Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya sayfa İngilizce dilinden dilinden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. |
Weichselian buzullaşması,Avrupa'nın kuzey kesimlerindeki son buzul dönemini ve bununla ilişkili buzullaşmayı ifade eder. Alp bölgesinde, Würm buzuluna karşılık gelir. İskandinav Dağlarından yayılan ve Schleswig-Holstein'ın doğu kıyısına Branderbug yürüyüşü ve Kuzeybatı Rusya'ya kadar uzanan büyük bir buz tabakası (Fenno-İskandiya buz tabakası) ile karakterize edilir.
Kuzey Avrupa'da bunun en küçüğü buzul dönemlerinin arasında Pleistosen buzul çağı. Bu bölgedeki önceki sıcak dönem, Eemian buzullararası dönemiydi. Son soğuk dönem yaklaşık 115.000 yıl önce başladı ve 11.700 yıl önce sona erdi. Sonu Pleistosen döneminin sonuna ve Holosen'in başlangıcına karşılık gelir. Alman jeolog (1858-1944), Vistula'nın Almanca adını (Weichsel) kullanarak adlandırdı (Polish ) günümüz Polonya'sında kulanılır.
Dünyanın diğer yerlerinde adlandırma
Diğer bölgelerde Pleistosen'in Major Glacial 4'üne yerel bir isim verilir. Alp bölgesinde Würm buzullaşması, Büyük Britanya'da , İrlanda'da Midlandian buzullaşması ve Kuzey Amerika'da .
Buzullaşmanın gelişimi
Erken ve Orta Weichseliyen
Weichselian buzullaşmanın Fenoskandiyen Buz Sac büyük olasılıkla küçük bir dağ glaciation dışında büyüyen buz alanları ve buz kapaklar içinde İskandinav Dağları yer alır . İskandinav Dağlarının ilk buzullaşması, Atlantik Okyanusu'ndan ve yüksek rakımdaki dağlardan gelen nem ile mümkün olabilirdi. Belki de bu erken buzullaşmanın en iyi modern benzerleri, Andean Patagonia'nın buzul alanlarıdır.
, Son Buzul Maksimumundan önceki Weichselian'ın büyük bölümünde Norveç kıyılarının bazı kısımlarının muhtemelen buzul buzundan arınmış olduğunu öne sürüyor.
BP 38 ile 28 bin yılları arasında, Fennoscandia'da Ålesund interstadial adı verilen nispeten sıcak bir dönem yaşandı. Isınma aralıklarında Adını aldığı Ålesund onun varlığı ilk yerel fosil kayıtlarında kabul edildi Norveç'te.
Son Buzul Maksimum
Buz tabakasının Son Buzul Maksimum boyutuna kadar büyümesi Ålesund interstadial'dan sonra başladı.
Buz tabakasının büyümesine, İskandinav Dağları'ndan doğuya doğru İsveç ve Baltık Denizi'ne doğuya doğru göçü eşlik etti. Kuzey Avrupa'daki buz tabakaları, Son Buzul Maksimumundan önce büyüdükçe, Levhası, Barents Denizi'nde 24 ka BP'de (kiloannus veya Bin yıl Önce) büyüyen buz tabakası ve buz tabakası ile birleşti. Yaklaşık bin yıl sonra İngiliz Adaları. Bu noktada, Fennoscandian Buz Tabakası, daha büyük bir Avrasya buz tabakası kompleksinin bir parçasını oluşturdu - İrlanda'dan Novaya Zemlya'ya kadar uzanan bir alanı kaplayan bitişik bir buzul kütlesi.
Weichsel buz tabakasının merkezi kısımları, maksimum zaman zamanlarında soğuk temelli koşullara sahipti. Bu, kuzeydoğu İsveç ve kuzey Finlandiya gibi bölgelerde önceden var olan yer şekillerinin ve birikintilerinin buzul erozyonundan kurtulmuş olduğu ve şu anda özellikle olduğu anlamına gelir. Ayrıca, azami ölçüde zaman zaman, buz tabakası doğuya doğru nazikçe yokuş yukarı bir arazide sona erdi, yani nehirlerin buzul cephesine aktığı ve büyük buzul göllerin oluştuğu anlamına gelir.
Son Buzul Maksimum boyutuna ilk olarak Danimarka, Almanya ve Batı Polonya'da buz tabakasının güney sınırında BP 22 bin'e ulaşıldı. Doğu Polonya, Litvanya, Belarus ve Rusya'daki Pskov Oblast'ta, buz tabakası BP yaklaşık 19 bin olan maksimum genişliğine ulaştı. geri kalanında en büyük buzul ilerlemesi BP 17 bin oldu.
