Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bizantoloji ya da Bizantinistik, Bizans İmparatorluğu'nu tarih, kültür, din, bilim, politika ve ekonomi olmak üzere hemen hemen her alanda inceleyen bir bilim dalıdır. Bizantoloji'nin kurucusu olarak "Bizans" teriminin mucidi Alman filolog Hieronymus Wolf kabul edilir.
Tanım
İsimlendirme
Hieronymus Wolf Doğu Roma İmparatorluğu'nun asıl Roma İmparatorluğu'ndan gerek konuşulan dil, gerekse sahip olunan din gibi bazı konularda farklılık yarattığını gördüğünden böyle bir isimlendirmeyi uygun görmüştür. Bizans adlandırması esasen Konstantinopolis'ten önce bölgede yerleşmiş olan antik kentin adı olan "Bizantion"dan gelmektedir. İlk defa Wolf tarafından kullanılan Bizans kavramı esasında Doğu Roma İmparatorluğu anlamına gelmektedir. Kavramın kullanımı özellikle 19. yüzyıl ve sonrası yaygınlaşmıştır.
Araştırma alanları
Bizantoloji temel olarak Bizans İmparatorluğu'nun tarih ve kültürü ile ilgili konuları araştırır. Bu çerçevede Bizans İmparatorluğu yanı sıra çoğu zaman Yunan orta çağı, bu dönemde kullanılan Yunanca'nın orta çağ versiyonu olan Koine dili ile de ilgilenir. Bu noktada Bizantoloji'yi disiplinlerarası çalışmak zorunda olan bir bilim dalı olarak tanımlamak mümkündür.
Dönemler
Erken Bizans Dönemi (330-717)
Yunan-helen kültürü, Roma devlet geleneği, oryantal akımlar ve özellikle Hristiyan inanışı Orta Çağ Bizans uygarlığında belirleyici olan temel özelliklerden bazılarıdır. Bu uygarlığın doğuş tarihi olarak çoğu kez Hristiyanlığı özgür bir din haline getiren Konstantin'in hüküm sürdüğü dönem olan 306–337 yılları yahut Konstantinopolis şehrinin kuruluşu olan 330 yılı kabul edilmektedir. Roma İmparatorluğu'nun resmi olarak 395 yılında doğu ve batı olarak ikiye ayrılması üzerine geç antik dönem başlar ki bu dönem bizantologların olduğu kadar çoğu zaman eski çağ tarihçilerinin de ilgi alanı arasındadır. 717'ye kadar devam eden bu dönem "Erken Bizans dönemi" olarak da adlandırılır. I. Justinianus (527-565) her ne kadar İtalya, Afrika ve güney İspanya'yı fethetse de 634-698 arası yükselen İslam dininin de Bizans devleti için etkileri oldukça büyük oldu. Devletin resmi dili olan Latince Herakleios döneminde Yunanca olarak değiştirildi.
Orta Bizans Dönemi (717-1204)
Böylece Antik dönem sonra ermiş ve Orta Bizans Dönemi olarak da adlandırılan dönem başlamış oldu. Bu dönem esas olarak içerisinde 717-843 yılları arasındaki Bizans İkonoklazmını da barındıran bir dönem olduğu gibi, aynı zamanda batı İmparatorluğu'nun doğmaya başladığı bir dönemdir. 10. ve 11. yüzyıllarda Makedon hanedanının önderliğindeki Bizans yeniden İslam ve Bulgarlara karşı güç kazanmaya başlamıştır. Ancak bu yükseliş Makedon Hanedanı hükümdarlarından II. Basileios'un (976–1025) ölümü ile bir dönüm noktasına girmiştir. 1071'de Malazgirt'te alınan mağlubiyetin yanı sıra, gerek küçük asya'da gerekse güney İtalya'da topraklar kaybedilmeye başlanmıştır. Haçlı seferlerinin başlangıcı ile aynı zamana denk gelen Komnenos Hanedanı döneminde yakalanan istikrar ancak 1176 yılındaki Miryakefalon savaşına değin sürdürülebilmiştir. İçte yaşanan bazı ihtilaflar, 1204 yılında yapılan dördüncü haçlı seferinin adresini Konstantinopolis'e çevirtmiş ve şehrin Latin devletleri tarafından işgaline yol açmıştır.
Latin İşgali Dönemi(1204-1261)
Dördüncü Haçlı Seferi sonucunda parçalanan Bizans İmparatorluğu farklı devletler olarak bir anlamda varlığını sürdürmüştür. Bu devletler İznik İmparatorluğu, Epir Despotluğu ve Trabzon İmparatorluğu olarak sayılabilir.
Geç Bizans dönemi (1261-1453)
Paleologos Hanedanı önderliğinde 1261 tarihinde yeniden fethedilen Konstantinopolis ile birlikte Geç Bizans dönemi olarak adlandırılan dönem başlar. Yeniden eski gücüne kavuşmaya çalışan bu devlet özellikle 1300 sonrası kendisini göstermeye başlayan Osmanlı devleti tarafından tehdit altında idi. Özellikle kendi iç savaşları nedeniyle zayıflayan devlet 1453 tarihinde II. Mehmet önderliğindeki Osmanlı Ordusunun başkent Konstantinopolis'i fethetmesi ile sona erdi. Ancak dördüncü Haçlı Seferi sonunda kurulan devletlerden biri olan Trabzon İmparatorluğu varlığını 1461 yılına kadar sürdürmüştür.
Bilim dalının doğuşu ve gelişimi
15. ve 18. yüzyıllar arası
İstanbul'un Fethi'nden yaklaşık 100 yıl sonra Bizans filozoflarının metinlerini toplayıp, çevirmeye ve yayınlamaya başlayan ilk bilim insanı Philipp Melanchthon'un öğrencisi ve bir Rönesans dönemi hümanisti olan Hieronymus Wolf'tur. Wolf yanında sekreter olarak çalıştığı 'in de yardımıyla İoannis Zonaras’ın kroniğini, Nikitas Honiatis’in ve Nikiforos Grigoras’ın tarihinin bir kısmını çevirmiş ve yayınlamıştır.
Bunu izleyen dönemde Bizans tarihi araştırmaları özellikle 17.yüzyılda, XIII. Louis ve XIV. Louis devri Fransa’sında ilgi duyulan bir alan haline gelmiştir. Bu yüzyılda Fransız aydınları Bizans tarihinin yanında, Bizans Hukuku ile alakalı çalışmalarda da bulunmuşlardır. Bu çalışmaların şefliğini yapanlar; (Xylander), , ve özellikle ’dur.
XIV. Louis ve Colbert’in himayesinde Louvre’un şöhretli matbaası Bizans tarihçilerinden büyük bir seriyi yayınlamaya girişti. 1645 yılında ilk olarak VI. İoannis’un tarih eseri, ardından 1685'te VII. Konstantinos'un "Excerpta de legationibus"’u yayınlandı. Philippe Labbé'nin önderliğinde başlanan çalışmalardan en önemlileri arasında Wolf'un yapmaya muvaffak olamadığı Corpus Byzantinae Historia ya da diğer adıyla Paris Corpusu olarak da bilinen eser, adı sayılması gereken önemli çalışmalardan birisidir.
17. yüzyıl Fransa'sında doğan bu ilgi, Aydınlanma Devri rasyonalizminin etkisi ile, Bizans tetkiklerinin ilerlemesini teşvikten çok uzak bir tutuma boyun eğdi. Kendinden öncekilere tepeden bakarak küçümseyen Aydınlanma devri bilim adamlarının tutumu da bu duraklama devrinin ortaya çıkmasına birincil etken olmuştur. Bunlara göre Bizans tarihi “Değersiz bir hitabet ve mucizeler koleksiyonu” (Voltaire), “ihtilal, isyan ve alçaklıklar örgüsü” (Montesquieu) olmaktan veya en müsait bir hükümle şanlı şerefli Roma tarihinin “elem verici bir sonundan” başka bir şey değildir. İşte böylece, Charles le Beau’nun Histoire du Bas- Empire (Paris 1767-1786) ve Edward Gibbon’ın Roma İmparatorluğu'nun gerileyiş ve çöküş tarihi (London 1776-1788) adlı eserleri Bizans tarihini, Roma devletinin bin yıl süren çöküş tarihi olarak tasvir etmektedirler. Gibbon bizzat, eserinde “barbarlığı ve dinin zaferi” tasvir ettiğini söylemektedir.
19. yüzyıl
19. yüzyılın insanlığa getirdiği derin tarih anlayışı, Aydınlanma devrinin tarihe aykırı ukalalığı yüzünden itibardan düşürülmüş olan Bizans tarihine de faydalı oldu. Tarihi gelişmelerin önemi düşüncesi uyanmış olup artık bir Ranke, bir Mommesen’in çalışmalarından sonra, bir devletin bin yıllık çöküş hali efsanesine inanma imkânı kalmamıştı. 19. yüzyıl son çeyreğinde Bizans tarihine karşı duyulan ilgi, o zamanlar ön planda bulunan Avrupa ülkelerinde yeniden canlandı. , , Karl Krumbacher, J. B. Bury’den her biri kendi ülkelerinde bizantolojiyi bağımsız bir bilim dalı haline getirmeyi bildiler. Çağdaş Bizantinoloji'nin kurucuları olan bu kişilerin faaliyetleri, kuvvetli bir akis buldu ve uzun süre diğer tarih sahaları arkasından topallayarak yürüyen Bizans tarihi araştırmaları, yavaş yavaş arka plandan öne doğru ilerledi.
Bizans sanatı ve arkeolojisi hakkında sistematik ilk araştırmalar ise 19. yüzyıl sonlarında ve Heinrich Gelzer tarafından yapıldı. Bu araştırmacılardan önce yapılan çalışmalar Bizans sanatı ve arkeolojisini kapsıyor olsa dahi Bizans Tarihi içinde oldukça kısıtlı ve bilimsel metotlardan uzak kalmıştır. Her ne kadar Bizans sanatı ve arkeolojisini ana konu olarak seçmemiş olsa dahi Krumbacher’in "Geschicte der Byzantinischen Literatur" (Bizans yazın tarihi) adlı eseri ve yine aynı araştırmacı tarafından kurulan "Byzantinische Zeitschrift" dergisi, Bizans Sanatı ve Arkeoloji çalışmalarında bir mihenk taşı olmuştur. Bizans Sanatı ve Arkeolojisi’nin kurucularından olan ’ın fikir dolu "Die Weltstellung des byzantinischen Reiches vor den Krezzüngen" (1894) adlı eseri tarihi inceleme ve tasvirin en parlak numunesi olarak kalmıştır. Gelzer özellikle, "Die Genesis der Byzantinischen Themenverfassung" (1899) adlı kitabı ile Bizans tarihi araştırmalarını çok ileriye götürmüştür. Krumbacher’in Münih’teki halefi olup ayrıca tarih ve sanat tarihi sahasıyla da meşgul olan , Bizans tarihi incelemelerine öncelikle Bizans yazarlarının tenkitli yeni baskıları ve aynı zamanda yeni kaynaklar ve bunlara komanterler yayınlamak suretiyle hizmet etmiştir.
N. P. Kondakov (1844-1925) nasıl Rusya’da Bizans arkeoloji ve sanat tarihi araştırmalarının kurucusu olmuşsa, V. G. Vasilyevskiy (1838-1899) de Rusya’da Bizans tarihi tenkitlerinin asıl kurucusudur. 1894 yılında Vasilyevkiy’nin Vizanstiyskiy Vremennik’in tesis etmesi ile o zamana kadar başka dergilerin, özellikle Jurnal Ministerstva Narodnogo Proveşçeniya’nın misafirseverliğinden faydalanmak zorunda kalmış bulunan Rus bizantinistliği, Bizans tetkiklerine ilerlemek bakımından en büyük katkıda bulunmuş olan bir organ sahibi olmuştur. Bundan bir yıl sonra da F. I. Uspenskiy, o sırada İstanbul’da kurulmuş olan Rus Arkeoloji Enstitüsü’nün müdürü sıfatıyla Izvestiya Russkogo Arkheologiçeskogo Instituta vi Konstantinople’nin neşrine başlamıştır.
19. yüzyıl sonlarında Bizans tarihi araştırmalarına diğer birçok ülkelerde de başlandı. İtalya’da tarih, edebiyat tarihi ve filoloji araştırmalarının yanında özellikle hukuk tarihine ait incelemelerde göze çarpacak ilerlemeler gösterildi. Balkan ülkelerinde Bizans araştırmaları bu ülke milletleri tarihinin incelenmesi ile bir birine bağlandı ve bu bağlantı gerek Bizans gerekse Balkan tarihi için pek faydalı oldu. Bulgaristan’da Bizans araştırmaları P. Mutafçiyev (1883-1943), V. Zlatarski (1866-1935) ve P. Nikov (1884-1939)’un önemli yayınları ile başladı ve gelişti. Yugoslavya sahasında Bizans araştırmaları bilindiğinin aksine sadece D. Anastasiyeviç (1877-1950) ile değil, aynı ölçüde St. Stanoyeviç (1874-1937), J. Radoniç (1873-1956), N. Radoyçiç (1878-1930) ve F. Şısiç (1869-1940)’in Sırp ve Hırvat tarihi araştırmaları ile oluşturuldu.
Yunanistan’da ise Bizans çalışmaları Yunan bilginleri için kendi milletlerinin tarihinin bir parçasıdır. Bizans tarihi daha ateşli Yunan tarihçisi K. Paperrehegopulos’un Atina’da 1860-1877 tarihlerinde neşredilen, beş ciltlik büyük eseri olan yeni Krolides Tarihi, Histoire de la civilisation hellenique (Paris, 1878)’da kendisine çok geniş bir yer bulmuştur. Bunun yanında Sa. Lampros, N. Bees, A. Andreas ve K. Dyobbunites gibi önemli Bizans araştırmacıları Yunanistan Bizans araştırmalarının zirve isimleri olarak günümüzde dahi anılmaktadır.
20. yüzyıl
Bizans Araştırmaları, 20.yüzyılın ilk çeyreğinden sonra önemli dergilere kavuştu. 1924 senesinde Henri Grégoire’nin idaresinde bilim dalının en önemli dergilerinden olan "Byzantion" yayın hayatına atıldı. Bu dergiyi Brüksel’de kurulan "Annuaire de I’Institut de philologie et d’historie Orientales et slaves" dergisi izledi. Yine aynı tarihlerde Roma’da S. G. Mercati tarafından kurulan "Studi Byzantini e Neoellenici" Bizans sanatı ve arkeolojisinin yanı sıra Bizans tarihi hakkında da önemli makaleler yayınlamaya başladı. 1926’dan beri Prag’da, 1938’den beri de Belgrad’da Bizans sanatı ve arkeolojisi araştırmalarının önemli bir merkezi haline gelen Kondakov Enstitüsü’nün yayın organı olan "Seminarium Kondakovianum (Annales de l’Institut Kondakov)" ne yazık ki tarihe karışmıştır.
Son zamanlarda adından sıkça bahsettirmeyi başaran eski bir araştırma merkezi, bir zamanlar Kadıköy’de daha sonra Bükreş’de ve bugün ise Paris’de gittikçe artan yoğun bir faaliyetle Bizans araştırmalarına yönelen Assompsionist Bilginler Enstitüsü’dür. Bu enstitünün organı olan ve 1897’den beri "Revue trimestrielle d’historie, de geographie et de liturgie orientales" olarak yayımlanan Echos d’Orient gittikçe artan ölçüde bir Bizans tetkikleri dergisi haline gelmiş ve Bizans araştırmalarına karşı büyüyen ilgiyi gözler önüne sermiştir. Bu gelişme, onun nihayet yerini Etudes Byzantines (1946’da çıkan 4.cildinden beri: Revue des Etudes Byzantines)’e terk etmesi ve Bizantoloji sahasının bir meslek dergisiyle zenginleşmesi ile sonuçlanmıştır. Bizans arkeoloji araştırmalarının diğer bir önemli merkezi de Thomas Whitttemoore’un Paris’te kurduğu ve 1946’da arkeoloji ve sanat tarihi yönü ağır basan Bulletin of the Byzantine Institute’ü yayınlamakla işe başlayan Bizans enstitüsüdür.
Bizans arkeolojisi, sanat ve kültür tarihi incelemelerinin en önemli merkezlerinden birisi de bugün için, Dumbarton Oaks Papers (1941’den beri) ve Dumbarton Oaks Studies (1950’den itibaren) adlı mükemmel donanımlı ve mühim yayınlarıyla kendisini gayet iyi temsil eden araştırma enstitüsüdür. Viyana’da II. Dünya Savaşı'ndan sonra yayın hayatına katılan Die Österreichischen Byzantinischen Gesellschaft adlı dergi Dumbarton Oaks kadar olmasa da yayınladığı makaleler farklı bir ekol oluşturmayı başarmıştır. Belgrad’daki Bizans enstitüsü de II. Dünya Savaşı'ndan sonraki kuruluşlardandır. Bu enstitünün yayınları ve onun tarafından 1952 yılından beri sürekli olarak neşredilen Zbornik Radova Vizantoloşkog Instituta dergisi özellikle Bizans-Güney Slav ilişkilerinin araştırılmasına hizmet etmektedirler.
Bizans araştırmalarının en yeni merkezleri arasında bilhassa Palermo’da Bruno Lavagnini tarafından idare olunan Sicilya Bizans ve Yeni Grek tetkikleri Enstitüsü; Venedik‘de Sophia Antoniadis’in yönettiği Bizans ve Bizans sonrası Tetkikleri Enstitüsü ve Atina’da Dionysios Zakythinos’un idaresindeki Bizans Araştırmaları Merkezi zikrolunmalıdırlar.
Yardımcı bilim dalları
Bizantolojinin yardımcı bilim dalları olarak Yazıt bilimi, mühür bilimi, nümismatik, metroloji ve kronoloji sayılabilir.
Enstitü ve araştırma merkezleri
Türkiye
- Koç University Stavros Niarchos Foundation Center for Late Antique and Byzantine Studies 5 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (CLABS), İstanbul - Geç Antik Çağ ve Bizans Araştırmaları Merkezi (2015'te Koç Üniversitesi ve tarafından kuruldu.)
Topluluklar
- (1948'de kuruldu.)
- Deutsche Arbeitsgemeinschaft zur Förderung Byzantinischer Studien 21 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (1950'lerde kuruldu.)
- (1983'te kuruldu.)
Yunanistan
- Byzantinistik und Volkskunde 6 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας) Atina Üniversitesi
- Byzantinistik und Neogräzistik 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Τομέας Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών)
- (Tομέας Bυζαντινής και Nεοελληνικής Φιλολογίας) Girit Üniversitesi
- (Tομέας Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας)
- Atina (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών: Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Τομέας Βυζαντινών Ερευνών; 1958'de kuruldu.)
Almanya Bizantoloji Almanya'da üniversite bölümü olarak bulunmaktadır. Bulunduğu üniversiteler şunlardır;
- Abteilung Byzantinistik und Neugriechische Philologie 17 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Eski Çağ bilimleri enstitüsü Köln Üniversitesi
- Byzantinische und Neugriechische Philologie 17 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Klasik filoloji enstitüsü Leipzig Üniversitesi (2005'ten beri Yunanistan tarafından desteklenmektedir.)
- Mainz Üniversitesi
- Institut für Byzantinistik, Byzantinische Kunstgeschichte und Neogräzistik 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Münih Üniversitesi
- Institut für Byzantinistik und Neogräzistik 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Münster Üniversitesi
Almanya araştırma merkezleri
- (RGZM),
- Regensburg
- Scheyern Manastırı (1939'da ve tarafından kuruldu)
- Ettal Manastırı (1951'de tarafından kuruldu.)
- (1972'de kuruldu.)
Avusturya
- (1962'de kuruldu)
- Institut für Mittelalterforschung, Abteilung Byzanzforschung 1 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . der Viyana
İsveç
Britanya
- Centre for Hellenic Studies 16 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., (1989'da kuruldu)
- , Londra Üniversitesi (1993'te kuruldu)
- Centre for Byzantine, Ottoman and Modern Greek Studies 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Birmingham Üniversitesi
ABD
- (Byzantine Institute of America) Boston (1930'da Thomas Whittemore ve Paul Atkins Underwood önderliğinde kuruldu.)
- (Dumbarton Oaks Research Library and Collection) (1940'ta kuruldu)
- Institute for Byzantine and Modern Greek Studies 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., , Mass. ( tarafından 1956'da kuruldu)
İtalya
Fransa
- Centre de recherche d’Histoire et Civilisation de Byzance14 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Paul Lemerle tarafından 1972'de kuruldu Paris)
- Institut d’Études Byzantines 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,Collège de France, Paris
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bizantoloji ya da Bizantinistik Bizans Imparatorlugu nu tarih kultur din bilim politika ve ekonomi olmak uzere hemen hemen her alanda inceleyen bir bilim dalidir Bizantoloji nin kurucusu olarak Bizans teriminin mucidi Alman filolog Hieronymus Wolf kabul edilir 23 Bizantoloji Kongresi adina 2016 da Belgrad da basilan mektup puluTanimIsimlendirme Hieronymus Wolf Dogu Roma Imparatorlugu nun asil Roma Imparatorlugu ndan gerek konusulan dil gerekse sahip olunan din gibi bazi konularda farklilik yarattigini gordugunden boyle bir isimlendirmeyi uygun gormustur Bizans adlandirmasi esasen Konstantinopolis ten once bolgede yerlesmis olan antik kentin adi olan Bizantion dan gelmektedir Ilk defa Wolf tarafindan kullanilan Bizans kavrami esasinda Dogu Roma Imparatorlugu anlamina gelmektedir Kavramin kullanimi ozellikle 19 yuzyil ve sonrasi yayginlasmistir Arastirma alanlari Bizantoloji temel olarak Bizans Imparatorlugu nun tarih ve kulturu ile ilgili konulari arastirir Bu cercevede Bizans Imparatorlugu yani sira cogu zaman Yunan orta cagi bu donemde kullanilan Yunanca nin orta cag versiyonu olan Koine dili ile de ilgilenir Bu noktada Bizantoloji yi disiplinlerarasi calismak zorunda olan bir bilim dali olarak tanimlamak mumkundur DonemlerErken Bizans Donemi 330 717 Yunan helen kulturu Roma devlet gelenegi oryantal akimlar ve ozellikle Hristiyan inanisi Orta Cag Bizans uygarliginda belirleyici olan temel ozelliklerden bazilaridir Bu uygarligin dogus tarihi olarak cogu kez Hristiyanligi ozgur bir din haline getiren Konstantin in hukum surdugu donem olan 306 337 yillari yahut Konstantinopolis sehrinin kurulusu olan 330 yili kabul edilmektedir Roma Imparatorlugu nun resmi olarak 395 yilinda dogu ve bati olarak ikiye ayrilmasi uzerine gec antik donem baslar ki bu donem bizantologlarin oldugu kadar cogu zaman eski cag tarihcilerinin de ilgi alani arasindadir 717 ye kadar devam eden bu donem Erken Bizans donemi olarak da adlandirilir I Justinianus 527 565 her ne kadar Italya Afrika ve guney Ispanya yi fethetse de 634 698 arasi yukselen Islam dininin de Bizans devleti icin etkileri oldukca buyuk oldu Devletin resmi dili olan Latince Herakleios doneminde Yunanca olarak degistirildi Orta Bizans Donemi 717 1204 Boylece Antik donem sonra ermis ve Orta Bizans Donemi olarak da adlandirilan donem baslamis oldu Bu donem esas olarak icerisinde 717 843 yillari arasindaki Bizans Ikonoklazmini da barindiran bir donem oldugu gibi ayni zamanda bati Imparatorlugu nun dogmaya basladigi bir donemdir 10 ve 11 yuzyillarda Makedon hanedaninin onderligindeki Bizans yeniden Islam ve Bulgarlara karsi guc kazanmaya baslamistir Ancak bu yukselis Makedon Hanedani hukumdarlarindan II Basileios un 976 1025 olumu ile bir donum noktasina girmistir 1071 de Malazgirt te alinan maglubiyetin yani sira gerek kucuk asya da gerekse guney Italya da topraklar kaybedilmeye baslanmistir Hacli seferlerinin baslangici ile ayni zamana denk gelen Komnenos Hanedani doneminde yakalanan istikrar ancak 1176 yilindaki Miryakefalon savasina degin surdurulebilmistir Icte yasanan bazi ihtilaflar 1204 yilinda yapilan dorduncu hacli seferinin adresini Konstantinopolis e cevirtmis ve sehrin Latin devletleri tarafindan isgaline yol acmistir Latin Isgali Donemi 1204 1261 Dorduncu Hacli Seferi sonucunda parcalanan Bizans Imparatorlugu farkli devletler olarak bir anlamda varligini surdurmustur Bu devletler Iznik Imparatorlugu Epir Despotlugu ve Trabzon Imparatorlugu olarak sayilabilir Gec Bizans donemi 1261 1453 Paleologos Hanedani onderliginde 1261 tarihinde yeniden fethedilen Konstantinopolis ile birlikte Gec Bizans donemi olarak adlandirilan donem baslar Yeniden eski gucune kavusmaya calisan bu devlet ozellikle 1300 sonrasi kendisini gostermeye baslayan Osmanli devleti tarafindan tehdit altinda idi Ozellikle kendi ic savaslari nedeniyle zayiflayan devlet 1453 tarihinde II Mehmet onderligindeki Osmanli Ordusunun baskent Konstantinopolis i fethetmesi ile sona erdi Ancak dorduncu Hacli Seferi sonunda kurulan devletlerden biri olan Trabzon Imparatorlugu varligini 1461 yilina kadar surdurmustur Bilim dalinin dogusu ve gelisimi15 ve 18 yuzyillar arasi Istanbul un Fethi nden yaklasik 100 yil sonra Bizans filozoflarinin metinlerini toplayip cevirmeye ve yayinlamaya baslayan ilk bilim insani Philipp Melanchthon un ogrencisi ve bir Ronesans donemi humanisti olan Hieronymus Wolf tur Wolf yaninda sekreter olarak calistigi in de yardimiyla Ioannis Zonaras in kronigini Nikitas Honiatis in ve Nikiforos Grigoras in tarihinin bir kismini cevirmis ve yayinlamistir Bizantolojinin kurucusu kabul edilen Hieronymus Wolf Bunu izleyen donemde Bizans tarihi arastirmalari ozellikle 17 yuzyilda XIII Louis ve XIV Louis devri Fransa sinda ilgi duyulan bir alan haline gelmistir Bu yuzyilda Fransiz aydinlari Bizans tarihinin yaninda Bizans Hukuku ile alakali calismalarda da bulunmuslardir Bu calismalarin sefligini yapanlar Xylander ve ozellikle dur XIV Louis ve Colbert in himayesinde Louvre un sohretli matbaasi Bizans tarihcilerinden buyuk bir seriyi yayinlamaya giristi 1645 yilinda ilk olarak VI Ioannis un tarih eseri ardindan 1685 te VII Konstantinos un Excerpta de legationibus u yayinlandi Philippe Labbe nin onderliginde baslanan calismalardan en onemlileri arasinda Wolf un yapmaya muvaffak olamadigi Corpus Byzantinae Historia ya da diger adiyla Paris Corpusu olarak da bilinen eser adi sayilmasi gereken onemli calismalardan birisidir 17 yuzyil Fransa sinda dogan bu ilgi Aydinlanma Devri rasyonalizminin etkisi ile Bizans tetkiklerinin ilerlemesini tesvikten cok uzak bir tutuma boyun egdi Kendinden oncekilere tepeden bakarak kucumseyen Aydinlanma devri bilim adamlarinin tutumu da bu duraklama devrinin ortaya cikmasina birincil etken olmustur Bunlara gore Bizans tarihi Degersiz bir hitabet ve mucizeler koleksiyonu Voltaire ihtilal isyan ve alcakliklar orgusu Montesquieu olmaktan veya en musait bir hukumle sanli serefli Roma tarihinin elem verici bir sonundan baska bir sey degildir Iste boylece Charles le Beau nun Histoire du Bas Empire Paris 1767 1786 ve Edward Gibbon in Roma Imparatorlugu nun gerileyis ve cokus tarihi London 1776 1788 adli eserleri Bizans tarihini Roma devletinin bin yil suren cokus tarihi olarak tasvir etmektedirler Gibbon bizzat eserinde barbarligi ve dinin zaferi tasvir ettigini soylemektedir 19 yuzyil 19 yuzyilin insanliga getirdigi derin tarih anlayisi Aydinlanma devrinin tarihe aykiri ukalaligi yuzunden itibardan dusurulmus olan Bizans tarihine de faydali oldu Tarihi gelismelerin onemi dusuncesi uyanmis olup artik bir Ranke bir Mommesen in calismalarindan sonra bir devletin bin yillik cokus hali efsanesine inanma imkani kalmamisti 19 yuzyil son ceyreginde Bizans tarihine karsi duyulan ilgi o zamanlar on planda bulunan Avrupa ulkelerinde yeniden canlandi Karl Krumbacher J B Bury den her biri kendi ulkelerinde bizantolojiyi bagimsiz bir bilim dali haline getirmeyi bildiler Cagdas Bizantinoloji nin kuruculari olan bu kisilerin faaliyetleri kuvvetli bir akis buldu ve uzun sure diger tarih sahalari arkasindan topallayarak yuruyen Bizans tarihi arastirmalari yavas yavas arka plandan one dogru ilerledi Bizans sanati ve arkeolojisi hakkinda sistematik ilk arastirmalar ise 19 yuzyil sonlarinda ve Heinrich Gelzer tarafindan yapildi Bu arastirmacilardan once yapilan calismalar Bizans sanati ve arkeolojisini kapsiyor olsa dahi Bizans Tarihi icinde oldukca kisitli ve bilimsel metotlardan uzak kalmistir Her ne kadar Bizans sanati ve arkeolojisini ana konu olarak secmemis olsa dahi Krumbacher in Geschicte der Byzantinischen Literatur Bizans yazin tarihi adli eseri ve yine ayni arastirmaci tarafindan kurulan Byzantinische Zeitschrift dergisi Bizans Sanati ve Arkeoloji calismalarinda bir mihenk tasi olmustur Bizans Sanati ve Arkeolojisi nin kurucularindan olan in fikir dolu Die Weltstellung des byzantinischen Reiches vor den Krezzungen 1894 adli eseri tarihi inceleme ve tasvirin en parlak numunesi olarak kalmistir Gelzer ozellikle Die Genesis der Byzantinischen Themenverfassung 1899 adli kitabi ile Bizans tarihi arastirmalarini cok ileriye goturmustur Krumbacher in Munih teki halefi olup ayrica tarih ve sanat tarihi sahasiyla da mesgul olan Bizans tarihi incelemelerine oncelikle Bizans yazarlarinin tenkitli yeni baskilari ve ayni zamanda yeni kaynaklar ve bunlara komanterler yayinlamak suretiyle hizmet etmistir N P Kondakov 1844 1925 nasil Rusya da Bizans arkeoloji ve sanat tarihi arastirmalarinin kurucusu olmussa V G Vasilyevskiy 1838 1899 de Rusya da Bizans tarihi tenkitlerinin asil kurucusudur 1894 yilinda Vasilyevkiy nin Vizanstiyskiy Vremennik in tesis etmesi ile o zamana kadar baska dergilerin ozellikle Jurnal Ministerstva Narodnogo Provesceniya nin misafirseverliginden faydalanmak zorunda kalmis bulunan Rus bizantinistligi Bizans tetkiklerine ilerlemek bakimindan en buyuk katkida bulunmus olan bir organ sahibi olmustur Bundan bir yil sonra da F I Uspenskiy o sirada Istanbul da kurulmus olan Rus Arkeoloji Enstitusu nun muduru sifatiyla Izvestiya Russkogo Arkheologiceskogo Instituta vi Konstantinople nin nesrine baslamistir 19 yuzyil sonlarinda Bizans tarihi arastirmalarina diger bircok ulkelerde de baslandi Italya da tarih edebiyat tarihi ve filoloji arastirmalarinin yaninda ozellikle hukuk tarihine ait incelemelerde goze carpacak ilerlemeler gosterildi Balkan ulkelerinde Bizans arastirmalari bu ulke milletleri tarihinin incelenmesi ile bir birine baglandi ve bu baglanti gerek Bizans gerekse Balkan tarihi icin pek faydali oldu Bulgaristan da Bizans arastirmalari P Mutafciyev 1883 1943 V Zlatarski 1866 1935 ve P Nikov 1884 1939 un onemli yayinlari ile basladi ve gelisti Yugoslavya sahasinda Bizans arastirmalari bilindiginin aksine sadece D Anastasiyevic 1877 1950 ile degil ayni olcude St Stanoyevic 1874 1937 J Radonic 1873 1956 N Radoycic 1878 1930 ve F Sisic 1869 1940 in Sirp ve Hirvat tarihi arastirmalari ile olusturuldu Yunanistan da ise Bizans calismalari Yunan bilginleri icin kendi milletlerinin tarihinin bir parcasidir Bizans tarihi daha atesli Yunan tarihcisi K Paperrehegopulos un Atina da 1860 1877 tarihlerinde nesredilen bes ciltlik buyuk eseri olan yeni Krolides Tarihi Histoire de la civilisation hellenique Paris 1878 da kendisine cok genis bir yer bulmustur Bunun yaninda Sa Lampros N Bees A Andreas ve K Dyobbunites gibi onemli Bizans arastirmacilari Yunanistan Bizans arastirmalarinin zirve isimleri olarak gunumuzde dahi anilmaktadir 20 yuzyil Bizans Arastirmalari 20 yuzyilin ilk ceyreginden sonra onemli dergilere kavustu 1924 senesinde Henri Gregoire nin idaresinde bilim dalinin en onemli dergilerinden olan Byzantion yayin hayatina atildi Bu dergiyi Bruksel de kurulan Annuaire de I Institut de philologie et d historie Orientales et slaves dergisi izledi Yine ayni tarihlerde Roma da S G Mercati tarafindan kurulan Studi Byzantini e Neoellenici Bizans sanati ve arkeolojisinin yani sira Bizans tarihi hakkinda da onemli makaleler yayinlamaya basladi 1926 dan beri Prag da 1938 den beri de Belgrad da Bizans sanati ve arkeolojisi arastirmalarinin onemli bir merkezi haline gelen Kondakov Enstitusu nun yayin organi olan Seminarium Kondakovianum Annales de l Institut Kondakov ne yazik ki tarihe karismistir Son zamanlarda adindan sikca bahsettirmeyi basaran eski bir arastirma merkezi bir zamanlar Kadikoy de daha sonra Bukres de ve bugun ise Paris de gittikce artan yogun bir faaliyetle Bizans arastirmalarina yonelen Assompsionist Bilginler Enstitusu dur Bu enstitunun organi olan ve 1897 den beri Revue trimestrielle d historie de geographie et de liturgie orientales olarak yayimlanan Echos d Orient gittikce artan olcude bir Bizans tetkikleri dergisi haline gelmis ve Bizans arastirmalarina karsi buyuyen ilgiyi gozler onune sermistir Bu gelisme onun nihayet yerini Etudes Byzantines 1946 da cikan 4 cildinden beri Revue des Etudes Byzantines e terk etmesi ve Bizantoloji sahasinin bir meslek dergisiyle zenginlesmesi ile sonuclanmistir Bizans arkeoloji arastirmalarinin diger bir onemli merkezi de Thomas Whitttemoore un Paris te kurdugu ve 1946 da arkeoloji ve sanat tarihi yonu agir basan Bulletin of the Byzantine Institute u yayinlamakla ise baslayan Bizans enstitusudur Bizans arkeolojisi sanat ve kultur tarihi incelemelerinin en onemli merkezlerinden birisi de bugun icin Dumbarton Oaks Papers 1941 den beri ve Dumbarton Oaks Studies 1950 den itibaren adli mukemmel donanimli ve muhim yayinlariyla kendisini gayet iyi temsil eden arastirma enstitusudur Viyana da II Dunya Savasi ndan sonra yayin hayatina katilan Die Osterreichischen Byzantinischen Gesellschaft adli dergi Dumbarton Oaks kadar olmasa da yayinladigi makaleler farkli bir ekol olusturmayi basarmistir Belgrad daki Bizans enstitusu de II Dunya Savasi ndan sonraki kuruluslardandir Bu enstitunun yayinlari ve onun tarafindan 1952 yilindan beri surekli olarak nesredilen Zbornik Radova Vizantoloskog Instituta dergisi ozellikle Bizans Guney Slav iliskilerinin arastirilmasina hizmet etmektedirler Bizans arastirmalarinin en yeni merkezleri arasinda bilhassa Palermo da Bruno Lavagnini tarafindan idare olunan Sicilya Bizans ve Yeni Grek tetkikleri Enstitusu Venedik de Sophia Antoniadis in yonettigi Bizans ve Bizans sonrasi Tetkikleri Enstitusu ve Atina da Dionysios Zakythinos un idaresindeki Bizans Arastirmalari Merkezi zikrolunmalidirlar Yardimci bilim dallari Bizantolojinin yardimci bilim dallari olarak Yazit bilimi muhur bilimi numismatik metroloji ve kronoloji sayilabilir Enstitu ve arastirma merkezleriTurkiye Koc University Stavros Niarchos Foundation Center for Late Antique and Byzantine Studies 5 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde CLABS Istanbul Gec Antik Cag ve Bizans Arastirmalari Merkezi 2015 te Koc Universitesi ve tarafindan kuruldu Topluluklar 1948 de kuruldu Deutsche Arbeitsgemeinschaft zur Forderung Byzantinischer Studien 21 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1950 lerde kuruldu 1983 te kuruldu Yunanistan Byzantinistik und Volkskunde 6 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tomeas Byzantinhs Filologias kai Laografias Atina Universitesi Byzantinistik und Neograzistik 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tomeas Mesaiwnikwn kai Newn Ellhnikwn Spoydwn Tomeas Byzantinhs kai Neoellhnikhs Filologias Girit Universitesi Tomeas Mesaiwnikhs kai Neoellhnikhs Filologias Atina E8niko Idryma Ereynwn Institoyto Istorikwn Ereynwn Tomeas Byzantinwn Ereynwn 1958 de kuruldu Almanya Bizantoloji Almanya da universite bolumu olarak bulunmaktadir Bulundugu universiteler sunlardir Abteilung Byzantinistik und Neugriechische Philologie 17 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Eski Cag bilimleri enstitusu Koln Universitesi Byzantinische und Neugriechische Philologie 17 Mayis 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Klasik filoloji enstitusu Leipzig Universitesi 2005 ten beri Yunanistan tarafindan desteklenmektedir Mainz Universitesi Institut fur Byzantinistik Byzantinische Kunstgeschichte und Neograzistik 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Munih Universitesi Institut fur Byzantinistik und Neograzistik 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Munster Universitesi Almanya arastirma merkezleri RGZM Regensburg Scheyern Manastiri 1939 da ve tarafindan kuruldu Ettal Manastiri 1951 de tarafindan kuruldu 1972 de kuruldu Avusturya 1962 de kuruldu Institut fur Mittelalterforschung Abteilung Byzanzforschung 1 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde der Viyana Isvec Britanya Centre for Hellenic Studies 16 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1989 da kuruldu Londra Universitesi 1993 te kuruldu Centre for Byzantine Ottoman and Modern Greek Studies 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Birmingham Universitesi ABD Byzantine Institute of America Boston 1930 da Thomas Whittemore ve Paul Atkins Underwood onderliginde kuruldu Dumbarton Oaks Research Library and Collection 1940 ta kuruldu Institute for Byzantine and Modern Greek Studies 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mass tarafindan 1956 da kuruldu Italya Venedik 1951 de kuruldu Palermo tarafindan 1960 ta kuruldu Fransa Centre de recherche d Histoire et Civilisation de Byzance14 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Paul Lemerle tarafindan 1972 de kuruldu Paris Institut d Etudes Byzantines 12 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde College de France ParisKaynakca a b c Georg Ostrogorsky Bizans devleti tarihi cevirmen Fikret Isiltan BECKWITH John 1961 The art of Constantinople Penguin Press New York 21 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Subat 2016