Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
'Zaide, (Orijinal isim: Das Serail) KV. 344 unlu Avusturyalı besteci Wolfgang Amadeus Mozart tarafından 1780'de bestelenen ama öldüğü zaman daha bitiremediği iki perdelik bir Singspiel janrinda opera eseridir. Kaynaklar, bu eserin Mozart'ın âşık olduğu Zaide isimli Türk kızından ilham aldığını bildirirler. İlk basılımı 1838'dedir. Prömiyer sahnelenmesi 27 Ocak 1866'da Frankfurt'ta yapılmıştır.
| Özgün isim | Zaide Orijinal isim: (Das Serail) |
|---|---|
| Müzik | Wolfgang Amadeus Mozart |
| Libretto | Johann Andreas Schachtner |
| Gala | 27 Ocak 1866 |
| İlk gösterim yeri | Opernhaus |
| Oyuncular |
|
İçerik ve sahnelenme
Eserin janrı kurtarma operası idi. O zaman Akdeniz'de Mağrıp sahilleri asıllı korsanların ticari gemilere hücum edip fidye toplamak hedefiyle erkek ve kadın köle almaları Avrupa'da bir sorun görülmeye başladığı için kurtaram operaları moda olmuştu. Bu eserinin konusu Zaide adlı bir kadının korsanların eline köle olarak düşmüş sevgilisi Gomatz'i kaçırma uğraşlarını ele almaktadır. Eser konuşma diyaloglarını da içerdiği için Almanca Singspiel (şarkılı oyun) janrında olduğu kabul edilir. Eserin iki perdesindeki aryalarla ve ansambl parçalar Mozart tarafından bitirilmiştir ama bir uvertür ve librettoda tasarlanan üçüncü perde bitirilmemiştir.
Genel olarak bu eserinin sahnelenmesinde, yazılmamış uvertürü yerine, eserinin bestelendiği aynı dönemde bestelenmiş olan, Mozart'ın 32. Senfonisi kullanılır. Eserin diğer yazılmamış tarafları için yine bazen aynı zamanda Mozart tarafından bestelenmiş olan Thamos, Mısır Kralı adlı operanın müziği veya Mozart'ın konser parçalarından toplanmış bir pastiş kullanılır. Ayrıca modern zamanlarda Luciano Berio ve Chaya Czernowin adlı besteciler yazılmaması ek parçalar için kendi eklerini hazırlamışlardır.
Kritikler Zaide'nin Mozart'ın bir ustalık eserine temel sağladığında hemfikirdirler. Özellikle çok duygusal "Ruhe sanft, mein holdes Leben" soprano aryası çok tutulmuştur.
Roller
| Zaide | soprano |
| Gomatz | tenor |
| Allazim | |
| Sultan Soliman | tenor |
| Osmin | bas |
| Zaram, Muhafizlar komutani | konuşma rolü |
| Dört köle | tenor |
Konu özeti
Zaide bir köle olan Gomatz'a aşık olur. Zaide'yi çok beğenen Sultan bunu çok kıskanır ve bu aşka çok canı sıkılır. Zaide yakalandıktan sonra Gomatz ile birlikte bağımsız yaşamayı Sultan'ın yanında rahat ve lüks hayata tercih etmiştir. Allazım Sultan'ın Gomatz'a karşı davranışının önü bir köle gibi görmeyip onu alelade bir kişi olarak kabul etme olmasını Sultan'a inandırır. Mozart'ın bitirdiği son dörtlü parçaya göre Zaide ve Gomatz'a ya bir ağır ceza verilecektir ya da ikisi de idam edileceklerdir. Mozart'ın hazırladığı eser müsveddesi burada bitmektedir.
Fransız yazar Volter'in "Zara" (veya "Zaire") adlı oyunu ile Mozart'ın Zaide eserinin konuları arasında benzerlikler bulunmuştur. "Zara"'da Osman'ın bir cariyesi olan Zara bir Hristiyan köle olan Nerestan'a aşık olur. Yaşlı Lusığnan Zara ve Nerestan'ın kendi öz çocukları olduğunu anlar ve onları kaçırmak için planlar yapar. Bu kaçırma planları ortaya çıkarıldığı zaman Osman Zara'yı öldürtmüştür. Bu hikâyeyi tümünü öğrendiği zaman da Osman kendini öldürür.
Mozart'ın eserinden kalmış birkaç aryaya bakarak Volter'in oyunu ile Mozart'ın opera eseri arasındaki bazı farkları bulmak imkâni olmaktadır. Mozart'ın operasının II. Perde'sinde Zaide ve Gomatz (olasılıkla Alazım) kölelikten kaçmaya denerler ama tekrar yakalanırlar. Mozeart'ın operasında Zaide, Gomatz ve Allazım'ın aynı ailenin üyesi olduklarına dair tek bir ipucu bile bulunmamaktadır. Volter'in oyunun son kısmı çok ciddi konulara değindiğinden Mozart'ın yaşadığı çağın zevklerine hiç uygun bulunmamaktadır. Mozart'ın bu eserini bitirmeden bir kenara bırakmasının bir nedeninin de Volter'in çok ciddi konulara eğilen yaklaşımının zamanının seyircisini hiç çekmeyeceği olduğu da iddia edilmiştir.
Müziksel parçalar
I. Perde
- Koleler - Brüder, lasst uns lustig sein
- Gomatz - Melodram
- Zaide - Ruhe sanft, mein holdes Leben
- Gomatz - Rase, Schicksal
- Zaide ve Gomatz - İkili Meine Seele hüpft vor Freuden
- Gomatz - Herr und Freund, wie dank ich dir!
- Allazim - Nur mutig, mein Herze
- Uclu - Zaide, Gomatz ve Allazim - O selige Wonne!
II. Perde
- Melodram ve arya - Sultan Suleyman - Der stolze Löw' lässt sich zwar zähmen
- Osmin - Wer hungrig bei der Tafel sitzt
- Sultan Suleyman - Ich bin so bös als gut
- Zaide - Trostlos schluchzet Philomele
- Zaide - Tiger! Wetze nur die Klauen
- Allazim - Ihr Mächtigen seht ungerührt
- Dortlu - Gomatz, Sultan Suleyman, Allazim ve Zaide - Freundin! stille deine Tränen
Enstrümentasyon
Eserin orijinal partitür notaları hazırlandığında bu eseri çalacak orkestranın şu çalgıları ihtiva etmesi istenmiştir: yaylı çalgılar, 2 flüt, 2 obua, 2 fagot, 2 kornet, 2 trompet ve timpani.
Seçilmiş ses kayıtları
| Yıl | Roller (Zaide, Gomatz, Allazim, Suleyman) | Opera evi ve Orkestra, Orkestra şefi | Marka |
|---|---|---|---|
| 1952 | Mattiwila Dobbs, ..., Bernard Démigny, Joseph Peyron | Paris Filarmonika orkestra ve korosu René Leibowitz | ... |
| 1956 | Maria Stader, Fritz Wunderlich, Petre Muntenau, ... | SWR Stoccarda Orketrasi Alfons Rischner | ... |
| 1973 | Edith Mathis, Peter Schreier, Ingvar Wixell, Werner Hollweg | Berlin Staatskapell Bernhard Klee | Philips |
| 1982 | Werner Hollweg, Juduth Blegenm, Wolfgang Schöne, Thomas Moser | Salzburg Mozerteum Orkestrasi Leopold Hager | Orfeo |
| 1997 | Lynne Dawson,, , Hans Peter Blochwitz, Olaf Bär | Academy of Ancient Music Paul Goodwin | Harmonia mundi |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- İtalyanca Wikipedia Zaide maddesi: [1] 15 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişme:16.11.2009)
Dış kaynaklar
| Wikimedia Commons'ta Zaide ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış bağlantılar
- Libretto parcalari 17 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Almanca) (Erişme:16.11.2009)