Genç kuraklıklara kadar bozulma
Buz marjı 22-17 bin BP Danimarka (Bornholm hariç) gerilemeye başladığında, Almanya, Polonya ve Belarus 16 bin BP buzsuzdu. Buz marjı daha sonra buz tabakası stabilize oluncaya kadar Younger Dryas'a kadar geri çekildi. Bu zamana kadar Götaland, Gotland, tüm Baltık devletleri ve Finlandiya'nın güneydoğu kıyılarının çoğu buzsuz bölgelere eklendi. Rusya'da, Ladoga Gölü, Onega Gölü, Kola Yarımadası'nın büyük bir kısmı ve Beyaz Deniz, Genç Dryas sırasında buzsuzdu. Genç Dryas'tan önce, parçalanma tekdüze değildi ve küçük buz tabakası yeniden ilerlemeleri, özellikle Götaland'dakiler olmak üzere bir dizi son morin sistemi oluşturarak meydana geldi.
Kaydırma sırasında, eriyik su çok sayıda esker ve kum oluşturdu. Kuzey-orta Småland'da ve eriyik suyunun güney Östergötland kısmında bir dizi kanyondan geçildi.
Genç kuraklık döneminde İsveç'teki küçük bir buzul , hiç bağlanmamış gibi göllere Mysis ve Salvelinus gibi tatlı su taksonlarını getiren doğal bir kilit sistemi oluşturduğu tahmin ediliyor. Bu soğuk su taksonlarının günümüzde hayatta kalması, onların oldukları anlamına gelir . Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; isimsiz ref içeriği olmalı (Bkz: )
Nihai bozulma
Buz marjı geri çekilmesi yeniden başladığında, buz tabakası İskandinav Dağlarında giderek yoğunlaştı (Rusya'ya 10.6 ka BP ve Finlandiya 10.1 ka BP'yi terk etmişti). Buz marjının daha da geri çekilmesi, buz tabakasının İskandinav Dağları'nın iki bölümünde yoğunlaşmasına neden oldu, biri Güney Norveç'te, diğeri ve Norveç'te. Bu iki merkez bir süreliğine bağlantılıydı. Bağlantı, çeşitli büyük ve kısa ömürlü oluşturan büyük bir drenaj bariyeri oluşturuyordu. Yaklaşık 10.1 bin yıl sonra bağlantı ortadan kalktı ve Güney Norveç buz tabakasının merkezi de yaklaşık bin yıl sonra kayboldu. Kuzey merkez birkaç yüz yıl daha kaldı, böylece BP 9.7 bin'e kadar doğu , Fennoscandian Buz Kağıdının son kalıntısına ev sahipliği yaptı. Buz tabakalarının İskandinav Dağları çekildi gibi bu buz tabakası, o kadar kullanabilecekleri farklı oldu büyüdü hangi buzullaşma merkezli eski dağa dönüş değildi buz kütlesi olarak gerisinde kalmıştır batıda konsantre.
Dağınık kalıntılara ayrılan buz tabakasının kaybolmadan önce mi yoksa tek bir buz kütlesi olarak tutarlılığını korurken mi küçüldüğünü bilmiyoruz. Sarek Dağları'nın doğusunda bir miktar buz kalırken, buz tabakasının bazı kısımlarının yüksek dağlarda geçici olarak hayatta kalması mümkündür. Sarek Dağları'nın doğusundaki kalıntılar, İsveç'in en kuzeyindeki nehirlerde çok sayıda buzul gölü fışkırmasına neden olan çeşitli geçici buzla kaplı göller oluşturdu.
İzostik ayar
Kaynatmayla satın alınan izostatik ayarlama, Baltık Denizi ve yakındaki diğer su kütlelerinin kıyı şeridi değişikliklerine yansır. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; isimsiz ref içeriği olmalı (Bkz: ) Baltık Denizi’ndeki yükselme en fazla Batı Bothnian Denizi’ndeki Yüksek Sahil’de görüldü . High Coast içinde, Skuleberget'teki 286 m yüksekliğindeki kalıntı kıyı şeridi, şu anda, buzul sonrası izostatik geri tepme ile yükseldiği bilinen en yüksek nokta.Skellefteå kıyısındaki Furuögrund'daki High Coast'un kuzeyinde, şu anda yaklaşık 9 değeriyle en yüksek yükselme oranlarına sahip alan yatıyor. aa / yıl. Buzul sonrası devam eden toparlanmanın, Bothnia Körfezi'nin Norra Kvarken boyunca bir güney körfezine ve kuzeydeki bir göle bölünmesiyle sonuçlandığı düşünülüyor. İzostatik geri tepme, Stockholm takımadaları gibi denizaltı ortak vadi manzarasını ortaya çıkardı.
Kaybolmadan bu yana Kandalaksha Körfezi'ndeki buzul sonrası toparlanma oranı değişti. Beyaz Deniz, körfezin güney kıyısı boyunca dünya okyanuslarına bağlandığından beri toplam 90 m yükselmiştir. 9.500-5.000 yıl öncesindeki artış oranı 9-13'tü aa / yıl . Atlantik döneminden önce yükselme oranı 5–5,5'e düşmüştü. mm / yıl, daha sonra 4 olan mevcut yükselme oranına gelmeden önce kısa bir süre yükseldi aa / yıl.
Yer altı suyu yeniden doldurma bölgesi deniz seviyesinin üzerine çıktığında gözenek basıncı arttıkça, İsveç'in batısında deniz seviyesinin üzerine çıkmanın bir dizi heyelan tetiklenmesine neden olduğu düşünülmektedir.
Weichselian'ın dizisi ve alt bölümleri
Yaklaşık 115.000 yıl önce ortalama sıcaklıklar önemli ölçüde düştü ve sıcağı seven ormanlık türler yerlerinden edildi. Ortalama sıcaklıklardaki bu önemli dönüm noktası, Eemian buzullararası döneminin sonunu ve Weichselian buzul aşamasının başlangıcını işaret ediyordu. Sıcaklık değişimine bağlı olarak üç bölüme ayrılmıştır: Weichselian Erken Buzul, Weichseliyen Yüksek Buzulu (ayrıca Weichselian Pleniglacial ) ve Weichselian Geç Buzulu. Weichselian döneminde, kuzey yarımkürede, Dansgaard-Oeschger olayları olarak adlandırılan, iklimde sık sık büyük farklılıklar vardı.
Weichsel Erken Buzul (115.000 - 60.000 BC) sırasıyla dört aşamaya ayrılmıştır:
- Odderade Interstadial (WF IV) - Polen spektrumları bir kuzey ormanını gösterir. Hızla çam ormanına geçen bir huş ağacı evresiyle başlar. Ayrıca karaçam ve ladin ile az sayıda kızılağaç görülüyor.
- Rederstall Stadial (ayrıca WF III) - Kuzey Almanya'da polen spektrumları çimenli bir tundrayı ve ardından çalılık tundrayı gösterir.
- Brörup Interstadial (ayrıca WF II) - Birkaç profil, Brörup Interstadial'in başlamasından kısa bir süre sonra kısa bir soğuma süresi gösteriyor, ancak bu tüm profillerde görünmüyor. Bu, bazı yazarların ilk sıcak dönemi Amersfoort Interstadial olarak ayırt etmesine yol açtı. Ancak o zamandan beri bu ilk ılık dönem ve soğuma aşaması Brörup Interstadial'a dahil edildi. Kuzey Orta Avrupa, huş ve çam ormanlarıyla doluydu. Brörup Interstadial, deniz izotop aşaması 5c ile tanımlanır.
- Herning Stadial (WF I olarak da adlandırılır) - Kuzeybatı Avrupa'nın büyük ölçüde ağaçsız olduğu ilk soğuk dönemdi. Deniz izotop aşaması 5d'ye karşılık gelir.
Weichselian Yüksek Buzulu'nda (57.000 - yaklaşık 15.000 MÖ) buz tabakası Kuzey Almanya'ya ilerledi. Bununla birlikte, bu dönemde birkaç interstadial belgelenmiştir.
- Buzullaşma ve buz tabakası Kuzey Almanya'ya doğru ilerler (Brandenburg Aşaması, Frankfurt Aşaması, Pomeranian Aşaması, Mecklenburg Aşaması).
- Denekamp Interstadial - Polen spektrumları çalılık tundra manzarasını gösterir.
- Hengelo Interstadial - Polenler sazları (Cyperaceae) ve geçici olarak çok sayıda cüce ağaç (Betula nana) gösterir.
- Moershoofd Interstadial - Polen spektrumları, yüksek oranda saz (Cyperaceae) içeren ağaçsız tundra bitki örtüsünü gösterir.
- Glinde Interstadial (WP IV) - Polen diyagramları ağaçsız, çalılık bir tundrayı gösterir.
- Ebersdorf Stadial (WP III) - Kuzey Almanya'da bu dönem polen içermeyen kumlarla karakterizedir.
- Oerel Interstadial (WP II) - Polen diyagramları, Kuzey Almanya'daki ağaçsız, çalılık bir tundraya işaret ediyor.
- Schalkholz Stadial (WP I) - İlk buz ilerlemesi şimdiden güney Baltık Denizi kıyısına ulaşmış olabilir. Polen içermeyen Schalkholz (Dithmarschen ilçesi) tipinde, kumlar büyük ölçüde bitki örtüsünden ari bir araziyi gösterir.
Kısa "Weichselian Geç Buzul" (12.500 - c. 10.000 M.Ö.) Weichselian Yüksek Buzulundan sonraki yavaş ısınma dönemiydi. Bununla birlikte, bazı soğuk olaylarla tekrar kesintiye uğradı.
- Daha Genç Dryas - Bu dönemde ağaç dışı polenlerin oranı, özellikle heliofitlerin oranı yeniden yükseldi.
- Allerød salınımı - Bu bölüme yine huş ağacı polenleri hakimdir.
- Eski Dryas - Bu soğuk dönem, ağaç polenlerinde azalma ile karakterizedir.
