Gümrü Antlaşması, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında 3 Aralık 1920'de imzalanan antlaşmadır. Ayrıca TBMM'nin uluslararası alanda imzaladığı ilk antlaşmadır.
Tür | Barış Antlaşması |
---|---|
İmzalanma | 3 Aralık 1920 |
Yer | Gümrü |
İmzacılar | Kâzım Karabekir Kapancızâde Hamid Bey Süleyman Necati Aleksandr Hatisyan |
Taraflar | Ankara Hükûmeti Ermenistan DC |
Diller | Türkçe, Ermenice |
Vikikaynak'ta Gümrü Antlaşması |
Tarihçe
30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi'nden sonra Osmanlı Devleti, Brest Litovsk Antlaşması hükümlerine rağmen Kafkasya Cephesi'ndeki birliklerini geri çekmek zorunda kalmıştı. Yeni kurulan Bolşevik rejimine karşı çıkan Ermeniler 1919'da Doğu Anadolu'da bazı bölgeleri işgal etmişti.
Sovyet Rusya'nın genel siyasetini dikkate alan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Hariciye Vekili Bekir Sami Bey başkanlığında Moskova'ya bir heyet göndermişti. Bu heyet, Sovyet Rusya ile TBMM Hükûmeti arasında yapılacak antlaşmaya esas olacak ve Brest Litovsk Antlaşması'na dayanan bazı hususları tespit etmiş ve böylece 20 Ağustos 1920 tarihinde iki hükûmet arasında olumlu görüşmeler başlamıştı.
Antlaşma
Sovyet Rusya Dışişleri Komiseri Georgiy Çiçerin'in Kafkasya'da Türkiye'ye ait bazı bölgelerin Ermenistan'a verilmesini istemesi üzerine antlaşmanın imzalanmasından vazgeçilmişti. Bunun üzerine Eylül 1920'de Doğu Cephesi'nde taarruza geçen Kâzım Karabekir komutasındaki 15. kolordu, Mîsâk-ı Millî sınırları içinde olan Sarıkamış, Kars, Ardahan, Artvin, Batum ve Iğdır'ı geri alıp Gümrü'yü de işgal edince, barış görüşmeleri 22 Kasım 1920 tarihinde Gümrü'de başladı.
Ermenistan Taşnak Hükûmeti ile Türkiye arasında imzalanan bu antlaşma ile doğudaki harekât sona erdi. Kars sancağının bütünü, antlaşma öncesi Ermenistan'ın elinde bulunan Tuzluca kazası Türkiye topraklarına katıldı. Antlaşmanın 10. maddesiyle Ermenistan, Doğu Anadolu'da bir miktar toprağın Ermenilere verilmesini öngören Sevr Antlaşması'nı tanımadığını kabul etti. Türkiye sınırları içinde Ermenilerin çoğunlukta bulunduğu hiçbir bölge olmadığı kabul edildi. Erzurum-Bakü Demiryolu açıldı. Türkiye-Sovyet Rusya arasında doğrudan bağlantı bu yolla sağlanarak Türkiye'nin bu devletten yardım alması kolaylaştı. Türk kuvvetleri doğudan emin bir şekilde güney ve batıda savaşma olanağı buldular.
Antlaşmanın imzalanmasından bir gün sonra Ermenistan, Bolşevik Kızıl Ordu'nun denetimine girince burada bir Sovyet Hükûmeti kurulduğu için Gümrü Antlaşması onaylanamadı. Bunun yerine Moskova Antlaşması ve Kars Antlaşması imzalanarak yürürlüğe girdi.
Önemi
- Antlaşma, TBMM'nin uluslararası alandaki ilk askeri ve siyasi başarısı olup, imzaladığı ilk antlaşmadır.
- TBMM'yi ve Mîsâk-ı Millî'yi tanıyan ilk yabancı devlet Ermenistan oldu.
- Doğu Cephesi'ndeki çatışmalar büyük ölçüde sona erdi.
- Ermenilerden alınan silah ve Doğu Cephesi'ndeki askerlerin bir kısmı Batı Cephesi'ne gönderildi.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gumru Antlasmasi Turk Kurtulus Savasi sirasinda Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukumeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasinda 3 Aralik 1920 de imzalanan antlasmadir Ayrica TBMM nin uluslararasi alanda imzaladigi ilk antlasmadir Gumru AntlasmasiTurBaris AntlasmasiImzalanma3 Aralik 1920YerGumruImzacilarKazim Karabekir Kapancizade Hamid Bey Suleyman Necati Aleksandr HatisyanTaraflarAnkara Hukumeti Ermenistan DCDillerTurkce ErmeniceVikikaynak ta Gumru AntlasmasiTarihce30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mutarekesi nden sonra Osmanli Devleti Brest Litovsk Antlasmasi hukumlerine ragmen Kafkasya Cephesi ndeki birliklerini geri cekmek zorunda kalmisti Yeni kurulan Bolsevik rejimine karsi cikan Ermeniler 1919 da Dogu Anadolu da bazi bolgeleri isgal etmisti Sovyet Rusya nin genel siyasetini dikkate alan Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hariciye Vekili Bekir Sami Bey baskanliginda Moskova ya bir heyet gondermisti Bu heyet Sovyet Rusya ile TBMM Hukumeti arasinda yapilacak antlasmaya esas olacak ve Brest Litovsk Antlasmasi na dayanan bazi hususlari tespit etmis ve boylece 20 Agustos 1920 tarihinde iki hukumet arasinda olumlu gorusmeler baslamisti AntlasmaSovyet Rusya Disisleri Komiseri Georgiy Cicerin in Kafkasya da Turkiye ye ait bazi bolgelerin Ermenistan a verilmesini istemesi uzerine antlasmanin imzalanmasindan vazgecilmisti Bunun uzerine Eylul 1920 de Dogu Cephesi nde taarruza gecen Kazim Karabekir komutasindaki 15 kolordu Misak i Milli sinirlari icinde olan Sarikamis Kars Ardahan Artvin Batum ve Igdir i geri alip Gumru yu de isgal edince baris gorusmeleri 22 Kasim 1920 tarihinde Gumru de basladi Ermenistan Tasnak Hukumeti ile Turkiye arasinda imzalanan bu antlasma ile dogudaki harekat sona erdi Kars sancaginin butunu antlasma oncesi Ermenistan in elinde bulunan Tuzluca kazasi Turkiye topraklarina katildi Antlasmanin 10 maddesiyle Ermenistan Dogu Anadolu da bir miktar topragin Ermenilere verilmesini ongoren Sevr Antlasmasi ni tanimadigini kabul etti Turkiye sinirlari icinde Ermenilerin cogunlukta bulundugu hicbir bolge olmadigi kabul edildi Erzurum Baku Demiryolu acildi Turkiye Sovyet Rusya arasinda dogrudan baglanti bu yolla saglanarak Turkiye nin bu devletten yardim almasi kolaylasti Turk kuvvetleri dogudan emin bir sekilde guney ve batida savasma olanagi buldular Antlasmanin imzalanmasindan bir gun sonra Ermenistan Bolsevik Kizil Ordu nun denetimine girince burada bir Sovyet Hukumeti kuruldugu icin Gumru Antlasmasi onaylanamadi Bunun yerine Moskova Antlasmasi ve Kars Antlasmasi imzalanarak yururluge girdi OnemiAntlasma TBMM nin uluslararasi alandaki ilk askeri ve siyasi basarisi olup imzaladigi ilk antlasmadir TBMM yi ve Misak i Milli yi taniyan ilk yabanci devlet Ermenistan oldu Dogu Cephesi ndeki catismalar buyuk olcude sona erdi Ermenilerden alinan silah ve Dogu Cephesi ndeki askerlerin bir kismi Bati Cephesi ne gonderildi Kaynakca