryasi onunde ve diger yerlerde savasin baslangicinda ordusuna katilan gonullulerin askere toplama faaliyetleri yapildi Sardarapat MuharebesiTaraflarin gucleri Osmanli tarafi Gumru yonunde saldiriya gecen 36 tumen icinde 106 piyade alayi 107 piyade alayi 108 piyade alayi bir saldiri taburu ve iki topcu taburu yer aliyordu Osmanli kolordusunun bagimsiz suvarisi ve Kurtlerden olusan 1500 kisilik suvari alayi ile guclendirilmisti Osmanli guclerinin toplam sayisi Kurt guclerini de dahil ederek 7 500 10 000 subay ve asker idi Osmanli guclerinde 40 top mevcuttu Ermeni tarafi Ermeni gucleri kumandanligi Orta sirada soldan saga Drastamat Kanayan Movses Silikyan Tovmas Nazarbekyan Daniyel Bek Pirumyan Serdarabat cephesindeki Ermeni gucleri Erivan askeri biriminin icinde idiler Diger kismi ise 9 Osmanli tumenine karsi Bas Aparan muharebesine katilmisti Askeri birimin komutani Tumgeneral Movses Silikyan genelkurmay baskani Albay Aleksandr Vekilyan Karargah kitaati Vagarsapat Uckilise sehrinde Gevorgyan dini okulunun icinde bulunuyordu Serdarabat cephesinde savasan guclerin genel kumandani Erivan askeri biriminin komutaninin yardimcisi Albay Daniyel Bek Pirumyan genelkurmay baskani ise Yuzbasi Aleksandr Sneur oldu Burada kismen Ermeni kolordusu 2 tumeni ve Ermeni Ozel Umumi Taburu nun 1917 yilinda Anadolu daki Ermenilerden olusan askeri birim Serdarabat muharebesinden once Kafkasya cephesinde savasmisti bazi alt birimleri savasiyorlardi 2 tumen Komutan Movses Silikyan 5 alayi 3 tabur komutani Pogos Bek Pirumyan 6 alayi 12 boluk komutani Yarbay Abraham Doluhanyan 2 suvari alayi 4 suvari bolugu Albay Zalinyan partizan piyade alayi 8 bolugu Albay Aleksey Perekryostov partizan suvari alayi 3 boluk Albay Korolkov sinir korucu taburu Yarbay Silin 2 tumeni karargahin nobet bolugunden ibaretti 1 tumeni 4 alayin bir taburu nin guney tarafinda savunma icin yerlestirildi Ermeni Ozel Umumi taburunun altbolumlerinden Erivan askeri biriminin icinde 3 ozel tugayin Van 1 Albay Yuzbasev ve 2 piyade Albay Cahmahcev alaylari ikiser bolugu Igdir bolgesinde yerlestirismistir taburu 2 ozel suvari alayi 4 suvari bolugu Albay Salibekyan 2 ozel tugay Hinis ve Karakilise Karakose piyade alaylari Albay Kazmirski 1 ozel tugay Erzincan alayi 6 boluk Komutan Karapet Hasan Pasayan 1 ozel suvari alayi Komutan Ustegmen Zolotaryov Erivan askeri biriminin icinde Kristapor Araratyan genel kumandanligi altinda 5 topcu bataryasi vardi Askeri birimin icinde dahil olarak muharebede Dogu Anadolu nun Ermeni gonullulerinden olusan birkac boluk Trutsik Hovsep Makedon Bulanikli Murat ve digerlerinin kumandanligi altinda Ezidi suvari taburu Usub Bek Cangir Aga cok sayida milisli Ermeni guclerin toplam sayisi muharebenin ilk gunlerinde 9 000 10 000 asker ve subaydi guclerin bir kismi Bas Aparan cephesine yerlestirildikten sonra geriye 6 000 6 500 kisi kaldi Ermeni guclerinde 28 top vardi onlardan 16 ila 20 kadari taarruzda kullanildi KaynakcaBu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Hovannisian Richard G 1971 The Republic of Armenia University of California Press pp 20 30 ISBN 9780520019843 Allen William Edward David Muratoff Paul 2011 02 17 Caucasian Battlefields A History of the Wars on the Turco Caucasian Border 1828 1921 Cambridge University Press pp 457 469 ISBN 9781108013352 Allen William Edward David Muratoff Paul 2011 02 17 Caucasian Battlefields A History of the Wars on the Turco Caucasian Border 1828 1921 Cambridge University Press pp 470 476 ISBN 9781108013352 Bal Halil Brest Litovsk Antlasmasi ndan Sonra Turkiye ve Ermeniler Yakin Donem Turkiye Arastirmalari Caucasus Divisions Axis History Forum 40 47 Caucasus Divisions Axis History Forum Axis History Forum Retrieved 2018 05 21 Աֆանասյան Սերժ Սարդարապատի հաղթանակը Հայաստան մայիս 1918 Իրավաբան գրակ հրատ pp 34 35 Նազարյան Արամ Արևմտյան Հայաստանի մասին դեկրետը արևմտահայ զորամասերի կազմավորումը Հայագիտությունը դպրոցում 11 17 a b Հայոց պատմություն գիրք երկրորդ XVII դ երկրորդ կես 1918 թ volume 3 Երևան p 641 Աստվածատրեան Արշալոյս Սարդարապատի պատմաշինութիւնը Պէյրութ p 82 Շահխատունի Արշալույս Արշ Շահխաթունու հուշերը 1918 թվի մայիսյան հերոսամարտերը մասնակիցների հուշերում Երևան pp 21 25 Ասրյան Արմեն Արամ Մանուկյանի գործունեությունը Սարդարապատի հերոսամարտի օրերին Կանթեղ volume 2 164 172 Սարդարապատ Բաշ Ապարան Ղարաքիլիսա 1918 թ մայիսյան հերոսամարտերը Երևան էջ 174 Արամ Նազարյան Արևմտյան Հայաստանի մասին դեկրետը արևմտահայ զորամասերի կազմավորումը Հայագիտությունը դպրոցում էջ 11 17 Մ Կարապետյան Հայկական ազգային բանակային կորպուսի ստեղծման պատմությունից 1 82 Երևան Բանբեր Երևանի համալսարանի էջ 6 12 Հովակիմ Մելիքյանի հուշերը 1918 թվականի մայիսյան հերոսամարտերը մասնակիցների հուշերում Երևան Բանբեր Երևանի համալսարանի էջ 68