- Bølling salınımı - Dönem, ağaç huş polenlerinde hızlı bir artışla başlar.
- En Eski Dryas - Serin dönem, maksimum sayıda ağaç dışı polen ile karakterize edilir.
- Meiendorf Interstadial - Bu interstadial, cüce ağaçların (Betula nana), söğütlerin (Salix sp.), Kum dikenlerinin (Hippophae), ardıçların (Juniperus) ve sagebrush'un (Artemisia) polenlerinin artmasıyla karakterize edilir.
Bu soğuk dönemlerin sonuncusu olan Genç Dryas'ın ardından Weichselian Buzulu, 9.660 ± 40 civarında ani bir sıcaklık artışıyla sona erdi. M.Ö. Bu, şimdiki buzullararası dönemimiz Holosen'in başlangıcıydı .
Buz tabakasının çekilme aşağıdaki Weichselian Geç Buzul ifadelerdir dört aşamada ayrılır yukarıdaki alt bölümlere ek olarak: Alman Buzlu (Germaniglazial) (Almanya buzsuz olur), Danimarka Buzlu (Daniglazial) (Danimarka buzullaşır -ücretsiz), Gotland Buzulu (Gotiglazial) (Gotland buzsuz hale gelir) ve Finlandiya Buzulu (Finiglazial) (Finlandiya ve Norveç buzsuz hale gelir).
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Whittow, John (1984). Dictionary of Physical Geography. London: Penguin, 1984, p. 580. .
- ^ a b c "Glacial inception and Quaternary mountain glaciations in Fennoscandia". . 95–96: 99-112. 2002. doi:10.1016/s1040-6182(02)00031-9.
- ^ Mangerud (1981). "The Early and Middle Weichselian in Norway: a review". . 10 (4): 447-462. doi:10.1111/j.1502-3885.1981.tb00508.x.
- ^ Mangerud (1981). "A Middle Weichselain ice-free period in Western Norway: the Ålesund Interstadial". . 10 (4): 381-393. doi:10.1111/j.1502-3885.1981.tb00500.x.
- ^ a b Larsen (2016). "Causes of time-transgressive glacial maxima positions of the last Scandinavian Ice Sheet" (PDF). . 96 (2): 159-170. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2018. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Larsenetal2016" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Patton (2017). "Deglaciation of the Eurasian ice sheet complex". Quaternary Science Reviews. 169: 148-172. doi:10.1016/j.quascirev.2017.05.019.
- ^ Sarala (2005). "Weichselian stratigraphy, geomorphology and glacial dynamics in southern Finnish Lapland". . 77 (2): 71-104. doi:10.17741/bgsf/77.2.001.
- ^ a b c Stroeven (2016). "Deglaciation of Fennoscandia". Quaternary Science Reviews. 147: 91-121. doi:10.1016/j.quascirev.2015.09.016.
- ^ Olvmo (1992). "Glaciofluvial canyons and their relation to the Late Weiochselian deglaciation in Fennoscandia". . 36 (3): 343-363.
- ^ Regnéll (2019). "Tracing the last remnants of the Scandinavian Ice Sheet: Ice-dammed lakes and a catastrophic outburst flood in northern Sweden". Quaternary Science Reviews. 221: 105862. doi:10.1016/j.quascirev.2019.105862.
- ^ Berglund (2012). "The highest postglacial shore levels and glacio-isostatic uplift pattern in northern Sweden". . 94 (3): 321-337. doi:10.1111/j.1468-0459.2011.00443.x.
- ^ Davis (1999). "Investigations of Fennoscandian glacial isostatic adjustment using modern sealevel records". . 104 (B2): 2733-2747. doi:10.1029/1998jb900057.
- ^ Tikkanen (2002). "Late Weichselian and Holocene shore displacement history of the Baltic Sea in Finland". . 180 (1–2). 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2017.
- ^ Lidmar-Bergströrm (1995). "Relief and saprolites through time on the Baltic Shield". . 12 (1): 45-61. doi:10.1016/0169-555X(94)00076-4.
- ^ Helle, Knut, (Ed.) (2003). "The Scandinavian landscape and its resources". The Cambridge History of Scandinavia. Cambridge University Press. ss. 37.
- ^ Romanenko (2011). "The Postglacial Uplift of the Karelian Coast of the White Sea according to Radiocarbon and Diatom Analyses of LacustrineBoggy Deposits of Kindo Peninsula". Doklady Earth Sciences. 442 (2): 544-548. doi:10.1134/S1028334X12020079.
