Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
IV. Mehmed Giray (1610 - 1674, Bahçesaray) Kırım hanıdır. Sofu Mehmed Giray Han olarak da bilinir. (1641 –1644) ve (1654–1666) senelerinde iki kez saltanat sürmüştür.
| Mehmed Giray | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kırım Hanlığı Hanı | |||||
| Kırım hanı | |||||
| Hüküm süresi | 1641–1644 | ||||
| Önce gelen | I. Bahadır Giray | ||||
| Sonra gelen | III. İslam Giray | ||||
| Kırım hanı (2. kez) | |||||
| Hüküm süresi | 1654-1666 | ||||
| Önce gelen | III. İslam Giray | ||||
| Sonra gelen | Adil Giray | ||||
| Doğum | 1610 | ||||
| Ölüm | 1674 (64-65 yaşında) Bahçesaray, Kırım Hanlığı | ||||
| |||||
| Hanedan | Giray Hanedanı | ||||
| Babası | I. Selâmet Giray | ||||
| Dini | İslam | ||||
Polonya ve Litvanya Prensliği ile ittifak politikasını savunmuştur. IV. Mehmed'in han olmasının yanı sıra dini ve felsefi içerikli şiirleri olan meşhur bir şairdir. Şiirlerinde ‘Kâmil’ mahlasını kullanmıştır. Hanlığı döneminde imar ve kültür yaşamına yönelik çalışmalara önem verdi. Kazak işgaline giren Azak Kalesi'nin 1642 yılında kurtarılmasında hazır bulundu.
Sofu Mehmed Giray Han döneminde Evliya Çelebi, Kırım Hanlığı’nı ziyaret ederek, hanlık dönemindeki Kırım’da ki hayatı, başşehir Bahçesaray’da ki yaşamı ve han üzerine bilgilerin günümüze ulaşmasını sağlamıştır.
Hayatı
Ailesi
Mehmed Giray, 1608-1610 yıllarında hüküm süren Kırım hanı I. Selâmet Giray'ın yedi oğlundan biridir. Tahta çıkan kardeşleri I. Bahadır Giray ve III. İslam Giray'dır, diğer kardeşleri ise Kırım, Mübarek, Sefa ve Adil'dir.
1632-1635'te Canıbek Giray'ın ikinci saltanatı sırasında Nureddin veya Kalga oldu. Daha sonra muhtemelen tahttan indirilen Canibek'e eşlik ederek Osmanlı topraklarına gitti. İnayet ve Bahadır dönemlerinde ne yaptığı kayıtlara geçmemiştir.
İlk saltanatı
Kardeşi I. Bahadır Giray Han'ın (1637-1641) ölümü üzerine 1641 yılında tahta çıktı. Bahadır'ın saltanatı, Don Kazaklarını, Azak'tan sürmeye yönelik başarısız girişimlerle sona ermişti. 1642'de Kırım ve Osmanlı birlikleri, çarın baskısıyla karşılaştı. Mısırlı Paşa'nın önderlik ettiği sefere ünlü seyyah Evliya Çelebi de eşlik etti. 1645 yılında Nureddin Gazi, Kursk civarına baskın düzenledi. Mehmed'in kardeşi İslam, kendisinin daha büyük olması ve Bahadır'ın yönetimi altında kalga olması nedeniyle tahtta önceliğe sahip olduğunu söyleyerek padişaha şikayette bulundu, ancak bir sonuç çıkmadı. Kalmuklar, Kabardeyler'e saldırdığında Mehmed, Salanaş Mirza'yı oraya gönderdi ancak Mirza burada öldürüldü. Kabardey beyliği tahtı için iki kardeş, Hakaşmat bey ve Antonak bey çatışma halindeydi. Mehmed Giray, Antonak'ı destekledi. Hakaşmat önce Azak'a, ardından da İstanbul'a kaçtı; burada padişah onu Çerkesya prensi ilan etti.Kefe'nin valisi, Mehmed'in Çerkesya'yı gerekli izni olmadan harap ettiğinden dolayı padişaha şikayette bulundu, bu sebeple tahttan indirildi ve yerine kardeşi İslam tahta çıktı.
Sürgün edilişi
İslam'ın saltanatının büyük bir kısmı, 1648'de başlayan ve Lehistan-Litvanya Birliği'ne karşı Hmelnitski Ayaklanması'nda Kırım'ın çıkarları için yer aldı. İslam Giray Han öldüğünde Mehmed Giray, Rodos'ta sürgün hayatı yaşıyordu.
İkinci saltanatı
Gazi ve Adil'i kalga ve nureddin olarak yanına aldı. (Gazi, İslam Giray zamanında ve Mehmed'in ilk saltanatında da kalga idi) Adil attan düşerek ölünce Murad nureddin oldu. (Murad daha sonra Murad Giray Han olmuştur). Mansur ve Şirin aşiretleri arasında Adil'in ölümüyle çözülmüş gibi görünen bir çekişme vardı. Mehmed'in ikinci saltanatının büyük bir kısmı Lehistan'a karşı savaşla geçti. 1666'da Mehmed, Habsburg Monarşisi'ne karşı savaşmak için Macaristan'a kendisi yerine oğlunu gönderdiği ve 'Bucak Ordası Nogaylarına' saldırdığı için tahttan indirildi. Kendisine bir mülk verildiği ve derviş olarak yaşadığı Tarki Şamhalatı'nda emekli oldu. 1672'de öldü ve defnedilmek üzere naaşı Bahçesaray'a gönderildi.
