Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Banya Luka Muharebesi, (Banaluka Muharebesi) Hekimoğlu Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve ona bağlı Avusturya Arşidüklüğü arasından yapılmıştır. Bosna'ya girmek isteyen Avusturyalılar, Osmanlı Ordusu ile Banya Luka şehri yakınında karşı karşıya gelmiştir. Osmanlı Ordusunun o bölgedeki ordusu, çoğunlukla yerel Bosnalı kökenli askerlerden ve milislerden oluşmaktaydı. Osmanlı-Bosna askerleri, Avusturya ordusunu yenilgiye uğratıp Bosna'daki ilerlemelerini durdurmuşlardır.
| Banya Luka Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Kutsal Roma İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Hekimoğlu Ali Paşa | |||||||
| Güçler | |||||||
| 14.000 | 8.000-10.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor. | Çok sayıda ölü ve esir. | ||||||
Arka plan
1736 Osmanlı-Rus ve Avusturya Savaşı, Rusların beklenmedik bir sırada Azak kalesine saldırısı ile başlamıştı. Osmanlı devleti bu saldırıyı beklememekte ve doğuda İran ile uğraşmaktaydı. 2 Mayıs 1736'da Rusya'ya karşı savaş ilan etmişti. Sadrazam Silahdar Seyyid Mehmed Paşa Fransa, İngiltere, Hollanda, Venedik ve Avusturya'ya mektuplar göndererek Rus saldırısını protesto ettiği gibi bu devletlerden arabulucuk yapmalarını istedi. Rusya ile Avusturya 1733'te bir ittifak yapmışlardı. Buna rağmen Avusturya İmparatoru VI. Karl Osmanlı-Rus Savaşı'nı önlemek için zahiren ara buluculuk yapmayı kabul ettiğini ve Avusturya 'nın İstanbul elçisi Kont Telman'ı bu uzlaştırmayı sağlamaya delege tayin ettiğini bildirir bir mektup gönderdi. Osmanlı ordusu seferberliğini tamamlayıp ve serdar olarak Sadrazam komutasında Babadağ ordugahına geçmişti. Kont Telman Osmanlı serdarının daveti ile Babadağ'a gitti ve Osmanlılarla arabuluculuk görüşmelerine başladı. Bu görüşmeleri fiilen sadrazam kethudası Osman Halise Efendi yürütmekte idi ve bu kişi Avusturya'nın ve Kont Telman'ın iyi niyetine güvenmekte idi.
Avusturya elçisinin ilkbahara 1737'ye kadar çeşitli nedenler gösteren gecikmelere yol açmasına rağmen Osman Halisa Efendi fikrini değiştirmemişti. Halbuki Avusturya ve Rusya arasında 9 Ocak 1737'de Avusturya'nın Rusya ile birlikte savaşa iştiraki hakkında bir anlaşma imzalanmış ve 1 Mayıs'ta Avusturya'nın fiilen savaşa girmesi kararlaştırılmıştı. Bunlar Kont Telman'a bildirilmişti ama o Osmanlı heyetini ve sadrazamı bundan haberdar etmemişti. Fransa İstanbul elçisi Markiz Villeneuve, Avusturya'nın Osmanlı devletini kandırdığını ve sonunda savaş ilan edeceğini bildirip birçok kere Osmanlıları ikaz etmişti. Fakat Avusturya Elçisi Kont Telman'ın kandırıcı diplomasine kapılmış olan fiili Osmanlı görüşmesi Osman Halisa Efendi Fransa'nın bu ikazının Lehistan Veraset Savaşı'ndan dolayı Fransa'nın Avusturya'ya karşı olan garezine atfetmekte ve Fransa elçisi ikazlarına aldırmamakta idi. Kont Telman yeminler ederek, Rusya'nın ilerlemeyeceğini Osman Halisa Efendi'ye ve Sadrazam ve Serdar Silahdar Seyyid Mehmed Paşa'yı kendine inandırmıştı. Bu nedenle Osmanlı güçlerinin Tuna Nehri'nin öte tarafına geçerek ilerlemeleri önlenmiş oldu.
Elçi Telman'ın uzun süren geciktirmelerinden sonra bir sulh akdi için Osmanlı, Avusturya ve Rus elçileri ve İstanbul'dan gelmiş olan Fransa, İngiltere ve Hollanda elçileri "Nyimirov" adlı bir mevkide 16 Ağustos 1737'de ilk toplantıya başladılar. Yapılan üçüncü celsede Rusların beş teklifi ortaya çıkartıldı: Bunlar:
- Kırım ve Kuban'ın, oralarda oturan halkla birlikte, tüm olarak Rusya'ya terk edilmesi;
- Eflak ve Buğdan'ın Rusya himayesi altından özerk prenslik olmaları;
- Rusya gemilerinin Karadeniz'den Karadeniz ve Akdeniz Boğazlarından serbestçe geçip girip çıkmaları ve
- Rus Çar'a diplomatik yazışmalarda "imparator" olarak hitap edilmesi.
