Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Köle ayaklanması köleler tarafından özgürlüklerini kazanmaya yönelik başlatılan silahlı başkaldırıyı anlatır. Toplumsal yapıda kölelik kurumunu barındıran toplumların tamamında bu tür ayaklanmalar yaşanmıştır. Özgürlük fikri köleleştirilmiş halklarda hep bir ülkü olarak yaşatılmış, ayaklanmanın başarılı olmasından bağımsız olarak kültürel hayatta çeşitli şekillerde nesiller boyu yaşatılmıştır. Ancak ayaklanmaların çoğu köleci toplumlar tarafından şiddetle bastırılmıştır.
Öne çıkan ayaklanmalar
- Antik Çağda Sparta'da helot adı verilen serfler toplumsal yapı itibarıyla köle konumundaydı ve sistematik hak kayıpları, kötü muameleye maruz kalırdı. Sparta toplumunda Spartalılara oranla daha kalabalık olan Helotlar pek çok kez ayaklanmıştır.
- Roma İmparatorluğunda kölelerin çok farklı uluslardan gelmesi ve farklı etnik, dini yapıların içinde olması Roma egemenliğine karşı birleşik bir ayaklanmayı engellese de ayaklanmalar yaşanmış ve şiddetle bastırılmıştır. En çok bilinen isyan Roma İmparatorluğu'nun İtalya topraklarında çıkan ve yıllarca bastırılamayan Spartaküs önderliğindeki ayaklanmadır. Ayaklanma çok şiddetli şekilde bastırılsa da hikâyesi günümüze kadar gelmiş, (kitaplara) ve filmlere konu olmuştur.
- Memlükler köle olarak hizmet ettikleri rejime isyan etmiş, sonrasında uzunca bir süre bölgede denetim kuran bir hanedanın temellerini atmıştır. Memlükler 1260 yılında Ayn Calut Muharebesinde Moğol istilalarına son veren askeri zaferi kazanmıştır.
- Rus toplumunda, Viking toplumunda çeşitli köle ayaklanmaları yaşanmıştır. Bunlardan en bilinenleri Stenka Razin ve Yemelyan Pugaçev isyanlarıdır. Benzer şekilde Norman işgali sonrasında İngiltere'de çeşitli ayaklanmalar yaşansa da bunlar bastırılmıştır.
- Tarihteki ilk başarılı köle ayaklanması Haiti Ayaklanmasıdır. Fransız kolonisi olan Santo Domingo'da köleler sömürgeciliğe karşı ayaklanmış ve tarihteki ilk köle iktidarını kurmuştur. Napolyon iktidarı dahil olmak üzere Fransız sermayesi çeşitli seferler iktidarı geri almaya çalışsa da başarısız olmuştur.
- Yeni Dünya'nın keşfedilmesiyle birlikte başlayan Atlantik köle ticaretine en anlamlı yanıtlar Karayipler'deki ayaklanmalarla gelmiştir. Bunlardan bir diğeri de Jamaika maronlarıdır. Önce İspanyol İmparatorluğuna sonra da Büyük Britanya Krallığı egemenliğini reddeden ve dağlık bölgelerde özerk şekilde var olan topluluklar günümüzde Sierra Leone'de yayın olan Kreol kültürünün atası konumundadır.
- Modern dönemlerde sömürge ülkelerin bağımsızlık mücadeleleri ve özellikle (Irkçı Güney Afrika rejimine) karşı ANC tarafından yürütülen başarılı mücadele de bu kapsamda değerlendirilebilir.
Kaynakça
- ^ Roma egemenliğindeki köleliğe dair BBC makalesi 25 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 19 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir
- ^ (İngilizce) 19 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kole ayaklanmasi koleler tarafindan ozgurluklerini kazanmaya yonelik baslatilan silahli baskaldiriyi anlatir Toplumsal yapida kolelik kurumunu barindiran toplumlarin tamaminda bu tur ayaklanmalar yasanmistir Ozgurluk fikri kolelestirilmis halklarda hep bir ulku olarak yasatilmis ayaklanmanin basarili olmasindan bagimsiz olarak kulturel hayatta cesitli sekillerde nesiller boyu yasatilmistir Ancak ayaklanmalarin cogu koleci toplumlar tarafindan siddetle bastirilmistir One cikan ayaklanmalarAntik Cagda Sparta da helot adi verilen serfler toplumsal yapi itibariyla kole konumundaydi ve sistematik hak kayiplari kotu muameleye maruz kalirdi Sparta toplumunda Spartalilara oranla daha kalabalik olan Helotlar pek cok kez ayaklanmistir Roma Imparatorlugunda kolelerin cok farkli uluslardan gelmesi ve farkli etnik dini yapilarin icinde olmasi Roma egemenligine karsi birlesik bir ayaklanmayi engellese de ayaklanmalar yasanmis ve siddetle bastirilmistir En cok bilinen isyan Roma Imparatorlugu nun Italya topraklarinda cikan ve yillarca bastirilamayan Spartakus onderligindeki ayaklanmadir Ayaklanma cok siddetli sekilde bastirilsa da hikayesi gunumuze kadar gelmis kitaplara ve filmlere konu olmustur Memlukler kole olarak hizmet ettikleri rejime isyan etmis sonrasinda uzunca bir sure bolgede denetim kuran bir hanedanin temellerini atmistir Memlukler 1260 yilinda Ayn Calut Muharebesinde Mogol istilalarina son veren askeri zaferi kazanmistir Rus toplumunda Viking toplumunda cesitli kole ayaklanmalari yasanmistir Bunlardan en bilinenleri Stenka Razin ve Yemelyan Pugacev isyanlaridir Benzer sekilde Norman isgali sonrasinda Ingiltere de cesitli ayaklanmalar yasansa da bunlar bastirilmistir Tarihteki ilk basarili kole ayaklanmasi Haiti Ayaklanmasidir Fransiz kolonisi olan Santo Domingo da koleler somurgecilige karsi ayaklanmis ve tarihteki ilk kole iktidarini kurmustur Napolyon iktidari dahil olmak uzere Fransiz sermayesi cesitli seferler iktidari geri almaya calissa da basarisiz olmustur Yeni Dunya nin kesfedilmesiyle birlikte baslayan Atlantik kole ticaretine en anlamli yanitlar Karayipler deki ayaklanmalarla gelmistir Bunlardan bir digeri de Jamaika maronlaridir Once Ispanyol Imparatorluguna sonra da Buyuk Britanya Kralligi egemenligini reddeden ve daglik bolgelerde ozerk sekilde var olan topluluklar gunumuzde Sierra Leone de yayin olan Kreol kulturunun atasi konumundadir Modern donemlerde somurge ulkelerin bagimsizlik mucadeleleri ve ozellikle Irkci Guney Afrika rejimine karsi ANC tarafindan yurutulen basarili mucadele de bu kapsamda degerlendirilebilir Kaynakca Roma egemenligindeki kolelige dair BBC makalesi 25 Mayis 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 19 Aralik 2023 tarihinde erisilmistir Ingilizce 19 Aralik 2023 tarihinde erisilmistirAyrica bakinizMarie Seraphique Huskarl