Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Irak Ulusal Kongresi (IUK; Arapça: المؤتمر الوطني العراقي Al-Moutammar Al-Watani Al-'Iraqi), önderliğinde Birinci Körfez Savaşı'nın ardından ABD yönetimini, Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in devrilmesini teşvik etmek amacıyla birçok Iraklı siyasi partinin bir araya gelerek oluşturdukları şemsiye örgüttür.
Irak Ulusal Kongresi | |
|---|---|
| Kısaltma | IUK |
| Kurucu | |
| Kuruluş tarihi | 1992 |
| Merkez | Bağdat, Irak |
| Gazete(ler) | El-Mutamar |
| İdeoloji | Güncel: Merkezcilik Mezhep dışılık Tarihsel : Refah devleti Laiklik Liberalizm |
| İnternet sitesi | |
Iraqi National Congress | |
Geçmiş
IUK, çeşitli Saddam karşıtı grupların faaliyetlerini koordine etmek için Birinci Körfez Savaşı'nın ardından kuruldu. Daha sonra Başkan George H. W. Bush, CIA'ye Mayıs 1991'de Saddam'ın görevden alınması için gerekli koşulları yaratmaya yönlendiren bir başkanlık kararını imzaladı. Saddam karşıtı grupları koordine etmek bu stratejinin önemli bir unsuruydu. Rendon Group ajansından John Rendon tarafından icat edilen IUK, 1990'larda milyonlarca gizli fon aldı. 'nın kabulünden sonra yılda yaklaşık 8 milyon dolar açık fon aldı. CIA'nin IUK'nin oluşturulması ve erken finanse edilmesine derin katılımı, birçok kişinin grubu gerçek Irak muhalefetinin bir organı olmaktan ziyade CIA'nin kuklası örgütlenme olarak görmesine neden oldu.
IUK; Saddam muhalifi Kürtleri, Sünni ve Şii Arapları (hem İslami köktenci ve laik), gayrimüslim Arapları, kralcıları, milliyetçileri ve eski askeri görevlileri bir araya getirmeye çalıştı. Bu açıdan Irak tarihinde ilk defa bu kadar geniş yelpazede bir yapılanma oluşturulmuş oldu. Haziran 1992'de düzinelerce muhalefet grubundan yaklaşık 200 delege, Irak'ın iki ana Kürt grubu olan rakip Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği ile birlikte Viyana'da bir araya geldi (PUK). Ekim 1992'de, SCIRI ve al-Dawa da dahil olmak üzere büyük Şii gruplar koalisyona dahil oldu ve IUK, bir Liderlik Konseyi ve 26 üyeli bir yürütme konseyi seçerek, Kürt kontrolündeki Kuzey Irak'ta önemli bir toplantı düzenledi. Liderler arasında Irak için anayasal bir monarşinin geri dönmesi çağrısında bulunan monarşist Şerif Ali bin el-Hüseyin, ılımlı Şii Müslüman din adamı , eski Iraklı general Hasan Naqib ve Mesud Barzani vardı. Seküler bir Iraklı-Amerikalı ve matematikçi olan , grubun başına geçti.
IUK'nin siyasi platformu; insan hakları ve hukukun üstünlüğüne uygun, anayasal, demokratik ve çoğulcu bir Irak'ın toprak bütünlüğünün korunması ve Irak'la ilgili Birleşmiş Milletler kararları da dahil olmak üzere uluslararası hukuka tam uyumun sağlanacağını açıkladı.