Popüler kültürdeki yeri
- 2011 yapımı adlı video oyununda yer almaktadır.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: I. Bahadır Giray |  Kırım Hanı 1641-1644 | Sonra gelen: III. İslam Giray |
| Önce gelen: III. İslam Giray | Kırım Hanı 1654-1666 | Sonra gelen: Adil Giray |
Kaynakça
- ^ Howorth, s. 546
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
IV Mehmed Giray 1610 1674 Bahcesaray Kirim hanidir Sofu Mehmed Giray Han olarak da bilinir 1641 1644 ve 1654 1666 senelerinde iki kez saltanat surmustur Mehmed GirayKirim Hanligi HaniKirim haniHukum suresi1641 1644Once gelenI Bahadir GiraySonra gelenIII Islam GirayKirim hani 2 kez Hukum suresi1654 1666Once gelenIII Islam GiraySonra gelenAdil GirayDogum1610Olum1674 64 65 yasinda Bahcesaray Kirim HanligiTam adiMehmed Giray HanHanedanGiray HanedaniBabasiI Selamet GirayDiniIslam Polonya ve Litvanya Prensligi ile ittifak politikasini savunmustur IV Mehmed in han olmasinin yani sira dini ve felsefi icerikli siirleri olan meshur bir sairdir Siirlerinde Kamil mahlasini kullanmistir Hanligi doneminde imar ve kultur yasamina yonelik calismalara onem verdi Kazak isgaline giren Azak Kalesi nin 1642 yilinda kurtarilmasinda hazir bulundu Sofu Mehmed Giray Han doneminde Evliya Celebi Kirim Hanligi ni ziyaret ederek hanlik donemindeki Kirim da ki hayati bassehir Bahcesaray da ki yasami ve han uzerine bilgilerin gunumuze ulasmasini saglamistir HayatiAilesi Mehmed Giray 1608 1610 yillarinda hukum suren Kirim hani I Selamet Giray in yedi oglundan biridir Tahta cikan kardesleri I Bahadir Giray ve III Islam Giray dir diger kardesleri ise Kirim Mubarek Sefa ve Adil dir 1632 1635 te Canibek Giray in ikinci saltanati sirasinda Nureddin veya Kalga oldu Daha sonra muhtemelen tahttan indirilen Canibek e eslik ederek Osmanli topraklarina gitti Inayet ve Bahadir donemlerinde ne yaptigi kayitlara gecmemistir Ilk saltanati Kardesi I Bahadir Giray Han in 1637 1641 olumu uzerine 1641 yilinda tahta cikti Bahadir in saltanati Don Kazaklarini Azak tan surmeye yonelik basarisiz girisimlerle sona ermisti 1642 de Kirim ve Osmanli birlikleri carin baskisiyla karsilasti Misirli Pasa nin onderlik ettigi sefere unlu seyyah Evliya Celebi de eslik etti 1645 yilinda Nureddin Gazi Kursk civarina baskin duzenledi Mehmed in kardesi Islam kendisinin daha buyuk olmasi ve Bahadir in yonetimi altinda kalga olmasi nedeniyle tahtta oncelige sahip oldugunu soyleyerek padisaha sikayette bulundu ancak bir sonuc cikmadi Kalmuklar Kabardeyler e saldirdiginda Mehmed Salanas Mirza yi oraya gonderdi ancak Mirza burada olduruldu Kabardey beyligi tahti icin iki kardes Hakasmat bey ve Antonak bey catisma halindeydi Mehmed Giray Antonak i destekledi Hakasmat once Azak a ardindan da Istanbul a kacti burada padisah onu Cerkesya prensi ilan etti Kefe nin valisi Mehmed in Cerkesya yi gerekli izni olmadan harap ettiginden dolayi padisaha sikayette bulundu bu sebeple tahttan indirildi ve yerine kardesi Islam tahta cikti Surgun edilisi Islam in saltanatinin buyuk bir kismi 1648 de baslayan ve Lehistan Litvanya Birligi ne karsi Hmelnitski Ayaklanmasi nda Kirim in cikarlari icin yer aldi Islam Giray Han oldugunde Mehmed Giray Rodos ta surgun hayati yasiyordu Ikinci saltanati Gazi ve Adil i kalga ve nureddin olarak yanina aldi Gazi Islam Giray zamaninda ve Mehmed in ilk saltanatinda da kalga idi Adil attan duserek olunce Murad nureddin oldu Murad daha sonra Murad Giray Han olmustur Mansur ve Sirin asiretleri arasinda Adil in olumuyle cozulmus gibi gorunen bir cekisme vardi Mehmed in ikinci saltanatinin buyuk bir kismi Lehistan a karsi savasla gecti 1666 da Mehmed Habsburg Monarsisi ne karsi savasmak icin Macaristan a kendisi yerine oglunu gonderdigi ve Bucak Ordasi Nogaylarina saldirdigi icin tahttan indirildi Kendisine bir mulk verildigi ve dervis olarak yasadigi Tarki Samhalati nda emekli oldu 1672 de oldu ve defnedilmek uzere naasi Bahcesaray a gonderildi Populer kulturdeki yeri2011 yapimi Mount amp Blade Ates ve Kilic adli video oyununda yer almaktadir Resmi unvanlarOnce gelen I Bahadir Giray Kirim Hani 1641 1644 Sonra gelen III Islam GirayOnce gelen III Islam Giray Kirim Hani 1654 1666 Sonra gelen Adil GirayKaynakca Howorth s 546