Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Denağinaca ya da Denağina dili (kendilerince Dena’ina Qenaga; İngilizce Dena’ina, Tanaina), ABD'nin Alaska eyaletinde Cook Inlet bölgesinde konuşulan Atabask dillerinden yok olma tehlikesindeki Kızılderili dilidir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 1.000 kişilik nüfustan 50 kadarı anadillerini konuşabiliyor.
| Denağinaca | |
|---|---|
| Dena’ina Qenaga | |
| Ana dili olanlar | Amerika Birleşik Devletleri (Alaska) |
| Konuşan sayısı | 50 (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Latin (Denağina varyantı) |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | tfn |
Denağinaca dil sahasının komşuları olarak batısında en yakın akrabası olan Ahtnaca bulunur. Kuzeyde ise daha uzak Atabask akrabaları (Aşağı Tananaca, Kuskokvimce, Değinakça) vardır. Batı (Yupikçe) ve güneyde (Supikçe) ise Eskimo dilleri konuşulur.
Denağinacada, bu Eskimo dillerinden geçen alıntılar olduğu gibi geçmişteki Rus egemenliğinin kalıntısı olarak Rusçadan da büyük ölçüde alıntılar vardır. Ruslaşmanın en yoğun olduğu Kızılderili dili ve kabilesidir. Adları dena 'kişi' ile ’ina 'çok' sözlerinden köken almıştır. Denağina dilinin ünlü siması yazar, etnograf ve çevirmen olan Peter Kalifornsky (1911 – 1993)'dir.
Diyalektler ve kabileler
- Yukarı Denağinaca [İngilizce Upper Inlet dialect]. (Eydlughet), (K’enakatnu), ve yörelerinde konuşulur. Yabancı komşuları Kuskokvim, Koyukon, Aşağı Tanana, Ahtna ve Supiklerdir
- K’enaht’ana kabilesi (İngilizce Knik Dena'ina)
- Susitnuht’ana kabilesi (İngilizce Susitna Dena'ina)
- Aşağı Denağinaca [kendilerince Kahtnuht’ana Qenaga; İngilizce Outer Inlet dialect, Kenaitze]. Kenai Yarımadasında Kenai, ve yörelerinde konuşulur. Yabancı komşuları Supiklerdir
- Kahtnuht’ana kabilesi (İngilizce Kenai River Dena'ina)
- Q’es Dudilent Ht’ana kabilesi (İngilizce Skilak Lake Dena'ina)
- Sqilan Ht’ana kabilesi (İngilizce Kenai Lake Dena'ina)
- Tsaht’ana kabilesi (İngilizce Kenai Mountains Dena'ina)
- İliamna Denağinacası [İngilizce Iliamna dialect]. , ve yörelerinde konuşulur. Yabancı komşuları Yupiklerdir.
- İçbölge Denağinacası [İngilizce Inland dialect]. ve yörelerinde konuşulur. Yabancı komşuları Yupik, Değinak, Kuskokvimlerdir
- Nundaltinht’ana kabilesi (İngilizce Nondalton Dena'ina)
Alfabe
Denağina alfabesinde 41 harf bulunur: ’ a b ch ch’ d dl dz e f g gg gh h ĥ i j k k’ l ł m n q q’ r s sh t t’ tl tl’ ts ts’ u v w x y ŷ z zh
Çizgili l (ł) harfi yerine alternatif olarak ters eğik çizgi (\) yazıldığı da olur. O harfi kullanılmaz. F ve R harfleri yalnızca Rusça alıntılarda kullanılır.
