Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arap Edebiyatı (Arapça: الأدب العربي), anadili Arapça olan ulusların ortaya koymuş oldukları edebiyat eserlerini kapsar. Arapça Arap Yarımadası'nda ilkçağlardan beri kullanılan bir dildir. İslam dininin ortaya çıkışından sonra yayılarak İspanya'dan Endonezya'ya kadar uzanan bir alanda 600 yıl boyunca kültür dili durumuna gelmiştir.
İslamiyet öncesi Arap edebiyatı
Cahiliye Dönemi adı da verilen İslam Öncesi Dönem'de Arap edebiyatında şiirin özel bir yeri vardı. Devesinin sırtında uzun çöl yolculuklarına çıkan Bedeviler'in söyledikleri türküler Arap şiirinin kaynağını oluşturur. Yiğitliği, sevgiyi, çöl yaşamını anlatan bu türkülere deveci türküsü anlamına gelen denir. Göçer çöl insanının söylediği bu türküler kentlerde söylenmeye başlanınca belli değişikliklere uğrayarak kesin ölçüler kazanmıştır.
İslam öncesi Arap şiirinden günümüze kalan en önemli örnek Muallakati seba'dır (Yedi Askı). Bu şiirler Ukaz panayırında düzenlenen bir şiir yarışmasında beğenilerek Mısır ketenine yazılmış ve Kâbe'ye asılmıştı. benzer konuları işleyen bu şiirlerde gelişmiş bir dil ve anlatım görülür. Hangi yıllarda yazıldığı kesin olarak bilinmeyen şiirlerini İmruü'l-Kays, Tarafe b. el-Abd (539-564), , , Antere bin Şeddad, Zuheyr b. Ebi Sulma, Lebid b. Rebia adlı şairler yazmıştır.
Yedi Askı şairleri dışında ünü günümüze kadar gelmiş başka şairler de vardır. Koltuğunun altında uzun bir bıçak taşıdığı için adıyla bilinen şair bunlardandır. Şiirlerinde üstüne binerek dolaştığı koçundan, hayal ettiği korkunç yaratıklardan söz eder. Kurnazlığı ve savaşçılığı üzerine birçok öykü anlatılan , karşılıklı söyledikleri yergilerle ün kazanmış ile İslam öncesi dönemin başlıca şairlerindendir.
Bu dönemde muamma (bilmece), hayvan masalları (fabl), efsane ve halk öyküleri gibi düzyazı türleri de gelişmiştir. adı verilen ve kent dolaşılarak anlatılan söylence ve öyküler daha sonra yazıya geçirilmiştir.
Sadru'l-İslam Dönemi
Sadru'l-İslam dönemi, İslam Peygamberi Muhammed'in ve onun ardından gelen dört halifenin hüküm sürdüğü asrı tanımlamaktadır. Hassan b. Sabit, Ka'b b. Malik, Abdullah b. Revaha bu dönemde yaşamış şairlerdir.
İslamiyet'in peygamberi Muhammed'in döneminde, ölçülü ve uyaklı bir dili olan Kur'an'ın özel bir yeri vardı. Seci denen uyaklı Kuran dili özellikle ilk surelerde şiir düzeninde, çok duygulu ve etkileyicidir. Önceleri şairlere karşı tavır içinde olan Muhammed daha sonra toplumdaki etkilerini görerek onlarla iyi ilişkiler içine girmiş, İslamiyet'in savunuculuğunu yapan şairlerle dostluk kurmuştur. Bunlardan Hassan bin Sabit Peygamber'in şairi sanını almıştır.
Emevi Dönemi
Emeviler döneminde şiir dinsel konuların dışına çıkarak gündelik yaşamla da ilgilenmeye başladı. Cerir b. Atiyye, Ahtal ve Ferezdak gibi şairler bu dönemde söyledikleri hiciv şiirleri ile ün kazanmışlardır. Malik b. er-Reyb, Şizaz ed-Dabbi, Kays b. Mulavvah by dönemde yaşamış şairlerdir.