- Online partitur notalari 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Erişme:16.11.2009)
- İMSLP Petrucci Music Library websitesi "Zaide,_K.344/336b_(Mozart,_Wolfgang_Amadeus)" maddesi [2] 21 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- YouTube W.A.Mozart: Zaide (Singspiel KV 344) maddesi "Zaide KV 344" Opéra de Chambre de Genève - 2005 Video kaydı [3] 13 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zaide Orijinal isim Das Serail KV 344 unlu Avusturyali besteci Wolfgang Amadeus Mozart tarafindan 1780 de bestelenen ama oldugu zaman daha bitiremedigi iki perdelik bir Singspiel janrinda opera eseridir Kaynaklar bu eserin Mozart in asik oldugu Zaide isimli Turk kizindan ilham aldigini bildirirler Ilk basilimi 1838 dedir Promiyer sahnelenmesi 27 Ocak 1866 da Frankfurt ta yapilmistir ZaideOzgun isimZaide Orijinal isim Das Serail MuzikWolfgang Amadeus MozartLibrettoJohann Andreas SchachtnerGala27 Ocak 1866Ilk gosterim yeriOpernhausOyuncularZaide soprano Gomatz tenor Allazim bas Sultan Suleyman tenor Osmin bas Zaram muhafizlar komutani konusma rolu Dort kole tenorIcerik ve sahnelenmeEserin janri kurtarma operasi idi O zaman Akdeniz de Magrip sahilleri asilli korsanlarin ticari gemilere hucum edip fidye toplamak hedefiyle erkek ve kadin kole almalari Avrupa da bir sorun gorulmeye basladigi icin kurtaram operalari moda olmustu Bu eserinin konusu Zaide adli bir kadinin korsanlarin eline kole olarak dusmus sevgilisi Gomatz i kacirma ugraslarini ele almaktadir Eser konusma diyaloglarini da icerdigi icin Almanca Singspiel sarkili oyun janrinda oldugu kabul edilir Eserin iki perdesindeki aryalarla ve ansambl parcalar Mozart tarafindan bitirilmistir ama bir uvertur ve librettoda tasarlanan ucuncu perde bitirilmemistir Genel olarak bu eserinin sahnelenmesinde yazilmamis uverturu yerine eserinin bestelendigi ayni donemde bestelenmis olan Mozart in 32 Senfonisi kullanilir Eserin diger yazilmamis taraflari icin yine bazen ayni zamanda Mozart tarafindan bestelenmis olan Thamos Misir Krali adli operanin muzigi veya Mozart in konser parcalarindan toplanmis bir pastis kullanilir Ayrica modern zamanlarda Luciano Berio ve Chaya Czernowin adli besteciler yazilmamasi ek parcalar icin kendi eklerini hazirlamislardir Kritikler Zaide nin Mozart in bir ustalik eserine temel sagladiginda hemfikirdirler Ozellikle cok duygusal Ruhe sanft mein holdes Leben soprano aryasi cok tutulmustur RollerZaide sopranoGomatz tenorAllazimSultan Soliman tenorOsmin basZaram Muhafizlar komutani konusma roluDort kole tenorKonu ozetiZaide bir kole olan Gomatz a asik olur Zaide yi cok begenen Sultan bunu cok kiskanir ve bu aska cok cani sikilir Zaide yakalandiktan sonra Gomatz ile birlikte bagimsiz yasamayi Sultan in yaninda rahat ve luks hayata tercih etmistir Allazim Sultan in Gomatz a karsi davranisinin onu bir kole gibi gormeyip onu alelade bir kisi olarak kabul etme olmasini Sultan a inandirir Mozart in bitirdigi son dortlu parcaya gore Zaide ve Gomatz a ya bir agir ceza verilecektir ya da ikisi de idam edileceklerdir Mozart in hazirladigi eser musveddesi burada bitmektedir Fransiz yazar Volter in Zara veya Zaire adli oyunu ile Mozart in Zaide eserinin konulari arasinda benzerlikler bulunmustur Zara da Osman in bir cariyesi olan Zara bir Hristiyan kole olan Nerestan a asik olur Yasli Lusignan Zara ve Nerestan in kendi oz cocuklari oldugunu anlar ve onlari kacirmak icin planlar yapar Bu kacirma planlari ortaya cikarildigi zaman Osman Zara yi oldurtmustur Bu hikayeyi tumunu ogrendigi zaman da Osman kendini oldurur Mozart in eserinden kalmis birkac aryaya bakarak Volter in oyunu ile Mozart in opera eseri arasindaki bazi farklari bulmak imkani olmaktadir Mozart in operasinin II Perde sinde Zaide ve Gomatz olasilikla Alazim kolelikten kacmaya denerler ama tekrar yakalanirlar Mozeart in operasinda Zaide Gomatz ve Allazim in ayni ailenin uyesi olduklarina dair tek bir ipucu bile bulunmamaktadir Volter in oyunun son kismi cok ciddi konulara degindiginden Mozart in yasadigi cagin zevklerine hic uygun bulunmamaktadir Mozart in bu eserini bitirmeden bir kenara birakmasinin bir nedeninin de Volter in cok ciddi konulara egilen yaklasiminin zamaninin seyircisini hic cekmeyecegi oldugu da iddia edilmistir Muziksel parcalarI Perde Koleler Bruder lasst uns lustig sein Gomatz Melodram Zaide Ruhe sanft mein holdes Leben Gomatz Rase Schicksal Zaide ve Gomatz Ikili Meine Seele hupft vor Freuden Gomatz Herr und Freund wie dank ich dir Allazim Nur mutig mein Herze Uclu Zaide Gomatz ve Allazim O selige Wonne II Perde Melodram ve arya Sultan Suleyman Der stolze Low lasst sich zwar zahmen Osmin Wer hungrig bei der Tafel sitzt Sultan Suleyman Ich bin so bos als gut Zaide Trostlos schluchzet Philomele Zaide Tiger Wetze nur die Klauen Allazim Ihr Machtigen seht ungeruhrt Dortlu Gomatz Sultan Suleyman Allazim ve Zaide Freundin stille deine TranenEnstrumentasyonEserin orijinal partitur notalari hazirlandiginda bu eseri calacak orkestranin su calgilari ihtiva etmesi istenmistir yayli calgilar 2 flut 2 obua 2 fagot 2 kornet 2 trompet ve timpani Secilmis ses kayitlariYil Roller Zaide Gomatz Allazim Suleyman Opera evi ve Orkestra Orkestra sefi Marka1952 Mattiwila Dobbs Bernard Demigny Joseph Peyron Paris Filarmonika orkestra ve korosu Rene Leibowitz 1956 Maria Stader Fritz Wunderlich Petre Muntenau SWR Stoccarda Orketrasi Alfons Rischner 1973 Edith Mathis Peter Schreier Ingvar Wixell Werner Hollweg Berlin Staatskapell Bernhard Klee Philips1982 Werner Hollweg Juduth Blegenm Wolfgang Schone Thomas Moser Salzburg Mozerteum Orkestrasi Leopold Hager Orfeo1997 Lynne Dawson Hans Peter Blochwitz Olaf Bar Academy of Ancient Music Paul Goodwin Harmonia mundiAyrica bakinizOpera Wolfgang Amadeus Mozart Mozart operalari listesiKaynakcaItalyanca Wikipedia Zaide maddesi 1 15 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Erisme 16 11 2009 Dis kaynaklarWikimedia Commons ta Zaide ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dis baglantilarLibretto parcalari 17 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Almanca Erisme 16 11 2009 Online partitur notalari 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisme 16 11 2009 IMSLP Petrucci Music Library websitesi Zaide K 344 336b Mozart Wolfgang Amadeus maddesi 2 21 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce YouTube W A Mozart Zaide Singspiel KV 344 maddesi Zaide KV 344 Opera de Chambre de Geneve 2005 Video kaydi 3 13 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde