Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gine ve Yeşil Burun’un Bağımsızlığı için Afrika Partisi (Portekizcesi: Partido Africano da Independência da Guiné e Cabo Verde) veya PAIGC, Gine-Bissau’yu 1973 yılındaki bağımsızlığından 1990’lı yılların sonuna dek yöneten ve 2004 yılından 2005 yılına kadar iktidarda olan siyasi parti. Parti, halihazırda Ulusal Halk Meclisinde çoğunluğa sahiptir. 2007 yılında iktidardaki koalisyonun bir parçası olmuş, 2008 yılında görevden ayrılana kadar PAIGC üyesi Martinho Ndafa Kabi, başbakan olarak görev yapmıştır.
PAIGC | |
|---|---|
 | |
| Genel başkan | Carlos Gomes Júnior |
| Kurucu | Amilcar Cabral Luis Cabral |
| Kuruluş tarihi | 19 Eylül 1956 |
| İdeoloji | Sosyal demokrasi Demokratik sosyalizm Sol milliyetçilik Afrika milliyetçiliği Tarihsel: Marksizm-Leninizm |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol ve sol Tarihsel: Aşırı sol |
| Uluslararası üyelik | Sosyalist Enternasyonal |
67 / 100 | |
| İnternet sitesi | |
| Gine-Bissau | |
Tarihi
Bağımsızlık mücadelesi
Parti, 19 Eylül 1956 tarihinde Portekiz sömürgesi olan Portekiz Ginesi’nde Amilcar Cabral ve kardeşi Luis Cabral tarafından kuruldu. Parti, Gine ve Yeşil Burun’un Portekiz’den bağımsızlığını savunmaktaydı.
1950’li yıllarda Portekiz Ginesi, Portekiz’in Afrika kıtasındaki en az gelişmiş sömürgesiydi. Konumu gereği Portekiz’in Angola ve Mozambik’deki sömürge toprakları için sıçrama noktası oluşturuyordu.
1959 yılında meydana gelen Pijiguiti Katliamı özellikle işçilerin ve halkın PAIGC örgütünü desteklemelerine yol açacaktır. Olayda eylem yapan liman işçilerine Portekiz askerlerince ateş açılacak ve 50 işçi hayatını kaybedecektir. Portekiz buna rağmen örgütü ciddiye almayacak ve bastırmaya bile çalışmayacaktır.
1961 yılında Mozambik’deki FRELIMO, Angola’daki MPLA ve Gine-Bissau’daki PAIGC Portekiz’e karşı yürüttükleri bağımsızlık mücadelelerini koordine edebilme için Portekiz Sömürgelerindeki Ulusal Örgütler Konferansı'nı (Portekizce: Conferência das Organizações Nacionalistas das Colónias Portuguesas) kurarlar.
İlk başta Portekiz’in ülkeden çıkmasını barışçıl yollarla savunan PAIGC, Portekiz rejiminin giderek silahlı kuvvetler başvurmasıyla beraber silahlı eylemlere başlayacaktır.
Portekiz’e karşı silahlı mücadele Mart 1962’de Praia’da başlayacak, eylemler çoğunlukla Yeşil Burun Adaları'ndan çok Gine’de yoğunlaşacaktır. Yeşil Burun’da PAIGC yeraltında örgütlenirken askeri saldırılarla zayiat alan örgüt bir süre sadece sabotaj eylemleri yapacaktır.
1963 Ocak ayında Amilcar Cabral, Portekiz’e savaş ilan edecek ve Tite Askeri Üssü'ne saldıracaktır. Kuzey bölgelerde yoğun çatışmalar yaşanır.
Sürmekte olan Soğuk Savaş döneminde PAIGC gerillaları, Sovyetler Birliği ve Küba’dan askeri silah ve cephane desteği alacak, bu ülkelere eğitim için gerilla gönderecektir.
İlk parti kongresi Şubat 1964'te kurtarılmış Cassaca kentinde yapılır. Bu kongrede PAIGC örgütünün siyasi ve askeri kanadı yeniden değerlendirilir ve örgütlenir. Gerilla kuvvetlerini desteklemek için yeni bir ordu (Halkın Devrimci Silahlı Kuvvetleri FARP) kurulmasına karar verilir.
Savaş boyunca Portekiz Ordusu oldukça başarısız olur. Uzun süre PAIGC ciddiye alınmaz, birlikler Angola ve Mozambik’teki çatışma bölgelerine kaydırılır. Durumun ciddiyetini anlamaya başlayınca ise iş işten geçmiştir.
1966 yılında Amilcar Cabral, Havana Küba’da yapılan Tricontinental Konferansı'na katılacak ve Küba lideri Fidel Castro üzerinde olumlu bir etki bırakacak, bu sayede Küba, PAIGC örgütüne bağımsızlık mücadelesi için askeri danışman, doktor, teknisyen ve mühimmat yardımı yapacaktır. Gine-Bissau’ya gönderilen Küba delegasyonunun başında Kübalı ünlü devrimci Victor Dreke bulunur.
1967 yılına gelindiğinde PAIGC Portekiz kışla ve karakollarına yüzlerce saldırı düzenlemiş ve ülkenin üçte ikisine hakim olmuş konumdadır. Ertesi yıl Portekiz, yeni atanan General António de Spínola önderliğinde yeni bir saldırı başlatır. Spínola, gerillaların halk desteğini kırmak için büyük bir inşa süreci başlatır; okullar, hastaneler ve yolların yapımına girişir.
Portekiz Ordusu, ABD’nin Vietnam’da kullandığı napalm ve biyolojik silahları kullanmaya başlar. Spínola’nın uyguladığı taktiklerle Portekiz Ordusu ilerlemeye başlayacaksa da PAIGC, Sovyetler Birliği ve Küba’dan aldığı yeni silahların yardımıyla saldırılara kısa sürede yanıt üretecektir. Örgütün, İlyuşin İl-14 bombardıman uçakları bile bulunmaktadır.
Ocak 1973'te örgüte büyük bir darbe indirilir ve lideri Amilcar Cabral, Portekiz gizli servisince öldürülür. Her şeye rağmen 24 Eylül 1973'te tek taraflı olarak ilan edilen bağımsızlık Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda 93-7 oyla kabul edilir ve Portekiz’in ülkedeki silahlı varlığı yasa dışı ilan edilir.
Portekiz Ordusu askeri olarak ayakta olsa da Lizbon’daki António de Oliveira Salazar rejimi sömürge savaşları sonucunda iflasın eşiğini gelen ekonomik yapı, rejimden memnuniyetsizliğini dile getiren sol kamuoyu ve düşük rütbeli subaylar ile sıradan askerlerin müdahalesi sonucu Karanfil Devrimi sonucu devrilecektir. Geçiş döneminde en güçlü siyasi özne olan Portekiz Komünist Partisi'nin sömürgelerle ilgili politikası olan koşulsuz bağımsızlık verilmesi Angola, Mozambik ve Gine-Bissau’da uygulanacak ve 10 Eylül'de bağımsızlığını kazanan Gine-Bissau’nun ilk Devlet Başkanı Amilcar’ın kardeşi Luis Cabral olacaktır.
11 yıllık savaşın sonunda ülkede bulunan 35000 Portekiz askerinden 1875'i, PAIGC örgütünün ise 10000 askerinden 6000'i hayatını kaybedecektir.
Bağımsızlıktan sonra
Bağımsızlığın kazanılmasından sonra iktidara PAIGC geçecektir. Devlet Başkanı Luis Cabral olacaktır. PAIGC, Gine-Bissau ve Yeşil Burun'un birliğinden yana olsa da birlik, 1980 yılında bozulacaktır. 1980 yılında Yeşil Burunlu olan Cabral’a yapılan askeri darbe sonucu, iktidarı João Bernardo "Nino" Vieira alacaktır. Bu gelişme üzerine partinin Yeşil Burun örgütü ayrı bir parti olarak ayrılacaktır. 1991 yılında ilk çok partili seçimler yapılacak, PAIGC oyların %46’sını alarak birinci parti olacaktır.
Ülkede 1998 Haziran ayında başlayan iç savaş, 1999 Mayıs'ında Vieira’nın devrilmesiyle sonuçlanır. Parti Kongresinde ise Vieira “savaş çıkartmak için kışkırtıcılık” suçundan partiden atılır ve yerine eski başbakanlardan Manuel Saturnino da Costa getirilir. İktidardaki askerî cuntanın onayıyla devlet başkanlığı için aday olan PAIGC üyesi Francisco Benante Devlet Başkanı seçilir. Kasım ayında yapılan parlamento seçimlerinde ise PAIGC yine birinci parti olur.
Parti 2004 Mayıs ayında yapılan seçimlerde %31 oyla birinci parti olur ve iktidardan devrildiği 1999 yılından itibaren ilk kez hükûmete gelir. Parti lideri, Carlos Gomes Júnior Başbakan olur. 2005 yılında yapılan devlet başkanlığı seçimlerinde ise PAIGC adayı, sürgünden dönen Vieira karşısında tutunamaz ve Vieira yeniden Devlet Başkanı seçilir. Seçildikten sonra Gomes’i görevden alır ve PAIGC içinde kendisi lehine muhalefet yapan Aristides Gomes’i başbakanlık görevine getirir.
2007 yılında ise güvenoyu alamayan Aristides, görevden alınınca PAIGC’in de aralarında bulunduğu koalisyon başa gelir ve PAIGC liderlerinden Martinho Ndafa Kabi Başbakan olur. Kabi ile partisi arasındaki çelişkiler 2008 yılında su yüzüne çıkar ve parti desteğini çekince Kabi görevi bırakmak zorunda kalır.
İdeoloji
Gine ve Yeşil Burun'un bağımsızlığını sağlamayı amaçlayan PAIGC, Marksist-Leninist bir ulusal kurtuluş hareketi olarak kurulmuştur. Portekiz'in bölgeden çekilmesiyle birlikte yönetime geçerek ülke ekonomisini tarım üzerine inşa etmiş ve herkesin eğitime erişebilmesi için önemli adımlar atmıştır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından diğer birçok siyasi parti gibi ideolojik değişime uğramış, sosyal demokrasi ve demokratik sosyalizme yönelmiştir. Afrika ülkeleri arasındaki ilişkilerin geliştirilmesini savunan PAIGC, aynı zamanda milliyetçi bir duruş sergilemektedir.
PAIGC, uluslararası alanda Sosyalist Enternasyonal'in bir üyesidir.
Kaynakça
- ^ Brockman, Norbert, An African Biographical Dictionary, 1994, s. 73
- ^ Jihan El Tahri (2007) Cuba! Africa! Revolution!. BBC Television
- ^ (PDF). 9 Ocak 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2009.
- ^ Kendisi de askeri bir darbeyle başa geçen PAIGC üyesi Vieira Genelkurmay Başkanı'nın öldürülmesinden sorumlu tutularak ordu birliklerine bağlı güçler tarafından konutunda 2 Mart 2009 günü öldürülür.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gine ve Yesil Burun un Bagimsizligi icin Afrika Partisi Portekizcesi Partido Africano da Independencia da Guine e Cabo Verde veya PAIGC Gine Bissau yu 1973 yilindaki bagimsizligindan 1990 li yillarin sonuna dek yoneten ve 2004 yilindan 2005 yilina kadar iktidarda olan siyasi parti Parti halihazirda Ulusal Halk Meclisinde cogunluga sahiptir 2007 yilinda iktidardaki koalisyonun bir parcasi olmus 2008 yilinda gorevden ayrilana kadar PAIGC uyesi Martinho Ndafa Kabi basbakan olarak gorev yapmistir PAIGCGenel baskanCarlos Gomes JuniorKurucuAmilcar Cabral Luis CabralKurulus tarihi19 Eylul 1956IdeolojiSosyal demokrasi Demokratik sosyalizm Sol milliyetcilik Afrika milliyetciligi Tarihsel Marksizm LeninizmSiyasi pozisyonMerkez sol ve sol Tarihsel Asiri solUluslararasi uyelikSosyalist Enternasyonal67 100Internet sitesihttp www paigc orgGine BissauTarihiBagimsizlik mucadelesi Parti 19 Eylul 1956 tarihinde Portekiz somurgesi olan Portekiz Ginesi nde Amilcar Cabral ve kardesi Luis Cabral tarafindan kuruldu Parti Gine ve Yesil Burun un Portekiz den bagimsizligini savunmaktaydi 1950 li yillarda Portekiz Ginesi Portekiz in Afrika kitasindaki en az gelismis somurgesiydi Konumu geregi Portekiz in Angola ve Mozambik deki somurge topraklari icin sicrama noktasi olusturuyordu 1959 yilinda meydana gelen Pijiguiti Katliami ozellikle iscilerin ve halkin PAIGC orgutunu desteklemelerine yol acacaktir Olayda eylem yapan liman iscilerine Portekiz askerlerince ates acilacak ve 50 isci hayatini kaybedecektir Portekiz buna ragmen orgutu ciddiye almayacak ve bastirmaya bile calismayacaktir 1961 yilinda Mozambik deki FRELIMO Angola daki MPLA ve Gine Bissau daki PAIGC Portekiz e karsi yuruttukleri bagimsizlik mucadelelerini koordine edebilme icin Portekiz Somurgelerindeki Ulusal Orgutler Konferansi ni Portekizce Conferencia das Organizacoes Nacionalistas das Colonias Portuguesas kurarlar Ilk basta Portekiz in ulkeden cikmasini bariscil yollarla savunan PAIGC Portekiz rejiminin giderek silahli kuvvetler basvurmasiyla beraber silahli eylemlere baslayacaktir Portekiz e karsi silahli mucadele Mart 1962 de Praia da baslayacak eylemler cogunlukla Yesil Burun Adalari ndan cok Gine de yogunlasacaktir Yesil Burun da PAIGC yeraltinda orgutlenirken askeri saldirilarla zayiat alan orgut bir sure sadece sabotaj eylemleri yapacaktir 1963 Ocak ayinda Amilcar Cabral Portekiz e savas ilan edecek ve Tite Askeri Ussu ne saldiracaktir Kuzey bolgelerde yogun catismalar yasanir Surmekte olan Soguk Savas doneminde PAIGC gerillalari Sovyetler Birligi ve Kuba dan askeri silah ve cephane destegi alacak bu ulkelere egitim icin gerilla gonderecektir Ilk parti kongresi Subat 1964 te kurtarilmis Cassaca kentinde yapilir Bu kongrede PAIGC orgutunun siyasi ve askeri kanadi yeniden degerlendirilir ve orgutlenir Gerilla kuvvetlerini desteklemek icin yeni bir ordu Halkin Devrimci Silahli Kuvvetleri FARP kurulmasina karar verilir Savas boyunca Portekiz Ordusu oldukca basarisiz olur Uzun sure PAIGC ciddiye alinmaz birlikler Angola ve Mozambik teki catisma bolgelerine kaydirilir Durumun ciddiyetini anlamaya baslayinca ise is isten gecmistir 1966 yilinda Amilcar Cabral Havana Kuba da yapilan Tricontinental Konferansi na katilacak ve Kuba lideri Fidel Castro uzerinde olumlu bir etki birakacak bu sayede Kuba PAIGC orgutune bagimsizlik mucadelesi icin askeri danisman doktor teknisyen ve muhimmat yardimi yapacaktir Gine Bissau ya gonderilen Kuba delegasyonunun basinda Kubali unlu devrimci Victor Dreke bulunur 1967 yilina gelindiginde PAIGC Portekiz kisla ve karakollarina yuzlerce saldiri duzenlemis ve ulkenin ucte ikisine hakim olmus konumdadir Ertesi yil Portekiz yeni atanan General Antonio de Spinola onderliginde yeni bir saldiri baslatir Spinola gerillalarin halk destegini kirmak icin buyuk bir insa sureci baslatir okullar hastaneler ve yollarin yapimina girisir Portekiz Ordusu ABD nin Vietnam da kullandigi napalm ve biyolojik silahlari kullanmaya baslar Spinola nin uyguladigi taktiklerle Portekiz Ordusu ilerlemeye baslayacaksa da PAIGC Sovyetler Birligi ve Kuba dan aldigi yeni silahlarin yardimiyla saldirilara kisa surede yanit uretecektir Orgutun Ilyusin Il 14 bombardiman ucaklari bile bulunmaktadir Ocak 1973 te orgute buyuk bir darbe indirilir ve lideri Amilcar Cabral Portekiz gizli servisince oldurulur Her seye ragmen 24 Eylul 1973 te tek tarafli olarak ilan edilen bagimsizlik Birlesmis Milletler Genel Kurulunda 93 7 oyla kabul edilir ve Portekiz in ulkedeki silahli varligi yasa disi ilan edilir Portekiz Ordusu askeri olarak ayakta olsa da Lizbon daki Antonio de Oliveira Salazar rejimi somurge savaslari sonucunda iflasin esigini gelen ekonomik yapi rejimden memnuniyetsizligini dile getiren sol kamuoyu ve dusuk rutbeli subaylar ile siradan askerlerin mudahalesi sonucu Karanfil Devrimi sonucu devrilecektir Gecis doneminde en guclu siyasi ozne olan Portekiz Komunist Partisi nin somurgelerle ilgili politikasi olan kosulsuz bagimsizlik verilmesi Angola Mozambik ve Gine Bissau da uygulanacak ve 10 Eylul de bagimsizligini kazanan Gine Bissau nun ilk Devlet Baskani Amilcar in kardesi Luis Cabral olacaktir 11 yillik savasin sonunda ulkede bulunan 35000 Portekiz askerinden 1875 i PAIGC orgutunun ise 10000 askerinden 6000 i hayatini kaybedecektir Bagimsizliktan sonra Bagimsizligin kazanilmasindan sonra iktidara PAIGC gececektir Devlet Baskani Luis Cabral olacaktir PAIGC Gine Bissau ve Yesil Burun un birliginden yana olsa da birlik 1980 yilinda bozulacaktir 1980 yilinda Yesil Burunlu olan Cabral a yapilan askeri darbe sonucu iktidari Joao Bernardo Nino Vieira alacaktir Bu gelisme uzerine partinin Yesil Burun orgutu ayri bir parti olarak ayrilacaktir 1991 yilinda ilk cok partili secimler yapilacak PAIGC oylarin 46 sini alarak birinci parti olacaktir Ulkede 1998 Haziran ayinda baslayan ic savas 1999 Mayis inda Vieira nin devrilmesiyle sonuclanir Parti Kongresinde ise Vieira savas cikartmak icin kiskirticilik sucundan partiden atilir ve yerine eski basbakanlardan Manuel Saturnino da Costa getirilir Iktidardaki askeri cuntanin onayiyla devlet baskanligi icin aday olan PAIGC uyesi Francisco Benante Devlet Baskani secilir Kasim ayinda yapilan parlamento secimlerinde ise PAIGC yine birinci parti olur Parti 2004 Mayis ayinda yapilan secimlerde 31 oyla birinci parti olur ve iktidardan devrildigi 1999 yilindan itibaren ilk kez hukumete gelir Parti lideri Carlos Gomes Junior Basbakan olur 2005 yilinda yapilan devlet baskanligi secimlerinde ise PAIGC adayi surgunden donen Vieira karsisinda tutunamaz ve Vieira yeniden Devlet Baskani secilir Secildikten sonra Gomes i gorevden alir ve PAIGC icinde kendisi lehine muhalefet yapan Aristides Gomes i basbakanlik gorevine getirir 2007 yilinda ise guvenoyu alamayan Aristides gorevden alininca PAIGC in de aralarinda bulundugu koalisyon basa gelir ve PAIGC liderlerinden Martinho Ndafa Kabi Basbakan olur Kabi ile partisi arasindaki celiskiler 2008 yilinda su yuzune cikar ve parti destegini cekince Kabi gorevi birakmak zorunda kalir IdeolojiGine ve Yesil Burun un bagimsizligini saglamayi amaclayan PAIGC Marksist Leninist bir ulusal kurtulus hareketi olarak kurulmustur Portekiz in bolgeden cekilmesiyle birlikte yonetime gecerek ulke ekonomisini tarim uzerine insa etmis ve herkesin egitime erisebilmesi icin onemli adimlar atmistir Sovyetler Birligi nin dagilmasinin ardindan diger bircok siyasi parti gibi ideolojik degisime ugramis sosyal demokrasi ve demokratik sosyalizme yonelmistir Afrika ulkeleri arasindaki iliskilerin gelistirilmesini savunan PAIGC ayni zamanda milliyetci bir durus sergilemektedir PAIGC uluslararasi alanda Sosyalist Enternasyonal in bir uyesidir Kaynakca Brockman Norbert An African Biographical Dictionary 1994 s 73 Jihan El Tahri 2007 Cuba Africa Revolution BBC Television PDF 9 Ocak 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Mart 2009 Kendisi de askeri bir darbeyle basa gecen PAIGC uyesi Vieira Genelkurmay Baskani nin oldurulmesinden sorumlu tutularak ordu birliklerine bagli gucler tarafindan konutunda 2 Mart 2009 gunu oldurulur