Ancak IUK içerisindeki farklılıklar sonunda, IUK'nin çöküşüne sebebiyet verdi. Mayıs 1994'te iki ana Kürt partisi, toprak ve diğer meseleler için birbirleriyle savaşmaya başladı. Kürt partileri arasındaki rekabet, KDP'nin Erbil'i rakip KYB'den ele geçirmesi için Saddam Hüseyin'den silahlı destek talep etmesinde neden oldu. Irak, 200 muhalefet üyesinin idam edildiği ve 2.000 kadarının tutuklandığı bir askeri saldırı başlatarak bu talepten yararlandı. IUK, KDP ile KYB arasındaki ateşkes müzakerelerinde merkezi bir rol oynadı. Ancak parçalanma devam etti ve birçok kurucu grup IUK şemsiyesinden ayrıldı. Bunun yanında 1995 başarısız darbe girişiminden sonra Irak istihbarat servislerinin devam eden baskısı neticiesinde Irak içerisindeki etkinliği de azalmaya başladı. IUK içindeki artan zorlukların bir sonucu olarak, Amerika Birleşik Devletleri, İyad Allavi liderliğindeki Irak Ulusal Anlaşması (IUA) gibi Irak rejimini tehdit edebilecek diğer muhalifleri desteklemeye başladı. Kısa bir süre sonra ABD, IUK'e ayırdığı bütçeyi kesti. Ancak IUK, 1998'de ABD Kongresi, esas olarak IUK için planlanan 'yla 97 milyon dolarlık fon elde etti.
Mart 2002'de, Seymour Hersh, The New Yorker'da "IUK tarafından desteklenen grupların Irak topraklarında petrol rafinerilerini ve diğer tesisleri hedef alan sabotaj operasyonları yürüttüğünü" bildirdi. Haberin devamında Seymour Hersh, en son saldırının 23 Ocak'ta gerçekleştiğini ve bir IUK yetkilisinden elde ettiği bilgiye göre "Yerli muhalifler" tarafından atılan füzelerin Bağdat'ın kuzeyindeki büyük Baji rafineri kompleksini vurduğunu ve kompleksin on iki saatten fazla yandığını belirtti. Ancak Seymour Hersh, 'nin potansiyel faydası konusunda Pentagon ve sivil liderler arasında şüphelerin olduğunu belirtiyor. Bazı kesimlerin muhalefete yalnızca IUK'nin liderlik edebileceği konusunda ısrar etmeye devam ederken bazılarının buna muhalefet ettiğini belirten Seymour Hersh, eski bir Yönetim yetkilisinin kendisine, "Pentagon ve Başkan Yardımcısının ofisi hariç herkes, IUK'yi terk etmek istiyor" dediğini aktarıyor. Seymour Hersh, haberin devamında, IUK'yi eleştirenlerin, 'nin yıllarca süren çabalarına ve milyonlarca dolarlık Amerikan yardımına rağmen, bugün Irak'taki birçok unsur arasında yoğun bir şekilde popüler olmadığına dikkat çektiğini belirten Seymour Hersh, bu düşünceleri dile getirenlerin aksine Paul Wolfowitz ve Richard Perle de dahil olmak üzere Yönetim içindeki ve çevresindeki IUK destekçilerinin, 'nin Irak içinde Saddam'a karşı bir isyanı tetikleyebileceğine inandığını belirtiyor. Aralık 2002'de Robert Dreyfuss, Pentagon'daki birçok IUK eleştirmenlerin, ABD'nin savaş planlarını IUK'nin sağladığı istihbaratla şekillendirebileceği konusunda dehşete düştüğünü ve CIA'de ve Dışişleri Bakanlığı'nda 'nin, kendini şişirme konusunda uzman olduğunu ancak halkla ilişkiler konusundaki yeteneği dışında başka bir yeteneği bulunamadığını savunan eleştirmenlerin bulunduğunu belirtti.
Eski bir kıdemli CIA yetkilisi ve terörle mücadele uzmanı Vincent Cannistraro, Robert Dreyfuss'un aktardığı bilgileri teyit niteliğinde açıklamalarda bulundu. Cannistraro, IUK'nin istihbaratı güvenilir olmadığını belirterek verilen istihbaratların çoğunluğunun 'nin kendi başkanlık hırslarını desteklemek için Savunma Bakanlığı'nın duymak istediği bilgilerden oluştuğunu belirtti.
Şubat 2003'te Bush yönetimi savaş hazırlıklarının sonuna yaklaşırken, IUK'nin ABD işgalinden sonra Irak'ta kurulacak hükûmette yer alma planı tartışmalara sebebiyet verdi. Yaşanan büyük tartışmaların ardından, 'nin başkanlık yaptığı Irak Hükûmet Konseyi kuruldu ancak kısa bir süre sonra IUK'nin rakibi Irak Ulusal Anlaşması'nın geçici başkanı İyad Allavi, 'nin yerine başkan olarak seçildi.
İşgalin ardından , ABD'nin çok fazla gücü elinde tuttuğunu söyleyerek ABD'yi eleştirmeye başladı. 18 Mayıs'ta Pentagon'un, IUK'ye istihbarat için verilen aylık ortalama 340.000 dolarlık fonun kesildiğini açıklamasından ardından ABD ordusu, Irak'ta yaşayan Irak Ulusal Kongresi üyelerinin konutlarına baskın düzenledi. 'nin sözcüsü, 'nin silah zoruyla tutulduğunu ve 30 Haziran 2004'te gerçekleştirilecek egemenlik devrinde Birleşik Devletler tarafından belirlenen kuralları kabul etmesi için baskı yapıldığını belirtti.
Ocak 2005 Irak seçimleri öncesinde, , Mukteda es-Sadr ile aynı çizgiyi savunarak işgalin keskin bir eleştirmeni olarak kendisini konumlandırırken, esas olarak Şii gruplardan oluşan Birleşik Irak İttifakı koalisyonuna katıldı. , geçiş hükûmetine Başbakan Yardımcısı ve IUK üyesi Ali Allavi (İyad Allavi'nin kuzeni ve 'nin yeğeni) ise Maliye Bakanı oldu.
IUK, Aralık 2005'teki Irak seçimlere Birleşik Irak İttifakı'ndan ayrılarak kendi çok etnikli Ulusal Kongre Koalisyonunu kurarak girdi ancak seçimde hiç sandalye kazanamadı. 2014 tarihinde liderliğinde 2014 Irak parlamento seçimleri için başta Şii olmak üzere 23 farklı Iraklıdan oluşan 'na dahil oldu.
Kaynakça
- ^ . 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2014.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2021. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "kurds_history.enacademic.com" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ . Federation of American Scientists. 26 Mart 1998. 8 Mayıs 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2009.
- ^ Kenneth Katzman (March 26, 1998). Iraq's Opposition Movements. 3 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Congressional Research Service report.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Irak Ulusal Kongresi IUK Arapca المؤتمر الوطني العراقي Al Moutammar Al Watani Al Iraqi onderliginde Birinci Korfez Savasi nin ardindan ABD yonetimini Irak Devlet Baskani Saddam Huseyin in devrilmesini tesvik etmek amaciyla bircok Irakli siyasi partinin bir araya gelerek olusturduklari semsiye orguttur Irak Ulusal KongresiKisaltmaIUKKurucuKurulus tarihi1992 1992 MerkezBagdat IrakGazete ler El MutamarIdeolojiGuncel Merkezcilik Mezhep disilik Tarihsel Refah devleti Laiklik LiberalizmInternet sitesiIraqi National CongressGecmisIUK cesitli Saddam karsiti gruplarin faaliyetlerini koordine etmek icin Birinci Korfez Savasi nin ardindan kuruldu Daha sonra Baskan George H W Bush CIA ye Mayis 1991 de Saddam in gorevden alinmasi icin gerekli kosullari yaratmaya yonlendiren bir baskanlik kararini imzaladi Saddam karsiti gruplari koordine etmek bu stratejinin onemli bir unsuruydu Rendon Group ajansindan John Rendon tarafindan icat edilen IUK 1990 larda milyonlarca gizli fon aldi nin kabulunden sonra yilda yaklasik 8 milyon dolar acik fon aldi CIA nin IUK nin olusturulmasi ve erken finanse edilmesine derin katilimi bircok kisinin grubu gercek Irak muhalefetinin bir organi