Örnekler
- Dena’ina ełan [İçbölge: eshlan] shi da Ben Denağinayım
- Kahtnuht’ana ełan shida Ben Kenai Denağinasıyım
- łik’a köpek
- shlik’a köpeğim
- nlik’a köpeğin
- velik’a (Nondalton) / belik'a (Kenai) köpeği
- nalik’a köpeğimiz
- (n)hlik’a köpeğiniz
- qevlik’a / qulik'a köpekleri
- ts’ełq’i bir
- nutiha iki
- tuq’i üç
- dink’i dört
- ch’qilu beş
- k’uzhch’en’i altı
- qents’ughi’i yedi
- łtaqul’i sekiz
- łq’ich’idi dokuz
- qeluzhun on
- ts’ełq’i beq’di on bir
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Dena’ina Qenaga15 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Denaginaca ya da Denagina dili kendilerince Dena ina Qenaga Ingilizce Dena ina Tanaina ABD nin Alaska eyaletinde Cook Inlet bolgesinde konusulan Atabask dillerinden yok olma tehlikesindeki Kizilderili dilidir Alaska Yerli Dil Merkezine gore 1 000 kisilik nufustan 50 kadari anadillerini konusabiliyor DenaginacaDena ina QenagaAna dili olanlarAmerika Birlesik Devletleri Alaska Konusan sayisi50 tarih gerekli Dil ailesiDenesey Na DeneEyak AtabaskAtabaskKuzey dd dd dd DenaginacaYazi sistemiLatin Denagina varyanti Dil kodlariISO 639 3tfn4 Denagina cografyasi Denaginaca dil sahasinin komsulari olarak batisinda en yakin akrabasi olan Ahtnaca bulunur Kuzeyde ise daha uzak Atabask akrabalari Asagi Tananaca Kuskokvimce Deginakca vardir Bati Yupikce ve guneyde Supikce ise Eskimo dilleri konusulur Denaginacada bu Eskimo dillerinden gecen alintilar oldugu gibi gecmisteki Rus egemenliginin kalintisi olarak Ruscadan da buyuk olcude alintilar vardir Ruslasmanin en yogun oldugu Kizilderili dili ve kabilesidir Adlari dena kisi ile ina cok sozlerinden koken almistir Denagina dilinin unlu simasi yazar etnograf ve cevirmen olan Peter Kalifornsky 1911 1993 dir Diyalektler ve kabilelerYukari Denaginaca Ingilizce Upper Inlet dialect Eydlughet K enakatnu ve yorelerinde konusulur Yabanci komsulari Kuskokvim Koyukon Asagi Tanana Ahtna ve Supiklerdir K enaht ana kabilesi Ingilizce Knik Dena ina Susitnuht ana kabilesi Ingilizce Susitna Dena ina Asagi Denaginaca kendilerince Kahtnuht ana Qenaga Ingilizce Outer Inlet dialect Kenaitze Kenai Yarimadasinda Kenai ve yorelerinde konusulur Yabanci komsulari Supiklerdir Kahtnuht ana kabilesi Ingilizce Kenai River Dena ina Q es Dudilent Ht ana kabilesi Ingilizce Skilak Lake Dena ina Sqilan Ht ana kabilesi Ingilizce Kenai Lake Dena ina Tsaht ana kabilesi Ingilizce Kenai Mountains Dena ina Iliamna Denaginacasi Ingilizce Iliamna dialect ve yorelerinde konusulur Yabanci komsulari Yupiklerdir Icbolge Denaginacasi Ingilizce Inland dialect ve yorelerinde konusulur Yabanci komsulari Yupik Deginak Kuskokvimlerdir Nundaltinht ana kabilesi Ingilizce Nondalton Dena ina AlfabeDenagina alfabesinde 41 harf bulunur a b ch ch d dl dz e f g gg gh h ĥ i j k k l l m n q q r s sh t t tl tl ts ts u v w x y ŷ z zh Cizgili l l harfi yerine alternatif olarak ters egik cizgi yazildigi da olur O harfi kullanilmaz F ve R harfleri yalnizca Rusca alintilarda kullanilir OrneklerDena ina elan Icbolge eshlan shi da Ben Denaginayim Kahtnuht ana elan shida Ben Kenai Denaginasiyim lik a kopek shlik a kopegim nlik a kopegin velik a Nondalton belik a Kenai kopegi nalik a kopegimiz n hlik a kopeginiz qevlik a qulik a kopekleri ts elq i bir nutiha iki tuq i uc dink i dort ch qilu bes k uzhch en i alti qents ughi i yedi ltaqul i sekiz lq ich idi dokuz qeluzhun on ts elq i beq di on birAyrica bakinizAlaska Yerli Dil MerkeziKaynakca a b 9 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2012 3 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Ocak 2013 Dis baglantilarDena ina Qenaga15 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde