Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1 Mart tezkeresi, Irak krizi konusunda hükûmet tarafından 25 Şubat 2003'te TBMM'ye sunulup genel kurulda reddedilen ve tam adı "Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunması için Hükûmet’e yetki verilmesine ilişkin başbakanlık tezkeresi" olan tezkeredir.
İçeriği
TBMM'den, gereği, kapsamı, sınırı ve zamanı Anayasanın 117'nci maddesine göre millî güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından Yüce Meclise karşı sorumlu bulunan hükûmet tarafından belirlenecek şekilde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kuzey Irak'a gönderilmesine; etkili bir caydırıcılığın sürdürülmesi amacıyla Kuzey Irak'ta bulunacak bu kuvvetlerin gerektiğinde belirlenecek esaslar dairesinde kullanılmasına ve muhtemel bir askeri harekat çerçevesinde yabancı silahlı kuvvetlere mensup hava unsurlarının Türk hava sahasını Türk makamları tarafından belirlenecek esaslara ve kurallara göre kullanmaları için gerekli düzenlemelerin Hükümet tarafından yapılmasına, Anayasanın 92'nci maddesi uyarınca 6 ay süreyle izin verilmesi istendi.
Tezkerede, en fazla 62 bin yabancı askeri personelin 6 ay süreyle Türkiye'de bulunması öngörülüyordu. Yabancı kuvvetlerin hava unsurları 255 uçak ve 65 helikopteri aşamayacaktı.
TBMM'deki oylama
CHP'den Önder Sav, yaptığı konuşmada tezkereye karşı çıktı ve Amerikan gemileri için düşman gemileri ifadesini kullandı. Abdullah Gül'ün danışmanlığını yapan Ahmet Sever kaleme aldığı bir eserde AK Parti içindeki durumu şöyle anlatıyordu: "Özellikle, Beşir Atalay, Mehmet Aydın, Ertuğrul Yalçınbayır, Bülent Arınç, Zeki Ergezen, Azmi Ateş ve Kemalettin Göktaş gibi önemli isimler tezkereye karşıydı ve parti içinde açıkça bunun kulisini yapıyordu. Recep Tayyip Erdoğan ise, tezkerenin mutlaka meclisten geçmesi gerektiğini vurguluyordu.", "Cüneyt Zapsu, Ömer Çelik ve Egemen Bağış tezkerenin kabulü için çırpınıyorlardı. Özellikle Zapsu ABD Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz ile telefonda sürekli temas halindeydi." Yapılan oylamaya 533 milletvekili katıldı, 250 ret, 264 kabul, 19 çekimser oyu kullanıldı. Ancak, Anayasa'nın 96. maddesinde öngörülen 267 salt çoğunluğa ulaşılamadı. Bu durumda, tezkere kabul edilmemiş sayıldı.
Reddi ve etkileri
Tezkerenin reddedilmesi Amerikalılarda hayal kırıklığı yaratmıştır. Türk hava sahasını, liman ve topraklarını kullanamayan ABD, Irak işgali sırasında büyük bir başarısızlığa uğramış ve ağır bir ekonomik ve sosyal fatura ödemek zorunda kalmıştır.
Bununla birlikte, ABD'nin maruz kaldığı askerî güçlükleri tamamen 1 Mart tezkeresine bağlamak hatalı olur. Çünkü ABD silahlı kuvvetleri, Irak'ın işgali için gerekli transit noktaları farklı ülkelerdeki askeri üslerden hava yolu ile ve ülkenin güneyinden yapılan amfibik harekâtlarla gerçekleştirmiştir. Av-bombardıman ve yakın-destek hava operasyonları tamamen uçak gemileri ve Suudi Arabistan'daki hava üslerinden; uzun menzilli stratejik bombardıman operasyonları ise İngiltere Lakenheath ve Hint Okyanusu'ndaki Diego Garcia üssünden gerçekleştirilmiştir. İncirlik, (aynı 1. Körfez Savaşı'nda olduğu gibi) ABD Hava Kuvvetleri'ne ait savaş uçaklarının kalkış noktası olması itibarı ile değil, lojistik ve transit noktası olma itibarı ile önemlidir.
Başkan Bush ve ekibi Amerikan toplumu tarafından dahi büyük ölçüde tepki almış, umduğunun aksine Irak'ta hiç beklemediği ölçüde sivil direnişle karşı karşıya kalmıştır.
Tezkerenin reddinin ardından yaşanan Çuval Olayının, meclis kararına misilleme olarak gerçekleştirildiği iddia edilmektedir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, konuyla ilgili 2016 yılında yaptığı bir açıklamada "Irak’ta düşülen hataya Suriye’de düşmek istemiyoruz. Ben 1 Mart tezkeresinin yanındaydım, karşı olanlar bunu açıkça söylemediler. Birileri de gizli kulisler attılar. O insanların kimler olduğunu araştırır bulursunuz. 1 Mart tezkeresi ilk anda kabul edilip Türkiye, Irak’ta olsaydı, Irak’ın durum böyle olmazdı. 1 Mart tezkeresi ilk anda geçseydi, Türkiye masada olacaktı" değerlendirmesinde bulundu.
Ayrıca bakınız
Vikikaynak'ta Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunması için Hükümet'e yetki verilmesine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ "1 Mart Tezkeresinin Türk Dış Politasına Etkisi". politikaakademisi.org. 15 Haziran 2012. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2016.
- ^ "Tezkere Meclis'e geldi". Yeni Şafak. 26 Şubat 2003. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2016.
- ^ . belgenet.com. 1 Mart 2003. 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2011.
- ^ Ahmet Sever, Abdullah Gül ile 12 Yıl, Doğan Kitap, 30. Baskı, s. 45.
- ^ "1 Mart Tezkeresi'nin tutanakları açıklanacak mı?". Haberturk.com. 12 Şubat 2013. 26 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2013.
- ^ "Mavi Marmara ve 1 Mart Tezkeresi". gundemvetarih.com. 4 Haziran 2011. 26 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
- ^ "1 Mart Tezkeresi". dusunuyoruz.com. 1 Mart 2009. 25 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
- ^ "Irak'tan çekilen ABD'nin gözü Türkiye'de". dusunuyoruz.com. 26 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
- ^ "1 Mart tartışması". Milliyet Gazetesi. 8 Şubat 2016. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1 Mart tezkeresi Irak krizi konusunda hukumet tarafindan 25 Subat 2003 te TBMM ye sunulup genel kurulda reddedilen ve tam adi Turk Silahli Kuvvetleri nin yabanci ulkelere gonderilmesi ve yabanci silahli kuvvetlerin Turkiye de bulunmasi icin Hukumet e yetki verilmesine iliskin basbakanlik tezkeresi olan tezkeredir IcerigiTBMM den geregi kapsami siniri ve zamani Anayasanin 117 nci maddesine gore milli guvenligin saglanmasindan ve Silahli Kuvvetlerin yurt savunmasina hazirlanmasindan Yuce Meclise karsi sorumlu bulunan hukumet tarafindan belirlenecek sekilde Turk Silahli Kuvvetleri nin Kuzey Irak a gonderilmesine etkili bir caydiriciligin surdurulmesi amaciyla Kuzey Irak ta bulunacak bu kuvvetlerin gerektiginde belirlenecek esaslar dairesinde kullanilmasina ve muhtemel bir askeri harekat cercevesinde yabanci silahli kuvvetlere mensup hava unsurlarinin Turk hava sahasini Turk makamlari tarafindan belirlenecek esaslara ve kurallara gore kullanmalari icin gerekli duzenlemelerin Hukumet tarafindan yapilmasina Anayasanin 92 nci maddesi uyarinca 6 ay sureyle izin verilmesi istendi Tezkerede en fazla 62 bin yabanci askeri personelin 6 ay sureyle Turkiye de bulunmasi ongoruluyordu Yabanci kuvvetlerin hava unsurlari 255 ucak ve 65 helikopteri asamayacakti TBMM deki oylamaCHP den Onder Sav yaptigi konusmada tezkereye karsi cikti ve Amerikan gemileri icin dusman gemileri ifadesini kullandi Abdullah Gul un danismanligini yapan Ahmet Sever kaleme aldigi bir eserde AK Parti icindeki durumu soyle anlatiyordu Ozellikle Besir Atalay Mehmet Aydin Ertugrul Yalcinbayir Bulent Arinc Zeki Ergezen Azmi Ates ve Kemalettin Goktas gibi onemli isimler tezkereye karsiydi ve parti icinde acikca bunun kulisini yapiyordu Recep Tayyip Erdogan ise tezkerenin mutlaka meclisten gecmesi gerektigini vurguluyordu Cuneyt Zapsu Omer Celik ve Egemen Bagis tezkerenin kabulu icin cirpiniyorlardi Ozellikle Zapsu ABD Savunma Bakan Yardimcisi Paul Wolfowitz ile telefonda surekli temas halindeydi Yapilan oylamaya 533 milletvekili katildi 250 ret 264 kabul 19 cekimser oyu kullanildi Ancak Anayasa nin 96 maddesinde ongorulen 267 salt cogunluga ulasilamadi Bu durumda tezkere kabul edilmemis sayildi Reddi ve etkileriTezkerenin reddedilmesi Amerikalilarda hayal kirikligi yaratmistir Turk hava sahasini liman ve topraklarini kullanamayan ABD Irak isgali sirasinda buyuk bir basarisizliga ugramis ve agir bir ekonomik ve sosyal fatura odemek zorunda kalmistir Bununla birlikte ABD nin maruz kaldigi askeri guclukleri tamamen 1 Mart tezkeresine baglamak hatali olur Cunku ABD silahli kuvvetleri Irak in isgali icin gerekli transit noktalari farkli ulkelerdeki askeri uslerden hava yolu ile ve ulkenin guneyinden yapilan amfibik harekatlarla gerceklestirmistir Av bombardiman ve yakin destek hava operasyonlari tamamen ucak gemileri ve Suudi Arabistan daki hava uslerinden uzun menzilli stratejik bombardiman operasyonlari ise Ingiltere Lakenheath ve Hint Okyanusu ndaki Diego Garcia ussunden gerceklestirilmistir Incirlik ayni 1 Korfez Savasi nda oldugu gibi ABD Hava Kuvvetleri ne ait savas ucaklarinin kalkis noktasi olmasi itibari ile degil lojistik ve transit noktasi olma itibari ile onemlidir Baskan Bush ve ekibi Amerikan toplumu tarafindan dahi buyuk olcude tepki almis umdugunun aksine Irak ta hic beklemedigi olcude sivil direnisle karsi karsiya kalmistir Tezkerenin reddinin ardindan yasanan Cuval Olayinin meclis kararina misilleme olarak gerceklestirildigi iddia edilmektedir Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan konuyla ilgili 2016 yilinda yaptigi bir aciklamada Irak ta dusulen hataya Suriye de dusmek istemiyoruz Ben 1 Mart tezkeresinin yanindaydim karsi olanlar bunu acikca soylemediler Birileri de gizli kulisler attilar O insanlarin kimler oldugunu arastirir bulursunuz 1 Mart tezkeresi ilk anda kabul edilip Turkiye Irak ta olsaydi Irak in durum boyle olmazdi 1 Mart tezkeresi ilk anda gecseydi Turkiye masada olacakti degerlendirmesinde bulundu Ayrica bakiniz19 Mart tezkeresi Cuval Olayi Irak Savasina karsi protestolarVikikaynak ta Turk Silahli Kuvvetlerinin yabanci ulkelere gonderilmesi ve yabanci silahli kuvvetlerin Turkiye de bulunmasi icin Hukumet e yetki verilmesine iliskin Basbakanlik Tezkeresi ile ilgili metin bulabilirsiniz Kaynakca 1 Mart Tezkeresinin Turk Dis Politasina Etkisi politikaakademisi org 15 Haziran 2012 29 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2016 Tezkere Meclis e geldi Yeni Safak 26 Subat 2003 29 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2016 belgenet com 1 Mart 2003 20 Subat 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mart 2011 Ahmet Sever Abdullah Gul ile 12 Yil Dogan Kitap 30 Baski s 45 1 Mart Tezkeresi nin tutanaklari aciklanacak mi Haberturk com 12 Subat 2013 26 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2013 Mavi Marmara ve 1 Mart Tezkeresi gundemvetarih com 4 Haziran 2011 26 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2012 1 Mart Tezkeresi dusunuyoruz com 1 Mart 2009 25 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2012 Irak tan cekilen ABD nin gozu Turkiye de dusunuyoruz com 26 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2012 1 Mart tartismasi Milliyet Gazetesi 8 Subat 2016 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2016