olmaktan ziyade CIA nin kuklasi orgutlenme olarak gormesine neden oldu IUK Saddam muhalifi Kurtleri Sunni ve Sii Araplari hem Islami koktenci ve laik gayrimuslim Araplari kralcilari milliyetcileri ve eski askeri gorevlileri bir araya getirmeye calisti Bu acidan Irak tarihinde ilk defa bu kadar genis yelpazede bir yapilanma olusturulmus oldu Haziran 1992 de duzinelerce muhalefet grubundan yaklasik 200 delege Irak in iki ana Kurt grubu olan rakip Kurdistan Demokratik Partisi KDP ve Kurdistan Yurtseverler Birligi ile birlikte Viyana da bir araya geldi PUK Ekim 1992 de SCIRI ve al Dawa da dahil olmak uzere buyuk Sii gruplar koalisyona dahil oldu ve IUK bir Liderlik Konseyi ve 26 uyeli bir yurutme konseyi secerek Kurt kontrolundeki Kuzey Irak ta onemli bir toplanti duzenledi Liderler arasinda Irak icin anayasal bir monarsinin geri donmesi cagrisinda bulunan monarsist Serif Ali bin el Huseyin ilimli Sii Musluman din adami eski Irakli general Hasan Naqib ve Mesud Barzani vardi Sekuler bir Irakli Amerikali ve matematikci olan grubun basina gecti IUK nin siyasi platformu insan haklari ve hukukun ustunlugune uygun anayasal demokratik ve cogulcu bir Irak in toprak butunlugunun korunmasi ve Irak la ilgili Birlesmis Milletler kararlari da dahil olmak uzere uluslararasi hukuka tam uyumun saglanacagini acikladi Ancak IUK icerisindeki farkliliklar sonunda IUK nin cokusune sebebiyet verdi Mayis 1994 te iki ana Kurt partisi toprak ve diger meseleler icin birbirleriyle savasmaya basladi Kurt partileri arasindaki rekabet KDP nin Erbil i rakip KYB den ele gecirmesi icin Saddam Huseyin den silahli destek talep etmesinde neden oldu Irak 200 muhalefet uyesinin idam edildigi ve 2 000 kadarinin tutuklandigi bir askeri saldiri baslatarak bu talepten yararlandi IUK KDP ile KYB arasindaki ateskes muzakerelerinde merkezi bir rol oynadi Ancak parcalanma devam etti ve bircok kurucu grup IUK semsiyesinden ayrildi Bunun yaninda 1995 basarisiz darbe girisiminden sonra Irak istihbarat servislerinin devam eden baskisi neticiesinde Irak icerisindeki etkinligi de azalmaya basladi IUK icindeki artan zorluklarin bir sonucu olarak Amerika Birlesik Devletleri Iyad Allavi liderligindeki Irak Ulusal Anlasmasi IUA gibi Irak rejimini tehdit edebilecek diger muhalifleri desteklemeye basladi Kisa bir sure sonra ABD IUK e ayirdigi butceyi kesti Ancak IUK 1998 de ABD Kongresi esas olarak IUK icin planlanan yla 97 milyon dolarlik fon elde etti Mart 2002 de Seymour Hersh The New Yorker da IUK tarafindan desteklenen gruplarin Irak topraklarinda petrol rafinerilerini ve diger tesisleri hedef alan sabotaj operasyonlari yuruttugunu bildirdi Haberin devaminda Seymour Hersh en son saldirinin 23 Ocak ta gerceklestigini ve bir IUK yetkilisinden elde ettigi bilgiye gore Yerli muhalifler tarafindan atilan fuzelerin Bagdat in kuzeyindeki buyuk Baji rafineri kompleksini vurdugunu ve kompleksin on iki saatten fazla yandigini belirtti Ancak Seymour Hersh nin potansiyel faydasi konusunda Pentagon ve sivil liderler arasinda suphelerin oldugunu belirtiyor Bazi kesimlerin muhalefete yalnizca IUK nin liderlik edebilecegi konusunda israr etmeye devam ederken bazilarinin buna muhalefet ettigini belirten Seymour Hersh eski bir Yonetim yetkilisinin kendisine Pentagon ve Baskan Yardimcisinin ofisi haric herkes IUK yi terk etmek istiyor dedigini aktariyor Seymour Hersh haberin devaminda IUK yi elestirenlerin nin yillarca suren cabalarina ve milyonlarca dolarlik Amerikan yardimina ragmen bugun Irak taki bircok unsur arasinda yogun bir sekilde populer olmadigina dikkat cektigini belirten Seymour Hersh bu dusunceleri dile getirenlerin aksine Paul Wolfowitz ve Richard Perle de dahil olmak uzere Yonetim icindeki ve cevresindeki IUK destekcilerinin nin Irak icinde Saddam a karsi bir isyani tetikleyebilecegine inandigini belirtiyor Aralik 2002 de Robert Dreyfuss Pentagon daki bircok IUK elestirmenlerin ABD nin savas planlarini IUK nin sagladigi istihbaratla sekillendirebilecegi konusunda dehsete dustugunu ve CIA de ve Disisleri Bakanligi nda nin kendini sisirme konusunda uzman oldugunu ancak halkla iliskiler konusundaki yetenegi disinda baska bir yetenegi bulunamadigini savunan elestirmenlerin bulundugunu belirtti Eski bir kidemli CIA yetkilisi ve terorle mucadele uzmani Vincent Cannistraro Robert Dreyfuss un aktardigi bilgileri teyit niteliginde aciklamalarda bulundu Cannistraro IUK nin istihbarati guvenilir olmadigini belirterek verilen istihbaratlarin cogunlugunun nin kendi baskanlik hirslarini desteklemek icin Savunma Bakanligi nin duymak istedigi bilgilerden olustugunu belirtti Subat 2003 te Bush yonetimi savas hazirliklarinin sonuna yaklasirken IUK nin ABD isgalinden sonra Irak ta kurulacak hukumette yer alma plani tartismalara sebebiyet verdi Yasanan buyuk tartismalarin ardindan nin baskanlik yaptigi Irak Hukumet Konseyi kuruldu ancak kisa bir sure sonra IUK nin rakibi Irak Ulusal Anlasmasi nin gecici baskani Iyad Allavi nin yerine baskan olarak secildi Isgalin ardindan ABD nin cok fazla gucu elinde tuttugunu soyleyerek ABD yi elestirmeye basladi 18 Mayis ta Pentagon un IUK ye istihbarat icin verilen aylik ortalama 340 000 dolarlik fonun kesildigini aciklamasindan ardindan ABD ordusu Irak ta yasayan Irak Ulusal Kongresi uyelerinin konutlarina baskin duzenledi nin sozcusu nin silah zoruyla tutuldugunu ve 30 Haziran 2004 te gerceklestirilecek egemenlik devrinde Birlesik Devletler tarafindan belirlenen kurallari kabul etmesi icin baski yapildigini belirtti Ocak 2005 Irak secimleri oncesinde Mukteda es Sadr ile ayni cizgiyi savunarak isgalin keskin bir elestirmeni olarak kendisini konumlandirirken esas olarak Sii gruplardan olusan Birlesik Irak Ittifaki koalisyonuna katildi gecis hukumetine Basbakan Yardimcisi ve IUK uyesi Ali Allavi Iyad Allavi nin kuzeni ve nin yegeni ise Maliye Bakani oldu IUK Aralik 2005 teki Irak secimlere Birlesik Irak Ittifaki ndan ayrilarak kendi cok etnikli Ulusal Kongre Koalisyonunu kurarak girdi ancak secimde hic sandalye kazanamadi 2014 tarihinde liderliginde 2014 Irak parlamento secimleri icin basta Sii olmak uzere 23 farkli Iraklidan olusan na dahil oldu Kaynakca 26 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Temmuz 2014 a b Arsivlenmis kopya 10 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2021 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi kurds history enacademic com adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Federation of American Scientists 26 Mart 1998 8 Mayis 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ocak 2009 Kenneth Katzman March 26 1998 Iraq s Opposition Movements 3 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Congressional Research Service report