- ^ Smith (2017). "Early Holocene coastal landslides linked to land uplift in western Sweden". . 99 (3): 288-311. doi:10.1080/04353676.2017.1329624.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Dodsonisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Schirmerisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Einführung in das Quartär. Das Zeitalter der Gletscher (Almanca), Berlin: Springer-Verlag, 1998
- T. Litt im Auftrag der Deutschen Stratigraphischen Kommission, (Ed.) (2007), Stratigraphische Begriffe für das Quartär des norddeutschen Vereisungsgebietes (Almanca), 56, No. 1/2, Stuttgart: E. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung (Nägele und Obermiller), doi:10.3285/eg.56.1-2.02, ISSN 0424-7116
- H. Liedtke & J. Marcinek: Physische Geographie Deutschlands, Justus Perthes Verlag, Gotha, 1995
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya sayfa Ingilizce dilinden dilinden kotu bir bicimde tercume edilmistir Sayfa makine cevirisi veya dilde yetkinligi bulunmayan bir cevirmen tarafindan olusturulmus olabilir Lutfen ceviriyi gelistirmek icin yardim edin Weichselian buzullasmasi Avrupa nin kuzey kesimlerindeki son buzul donemini ve bununla iliskili buzullasmayi ifade eder Alp bolgesinde Wurm buzuluna karsilik gelir Iskandinav Daglarindan yayilan ve Schleswig Holstein in dogu kiyisina Branderbug yuruyusu ve Kuzeybati Rusya ya kadar uzanan buyuk bir buz tabakasi Fenno Iskandiya buz tabakasi ile karakterize edilir Weichselian ve Wurm soguk donemlerinde Avrupa Kuzey Avrupa da bunun en kucugu buzul donemlerinin arasinda Pleistosen buzul cagi Bu bolgedeki onceki sicak donem Eemian buzullararasi donemiydi Son soguk donem yaklasik 115 000 yil once basladi ve 11 700 yil once sona erdi Sonu Pleistosen doneminin sonuna ve Holosen in baslangicina karsilik gelir Alman jeolog de 1858 1944 Vistula nin Almanca adini Weichsel kullanarak adlandirdi Polish gunumuz Polonya sinda kulanilir Dunyanin diger yerlerinde adlandirmaDiger bolgelerde Pleistosen in Major Glacial 4 une yerel bir isim verilir Alp bolgesinde Wurm buzullasmasi Buyuk Britanya da Irlanda da Midlandian buzullasmasi ve Kuzey Amerika da Buzullasmanin gelisimiErken ve Orta Weichseliyen Weichselian buzullasmanin Fenoskandiyen Buz Sac buyuk olasilikla kucuk bir dag glaciation disinda buyuyen buz alanlari ve buz kapaklar icinde Iskandinav Daglari yer alir Iskandinav Daglarinin ilk buzullasmasi Atlantik Okyanusu ndan ve yuksek rakimdaki daglardan gelen nem ile mumkun olabilirdi Belki de bu erken buzullasmanin en iyi modern benzerleri Andean Patagonia nin buzul alanlaridir Son Buzul Maksimumundan onceki Weichselian in buyuk bolumunde Norvec kiyilarinin bazi kisimlarinin muhtemelen buzul buzundan arinmis oldugunu one suruyor BP 38 ile 28 bin yillari arasinda Fennoscandia da Alesund interstadial adi verilen nispeten sicak bir donem yasandi Isinma araliklarinda Adini aldigi Alesund onun varligi ilk yerel fosil kayitlarinda kabul edildi Norvec te Son Buzul Maksimum Kiyi seridinin modern olduguna dikkat edin Weichselian da kiyi seridi deniz seviyesi daha dusuk oldugundan farkliydi Buz tabakasinin Son Buzul Maksimum boyutuna kadar buyumesi Alesund interstadial dan sonra basladi Buz tabakasinin buyumesine Iskandinav Daglari ndan doguya dogru Isvec ve Baltik Denizi ne doguya dogru gocu eslik etti Kuzey Avrupa daki buz tabakalari Son Buzul Maksimumundan once buyudukce Levhasi Barents Denizi nde 24 ka BP de kiloannus veya Bin yil Once buyuyen buz tabakasi ve buz tabakasi ile birlesti Yaklasik bin yil sonra Ingiliz Adalari Bu noktada Fennoscandian Buz Tabakasi daha buyuk bir Avrasya buz tabakasi kompleksinin bir parcasini olusturdu Irlanda dan Novaya Zemlya ya kadar uzanan bir alani kaplayan bitisik bir buzul kutlesi Weichsel buz tabakasinin merkezi kisimlari maksimum zaman zamanlarinda soguk temelli kosullara sahipti Bu kuzeydogu Isvec ve kuzey Finlandiya gibi bolgelerde onceden var olan yer sekillerinin ve birikintilerinin buzul erozyonundan kurtulmus oldugu ve su anda ozellikle oldugu anlamina gelir Ayrica azami olcude zaman zaman buz tabakasi doguya dogru nazikce yokus yukari bir arazide