Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Chełmno Arazisi (Lehçe: ziemia chełmińska,
| Chełmno Arazisi Lehçe: ziemia chełmińska | |
|---|---|
Tarihi bölge | |
   
| |
 Polonya haritasında Chełmno Arazisi (orta yeşil) | |
Koordinatlar: 53°25′K 18°50′D / 53.417°K 18.833°D | |
| Ülke |  Polonya |
| Tarihi başkent | Chełmno |
| En büyük şehir | Toruń |
Chełmno Arazisi, adını Chełmno (tarihsel olarak Culm olarak da bilinir) şehrinden almıştır. Bölgenin en büyük şehirleri Toruń ve Grudziądz'dir.
Güneyde Drwęca ağzından başlayarak Osa'ya kadar Vistül nehrinin sağ kıyısında yer alır. Doğu sınırı Lubawa Ülkesidir.
Bölge, döneme ve yoruma bağlı olarak Mazovya, Pomeranya veya Prusya gibi diğer daha büyük bölgelere dahil edilebilir. Şu anda Polonya'da, son yüzyıllarda Gdańsk Pomeranya ile olan güçlü bağları nedeniyle Pomeranya'nın bir parçası olarak sınıflandırılmaktadır ve bu bölgeyle topluca Vistula Pomeranya (Pomorze Nadwiślańskie) olarak adlandırılmaktadır, ancak aynı zamanda komşu Kuyavia ile de yakın bağları vardır. Sonuç olarak, Chełmno Arazisi'nin küçük bir kısmı Varmiya-Mazurya Voyvodalığı'nda yer almasına rağmen, Kuyavya-Pomeranya Voyvodalığı'nın bir parçasını oluşturmaktadır. Başlangıçta, özellikle Polonya'nın parçalanmasından sonra, Orta Çağ Polonya'sındaki Mazovia'nın en batı kısmıydı. Alman tarihçiliğine göre, Hristiyanlık öncesi Prusya'nın bir parçasını oluşturmamasına ve Eski Prusyalılar tarafından değil, 10. yüzyılda gelişmekte olan Polonya devletinin bir parçası olarak Slav Lekitleri tarafından iskan edilmiş olmasına rağmen, Prusya'nın bir parçası olarak sınıflandırılmıştır.
Chełmno Arazisi kuzeyde Gdańsk Pomerania ile Powiśle, kuzeydoğuda Masuria, güneydoğuda Dobrzyń Arazisi ve batıda Kuyavia ile komşudur.
Tarihi
Chełmno ve Chełmno Arazisi'nin ilk tarihi kaydı, Polonya Kralı II. Bolesław'ın yakındaki Mogilno'daki bir manastıra vergi ayrıcalığı verdiği 1065 yılına kadar geri gitmektedir. Belgede Chełmno ("Culmine") ile o zamanlar Masovia eyaletine ait olan diğer kasabalar listelenmektedir. Polanlara en yakın olan bölge, Lechitik Kuyavianlar ve Büyük Polonya'dan gelen kabileler tarafından doldurulmaya başlandı. Masovyalılar, Polonya Dükü I. Boleslaw'dan ayrılan ve Prusyalılara sığınan Masolar tarafından yönetiliyordu. Bu bölge Polans hükümdarları tarafından zaptedildiğinde Chełmno yerel bir kale kumandanı (kasztelania) merkezi haline geldi. Chełmno Arazisi 11. yüzyılda Hıristiyanlaştırıldı .
Dük III. Bolesław'un vasiyetine göre, Chełmno Arazisi, 1138'deki ölümünden sonra, Polonya'nın feodal parçalanması sırasında oğlu IV. Bolesław ve onun soyundan gelenler tarafından yönetilen Masovya Dükalığı'nın bir parçası oldu.
13. yüzyıla gelindiğinde bölge, 1216'da eyaletin ana şehri Chełmno'yu yağmalayan pagan Eski Prusyalılar tarafından baskınlara maruz kalmıştır. 1220 yılında Masovyalı I. Konrad, Polonya'nın diğer düklerinin de katılımıyla eyaletin kısmen yeniden fethine öncülük etmiş, ancak eyaletin Polonya savunmasını kurma projesi dükler arasındaki çatışmalar nedeniyle başarısız olmuştur. Haçlı Dobrzyń Tarikatı Masovia'ya getirmiş ve burada 1224'te Dobrzyń'da Prusyalılara karşı saldırılar için bir üs olarak bir kale inşa edilmiştir. Sonuç olarak, bölge Prusya baskınları tarafından yeniden yağmalanmış ve harap edilmiş, bu da eyaletin nüfusunun azalmasına yol açmıştır.
Başka yerlerdeki hanedan mücadelelerine karışan ve tek başına Prusyalılarla baş edemeyecek kadar zayıf olan Konrad'ın, kafir Eski Prusyalılara karşı sınırları koruması ve oluşturması gerekiyordu, çünkü Prusyalılar Płock'u kuşattıktan sonra Masovia toprakları da tehlikedeydi. Konrad, zaten harap olmuş olan Chełmno Arazisini ilk başta onlara Nieszawa olmak üzere Töton Şövalyeleri'ne verdi. Ayrıca Alman yerleşimcileri Płock'a getirdi.
1226'da Masovya Dükü I. Konrad, Mazovya'yı korumak ve Prusyalıların Hristiyanlığa dönüştürülmesine yardımcı olmak için Töton Şövalyeleri'ninyardımına başvurdu. Karşılığında şövalyeler Chełmno Arazisi'ni tımar olarak tutacaklardı. Bu araziler Töton Şövalyeleri Devleti'nin ve daha sonra Prusya'nın fethinin temelini oluşturdu.
Töton Tarikatı, Prusya'ya girmeden önce İmparator II. Friedrich'ten bir İmparatorluk fermanı aldı. 1243 yılında Papalık temsilcisi Modenalı William, Prusya'yı Riga başpiskoposu altında dört piskoposluğa böldü; kasaba, Chełmno'daki Roma Katolik Piskoposluğunun nominal merkezi haline geldi (ancak katedral ve piskoposun ikametgâhı aslında bitişikte Chełmża'da bulunuyordu).
Papalığın bölgeyi Polonya'ya iade etme kararına rağmen Töton Şövalyeleri bölgeyi işgal etti. Bölge, Polonya'ya karşı 1414 ve 1431-1435 Töton savaşlarına karşı güçlü bir muhalefete tanık oldu; soylular Töton ordusunda hizmet etmeyi reddediyordu, bazı Polonyalı soylular Polonya tarafında savaşıyordu ve Toruń şehri Tötonların savaşlarını finanse etmek istemedikleri için vergi ödemeyi reddediyordu.
1440 yılında Töton karşıtı Prusya Konfederasyonu kuruldu ve kurucuları arasında Toruń, Chełmno, Grudziądz ve Brodnica dahil olmak üzere Chełmno Arazisi'nin şehirleri vardı. Chełmno ve Toruń belediye meclisleri ve Chełmno Arazisi şövalyeleri konfederasyonun resmi temsilcileriydi. 1454 yılında konfederasyon Töton Tarikatı'na karşı ayaklanma başlattı ve bölgenin Polonya ile yeniden birleştirilmesi talebiyle Polonya Kralı IV. Kazimierz Jagiellon'a başvurdu. Kral, kuruluş yasasını kabul etti ve imzaladı, ardından On Üç Yıl Savaşı çıktı. Bölgeden temsilciler dahil. soylular, şövalyeler, belediye başkanları ve yerel yetkililer, 1454 yılında Toruń'da düzenlenen resmi bir törenle Polonya Kralına ve Polonya Krallığına bağlılık yemini ettiler. Savaş Polonya'nın zaferiyle sonuçlandı ve 1466'daki İkinci Toruń Barışı ile Chełmno Arazisi'nin Polonya Kraliyetine dönüşü onaylandı. İdari olarak Kraliyet Prusyası eyaletinde, daha sonra da daha büyük olan Büyük Polonya Eyaletinde bulunan Chełmno Voyvodalığı'nı kurdu. Başkenti Chełmno'ydu, en büyük şehri ise kraliyet şehri olarak Polonya'nın en büyük ve en zengin şehirlerinden biri haline gelen ve Polonya tarihinde çok sayıda önemli olayın gerçekleştiği Toruń'du. 1997 yılında Toruń'un Orta Çağ Kenti UNESCO Dünya Mirası olarak belirlendi ve 2007 yılında Toruń'un tarihi merkezi Polonya'nın Yedi Harikası listesine eklendi. Diğer en değerli miras alanları arasında Chełmno'nun Eski Kenti ve Grudziądz Tahıl Ambarları yer alır; bunların her ikisi de Toruń'un yanında Polonya'nın Tarihi Anıtları olarak listelenir ve ülkedeki en önemli kültürel miras anıtlarıdır.
1772'de Polonya'nın ilk parçalanması sonucunda Chełmno Arazisi (1793'te ilhak edilen Toruń hariç) Prusya Krallığı tarafından ele geçirildi. 1807 ile 1815 yılları arasında Chełmno Arazisi, Polonya Varşova Düklüğü'nün bir parçasıydı ve hatta Toruń, 1809'un Nisan ve Mayıs aylarında düklüğün geçici başkentiydi. 1815'te tekrar Prusya tarafından ilhak edildi, önce Posen Büyük Dükalığı'nın bir parçası oldu, ancak 1817'de Batı Prusya eyaletine dahil edildi.Versay Barış Antlaşması'nın ardından, Polonyalılar 1918'de bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra Chełmno Arazisi, Ocak 1920'de Polonya'ya iade edildi. Ağustos 1920'de Polonya, Sovyet işgalini püskürttü. İki savaş arası dönemde başkenti Toruń olan Pomeranya Voyvodalığı'nın güney kısmını oluşturdu.
Eylül 1939'da II. Dünya Savaşı'nı başlatan Polonya'nın işgalinin ardından Nazi Almanyası tarafından işgal edildi ve Ekim ayında tek taraflı olarak ilhak edildi, ancak uluslararası tanınırlığı yoktu. İşgal sırasında Polonya halkı, kitlesel tutuklamalar, hapis, köle çalıştırma, çocukların kaçırılması, Nazi toplama kamplarına sürgün ve imha gibi çeşitli suçlara maruz kalmıştır. Almanlar, yerel Polonyalı seçkinlere yönelik planlı bir toplu katliam olan Intelligenzaktion'u gerçekleştirdi. Bölgedeki Polonyalıların katledildiği başlıca yerler arasında Klamry, Łopatki, Barbarka, Brzezinki, Małe Czyste, Płutowo ve Nawra yer alır. Daha 1939 sonbaharında, savaş öncesi Pomeranya Voyvodalığı'nda yaşayan yaklaşık 23.000 Polonyalı öldürüldü. Bununla birlikte, Toruń'un işgal altındaki Polonya'daki Silahlı Mücadele Birliği'nin altı ana komutanlığından birinin merkezi olması nedeniyle Polonya direniş hareketi hâlâ bölgede örgütlüydü. Ocak 1945'te Kızıl Ordu tarafından ele geçirildi ve Polonya'nın bu bölgesindeki Alman işgali sona erdi.
Şehirler ve kasabalar
Bölgede şu anda yaklaşık 650.000 kişi yaşamaktadır. Bölgede en büyüğü Toruń ve Grudziądz olmak üzere14 şehir ve kasaba bulunmaktadır:
Spor Dalları
Bölgedeki en başarılı ve popüler spor kulüpleri arasında motosiklet yarış pisti takımları KS Toruń ve GKM Grudziądz, buz hokeyi takımı TKH Toruń ve basketbol takımları Twarde Pierniki Toruń (erkekler) ve Energa Toruń (kadınlar) yer almaktadır. Speedway Grand Prix'sinin bir parçası olan Polonya Speedway Grand Prix'si her yıl Toruń'daki MotoArena Toruń'da düzenlenmektedir.
Galeri
-
![image]()
Kopernik'in Toruń'daki Evi -
![image]()
Grudziądz'daki Su Kapısı -
![image]()
Chełmno'daki Rönesans Belediye Binası -
![image]()
Chełmża'daki Ortak Katedral Bazilikası -
![image]()
Golub-Dobrzyń'daki Gölub Kalesi -
![image]()
Nowe Miasto Lubawskie'deki Brama Brodnicka(Brodnica Kapısı)
Kaynakça
- ^ a b Molewski, Paweł; Wasik, Bogusz; Wiewióra, Marcin. . 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020.
- ^ Wojciech Chudziak, Stan badań nad wczesnym średniowieczem ziemi chełmińskiej – główne tezy i perspektywy badawcze, Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej, tom 5, Toruń 2003
- ^ Anton Friedrich Büsching (1771). Géographie... par Ant. Fréd. Busching. ss. 163-.
