Mario Augusto Bunge ˈ b ʊ ŋ ɡ eɪ ispanyolca telaffuz ˈbuŋxe 21 Eylül 1919 24 şubat 2020 Arjantinli Kanadalı fi

Mario Augusto Bunge ( ; İspanyolca telaffuz: ; 21 Eylül 1919 – 24 Şubat 2020), Arjantinli-Kanadalı filozof ve fizikçidir. Felsefi yazıları bilimsel gerçekçilik, sistemcilik, materyalizm, aciliyetçilik ve diğer ilkeleri birleştirdi.

Mario Bunge
2007'de Bunge
Doğumu	21 Eylül 1919(1919-09-21) Buenos Aires, Arjantin
Ölümü	24 Şubat 2020 (100 yaşında) Montreal, Québec, Kanada
Alma mater	(PhD, 1952)
Bölgesi	Batı felsefesi
Okulu	Analitik felsefe Bilimsel gerçekçilik Belirimcilik
İlgi alanları	Bilim felsefesi Fizik felsefesi Sözdebilim
Etkilendikleri , Friedrich Engels, David Hilbert, , , Robert K. Merton, , Bertrand Russell, ^:113Ludwig von Bertalanffy,Domingo Faustino Sarmiento

Bunge, "kesin felsefe"nin savunucusuydu^:211ve varoluşçu, hermenötik, fenomenolojik felsefe ve postmodernizm eleştirmeniydi.^:172 Popüler olarak karşı görüşleri ile biliniyordu.

Yaşamı

Bunge, 21 Eylül 1919'da , Buenos Aires, Arjantin'de doğdu.^:1Annesi Marie Herminie Müser, Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasından hemen önce Almanya'yı terk eden bir Alman hemşireydi.^:1–2 Yine Alman kökenli olan babası Augusto Bunge, Arjantinli bir doktor ve sosyalist siyasetçiydi.^:1–2Çiftin tek çocuğu olan Mario, herhangi bir din eğitimi almadan büyüdü ve Buenos Aires'in varoşlarında mutlu ve ilham verici bir çocukluk geçirdi.^:1–22

Bunge'ın Carlos F. ve Mario AJ (eski karısı Julia ile) ve Eric R. ve Silvia A adında 4 çocuğu vardı. 60 yılı aşkın eşi Arjantinli matematikçi Marta Cavallo ile birlikteydi.^:5 Mario, 1966'dan beri Marta ile Montreal'de, diğer ülkelerde bir yıllık izinli izinlerle yaşadı.^:413

Kariyeri ve çalışmaları

Bunge, çalışmalarına başladı ve fiziko-matematik bilimlerinde doktora derecesi ile mezun oldu. 1956–1966 yılları arasında önce La Plata'da, ardından Buenos Aires Üniversitesinde teorik fizik ve felsefe profesörüydü. Uluslararası ilk çıkışı Şili, Santiago'daki 1956 Inter-Amerikan Felsefe Kongresi'ndeydi. Orada özellikle Bunge'yi kongrenin yıldızı olarak nitelendiren Willard Van Orman Quine tarafından fark edildi. 90 yaşında emekli olana kadar, 1966'dan beri bulunduğu Montreal'deki McGill Üniversitesi'nde Frothingham Mantık ve Metafizik Profesörüydü.

Bunge'nin 2016 tarihli anıları, Between Two Worlds: Memoirs of a Philosopher-Scientist'e ilişkin bir incelemede, James Alcock, Bunge'de "hayatını gerçek, bilim ve adaletle ilgili güçlü ilkelerin rehberliğinde yaşamış, son derece kendine güvenen bir adam" gördü.

Eylül 2019'da yüzüncü yıl oldu. Bu olayı kutlamak için uluslararası bir akademisyen koleksiyonunun makalelerini içeren bir yayınlandı. 24 Şubat 2020'de Kanada'nın Montreal kentinde 100 yaşında öldü.

Siyasi görüşleri

Bunge, kendisini John Stuart Mill ve José Ingenieros geleneğinde solcu bir liberal ve demokratik sosyalist olarak tanımladı.^:345–347Birleşmiş Milletler'de demokratik reformu ve daha hesap verebilir bir uluslararası siyasi sistemin yaratılmasını savunan bir örgüt olan Birleşmiş Milletler Parlamenterler Meclisi Kurma Kampanyası'nın destekçisiydi.