Bunlar şaşırtıcı olup sıcak münakaşalara neden olmakla kalmadı. Bundan sonra hemen Avusturya da arabuluculuk yaptığı için Osmanlılardan özel tavizler istedi:
- Osmanlı-Avusturya sınırının Avusturya'nın lehinde Bosna'dan Bihke'ye; Vidin kalesi dahil Lem Suyuna ve Eflak ve Buğdan'da "Domebovice'ye kadar değiştirilmesi;
- Avusturya'nın yaptığı savaş masraflarını karşılık sağlamak için 12 milyon flori savaş tazminatı verilmesi.
Rusların ve Avusturyalıların bu teklifleri o zamana kadar savaş aleyhtarı olan baş müzakereci Osman Halisa Efendi ve sonra da Sadrazam ve Serdar olan Silahdar Seyyid Mehmed Paşa tarafından da kabul edilmeyeceği anlaşıldı ve 11 Kasım 1737'de "Nyimirov" Sulh müzakerelerine son verildi.
Osmanlı devleti gafil avlanmıştı ve sinir kalelerini takviye için asker göndermekten, Osman Halise Efendi'nin özel ısrarı ile, sakınılmıştı. Ruslar hemen yeni saldırıya geçtiler. Fransa Avusturya nezdinde tekrar arabuluculuk görünümünü aldı. Ama Osmanlı sınırları savunmasız kalmıştı. Osman Halise Efendi hemen İstanbul'dan gelen bir emirle idam edildi. Sadrazam ve Serdar Silahdar Seyyid Mehmed Paşa aczi dolayısıyla azledildi ve yerine sadrazam ve serdar olarak Bender muhafızı Muhsinzade Abdullah Paşa tayin edildi.
Osmanlı Bosna valisi olan eski sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa daha Avusturya saldırıya geçmeden Avusturya'nın Bosna sınırındaki hazırlıklarından casusları vasıtası ile haberdar olmuştu. Bunun için, durumu Sadrazam ve Serdar Silahdar Seyyid Mehmed Paşa'ya bildirmişti. Ama serdar ve kethudası Avusturya'nın iyi niyetine kendilerini inandırdıkları için Bosna'dan ve diğer sınır valilerinden gelen acil haberlere inanmamışlar ve durumun vahametini anlamamışlardı. Hatta "Avusturya ile sulh devam ettiği ve edeceği için hiçbir teyakkuz gerekli olmadığı" hakkında karşı cevap yollamışlardı. Buna rağmen Bosna Valisi eyaletteki kadı, müftü, eşraf ve ilerigelenlerini topladı; emirlerinde devamlı askerî güçler bulundurmaları ve düşman ne taraftan gelirse gelsin oraya hemen askeri takviyeler yollamalarını tembih etti ve Bosna'da kendisinin de bir yörel ve yerel ordu ile bir Avusturya saldırısına karşı tedbir aldığını d bildirdi.
Temmuz 1737 basında Avusturya 15 taburdan oluşan ordusu ile her tabur başka bir yerden Osmanlı topraklarına girdi. Dük Lotharigen ve Sechebderdorf 20 bin kişilik ordu ile Niş üzerine, Vallis komutasında 10 binden fazla bir güçle Eflak üzerine; Mareşal Kavenkuller komutasında 30 bin kişilik ordu Vidin üzerine yürümek hedefi ile Osmanlı sınırında içeri girdiler. Bu saldıran Avusturya ordusunun önemli kısmı 150 bin kişilik bir güçle Prens Joseph of Saxe-Hildburghausen ve Ban unvanlı Hırvatistan Avusturya valisi Josip Esterhazy, komutasında Bosna eyaleti üzerine oldu.
150 bin kişilik bir Avusturya ordusu 9 Temmuz 1737'de Bosna eyaletine "İzvornik (Modern Zvornik)" üzerinden saldırıya geçti bu sınır palangasını baskına uğratıp ele geçirerek savunucularını öldürdüler. Bosna Valisi, eyaletine emirler göndererek eli silah tutanları Avusturya'ya karşı gelmeye davet etti. Bosna eyalet ordusu ile karargâhını Hekimoğlu Ali Paşa Travnik sahrasında kurdu. Bu yerel ordunun "otuz iki kazan kuvvetinde" olduğu bildirilmektedir.
Avusturya ordusu eski Usturumca kalesine yönelip bu kaleyi kuşatmaya aldı. Kaleye çekilen ve orada bulunan güçler ve büyük bir halk kitlesi direnişe geçti. Genç kadınlar asker elbisesi giyip savaştılar; genç çocuklar top taneleri taşıdılar, ebeler ve yaşlı kadınlar savaşta yaralananlara hastabakıcılık ve cerrahlık yaptılar. Bu Avusturya kuşatması 15 gün sürdü. Hekimoğlu Ali Paşa 6 bin kişilik bir ordu ile bu muhasarayı kırmak için harekâta geçti. Bu Osmanlı Bosna ordusu ile kuşatmacı Avusturya birlikleri arasında beş saat süren bir silahlı çatışma başladı. Sonunda Avusturyalılar çok sayıda ölü ve esir zayiat vererek kuşatmayı bırakıp kaçtılar. Osmanlı Bosna güçleri böylece Usturumca'yı kurtardılar.
Muharebe
Kuzey Bosna'da ise Osmanlı casusları General Hildburghausen komutasındaki öncüsü 8 bin kişi olan büyük bir Avusturya gücünün üzerinden Banya Luka üzerine yürümeye başladığı haberleri getirdiler. Bu Avusturya öncü gücü üçe ayrılmış bir şekilde "İnce Karakol", "Orta Karakol" ve "Büyük Karakol" olarak birbirlerini takip etmekteydiler. Banya Luka'da bulunan yerel Bosna Osmanlı ordusu bu üç kısma "İnce Karakol"'dan başlayarak arkası arkasına baskın saldırısı yaptılar. Bu Avusturya öncü gücü büyük sayıda ölü zayiatı verdi ve kaçabilenler arkadan öncüleri takip eden 100 bin kişilik asıl orduya katıldılar. Bu ana Avusturya ordusunun 20 bin kişilik bir gücü "Puzin" kalesini ve 20 bin kişilik diğer bir gücü ise "Çetin" kalelerini kuşatmaya aldı. Kalan büyük sayıda Avusturya birlikleri ise Banya Luka kalesini kuşatmaya koyuldu.
Hekimoğlu Ali Paşa bu büyük Avusturya ordusunu elindeki Bosna vilayeti yerel ordusu ile karşılamak üzere karargahı olan Travik sahrasından ayrıldı ve Banya Luka üzerine yürüyüşe geçti. Hekimoğlu Ali Paşa'nın emrindeki yerel ordu saldırıcı Avusturya ordusunun yanında çok küçük kalmaktaydı. Buna rağmen Hekimoğlu Ali Paşa metanetini koruyup sadece iyi bildiği karargâh subaylarına mahrem bir gizli plan yaptırıp bu planı uygulamaya koyuldu. Önce bin kişilik bir birliği bir gerilla birliği gibi Banya Luka etrafında bulunan dağlar üzerinde pusular tertip edip düşmanı yıldırmaya memur etti. Sonra da Banyaluka (Verhas) Çayı'nın vadisini takip eden doğru büyük yoldan Banya Luka'ya gidileceği şayialarını Avusturya casuslarının duyup düşman iletebilecekleri şekille de yaydırdı. Bu doğru yolun en dar olan bir kısmında Avusturya güçleri hendekler açıp tabyalar tahkim ederek yolu kapatmaya gayret ettiler. Fakat Hekimoğlu Ali Paşa önce doğru yoldan büyük ilerleyerek daha Avusturya tahkimatına gelmeden Banya Luka'ya 3 saatlik bir mesafede nehir kenarında bir mevkiye ordusunu getirdi. Burada gece başlamakta iken etraftan tedarik bulup yaptırdığı sallar orduyu beklemekte idi. Bu mevkide Bosna ordusu gece başlamakta iken sallara bindirildi. Ordu bu sallarla geceleyin Banya Luka yakınlarına kadar nehirden geldiler. Böylece Avusturyalıların yol kesme tahkimatının kenarından geçtiler Ertesi gün başında karaya çıkan Osmanlı Bosna yerel ordusu şehri kuşatmakta olan Avusturya ordusunun mühim kısmı arkasında savaş düzenine girdi.
Burada Hekimoğlu Ali Paşa, emrindeki yerel ordunun içinde dolaşarak askerlerine moral vermeye ve onları bu başarılarından dolayı tebrik etti. Hemen hücuma geçme kararı verilince Hakimoğlu Ali Paşa ordusunun göreceği bir kaide üzerine çıkıp kılıcını düşmana karşı sağa sola salladı ve ordusuna dalkılıç Avusturya ordusuna saldırmayı emretti. Bu göğüs göğüse savaşma içeren Osmanlı taarruzu nöbette olan Avusturya birliklerine karşı gün batımına kadar devam etti. Avusturyalılar nehrin karşı tarafına geçip çatışmanın şiddetinden korunmak istemekteydiler. Ama komutan Hildburghausen askerinin kaçmasını önlemek için nehir geçişlerini kapattırmıştı. Osmanlı Bosna birlikleri Avusturyalıları nehre doğu sürdüler. Nehri yüzerek geçmeye çalışan birçok Avusturya ordusu askeri nehirde boğuldu ve Avusturyalılar epeyce zayiat verdiler.
Hekimoğlu Ali Paşa ertesi sabah sallarla bir köprü yaptırarak nehir karşısına asker geçirip kaçan Avusturyalıları takip ettirdi. Avusturyalılar birçok ölüyü geride bıraktılar. Kaçanlarsa Avusturya arazilerine sığındılar. Gayet çok sayıda Avusturyalı asker sağ veya yaralı olarak esir alındı. Bu muharebede Avusturya zayiatının 60 bin kadar olduğu (Uzunçarsılı s.278 tarafından) bildirilmektedir. Banya Luka kalesi önünde olan bu muharebeyi Avusturyalılar büyük zayiatla kaybettiler. Hekimoğlu Ali Paşa 12 top; 3 havan topu ve çok miktarda (tüfek, kılıç, varillerle barut gibi) harp levazımatını ganimet olarak ele geçirdi.
Sonuç
Banya Luka Muharebesi'nde Avusturya ordusunun uğradığı hezimet haberi "Çetin" ve "Pujin" kalelerini kuşatan Avusturya güçlerince duyulduğu zaman bu birlikler kuşatmaları bırakıp geri çekilmeye hazırlık yapmaya başladılar. Bunu kaçışı gören kalelerdeki Bosna eyaleti yerel savunma birlikleri huruç hareketleri yapıp kaçmaya hazırlanan Avusturya birliklerine hücum edip onlara büyük zayiat verdirdiler.
Bu başarıyı kazanan Bosna yerel güçleri Sava Nehri üzerindeki Avusturya palangalarını ele geçirip yağmaladılar ve Belgrad hatta Varadin taraflarına akınlar yaptılar. Erdel ve Macaristan'da Avusturya aleyhinde ayaklanmalar başladı.
Banya Luka Muharebesi'ni kazanan Osmanlı komutanı Hekimoğlu Ali Paşa ise bu muharebeyi ayrıntıları ile İstanbul'a bildirdi. Bu hizmetinden dolayı paşaya taltif olarak samur kürk, murassa kılıç, 5000 altın yollandı. Maiyetinde olup galibiyete katkı yapan kurmaylarına da hilat, altın ve gümüş çelenkler gönderildi. Bu taltifler Bosna'ya Hekimoğlu Ali Paşa'nın oğlu olan dergah-ı ali müteferrikası olan Mehmed Galip tarafından bizzat getirildi.
Diğer taraftan Banya Luka Muharebesi sırasında Avusturya ordusu komutanı olan ve o zamana kadar güzide bir komutan olarak görülen Prens Joseph Saxe-Hildburghausen gözden düştü. Kendisine maiyet komutanlığı verildi ve yerine Prens Lauthringen tayin edildi. Avusturya ordusu ve Avusturya halkı bir önceki yüzyılda Savoy Prensi Eugen'in Osmanlılara karşı büyük başarıları ile övünmekte iken Banya Luka Muharebesi, Avusturya'nın aynı savaşta sonradan Hisarcık Muharebesi bozgunu ve Belgrad Kuşatması (1739) ile Belgrad'ı kaybetmesine bir öncü gösterge oldu. Avusturya'nın yenilmez olduğu ve Osmanlıların devamlı yenildiği efsanesi Orta Avrupa'da bir mit olduğunun anlaşılması Banya Luka Muharebesi ile açığa çıkmaya başladı. Buna rağmen Avusturyalılar hala kendilerini bir muharip devlet olarak görmekten ayrılmadılar. Bu muharebede eş komutan olan Hırvatistan Banı olan Josip Esterhazy bu muharebenin Osmanlı yerel ordusu ve komutanı tarafından kazanıldığını ve Avusturyalıların komuta yoksunluğu ve askerlerinin başarısızlığı dolayısıyla yenildiklerini bir kenara atıp Avusturya ordusunun elinde ağır toplar olmaması ile açıklamaya çalışmıştı.
Bu muharebeyi kazanan Osmanlı ordusunu yerel Bosna eyaleti ordusu ve bu muzaffer ordunun bir Boşnak ordusu olması, 1990'li yıllardaki Yugoslavya'nın çözüldüğü yıllarda kurulan Bosna-Hersek Federasyonu tarafından büyük bir Bosnalı zaferi olarak tarihsel övünme meşalesi haline gelmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Malcolm, Noel, Boşnia: A Short History, (New York University Press, 1994), 86.
- ^ Ed. M. Th. Houtsma and A. J. Wensinck, (1993) "E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam 1913-1936", BRİLL, s.36.
- ^ Aksan, Virginia H. ( 2007) Ottoman Wars, 1700-1870: An Empire Besieged Londra: Routledge s.110
- ^ a b c d e f g h i j k l Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1956, 6.baskı 2007) Osmanlı Tarihi İV. Cilt 1. Bölüm: Karlofça Antlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları (XIII. Dizi)
- ^ Bazı kaynaklar daha küçük bir kolordu büyüklüğünde bir askeri birlikten bahsetmektedirler. Niş üzerine yürüyen askeri birliğin en büyük Avusturya birliği olduğunu bildirmektedirler.
Diğer kaynaklar
- Mustafa İmamović, Osnove upravno-političkog razvitka i državnopravnog položaja Boşne i Herçegovine
- Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1956, 6.baskı 2007) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 1. Bölüm: Karlofça Antlaşmasından XVİİİ. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları (Xİİİ. Dizi)
Dış bağlantılar
- , 21 Ekim2009
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Banya Luka Muharebesi Banaluka Muharebesi Hekimoglu Ali Pasa komutasindaki Osmanli ordusu ile Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu ve ona bagli Avusturya Arsiduklugu arasindan yapilmistir Bosna ya girmek isteyen Avusturyalilar Osmanli Ordusu ile Banya Luka sehri yakininda karsi karsiya gelmistir Osmanli Ordusunun o bolgedeki ordusu cogunlukla yerel Bosnali kokenli askerlerden ve milislerden olusmaktaydi Osmanli Bosna askerleri Avusturya ordusunu yenilgiye ugratip Bosna daki ilerlemelerini durdurmuslardir Banya Luka Muharebesi1735 1739 Osmanli Rus Avusturya SavasiTarih4 Agustos 1737BolgeBanya Luka BosnaSonucOsmanli zaferiTaraflarOsmanli ImparatorluguKutsal Roma ImparatorluguKomutanlar ve liderlerHekimoglu Ali PasaGucler14 0008 000 10 000KayiplarBilinmiyor Cok sayida olu ve esir Arka plan1736 Osmanli Rus ve Avusturya Savasi Ruslarin beklenmedik bir sirada Azak kalesine saldirisi ile baslamisti Osmanli devleti bu saldiriyi beklememekte ve doguda Iran ile ugrasmaktaydi 2 Mayis 1736 da Rusya ya karsi savas ilan etmisti Sadrazam Silahdar Seyyid Mehmed Pasa Fransa Ingiltere Hollanda Venedik ve Avusturya ya mektuplar gondererek Rus saldirisini protesto ettigi gibi bu devletlerden arabulucuk yapmalarini istedi Rusya ile Avusturya 1733 te bir ittifak yapmislardi Buna ragmen Avusturya Imparatoru VI Karl Osmanli Rus Savasi ni onlemek icin zahiren ara buluculuk yapmayi kabul ettigini ve Avusturya nin Istanbul elcisi Kont Telman i bu uzlastirmayi saglamaya delege tayin ettigini bildirir bir mektup gonderdi Osmanli ordusu seferberligini tamamlayip ve serdar olarak Sadrazam komutasinda Babadag ordugahina gecmisti Kont Telman Osmanli serdarinin daveti ile Babadag a gitti ve Osmanlilarla arabuluculuk gorusmelerine basladi Bu gorusmeleri fiilen sadrazam kethudasi Osman Halise Efendi yurutmekte idi ve bu kisi Avusturya nin ve Kont Telman in iyi niyetine guvenmekte idi Avusturya elcisinin ilkbahara 1737 ye kadar cesitli nedenler gosteren gecikmelere yol acmasina ragmen Osman Halisa Efendi fikrini degistirmemisti Halbuki Avusturya ve Rusya arasinda 9 Ocak 1737 de Avusturya nin Rusya ile birlikte savasa istiraki hakkinda bir anlasma imzalanmis ve 1 Mayis ta Avusturya nin fiilen savasa girmesi kararlastirilmisti Bunlar Kont Telman a bildirilmisti ama o Osmanli heyetini ve sadrazami bundan haberdar etmemisti Fransa Istanbul elcisi Markiz Villeneuve Avusturya nin Osmanli devletini kandirdigini ve sonunda savas ilan edecegini bildirip bircok kere Osmanlilari ikaz etmisti Fakat Avusturya Elcisi Kont Telman in kandirici diplomasine kapilmis olan fiili Osmanli gorusmesi Osman Halisa Efendi Fransa nin bu ikazinin Lehistan Veraset Savasi ndan dolayi Fransa nin Avusturya ya karsi olan garezine atfetmekte ve Fransa elcisi ikazlarina aldirmamakta idi Kont Telman yeminler ederek Rusya nin ilerlemeyecegini Osman Halisa Efendi ye ve Sadrazam ve Serdar Silahdar Seyyid Mehmed Pasa yi kendine inandirmisti Bu nedenle Osmanli guclerinin Tuna Nehri nin ote tarafina gecerek ilerlemeleri onlenmis oldu Elci Telman in uzun suren geciktirmelerinden sonra bir sulh akdi icin Osmanli Avusturya ve Rus elcileri ve Istanbul dan gelmis olan Fransa Ingiltere ve Hollanda elcileri Nyimirov adli bir mevkide 16 Agustos 1737 de ilk toplantiya basladilar Yapilan ucuncu celsede Ruslarin bes teklifi ortaya cikartildi Bunlar Kirim ve Kuban in oralarda oturan halkla birlikte tum olarak Rusya ya terk edilmesi Eflak ve Bugdan in Rusya himayesi altindan ozerk prenslik olmalari Rusya gemilerinin Karadeniz den Karadeniz ve Akdeniz Bogazlarindan serbestce gecip girip cikmalari ve Rus Car a diplomatik yazismalarda imparator olarak hitap edilmesi Bunlar sasirtici olup sicak munakasalara neden olmakla kalmadi Bundan sonra hemen Avusturya da arabuluculuk yaptigi icin Osmanlilardan ozel tavizler istedi Osmanli Avusturya sinirinin Avusturya nin lehinde Bosna dan Bihke ye Vidin kalesi dahil Lem Suyuna ve Eflak ve Bugdan da Domebovice ye kadar degistirilmesi Avusturya nin yaptigi savas masraflarini karsilik saglamak icin 12 milyon flori savas tazminati verilmesi Ruslarin ve Avusturyalilarin bu teklifleri o zamana kadar savas aleyhtari olan bas muzakereci Osman Halisa Efendi ve sonra da Sadrazam ve Serdar olan Silahdar Seyyid Mehmed Pasa tarafindan da kabul edilmeyecegi anlasildi ve 11 Kasim 1737 de Nyimirov Sulh muzakerelerine son verildi Osmanli devleti gafil avlanmisti ve sinir kalelerini takviye icin asker gondermekten Osman Halise Efendi nin ozel israri ile sakinilmisti Ruslar hemen yeni saldiriya gectiler Fransa Avusturya nezdinde tekrar arabuluculuk gorunumunu aldi Ama Osmanli sinirlari savunmasiz kalmisti Osman Halise Efendi hemen Istanbul dan gelen bir emirle idam edildi Sadrazam ve Serdar Silahdar Seyyid Mehmed Pasa aczi dolayisiyla azledildi ve yerine sadrazam ve serdar olarak Bender muhafizi Muhsinzade Abdullah Pasa tayin edildi Osmanli Bosna valisi olan eski sadrazam Hekimoglu Ali Pasa daha Avusturya saldiriya gecmeden Avusturya nin Bosna sinirindaki hazirliklarindan casuslari vasitasi ile haberdar olmustu Bunun icin durumu Sadrazam ve Serdar Silahdar Seyyid Mehmed Pasa ya bildirmisti Ama serdar ve kethudasi Avusturya nin iyi niyetine kendilerini inandirdiklari icin Bosna dan ve diger sinir valilerinden gelen acil haberlere inanmamislar ve durumun vahametini anlamamislardi Hatta Avusturya ile sulh devam ettigi ve edecegi icin hicbir teyakkuz gerekli olmadigi hakkinda karsi cevap yollamislardi Buna ragmen Bosna Valisi eyaletteki kadi muftu esraf ve ilerigelenlerini topladi emirlerinde devamli askeri gucler bulundurmalari ve dusman ne taraftan gelirse gelsin oraya hemen askeri takviyeler yollamalarini tembih etti ve Bosna da kendisinin de bir yorel ve yerel ordu ile bir Avusturya saldirisina karsi tedbir aldigini d bildirdi Temmuz 1737 basinda Avusturya 15 taburdan olusan ordusu ile her tabur baska bir yerden Osmanli topraklarina girdi Duk Lotharigen ve Sechebderdorf 20 bin kisilik ordu ile Nis uzerine Vallis komutasinda 10 binden fazla bir gucle Eflak uzerine Maresal Kavenkuller komutasinda 30 bin kisilik ordu Vidin uzerine yurumek hedefi ile Osmanli sinirinda iceri girdiler Bu saldiran Avusturya ordusunun onemli kismi 150 bin kisilik bir gucle Prens Joseph of Saxe Hildburghausen ve Ban unvanli Hirvatistan Avusturya valisi Josip Esterhazy komutasinda Bosna eyaleti uzerine oldu 150 bin kisilik bir Avusturya ordusu 9 Temmuz 1737 de Bosna eyaletine Izvornik Modern Zvornik uzerinden saldiriya gecti bu sinir palangasini baskina ugratip ele gecirerek savunucularini oldurduler Bosna Valisi eyaletine emirler gondererek eli silah tutanlari Avusturya ya karsi gelmeye davet etti Bosna eyalet ordusu ile karargahini Hekimoglu Ali Pasa Travnik sahrasinda kurdu Bu yerel ordunun otuz iki kazan kuvvetinde oldugu bildirilmektedir Avusturya ordusu eski Usturumca kalesine yonelip bu kaleyi kusatmaya aldi Kaleye cekilen ve orada bulunan gucler ve buyuk bir halk kitlesi direnise gecti Genc kadinlar asker elbisesi giyip savastilar genc cocuklar top taneleri tasidilar ebeler ve yasli kadinlar savasta yaralananlara hastabakicilik ve cerrahlik yaptilar Bu Avusturya kusatmasi 15 gun surdu Hekimoglu Ali Pasa 6 bin kisilik bir ordu ile bu muhasarayi kirmak icin harekata gecti Bu Osmanli Bosna ordusu ile kusatmaci Avusturya birlikleri arasinda bes saat suren bir silahli catisma basladi Sonunda Avusturyalilar cok sayida olu ve esir zayiat vererek kusatmayi birakip kactilar Osmanli Bosna gucleri boylece Usturumca yi kurtardilar MuharebeKuzey Bosna da ise Osmanli casuslari General Hildburghausen komutasindaki oncusu 8 bin kisi olan buyuk bir Avusturya gucunun uzerinden Banya Luka uzerine yurumeye basladigi haberleri getirdiler Bu Avusturya oncu gucu uce ayrilmis bir sekilde Ince Karakol Orta Karakol ve Buyuk Karakol olarak birbirlerini takip etmekteydiler Banya Luka da bulunan yerel Bosna Osmanli ordusu bu uc kisma Ince Karakol dan baslayarak arkasi arkasina baskin saldirisi yaptilar Bu Avusturya oncu gucu buyuk sayida olu zayiati verdi ve kacabilenler arkadan onculeri takip eden 100 bin kisilik asil orduya katildilar Bu ana Avusturya ordusunun 20 bin kisilik bir gucu Puzin kalesini ve 20 bin kisilik diger bir gucu ise Cetin kalelerini kusatmaya aldi Kalan buyuk sayida Avusturya birlikleri ise Banya Luka kalesini kusatmaya koyuldu Hekimoglu Ali Pasa bu buyuk Avusturya ordusunu elindeki Bosna vilayeti yerel ordusu ile karsilamak uzere karargahi olan Travik sahrasindan ayrildi ve Banya Luka uzerine yuruyuse gecti Hekimoglu Ali Pasa nin emrindeki yerel ordu saldirici Avusturya ordusunun yaninda cok kucuk kalmaktaydi Buna ragmen Hekimoglu Ali Pasa metanetini koruyup sadece iyi bildigi karargah subaylarina mahrem bir gizli plan yaptirip bu plani uygulamaya koyuldu Once bin kisilik bir birligi bir gerilla birligi gibi Banya Luka etrafinda bulunan daglar uzerinde pusular tertip edip dusmani yildirmaya memur etti Sonra da Banyaluka Verhas Cayi nin vadisini takip eden dogru buyuk yoldan Banya Luka ya gidilecegi sayialarini Avusturya casuslarinin duyup dusman iletebilecekleri sekille de yaydirdi Bu dogru yolun en dar olan bir kisminda Avusturya gucleri hendekler acip tabyalar tahkim ederek yolu kapatmaya gayret ettiler Fakat Hekimoglu Ali Pasa once dogru yoldan buyuk ilerleyerek daha Avusturya tahkimatina gelmeden Banya Luka ya 3 saatlik bir mesafede nehir kenarinda bir mevkiye ordusunu getirdi Burada gece baslamakta iken etraftan tedarik bulup yaptirdigi sallar orduyu beklemekte idi Bu mevkide Bosna ordusu gece baslamakta iken sallara bindirildi Ordu bu sallarla geceleyin Banya Luka yakinlarina kadar nehirden geldiler Boylece Avusturyalilarin yol kesme tahkimatinin kenarindan gectiler Ertesi gun basinda karaya cikan Osmanli Bosna yerel ordusu sehri kusatmakta olan Avusturya ordusunun muhim kismi arkasinda savas duzenine girdi Burada Hekimoglu Ali Pasa emrindeki yerel ordunun icinde dolasarak askerlerine moral vermeye ve onlari bu basarilarindan dolayi tebrik etti Hemen hucuma gecme karari verilince Hakimoglu Ali Pasa ordusunun gorecegi bir kaide uzerine cikip kilicini dusmana karsi saga sola salladi ve ordusuna dalkilic Avusturya ordusuna saldirmayi emretti Bu gogus goguse savasma iceren Osmanli taarruzu nobette olan Avusturya birliklerine karsi gun batimina kadar devam etti Avusturyalilar nehrin karsi tarafina gecip catismanin siddetinden korunmak istemekteydiler Ama komutan Hildburghausen askerinin kacmasini onlemek icin nehir gecislerini kapattirmisti Osmanli Bosna birlikleri Avusturyalilari nehre dogu surduler Nehri yuzerek gecmeye calisan bircok Avusturya ordusu askeri nehirde boguldu ve Avusturyalilar epeyce zayiat verdiler Hekimoglu Ali Pasa ertesi sabah sallarla bir kopru yaptirarak nehir karsisina asker gecirip kacan Avusturyalilari takip ettirdi Avusturyalilar bircok oluyu geride biraktilar Kacanlarsa Avusturya arazilerine sigindilar Gayet cok sayida Avusturyali asker sag veya yarali olarak esir alindi Bu muharebede Avusturya zayiatinin 60 bin kadar oldugu Uzuncarsili s 278 tarafindan bildirilmektedir Banya Luka kalesi onunde olan bu muharebeyi Avusturyalilar buyuk zayiatla kaybettiler Hekimoglu Ali Pasa 12 top 3 havan topu ve cok miktarda tufek kilic varillerle barut gibi harp levazimatini ganimet olarak ele gecirdi SonucBanya Luka Muharebesi nde Avusturya ordusunun ugradigi hezimet haberi Cetin ve Pujin kalelerini kusatan Avusturya guclerince duyuldugu zaman bu birlikler kusatmalari birakip geri cekilmeye hazirlik yapmaya basladilar Bunu kacisi goren kalelerdeki Bosna eyaleti yerel savunma birlikleri huruc hareketleri yapip kacmaya hazirlanan Avusturya birliklerine hucum edip onlara buyuk zayiat verdirdiler Bu basariyi kazanan Bosna yerel gucleri Sava Nehri uzerindeki Avusturya palangalarini ele gecirip yagmaladilar ve Belgrad hatta Varadin taraflarina akinlar yaptilar Erdel ve Macaristan da Avusturya aleyhinde ayaklanmalar basladi Banya Luka Muharebesi ni kazanan Osmanli komutani Hekimoglu Ali Pasa ise bu muharebeyi ayrintilari ile Istanbul a bildirdi Bu hizmetinden dolayi pasaya taltif olarak samur kurk murassa kilic 5000 altin yollandi Maiyetinde olup galibiyete katki yapan kurmaylarina da hilat altin ve gumus celenkler gonderildi Bu taltifler Bosna ya Hekimoglu Ali Pasa nin oglu olan dergah i ali muteferrikasi olan Mehmed Galip tarafindan bizzat getirildi Diger taraftan Banya Luka Muharebesi sirasinda Avusturya ordusu komutani olan ve o zamana kadar guzide bir komutan olarak gorulen Prens Joseph Saxe Hildburghausen gozden dustu Kendisine maiyet komutanligi verildi ve yerine Prens Lauthringen tayin edildi Avusturya ordusu ve Avusturya halki bir onceki yuzyilda Savoy Prensi Eugen in Osmanlilara karsi buyuk basarilari ile ovunmekte iken Banya Luka Muharebesi Avusturya nin ayni savasta sonradan Hisarcik Muharebesi bozgunu ve Belgrad Kusatmasi 1739 ile Belgrad i kaybetmesine bir oncu gosterge oldu Avusturya nin yenilmez oldugu ve Osmanlilarin devamli yenildigi efsanesi Orta Avrupa da bir mit oldugunun anlasilmasi Banya Luka Muharebesi ile aciga cikmaya basladi Buna ragmen Avusturyalilar hala kendilerini bir muharip devlet olarak gormekten ayrilmadilar Bu muharebede es komutan olan Hirvatistan Bani olan Josip Esterhazy bu muharebenin Osmanli yerel ordusu ve komutani tarafindan kazanildigini ve Avusturyalilarin komuta yoksunlugu ve askerlerinin basarisizligi dolayisiyla yenildiklerini bir kenara atip Avusturya ordusunun elinde agir toplar olmamasi ile aciklamaya calismisti Bu muharebeyi kazanan Osmanli ordusunu yerel Bosna eyaleti ordusu ve bu muzaffer ordunun bir Bosnak ordusu olmasi 1990 li yillardaki Yugoslavya nin cozuldugu yillarda kurulan Bosna Hersek Federasyonu tarafindan buyuk bir Bosnali zaferi olarak tarihsel ovunme mesalesi haline gelmistir Ayrica bakiniz1735 1739 Osmanli Rus Avusturya SavasiKaynakca Malcolm Noel Bosnia A Short History New York University Press 1994 86 Ed M Th Houtsma and A J Wensinck 1993 E J Brill s First Encyclopaedia of Islam 1913 1936 BRILL s 36 Aksan Virginia H 2007 Ottoman Wars 1700 1870 An Empire BesiegedLondra Routledge ISBN 978 0582308077 s 110 a b c d e f g h i j k l Uzuncarsili Ismail Hakki 1956 6 baski 2007 Osmanli Tarihi IV Cilt 1 Bolum Karlofca Antlasmasindan XVIII Yuzyilin Sonlarina Kadar Ankara Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu Turk Tarih Kurumu Yayinlari XIII Dizi ISBN 975 16 0015 4 Bazi kaynaklar daha kucuk bir kolordu buyuklugunde bir askeri birlikten bahsetmektedirler Nis uzerine yuruyen askeri birligin en buyuk Avusturya birligi oldugunu bildirmektedirler Diger kaynaklarMustafa Imamovic Osnove upravno politickog razvitka i drzavnopravnog polozaja Bosne i Hercegovine Uzuncarsili Ismail Hakki 1956 6 baski 2007 Osmanli Tarihi IV Cilt 1 Bolum Karlofca Antlasmasindan XVIII Yuzyilin Sonlarina Kadar Ankara Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu Turk Tarih Kurumu Yayinlari XIII Dizi ISBN 975 16 0015 4Dis baglantilar 21 Ekim2009