Abbasiler dönemi
Abbasiler döneminde Bağdat bir kültür ve sanat merkezi oldu. Arapça çok geniş bir alana yayılarak kültür dili haline geldi. Halife ve zenginler bilgin ve sanatçıları desteklediler. Zenginlerin koruması altına giren şairler efendilerini öven şiirler yazıyordu. Şairlerin bir araya gelerek aralarında yarışmalar düzenlemeleri de şiirin gelişmesinde katkıda bulundu. Beşşar bin Bürd ve Ebu Nuvas zevk ve eğlenceyi konu alan şairlerin önde gelen temsilcileridir. ve gibi dilciler Arapçanın dilbilgisi kurallarını saptadılar. Yunanca'dan yapılan çeviriler yabancı kültürlerle ilişki kurulmasını sağladı.
Bu dönemde, Bağdat dışında da önemli şairler yetişti. Çoğunlukla geleneğe bağlı olan şairlerden Mütenebbi (905-965) şan ve şöhret duygularını dile getiren şiirler yazdı. Ebu Temmam (804-845), kendinden önceki şairler üzerine Hamse adlı büyük bir derleme hazırladı.
Araplar'ın yazın gözde şairlerinden biri olan Ebu'l-Âlâ el-Maarri (973-1057) Suriye'de yaşadı, saray şiirine karşı bir şiir anlayışı geliştirdi. Şiirlerinde dönemin toplumsal adaletsizlik, acı ve ölüm gibi sorunlarını ele aldı. Bilgiye ulaşmanın yolu olarak iman yerine aklı savundu. İslam'ın cennet-cehennem anlayışını yergi diliyle eleştirdi ve saray şairlerini cennet-cehennem bekçileri diyerek alaya aldı.
Türk edebiyatını da etkileyen Tasavvuf şiiri de bu dönemde doğdu. Dinsel kurallar karşısında hoşgörü ve inanç özgürlüğünü savunan Tasavvufçular, halifelerce hoş görülmeyerek cezalandırıldılar. Tasavvuf şairlerinin en ünlülerinden Hallac-ı Mansur (858-922) Tanrı'nın kendisinde yansıdığını söylediği için öldürülerek derisi yüzüldü.
Abbasiler döneminde seci denen ölçülü, uyaklı düzyazı yapıtları da hızla çoğaldı. Öncelikle Kuran ayetlerini ve hadisleri yorumlamak amacıyla yazılan düzyazı, savaşları anlatan yapıtlarla gelişti. Bu dönem yazarlarının en tanınmışları Ebubekir el-Harizmi (935-993) ve 'dir (969-1008). (1054-1122) makame türünün Arap edebiyatına girmesini sağladı. Bu dönemde Basra ve Kufe okulları ile medreselerinde dilbilim çalışmaları yapıldı. İlk Arapça dilbilgisi kitabı bu dönemde yazıldı. Dilbilim alanında çalışmalarıyla ünlü yazar Türkçe üzerine de dört kitap yazdı.
Çöküş Dönemi
Çöküş dönemi, Abbâsîlerin iktidarı kaybettiği dönemden Modern Arap edebiyatının başlangıcı olarak kabul edilen 1798 senesine kadar geçen süreçtir. İbn Mekânis bu dönemin şairlerinden biridir.
Modern Dönem
Genellikle çağdaş arap edebiyatında iki önemli tarihî olaydan bahsedilir. Bunlardan birincisi 'da hemen hemen tüm Arap Yarımadası'nda gerçekleşen arap bağımsızlık hareketi. Bir diğeri ise 1797 senesinde Napolyon Bonapart'ın Mısır'a girmesidir.
19. Yüzyıl sonu arap şiirinin yenilikçi önderlerinden Mahmut Sami El-Baroudy Paşa (d.1839, ö.1904) ve ondan etkilenen Mısır'daki Diriliş Ekolü, Ahmet Şevki (d.1868, ö.1932), Hafız İbrahim (d.1872, ö.1932) ve Irak'ın meşhur şairlerinden Maruf Rusafî (d.1875, ö.1945) ve onun çağdaşlarından İsmail Sabri (d.1854, ö.1923), Ahmet Muharrem (d.1877, ö.1945), Cemil Sıtkı Zehavi (d.1863, ö.1936), Vahit Huyun (d.1966) gibi birçok şair arap şiirinin yenilikçilerindendir.
Ve onlardan sonra Avrupa Edebiyatı'nın tercümelerinden etkilenen şairler geldiler. Mısır'da Ebu Lev Ekolü'nü oluşturdular
Altmışlı yıllarda nesir kasideler üzerinde çabalayan bazı edebiyatçılar ortaya çıktı. Bunlar ahenk ve mecazla yetinmeye çalıştılar ancak yaygın kanı bunun arapçaya uygun düşmediğidir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Arap Edebiyati Arapca الأدب العربي anadili Arapca olan uluslarin ortaya koymus olduklari edebiyat eserlerini kapsar Arapca Arap Yarimadasi nda ilkcaglardan beri kullanilan bir dildir Islam dininin ortaya cikisindan sonra yayilarak Ispanya dan Endonezya ya kadar uzanan bir alanda 600 yil boyunca kultur dili durumuna gelmistir Islamiyet oncesi Arap edebiyatiCahiliye Donemi adi da verilen Islam Oncesi Donem de Arap edebiyatinda siirin ozel bir yeri vardi Devesinin sirtinda uzun col yolculuklarina cikan Bedeviler in soyledikleri turkuler Arap siirinin kaynagini olusturur Yigitligi sevgiyi col yasamini anlatan bu turkulere deveci turkusu anlamina gelen denir Gocer col insaninin soyledigi bu turkuler kentlerde soylenmeye baslaninca belli degisikliklere ugrayarak kesin olculer kazanmistir Islam oncesi Arap siirinden gunumuze kalan en onemli ornek Muallakati seba dir Yedi Aski Bu siirler Ukaz panayirinda duzenlenen bir siir yarismasinda begenilerek Misir ketenine yazilmis ve Kabe ye asilmisti benzer konulari isleyen bu siirlerde gelismis bir dil ve anlatim gorulur Hangi yillarda yazildigi kesin olarak bilinmeyen siirlerini Imruu l Kays Tarafe b el Abd 539 564 Antere bin Seddad Zuheyr b Ebi Sulma Lebid b Rebia adli sairler yazmistir Yedi Aski sairleri disinda unu gunumuze kadar gelmis baska sairler de vardir Koltugunun altinda uzun bir bicak tasidigi icin adiyla bilinen sair bunlardandir Siirlerinde ustune binerek dolastigi kocundan hayal ettigi korkunc yaratiklardan soz eder Kurnazligi ve savasciligi uzerine bircok oyku anlatilan karsilikli soyledikleri yergilerle un kazanmis ile Islam oncesi donemin baslica sairlerindendir Bu donemde muamma bilmece hayvan masallari fabl efsane ve halk oykuleri gibi duzyazi turleri de gelismistir adi verilen ve kent dolasilarak anlatilan soylence ve oykuler daha sonra yaziya gecirilmistir Sadru l Islam DonemiSadru l Islam donemi Islam Peygamberi Muhammed in ve onun ardindan gelen dort halifenin hukum surdugu asri tanimlamaktadir Hassan b Sabit Ka b b Malik Abdullah b Revaha bu donemde yasamis sairlerdir Islamiyet in peygamberi Muhammed in doneminde olculu ve uyakli bir dili olan Kur an in ozel bir yeri vardi Seci denen uyakli Kuran dili ozellikle ilk surelerde siir duzeninde cok duygulu ve etkileyicidir Onceleri sairlere karsi tavir icinde olan Muhammed daha sonra toplumdaki etkilerini gorerek onlarla iyi iliskiler icine girmis Islamiyet in savunuculugunu yapan sairlerle dostluk kurmustur Bunlardan Hassan bin Sabit Peygamber in sairi sanini almistir Emevi DonemiEmeviler doneminde siir dinsel konularin disina cikarak gundelik yasamla da ilgilenmeye basladi Cerir b Atiyye Ahtal ve Ferezdak gibi sairler bu donemde soyledikleri hiciv siirleri ile un kazanmislardir Malik b er Reyb Sizaz ed Dabbi Kays b Mulavvah by donemde yasamis sairlerdir Abbasiler donemiAbbasiler doneminde Bagdat bir kultur ve sanat merkezi oldu Arapca cok genis bir alana yayilarak kultur dili haline geldi Halife ve zenginler