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bunge, Mario (2016). Between Two Worlds: Memoirs of a Philosopher-Scientist. Springer Biographies. Berlin; New York: Springer-Verlag. doi:10.1007/978-3-319-29251-9. ISBN . OCLC 950889848.
^ Bunge said that he "taught [himself] philosophy between 1936 and 1956" while he was a regular physics student (between 1938 and 1944), studying nuclear physics under Guido Beck (see: Mario Bunge, "Philosophy of Science and Technology: A Personal Report", Contemporary Philosophy, Volume 8: Philosophy of Latin America, pp. 245–272, edited by Guttorm Fløistad Kluwer).
^ Mario Bunge: a Centenary Festschrift. Cham: Springer-Verlag. 2019. doi:10.1007/978-3-030-16673-1. ISBN . OCLC 1109956992.
^ ^a ^b ^c . John Simon Guggenheim Memorial Foundation. 22 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2010.
^ Matthews, Michael R. (July–August 2020). "Mario Bunge: Physicist, Philosopher, Champion of Science, Citizen of the World (1919–2020)". . 44 (4). Amherst, NY: . ss. 7-8.
^ . McGill Reporter. 8 Kasım 2007. 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2010. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
^ . University of Ottawa. 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2010.
^ Alcock (2017). "The Scientist and the Philosopher". . 41 (2): 58-61.
^ "Science, Philosophy, and a Lifetime of Reason: A Mario Bunge Festschrift". . 44 (1). Amherst, New York: . January–February 2020. s. 9. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
^ "Fallece a los cien años el filósofo argentino Mario Bunge". (İspanyolca). 25 Şubat 2020. 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.
^ "Muere a los 100 años el físico y filósofo argentino Mario Bunge". (İspanyolca). 25 Şubat 2020. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.
^ Matthews, Michael R., (Ed.) (2019). "Ethical politics and political ethics II: on socialism through integral democracy". Mario Bunge: A Centenary Festschrift. Cham: Springer-Verlag. ss. 513-534. doi:10.1007/978-3-030-16673-1_29. ISBN . OCLC 1109956992. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
^ "Overview: Professors". Campaign for a UN Parliamentary Assembly (İngilizce). 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2018.

[Bunge2016-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bunge, Mario (2016). Between Two Worlds: Memoirs of a Philosopher-Scientist. Springer Biographies. Berlin; New York: Springer-Verlag. doi:10.1007/978-3-319-29251-9. ISBN . OCLC 950889848.

[2] Bunge said that he "taught [himself] philosophy between 1936 and 1956" while he was a regular physics student (between 1938 and 1944), studying nuclear physics under Guido Beck (see: Mario Bunge, "Philosophy of Science and Technology: A Personal Report", Contemporary Philosophy, Volume 8: Philosophy of Latin America, pp. 245–272, edited by Guttorm Fløistad Kluwer).

[Festschrift_2019-3] Mario Bunge: a Centenary Festschrift. Cham: Springer-Verlag. 2019. doi:10.1007/978-3-030-16673-1. ISBN . OCLC 1109956992.

[GF-4] . John Simon Guggenheim Memorial Foundation. 22 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2010.

[SI-5] Matthews, Michael R. (July–August 2020). "Mario Bunge: Physicist, Philosopher, Champion of Science, Citizen of the World (1919–2020)". . 44 (4). Amherst, NY: . ss. 7-8.

[MG-6] . McGill Reporter. 8 Kasım 2007. 13 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2010. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()

[UO-7] . University of Ottawa. 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2010.

[Alcock-8] Alcock (2017). "The Scientist and the Philosopher". . 41 (2): 58-61.

[9] "Science, Philosophy, and a Lifetime of Reason: A Mario Bunge Festschrift". . 44 (1). Amherst, New York: . January–February 2020. s. 9. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()

[10] "Fallece a los cien años el filósofo argentino Mario Bunge". (İspanyolca). 25 Şubat 2020. 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.

[11] "Muere a los 100 años el físico y filósofo argentino Mario Bunge". (İspanyolca). 25 Şubat 2020. 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.

[12] Matthews, Michael R., (Ed.) (2019). "Ethical politics and political ethics II: on socialism through integral democracy". Mario Bunge: A Centenary Festschrift. Cham: Springer-Verlag. ss. 513-534. doi:10.1007/978-3-030-16673-1_29. ISBN . OCLC 1109956992. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()

[13] "Overview: Professors". Campaign for a UN Parliamentary Assembly (İngilizce). 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Nisan 2018.