sona erdi yani nehirlerin buzul cephesine aktigi ve buyuk buzul gollerin olustugu anlamina gelir Son Buzul Maksimum boyutuna ilk olarak Danimarka Almanya ve Bati Polonya da buz tabakasinin guney sinirinda BP 22 bin e ulasildi Dogu Polonya Litvanya Belarus ve Rusya daki Pskov Oblast ta buz tabakasi BP yaklasik 19 bin olan maksimum genisligine ulasti geri kalaninda en buyuk buzul ilerlemesi BP 17 bin oldu Genc kurakliklara kadar bozulma Buz marji 22 17 bin BP Danimarka Bornholm haric gerilemeye basladiginda Almanya Polonya ve Belarus 16 bin BP buzsuzdu Buz marji daha sonra buz tabakasi stabilize oluncaya kadar Younger Dryas a kadar geri cekildi Bu zamana kadar Gotaland Gotland tum Baltik devletleri ve Finlandiya nin guneydogu kiyilarinin cogu buzsuz bolgelere eklendi Rusya da Ladoga Golu Onega Golu Kola Yarimadasi nin buyuk bir kismi ve Beyaz Deniz Genc Dryas sirasinda buzsuzdu Genc Dryas tan once parcalanma tekduze degildi ve kucuk buz tabakasi yeniden ilerlemeleri ozellikle Gotaland dakiler olmak uzere bir dizi son morin sistemi olusturarak meydana geldi Kaydirma sirasinda eriyik su cok sayida esker ve kum olusturdu Kuzey orta Smaland da ve eriyik suyunun guney Ostergotland kisminda bir dizi kanyondan gecildi Genc kuraklik doneminde Isvec teki kucuk bir buzul hic baglanmamis gibi gollere Mysis ve Salvelinus gibi tatli su taksonlarini getiren dogal bir kilit sistemi olusturdugu tahmin ediliyor Bu soguk su taksonlarinin gunumuzde hayatta kalmasi onlarin olduklari anlamina gelir Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi isimsiz ref icerigi olmali Bkz Kaynak gosterme Nihai bozulma Buz marji geri cekilmesi yeniden basladiginda buz tabakasi Iskandinav Daglarinda giderek yogunlasti Rusya ya 10 6 ka BP ve Finlandiya 10 1 ka BP yi terk etmisti Buz marjinin daha da geri cekilmesi buz tabakasinin Iskandinav Daglari nin iki bolumunde yogunlasmasina neden oldu biri Guney Norvec te digeri ve Norvec te Bu iki merkez bir sureligine baglantiliydi Baglanti cesitli buyuk ve kisa omurlu olusturan buyuk bir drenaj bariyeri olusturuyordu Yaklasik 10 1 bin yil sonra baglanti ortadan kalkti ve Guney Norvec buz tabakasinin merkezi de yaklasik bin yil sonra kayboldu Kuzey merkez birkac yuz yil daha kaldi boylece BP 9 7 bin e kadar dogu Fennoscandian Buz Kagidinin son kalintisina ev sahipligi yapti Buz tabakalarinin Iskandinav Daglari cekildi gibi bu buz tabakasi o kadar kullanabilecekleri farkli oldu buyudu hangi buzullasma merkezli eski daga donus degildi buz kutlesi olarak gerisinde kalmistir batida konsantre Daginik kalintilara ayrilan buz tabakasinin kaybolmadan once mi yoksa tek bir buz kutlesi olarak tutarliligini korurken mi kuculdugunu bilmiyoruz Sarek Daglari nin dogusunda bir miktar buz kalirken buz tabakasinin bazi kisimlarinin yuksek daglarda gecici olarak hayatta kalmasi mumkundur Sarek Daglari nin dogusundaki kalintilar Isvec in en kuzeyindeki nehirlerde cok sayida buzul golu fiskirmasina neden olan cesitli gecici buzla kapli goller olusturdu Izostik ayar Littorina Denizi nin haritasi BP yaklasik 7000 yildir Deniz seviyesinin yukselmesi nedeniyle Finlandiya nin daralan alanina dikkat edin Kaynatmayla satin alinan izostatik ayarlama Baltik Denizi ve yakindaki diger su kutlelerinin kiyi seridi degisikliklerine yansir Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi isimsiz ref icerigi olmali Bkz Kaynak gosterme Baltik Denizi ndeki yukselme en fazla Bati Bothnian Denizi ndeki Yuksek Sahil de goruldu High Coast icinde Skuleberget teki 286 m yuksekligindeki kalinti kiyi seridi su anda buzul sonrasi izostatik geri tepme ile yukseldigi bilinen en yuksek nokta Skelleftea kiyisindaki Furuogrund daki High Coast un kuzeyinde su anda yaklasik 9 degeriyle en yuksek yukselme oranlarina sahip alan yatiyor aa yil Buzul sonrasi devam eden toparlanmanin Bothnia Korfezi nin Norra Kvarken boyunca bir guney korfezine ve kuzeydeki bir gole bolunmesiyle sonuclandigi dusunuluyor Izostatik geri tepme Stockholm takimadalari gibi denizalti ortak vadi manzarasini ortaya cikardi Kaybolmadan bu yana Kandalaksha Korfezi ndeki buzul sonrasi toparlanma orani degisti Beyaz Deniz korfezin guney kiyisi boyunca dunya okyanuslarina baglandigindan beri toplam 90 m yukselmistir 9 500 5 000 yil oncesindeki artis orani 9 13 tu aa yil Atlantik doneminden once yukselme orani 5 5 5 e dusmustu mm yil daha sonra 4 olan mevcut yukselme oranina gelmeden once kisa bir sure yukseldi aa yil Yer alti suyu yeniden doldurma bolgesi deniz seviyesinin uzerine ciktiginda gozenek basinci arttikca Isvec in batisinda deniz seviyesinin uzerine cikmanin bir dizi heyelan tetiklenmesine neden oldugu dusunulmektedir Weichselian in dizisi ve alt bolumleriSon buzul maksimumundaki Dunya nin tasviri Ornek Thomas J Crowley tarafindan yeniden ziyaret 1 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde edilen buz devri karasal karbon degisiklikleri 1 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Global Biogeochemical Cycles Cilt 9 1995 s 377 389 Yaklasik 115 000 yil once ortalama sicakliklar onemli olcude dustu ve sicagi seven ormanlik turler yerlerinden edildi Ortalama sicakliklardaki bu onemli donum noktasi Eemian buzullararasi doneminin sonunu ve Weichselian buzul asamasinin baslangicini isaret ediyordu Sicaklik degisimine bagli olarak uc bolume ayrilmistir Weichselian Erken Buzul Weichseliyen Yuksek Buzulu ayrica Weichselian Pleniglacial ve Weichselian Gec Buzulu Weichselian doneminde kuzey yarimkurede Dansgaard Oeschger olaylari olarak adlandirilan iklimde sik sik buyuk farkliliklar vardi Weichsel Erken Buzul 115 000 60 000 BC sirasiyla dort asamaya ayrilmistir Odderade Interstadial WF IV Polen spektrumlari bir kuzey ormanini gosterir Hizla cam ormanina gecen bir hus agaci evresiyle baslar Ayrica karacam ve ladin ile az sayida kizilagac goruluyor Rederstall Stadial ayrica WF III Kuzey Almanya da polen spektrumlari cimenli bir tundrayi ve ardindan calilik tundrayi gosterir Brorup Interstadial ayrica WF II Birkac profil Brorup Interstadial in baslamasindan kisa bir sure sonra kisa bir soguma suresi gosteriyor ancak bu tum profillerde gorunmuyor Bu bazi yazarlarin ilk sicak donemi Amersfoort Interstadial olarak ayirt etmesine yol acti Ancak o zamandan beri bu ilk ilik donem ve soguma asamasi Brorup Interstadial a dahil edildi Kuzey Orta Avrupa hus ve cam ormanlariyla doluydu Brorup Interstadial deniz izotop asamasi 5c ile tanimlanir Herning Stadial WF I olarak da adlandirilir Kuzeybati Avrupa nin buyuk olcude agacsiz oldugu ilk soguk donemdi Deniz izotop asamasi 5d ye karsilik gelir Weichselian Yuksek Buzulu nda 57 000 yaklasik 15 000 MO buz tabakasi Kuzey Almanya ya ilerledi Bununla birlikte bu donemde birkac interstadial belgelenmistir Buzullasma ve buz tabakasi Kuzey Almanya ya dogru ilerler Brandenburg Asamasi Frankfurt Asamasi Pomeranian Asamasi Mecklenburg Asamasi Denekamp Interstadial Polen spektrumlari calilik tundra manzarasini gosterir Hengelo Interstadial Polenler sazlari Cyperaceae ve gecici olarak cok sayida cuce agac Betula nana gosterir Moershoofd Interstadial Polen spektrumlari yuksek oranda saz Cyperaceae iceren agacsiz tundra bitki ortusunu gosterir Glinde Interstadial WP IV Polen diyagramlari agacsiz calilik bir tundrayi gosterir Ebersdorf Stadial WP III Kuzey Almanya da bu donem polen icermeyen kumlarla karakterizedir Oerel Interstadial WP II Polen diyagramlari Kuzey Almanya daki agacsiz calilik bir tundraya isaret ediyor Schalkholz Stadial WP I Ilk buz ilerlemesi simdiden guney Baltik Denizi kiyisina ulasmis olabilir Polen icermeyen Schalkholz Dithmarschen ilcesi tipinde kumlar buyuk olcude bitki ortusunden ari bir araziyi gosterir Kisa Weichselian Gec Buzul 12 500 c 10 000 M O Weichselian Yuksek Buzulundan sonraki yavas isinma donemiydi Bununla birlikte bazi soguk olaylarla tekrar kesintiye ugradi Orta Avrupa kultur gruplari ile Weichselian Gec BuzulDaha Genc Dryas Bu donemde agac disi polenlerin orani ozellikle heliofitlerin orani yeniden yukseldi Allerod salinimi Bu bolume yine hus agaci polenleri hakimdir Eski Dryas Bu soguk donem agac polenlerinde azalma ile karakterizedir Bolling salinimi Donem agac hus polenlerinde hizli bir artisla baslar En Eski Dryas Serin donem maksimum sayida agac disi polen ile karakterize edilir Meiendorf Interstadial Bu interstadial cuce agaclarin Betula nana sogutlerin Salix sp Kum dikenlerinin Hippophae ardiclarin Juniperus ve sagebrush un Artemisia polenlerinin artmasiyla karakterize edilir Bu soguk donemlerin sonuncusu olan Genc Dryas in ardindan Weichselian Buzulu 9 660 40 civarinda ani bir sicaklik artisiyla sona erdi M O Bu simdiki buzullararasi donemimiz Holosen in baslangiciydi Buz tabakasinin cekilme asagidaki Weichselian Gec Buzul ifadelerdir dort asamada ayrilir yukaridaki alt bolumlere ek olarak Alman Buzlu Germaniglazial Almanya buzsuz olur Danimarka Buzlu Daniglazial Danimarka buzullasir ucretsiz Gotland Buzulu Gotiglazial Gotland buzsuz hale gelir ve Finlandiya Buzulu Finiglazial Finlandiya ve Norvec buzsuz hale gelir Ayrica bakinizBuzulbilim Kuvaterner Toba felaket teorisiKaynakca Whittow John 1984 Dictionary of Physical Geography London Penguin 1984 p 580 0 14 051094 X a b c Glacial inception and Quaternary mountain glaciations in Fennoscandia 95 96 99 112 2002 doi 10 1016 s1040 6182 02 00031 9 Mangerud 1981 The Early and Middle Weichselian in Norway a review 10 4 447 462 doi 10 1111 j 1502 3885 1981 tb00508 x Mangerud 1981 A Middle Weichselain ice free period in Western Norway the Alesund Interstadial 10 4 381 393 doi 10 1111 j 1502 3885 1981 tb00500 x a b Larsen 2016 Causes of time transgressive glacial maxima positions of the last Scandinavian Ice Sheet PDF 96 2 159 170 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Ocak 2018 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Larsenetal2016 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Patton 2017 Deglaciation of the Eurasian ice sheet complex Quaternary Science Reviews 169 148 172 doi 10 1016 j quascirev 2017 05 019 Sarala 2005 Weichselian stratigraphy geomorphology and glacial dynamics in southern Finnish Lapland 77 2 71 104 doi 10 17741 bgsf 77 2 001 a b c Stroeven 2016 Deglaciation of Fennoscandia Quaternary Science Reviews 147 91 121 doi 10 1016 j quascirev 2015 09 016 Olvmo 1992 Glaciofluvial canyons and their relation to the Late Weiochselian deglaciation in Fennoscandia 36 3 343 363 Regnell 2019 Tracing the last remnants of the Scandinavian Ice Sheet Ice dammed lakes and a catastrophic outburst flood in northern Sweden Quaternary Science Reviews 221 105862 doi 10 1016 j quascirev 2019 105862 Berglund 2012 The highest postglacial shore levels and glacio isostatic uplift pattern in northern Sweden 94 3 321 337 doi 10 1111 j 1468 0459 2011 00443 x Davis 1999 Investigations of Fennoscandian glacial isostatic adjustment using modern sealevel records 104 B2 2733 2747 doi 10 1029 1998jb900057 Tikkanen 2002 Late Weichselian and Holocene shore displacement history of the Baltic Sea in Finland 180 1 2 20 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2017 Lidmar Bergstrorm 1995 Relief and saprolites through time on the Baltic Shield 12 1 45 61 doi 10 1016 0169 555X 94 00076 4 Helle Knut Ed 2003 The Scandinavian landscape and its resources The Cambridge History of Scandinavia Cambridge University Press ss 37 Romanenko 2011 The Postglacial Uplift of the Karelian Coast of the White Sea according to Radiocarbon and Diatom Analyses of LacustrineBoggy Deposits of Kindo Peninsula Doklady Earth Sciences 442 2 544 548 doi 10 1134 S1028334X12020079 Smith 2017 Early Holocene coastal landslides linked to land uplift in western Sweden 99 3 288 311 doi 10 1080 04353676 2017 1329624 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Dodson isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Schirmer isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Einfuhrung in das Quartar Das Zeitalter der Gletscher Almanca Berlin Springer Verlag 1998 T Litt im Auftrag der Deutschen Stratigraphischen Kommission Ed 2007 Stratigraphische Begriffe fur das Quartar des norddeutschen Vereisungsgebietes Almanca 56 No 1 2 Stuttgart E Schweizerbart sche Verlagsbuchhandlung Nagele und Obermiller doi 10 3285 eg 56 1 2 02 ISSN 0424 7116 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link H Liedtke amp J Marcinek Physische Geographie Deutschlands Justus Perthes Verlag Gotha 19953 623 00840 0