- ^ a b Wiesław Sieradzan (2012). Arguments and Counter-Arguments: The Political Thought of the 14th-and 15th Centuries during the Polish-Teutonic Order Trials and Disputes. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. ss. 39-. ISBN .
- ^ Mikolaj Gladysz (2 Mart 2012). The Forgotten Crusaders: Poland and the Crusader Movement in the Twelfth and Thirteenth Centuries. BRILL. ss. 205-. ISBN .
- ^ "wojny polsko-krzyżackie". Encyklopedia PWN (Lehçe). 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ (1882). O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich (Lehçe). Lwów: . s. 605.
- ^ Górski, Karol (1949). Związek Pruski i poddanie się Prus Polsce: zbiór tekstów źródłowych (Lehçe). Poznań: Instytut Zachodni. s. XLI.
- ^ Górski, p. 76–77
- ^ Altpreussische Bibliographie. Thomas & Oppermann. 1873. ss. 146-.
- ^ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 kwietnia 2005 r. w sprawie uznania za pomnik historii, Dz. U. z 2005 r. Nr 64, poz. 568
- ^ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 r. w sprawie uznania za pomnik historii "Grudziądz – zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły", Dz. U. z 2017 r. poz. 2271
- ^ "Toruń stolicą Polski? Przez trzy tygodnie". Interia Nowa Historia (Lehçe). 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ Statistischer Umriss der Sammtlichen Europaischen und der Vornhemsten Aufseuropaischen Staaten. 1823. ss. 43-.
- ^ Wardzyńska, Maria (2009). Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (Lehçe). Warszawa: . ss. 161-163, 165-166, 175, 177-178.
- ^ Jan Moor-Jankowski. . WarsawUprising.com. Courtesy of , Washington Metropolitan Area Division (Lehçe). 6 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2019.
- ^ Grabowski, Waldemar (2011). "Armia Krajowa". Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej (Lehçe), 8–9 (129–130). . s. 116. ISSN 1641-9561.
- ^ Halik Kochanski (13 Kasım 2012). The Eagle Unbowed: Poland and the Poles in the Second World War. Harvard University Press. ISBN .
Konuyla ilgili yayınlar
- Ziemia Chełmińska w przeszłości: wybór tekstów źródłowych [Geçmişte Chełmno Arazisi: kaynak metinlerin seçimi], editör . Toruń 1961.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Chelmno Arazisi Lehce ziemia chelminska veya Kulmerland Eski Prusyali dili Kulma Polonya nin orta kuzeyinde bulunan tarihi Pomerelia bolgesinin bir parcasidir Chelmno Arazisi Lehce ziemia chelminskaTarihi bolgeUstten soldan saga Grudziadz Eski KentiChelmno Eski KentiTorun Eski KentiBrodnica daki Pazar MeydaniPolonya haritasinda Chelmno Arazisi orta yesil Koordinatlar 53 25 K 18 50 D 53 417 K 18 833 D 53 417 18 833Ulke PolonyaTarihi baskentChelmnoEn buyuk sehirTorun Chelmno Arazisi adini Chelmno tarihsel olarak Culm olarak da bilinir sehrinden almistir Bolgenin en buyuk sehirleri Torun ve Grudziadz dir Guneyde Drweca agzindan baslayarak Osa ya kadar Vistul nehrinin sag kiyisinda yer alir Dogu siniri Lubawa Ulkesidir Bolge doneme ve yoruma bagli olarak Mazovya Pomeranya veya Prusya gibi diger daha buyuk bolgelere dahil edilebilir Su anda Polonya da son yuzyillarda Gdansk Pomeranya ile olan guclu baglari nedeniyle Pomeranya nin bir parcasi olarak siniflandirilmaktadir ve bu bolgeyle topluca Vistula Pomeranya Pomorze Nadwislanskie olarak adlandirilmaktadir ancak ayni zamanda komsu Kuyavia ile de yakin baglari vardir Sonuc olarak Chelmno Arazisi nin kucuk bir kismi Varmiya Mazurya Voyvodaligi nda yer almasina ragmen Kuyavya Pomeranya Voyvodaligi nin bir parcasini olusturmaktadir Baslangicta ozellikle Polonya nin parcalanmasindan sonra Orta Cag Polonya sindaki Mazovia nin en bati kismiydi Alman tarihciligine gore Hristiyanlik oncesi Prusya nin bir parcasini olusturmamasina ve Eski Prusyalilar tarafindan degil 10 yuzyilda gelismekte olan Polonya devletinin bir parcasi olarak Slav Lekitleri tarafindan iskan edilmis olmasina ragmen Prusya nin bir parcasi olarak siniflandirilmistir Chelmno Arazisi kuzeyde Gdansk Pomerania ile Powisle kuzeydoguda Masuria guneydoguda Dobrzyn Arazisi ve batida Kuyavia ile komsudur TarihiChelmno Chelmno Arazisi nin tarihi baskenti Chelmno ve Chelmno Arazisi nin ilk tarihi kaydi Polonya Krali II Boleslaw in yakindaki Mogilno daki bir manastira vergi ayricaligi verdigi 1065 yilina kadar geri gitmektedir Belgede Chelmno Culmine ile o zamanlar Masovia eyaletine ait olan diger kasabalar listelenmektedir Polanlara en yakin olan bolge Lechitik Kuyavianlar ve Buyuk Polonya dan gelen kabileler tarafindan doldurulmaya baslandi Masovyalilar Polonya Duku I Boleslaw dan ayrilan ve Prusyalilara siginan Masolar tarafindan yonetiliyordu Bu bolge Polans hukumdarlari tarafindan zaptedildiginde Chelmno yerel bir kale kumandani kasztelania merkezi haline geldi Chelmno Arazisi 11 yuzyilda Hiristiyanlastirildi Duk III Boleslaw un vasiyetine gore Chelmno Arazisi 1138 deki olumunden sonra Polonya nin feodal parcalanmasi sirasinda oglu IV Boleslaw ve onun soyundan gelenler tarafindan yonetilen Masovya Dukaligi nin bir parcasi oldu 13 yuzyila gelindiginde bolge 1216 da eyaletin ana sehri Chelmno yu yagmalayan pagan Eski Prusyalilar tarafindan baskinlara maruz kalmistir 1220 yilinda Masovyali I Konrad Polonya nin diger duklerinin de katilimiyla eyaletin kismen yeniden fethine onculuk etmis ancak eyaletin Polonya savunmasini kurma projesi dukler arasindaki catismalar nedeniyle basarisiz olmustur Hacli Dobrzyn Tarikati Masovia ya getirmis ve burada 1224 te Dobrzyn da Prusyalilara karsi saldirilar icin bir us olarak bir kale insa edilmistir Sonuc olarak bolge Prusya baskinlari tarafindan yeniden yagmalanmis ve harap edilmis bu da eyaletin nufusunun azalmasina yol acmistir Bolgenin en unlu yerlerinden biri olan Grudziadz Tahil Ambarlari Baska yerlerdeki hanedan mucadelelerine karisan ve tek basina Prusyalilarla bas edemeyecek kadar zayif olan Konrad in kafir Eski Prusyalilara karsi sinirlari korumasi ve olusturmasi gerekiyordu cunku Prusyalilar Plock u kusattiktan sonra Masovia topraklari da tehlikedeydi Konrad zaten harap olmus olan Chelmno Arazisini ilk basta onlara Nieszawa olmak uzere Toton Sovalyeleri ne verdi Ayrica Alman yerlesimcileri Plock a getirdi 1226 da Masovya Duku I Konrad Mazovya yi korumak ve Prusyalilarin Hristiyanliga donusturulmesine yardimci olmak icin Toton Sovalyeleri ninyardimina basvurdu Karsiliginda sovalyeler Chelmno Arazisi ni timar olarak tutacaklardi Bu araziler Toton Sovalyeleri Devleti nin ve daha sonra Prusya nin fethinin temelini olusturdu Grunwald Muharebesi sirasinda Chelmno Arazisi Sancagi 1410 Toton Tarikati Prusya ya girmeden once Imparator II Friedrich ten bir Imparatorluk fermani aldi 1243 yilinda Papalik temsilcisi Modenali William Prusya yi Riga baspiskoposu altinda dort piskoposluga boldu kasaba Chelmno daki Roma Katolik Piskoposlugunun nominal merkezi haline geldi ancak katedral ve piskoposun ikametgahi aslinda bitisikte Chelmza da bulunuyordu Eski Chelmno Voyvodaligi nin armasi Papaligin bolgeyi Polonya ya iade etme kararina ragmen Toton Sovalyeleri bolgeyi isgal etti Bolge Polonya ya karsi 1414 ve 1431 1435 Toton savaslarina karsi guclu bir muhalefete tanik oldu soylular Toton ordusunda hizmet etmeyi reddediyordu bazi Polonyali soylular Polonya tarafinda savasiyordu ve Torun sehri Totonlarin savaslarini finanse etmek istemedikleri icin vergi odemeyi reddediyordu 1440 yilinda Toton karsiti Prusya Konfederasyonu kuruldu ve kuruculari arasinda Torun Chelmno Grudziadz ve Brodnica dahil olmak uzere Chelmno Arazisi nin sehirleri vardi Chelmno ve Torun belediye meclisleri ve Chelmno Arazisi sovalyeleri konfederasyonun resmi temsilcileriydi 1454 yilinda konfederasyon Toton Tarikati na karsi ayaklanma baslatti ve bolgenin Polonya ile yeniden birlestirilmesi talebiyle Polonya Krali IV Kazimierz Jagiellon a basvurdu Kral kurulus yasasini kabul etti ve imzaladi ardindan On Uc Yil Savasi cikti Bolgeden temsilciler dahil soylular sovalyeler belediye baskanlari ve yerel yetkililer 1454 yilinda Torun da duzenlenen resmi bir torenle Polonya Kralina ve Polonya Kralligina baglilik yemini ettiler Savas Polonya nin zaferiyle sonuclandi ve 1466 daki Ikinci Torun Barisi ile Chelmno Arazisi nin Polonya Kraliyetine donusu onaylandi Idari olarak Kraliyet Prusyasi eyaletinde daha sonra da daha buyuk olan Buyuk Polonya Eyaletinde bulunan Chelmno Voyvodaligi ni kurdu Baskenti Chelmno ydu en buyuk sehri ise kraliyet sehri olarak Polonya nin en buyuk ve en zengin sehirlerinden biri haline gelen ve Polonya tarihinde cok sayida onemli olayin gerceklestigi Torun du 1997 yilinda Torun un Orta Cag Kenti UNESCO Dunya Mirasi olarak belirlendi ve 2007 yilinda Torun un tarihi merkezi Polonya nin Yedi Harikasi listesine eklendi Diger en degerli miras alanlari arasinda Chelmno nun Eski Kenti ve Grudziadz Tahil Ambarlari yer alir bunlarin her ikisi de Torun un yaninda Polonya nin Tarihi Anitlari olarak listelenir ve ulkedeki en onemli kulturel miras anitlaridir Yuzlerce yildir Torun Chelmno Arazisi nin en buyuk sehri olarak kaldi 1772 de Polonya nin ilk parcalanmasi sonucunda Chelmno Arazisi 1793 te ilhak edilen Torun haric Prusya Kralligi tarafindan ele gecirildi 1807 ile 1815 yillari arasinda Chelmno Arazisi Polonya Varsova Duklugu nun bir parcasiydi ve hatta Torun 1809 un Nisan ve Mayis aylarinda duklugun gecici baskentiydi 1815 te tekrar Prusya tarafindan ilhak edildi once Posen Buyuk Dukaligi nin bir parcasi oldu ancak 1817 de Bati Prusya eyaletine dahil edildi Versay Baris Antlasmasi nin ardindan Polonyalilar 1918 de bagimsizligini yeniden kazandiktan sonra Chelmno Arazisi Ocak 1920 de Polonya ya iade edildi Agustos 1920 de Polonya pl Sovyet isgalini puskurttu Iki savas arasi donemde baskenti Torun olan Pomeranya Voyvodaligi nin guney kismini olusturdu Eylul 1939 da II Dunya Savasi ni baslatan Polonya nin isgalinin ardindan Nazi Almanyasi tarafindan isgal edildi ve Ekim ayinda tek tarafli olarak ilhak edildi ancak uluslararasi taninirligi yoktu Isgal sirasinda Polonya halki kitlesel tutuklamalar hapis kole calistirma cocuklarin kacirilmasi Nazi toplama kamplarina surgun ve imha gibi cesitli suclara maruz kalmistir Almanlar yerel Polonyali seckinlere yonelik planli bir toplu katliam olan Intelligenzaktion u gerceklestirdi Bolgedeki Polonyalilarin katledildigi baslica yerler arasinda Klamry Lopatki Barbarka Brzezinki Male Czyste Plutowo ve Nawra yer alir Daha 1939 sonbaharinda savas oncesi Pomeranya Voyvodaligi nda yasayan yaklasik 23 000 Polonyali olduruldu Bununla birlikte Torun un isgal altindaki Polonya daki Silahli Mucadele Birligi nin alti ana komutanligindan birinin merkezi olmasi nedeniyle Polonya direnis hareketi hala bolgede orgutluydu Ocak 1945 te Kizil Ordu tarafindan ele gecirildi ve Polonya nin bu bolgesindeki Alman isgali sona erdi Sehirler ve kasabalarBolgede su anda yaklasik 650 000 kisi yasamaktadir Bolgede en buyugu Torun ve Grudziadz olmak uzere14 sehir ve kasaba bulunmaktadir Brodnica Chelmno Chelmza Golub Dobrzyn Grudziadz Lubawa Nowe Miasto Lubawskie Torun WabrzeznoSpor DallariBolgedeki en basarili ve populer spor kulupleri arasinda motosiklet yaris pisti takimlari KS Torun ve GKM Grudziadz buz hokeyi takimi TKH Torun ve basketbol takimlari Twarde Pierniki Torun erkekler ve Energa Torun kadinlar yer almaktadir Speedway Grand Prix sinin bir parcasi olan Polonya Speedway Grand Prix si her yil Torun daki MotoArena Torun da duzenlenmektedir GaleriKopernik in Torun daki Evi Grudziadz daki Su Kapisi Chelmno daki Ronesans Belediye Binasi Chelmza daki Ortak Katedral Bazilikasi Golub Dobrzyn daki Golub Kalesi Nowe Miasto Lubawskie deki Brama Brodnicka Brodnica Kapisi Kaynakca a b Molewski Pawel Wasik Bogusz Wiewiora Marcin 21 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2020 Wojciech Chudziak Stan badan nad wczesnym sredniowieczem ziemi chelminskiej glowne tezy i perspektywy badawcze Studia nad osadnictwem sredniowiecznym ziemi chelminskiej tom 5 Torun 2003 Anton Friedrich Busching 1771 Geographie par Ant Fred Busching ss 163 a b Wieslaw Sieradzan 2012 Arguments and Counter Arguments The Political Thought of the 14th and 15th Centuries during the Polish Teutonic Order Trials and Disputes Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikolaja Kopernika ss 39 ISBN 978 83 231 2925 7 Mikolaj Gladysz 2 Mart 2012 The Forgotten Crusaders Poland and the Crusader Movement in the Twelfth and Thirteenth Centuries BRILL ss 205 ISBN 978 90 04 22336 3 wojny polsko krzyzackie Encyklopedia PWN Lehce 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2024 1882 O ludnosci polskiej w Prusiech niegdys krzyzackich Lehce Lwow s 605 Gorski Karol 1949 Zwiazek Pruski i poddanie sie Prus Polsce zbior tekstow zrodlowych Lehce Poznan Instytut Zachodni s XLI Gorski p 76 77 Altpreussische Bibliographie Thomas amp Oppermann 1873 ss 146 Rozporzadzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 kwietnia 2005 r w sprawie uznania za pomnik historii Dz U z 2005 r Nr 64 poz 568 Rozporzadzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 r w sprawie uznania za pomnik historii Grudziadz zespol zabytkowych spichlerzy wraz z panorama od strony Wisly Dz U z 2017 r poz 2271 Torun stolica Polski Przez trzy tygodnie Interia Nowa Historia Lehce 15 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ekim 2019 Statistischer Umriss der Sammtlichen Europaischen und der Vornhemsten Aufseuropaischen Staaten 1823 ss 43 Wardzynska Maria 2009 Byl rok 1939 Operacja niemieckiej policji bezpieczenstwa w Polsce Intelligenzaktion Lehce Warszawa ss 161 163 165 166 175 177 178 Jan Moor Jankowski WarsawUprising com Courtesy of Washington Metropolitan Area Division Lehce 6 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ekim 2019 Grabowski Waldemar 2011 Armia Krajowa Biuletyn Instytutu Pamieci Narodowej Lehce 8 9 129 130 s 116 ISSN 1641 9561 Halik Kochanski 13 Kasim 2012 The Eagle Unbowed Poland and the Poles in the Second World War Harvard University Press ISBN 978 0 674 07105 6 Konuyla ilgili yayinlarZiemia Chelminska w przeszlosci wybor tekstow zrodlowych Gecmiste Chelmno Arazisi kaynak metinlerin secimi editor Torun 1961