bilgin ve sanatcilari desteklediler Zenginlerin korumasi altina giren sairler efendilerini oven siirler yaziyordu Sairlerin bir araya gelerek aralarinda yarismalar duzenlemeleri de siirin gelismesinde katkida bulundu Bessar bin Burd ve Ebu Nuvas zevk ve eglenceyi konu alan sairlerin onde gelen temsilcileridir ve gibi dilciler Arapcanin dilbilgisi kurallarini saptadilar Yunanca dan yapilan ceviriler yabanci kulturlerle iliski kurulmasini sagladi Bu donemde Bagdat disinda da onemli sairler yetisti Cogunlukla gelenege bagli olan sairlerden Mutenebbi 905 965 san ve sohret duygularini dile getiren siirler yazdi Ebu Temmam 804 845 kendinden onceki sairler uzerine Hamse adli buyuk bir derleme hazirladi Araplar in yazin gozde sairlerinden biri olan Ebu l Ala el Maarri 973 1057 Suriye de yasadi saray siirine karsi bir siir anlayisi gelistirdi Siirlerinde donemin toplumsal adaletsizlik aci ve olum gibi sorunlarini ele aldi Bilgiye ulasmanin yolu olarak iman yerine akli savundu Islam in cennet cehennem anlayisini yergi diliyle elestirdi ve saray sairlerini cennet cehennem bekcileri diyerek alaya aldi Turk edebiyatini da etkileyen Tasavvuf siiri de bu donemde dogdu Dinsel kurallar karsisinda hosgoru ve inanc ozgurlugunu savunan Tasavvufcular halifelerce hos gorulmeyerek cezalandirildilar Tasavvuf sairlerinin en unlulerinden Hallac i Mansur 858 922 Tanri nin kendisinde yansidigini soyledigi icin oldurulerek derisi yuzuldu Abbasiler doneminde seci denen olculu uyakli duzyazi yapitlari da hizla cogaldi Oncelikle Kuran ayetlerini ve hadisleri yorumlamak amaciyla yazilan duzyazi savaslari anlatan yapitlarla gelisti Bu donem yazarlarinin en taninmislari Ebubekir el Harizmi 935 993 ve dir 969 1008 1054 1122 makame turunun Arap edebiyatina girmesini sagladi Bu donemde Basra ve Kufe okullari ile medreselerinde dilbilim calismalari yapildi Ilk Arapca dilbilgisi kitabi bu donemde yazildi Dilbilim alaninda calismalariyla unlu yazar Turkce uzerine de dort kitap yazdi Cokus DonemiCokus donemi Abbasilerin iktidari kaybettigi donemden Modern Arap edebiyatinin baslangici olarak kabul edilen 1798 senesine kadar gecen surectir Ibn Mekanis bu donemin sairlerinden biridir Modern DonemGenellikle cagdas arap edebiyatinda iki onemli tarihi olaydan bahsedilir Bunlardan birincisi da hemen hemen tum Arap Yarimadasi nda gerceklesen arap bagimsizlik hareketi Bir digeri ise 1797 senesinde Napolyon Bonapart in Misir a girmesidir 19 Yuzyil sonu arap siirinin yenilikci onderlerinden Mahmut Sami El Baroudy Pasa d 1839 o 1904 ve ondan etkilenen Misir daki Dirilis Ekolu Ahmet Sevki d 1868 o 1932 Hafiz Ibrahim d 1872 o 1932 ve Irak in meshur sairlerinden Maruf Rusafi d 1875 o 1945 ve onun cagdaslarindan Ismail Sabri d 1854 o 1923 Ahmet Muharrem d 1877 o 1945 Cemil Sitki Zehavi d 1863 o 1936 Vahit Huyun d 1966 gibi bircok sair arap siirinin yenilikcilerindendir Ve onlardan sonra Avrupa Edebiyati nin tercumelerinden etkilenen sairler geldiler Misir da Ebu Lev Ekolu nu olusturdular Altmisli yillarda nesir kasideler uzerinde cabalayan bazi edebiyatcilar ortaya cikti Bunlar ahenk ve mecazla yetinmeye calistilar ancak yaygin kani bunun arapcaya uygun dusmedigidir Kaynakca ينظر مقدمة تراث الإسلام تحرير المستشرق جوزيف شاخت عالم المعرفة الكويت Arsivlenmis kopya 16 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mayis 2018