Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkoloji (Osmanlı Türkçesi: Türkiyat [تركيات], İngilizce: Turcology, Fransızca: Turcologie) veya Türklük bilimi; Türk halklarının filolojisi, antropolojisi, edebiyatı ve tarihi başta olmak üzere genel bir somut ve somut olmayan kültürel miraslarını sistematik bir şekilde derleyen, araştıran ve inceleyen bilim dalıdır.
Türkolojinin ana konusunu, geçmişte yaşamış ve günümüzde yaşayan Türk toplumları ve ilgili olduğu diğer toplumlar oluşturur. Bu bilimde uzmanlaşan kişilere Türkolog denir.
Tarihçe
Şarkiyatçılık çatısında Türkolojiye yönelim
Oryantalizm veya Şarkiyatçılık,Yakın Doğu ve Uzak Doğu toplumlarını, kültürlerini, dillerini ve halklarının incelendiği Batı kökenli araştırma alanlarının tümüne verilen isimdir.
Türkoloji Batı'nın "Doğu"yu öğrenme/değerlendirme çabası olan oryantalizm/şarkiyatçılık bağlamında bir sistematik kazanmıştır. İlk Türkoloji Kürsüsü 1795’te Paris’te "Ecole des Languages Orientales Vivantes"da kurulmuştur. Bunu Şarkiyat ve Türkoloji ile ilgili enstitüler takip etmiştir. Moskova’da (1814) Paris’te (1821) ve Londra’da (1906) kurulan bu tür kuruluşların yayımladığı çok sayıda bilimsel eser, dergi, makale ve bültenler mevcuttur.
Osmanlı Döneminde Türkoloji çalışmaları
Osmanlı İmparatorluğu içinde Türkoloji çalışmaları, XIX. yüzyılda başlamıştır. Avrupa'da cereyan eden milliyetçilik ve pozitivizm gibi görüşler, Tanzimat ve Islahat fermanlarının da getirdiği hürriyet ruhuyla ilk Türk özel gazetesi Tercümân-ı Ahvâl'de halk için bir lisan yaratılmasından bahsedilmesine yol açmıştır. Bu bahsedilen halk, Türk milletidir. Artık Osmanlı aydını; Şinasi, Namık Kemal, Ahmet Vefik Paşa ve Şemseddin Sâmi gibi öncülerle Türk kimliğini benimsemiş ve yüzyılın sonunda Türk dilinde modern sözlükler yazmaya başlamıştır.
Wilhelm Radloff ve Vilhelm Thomsen gibi Avrupalı âlimler, 1890'lı yıllarda runik harfli metinlerin Türkçe olduğunu keşfedip Orhun Abideleri'nin ilk bilimsel yayınlarını yapmışlardır. Bu yayınlardan birkaç yıl sonra Necip Âsım, En Eski Türk Yazısı adıyla yayımladığı eserinde runik Türk alfabesini tanıtmıştır. Ayrıca Orhun yazıtlarının metnini ve tercümesini neşretmiştir.En Eski Türk Yazısı adlı eser Osmanlı sınırları içini düşünüldüğünde, Köktürk metinleri doğrultusunda Türkoloji alanında yapılmış ilk yerli çalışma olarak kabul edilmektedir.
Cumhuriyet Döneminde Türkoloji çalışmaları
Osmanlının yüzyıllarca ihmal ettiği, önemini fark ettiğinde ise çok geç kaldığı için batı merkezli çalışmaları, kaynak aldığı bu bilim dalı ve Osmanlı medrese yapısı bağımsız Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasıyla tasfiye edilmiştir. Bunun yerine üretken ve ulusal bilimsel çalışmalar başlatılmıştır. Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu bizzat Atatürk’ün isteği ve katkılarıyla kurulmuş, İstanbul Üniversitesi’ne bağlı olarak Türkiyat Enstitüsü oluşturulmuştur.
Türkçenin ve Türk kültürünün envanterini kaydetmek için, dönemin çok kısıtlı kaynaklarına rağmen, özverili araştırmacıların çabalarıyla, Derleme Sözlüğü, Tarama Sözlüğü, Türkçe Sözlük, Yazım Kılavuzu ve benzeri eserler bilimsel alana kazandırılmıştır.
2000 sonrası Türkoloji
Türkiye'de 100'e yakın Türk dili ve edebiyatı bölümünde "Türk dilbilimcisi" unvanıyla Türkolog yetiştirilmektedir. Dünya'da ve Türkiye'nin birçok farklı yerinde Türkoloji adında bölümler ve enstitüler mevcuttur.
Türkiye dışında da Türkoloji bölümleri vardır. 57 ülkedeki 223 merkezde akademik eğitimin yanında ticari ve amaçlarla da Türkçe öğretimi yapılmaktadır. Türkiye dışında Türkçe öğretilen merkez sayıları şöyledir: Amerika Birleşik Devletleri (20), Afganistan (1), Almanya (13), Arnavutluk (1), Avustralya (1), Azerbaycan (1), Belarus (6),Belçika (4), Bosna-Hersek (2), Bulgaristan (6), Çin Halk Cumhuriyeti (2), Danimarka (1), Endonezya (2), Estonya(2), Filipinler (1), Finlandiya (2), Fransa (2), Güney Kore (6), Güney Kıbrıs Rum Kesimi (1), Gürcistan (1), Hollanda (3), Irak (2), İngiltere (6), İran (1), İspanya (4), İsveç (2), İsviçre (1), İtalya (3), Japonya (6), Kazakistan(1), Kırgızistan (8), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (6), Litvanya (2), Lübnan (1), Macaristan (2), Mısır (3), Moğolistan (1), Moldova (3), Özbekistan (1), Pakistan (1), Polonya (2), Romanya (8), Rusya (14), Sırbistan (1), Singapur (1), Suriye (2), Tayland (2), Tayvan (2), Türkmenistan (1), Ukrayna (13), Ürdün (4), Yakutistan (1), Yugoslavya (1), Yunanistan (5). Türkiye dışında 48 ülkede Türkçe yabancı dil olarak okutulmaktadır.
Azerbaycan'da Türkoloji
Çarlık Rusyası döneminden itibaren Azerbaycan'da Türkoloji araştırmaları başladı. Aleksandır Kasimoviç Kazembek, Azerbaycan'da bu bilimin temellerini atmıştır. Daha sonra Azerbaycan'da, Hüseyinzade Ali Turan, Mehmed Emin Resulzade, Ahmet Ağaoğlu, Bekir Çobanzade, Ebulfez Elçibey, Halil Rıza Ulutürk, Naila Valikhanlı [1] 10 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ziya Bünyadov gibi önde gelen Türkologlar yetişmiştir.
Stalin'in Azerbaycan'da Türkologlara yönelik baskıları
SSCB İlimler Akademisi'nin Azerbaycan şubesindeki ve üniversitedeki baskılar Ruhullah Ahundov'un Aralık 1936'da hapse atılması ile başladı . Daha Ocak 1937'de, Azerbaycanlı bilim insanları Hanefi Zeynallı, Veli Huluflu ve Bekir Çobanzade tutuklanmıştır. . Hatta Bekir Çobanzade Kislovodsk'ta bir sanatoryumda tutuklanmış ve özel bir konvoy tarafından Bakü'ye getirilmiştir. 18 Mart gecesi, tarihçi Aziz Gubaydullin de tutuklanmıştır. Tutuklanmasının hemen ardından Mircafer Bağırov "Bakinskiy Raboçiy" gazetesi ve Kommunist adlı gazetede ona karşı makale yayınladı . 19-20 Mart tarihlerinde Azerbaycan SSC Komünist Partisi Merkez Komitesinin genel toplantısında konuşan Mircafer Bağırov, Ruhullah Ahundov 'un kültür cephesinde yürüttüğü milliyetçi çalışmalardan bahsederken profesörler Bekir Çobanzade ve Aziz Gubaydullin'in pan-Türkizmin Azerbaycan'daki en parlak temsilcileri olduğunu belirtmiştir . 4 Haziran gecesi ise Halid Said Hocayev tutuklanmıştır .
Edebiyat eleştirmeni Hanefi Zeynallı Ruhullah Ahundov'un yakın arkadaşıydı. O, tutuklanmadan önce SSCB İlimler Akademisi Azerbaycan Şubesi Dil ve Edebiyat Enstitüsü'nde bilim insanı ve sekreter olarak çalışmaktaydı. Türkolog Veli Huluflu ise Ruhullah Ahundov'un yardımcısı ve SSCB İlimler Akademisi'nin Azerbaycan şubesinde tarih bölümü başkanıydı. Oryantalist Bekir Çobanzade aslen bir Kırım Tatarları idi. 1920'lerde Kırım Merkez Yürütme Komitesi üyesiydi ve bir Kırım Tatar partisi olan ["Ulusal Parti" liderlerinden biriydi. Daha sonra 1925 yılında Bakü'ye taşındı. 1937 başlangıcına kadar Bakü Devlet Üniversitesi'nin profesörü ve SSCB İlimler Akademisi Azerbaycan şubesinin bir çalışanıydı. Profesör Aziz Gubaydullin, Türk halkları tarihi üzerine temel araştırmalar yazan ilk Tatar tarihçisidir. Yetenekli Özbek Türkolog Halid Said Hocayev ise SSCB İlimler Akademisi Azerbaycan şubesinin tarih bölümünde araştırmacı olarak çalışmaktaydı.
-
![image]()
Bekir Çobanzadə
(1893-1937) -
![image]()
Aziz Gubaydullin
(1887-1937) -
![image]()
Halid Said Hocayev
(1893-1937)
Kaynakça
- ^ . 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ahmet Bican Ercilasun. Akçağ Yayınları. 2012. ss. 152-153.
- ^ ÖSS Kontenjan Kılavuzu - 2013 16 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Türkçe Öğretim Merkezleri ve Türkoloji Bölümleri Üzerine Bir Degerlendirme". 31 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2013.
- ^ "Türkoloji Bölümlerinin Degerlendirilmesi, Salih Kürşad Dolunay" (PDF). 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Ekim 2013.
- ^ a b c d e f g Ашнин, Алпатов, Насилов 2002.
- ^ Ашнин, Фёдор Дмитриевич, Алпатов, Владимир Михайлович (1998). "Дело профессора Б. В. Чобан-заде" (5). М.: Восток: 127.
- ^ Исмаилов 2015.
- ^ "Зейналлы Ханафи Баба-оглы". Петербургское Востоковедение. 2003: 173. 21 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ "Хулуфлу Вели Магомед Гусейн". Петербургское Востоковедение. 2003: 400. 21 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ a b c Ашнин Фёдор Дмитриевич, Алпатов Владимир Михайлович (1998). "Дело профессора Б. В. Чобан-заде" (5). М.: Восток: 125.
Dış bağlantılar
- Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi 23 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkoloji Osmanli Turkcesi Turkiyat تركيات Ingilizce Turcology Fransizca Turcologie veya Turkluk bilimi Turk halklarinin filolojisi antropolojisi edebiyati ve tarihi basta olmak uzere genel bir somut ve somut olmayan kulturel miraslarini sistematik bir sekilde derleyen arastiran ve inceleyen bilim dalidir Turk dili haritasi simdiki araligi Turkolojinin ana konusunu gecmiste yasamis ve gunumuzde yasayan Turk toplumlari ve ilgili oldugu diger toplumlar olusturur Bu bilimde uzmanlasan kisilere Turkolog denir TarihceSarkiyatcilik catisinda Turkolojiye yonelim Wilhelm Radloff Rus dogu bilimci ve Turkolog Orhun Kitabeleri cozulmesinde onemli katkilar saglamistir Turkoloji biliminin oncu isimlerinden biri olarak kabul edilir Oryantalizm veya Sarkiyatcilik Yakin Dogu ve Uzak Dogu toplumlarini kulturlerini dillerini ve halklarinin incelendigi Bati kokenli arastirma alanlarinin tumune verilen isimdir Turkoloji Bati nin Dogu yu ogrenme degerlendirme cabasi olan oryantalizm sarkiyatcilik baglaminda bir sistematik kazanmistir Ilk Turkoloji Kursusu 1795 te Paris te Ecole des Languages Orientales Vivantes da kurulmustur Bunu Sarkiyat ve Turkoloji ile ilgili enstituler takip etmistir Moskova da 1814 Paris te 1821 ve Londra da 1906 kurulan bu tur kuruluslarin yayimladigi cok sayida bilimsel eser dergi makale ve bultenler mevcuttur Osmanli Doneminde Turkoloji calismalari Osmanli Imparatorlugu icinde Turkoloji calismalari XIX yuzyilda baslamistir Avrupa da cereyan eden milliyetcilik ve pozitivizm gibi gorusler Tanzimat ve Islahat fermanlarinin da getirdigi hurriyet ruhuyla ilk Turk ozel gazetesi Tercuman i Ahval de halk icin bir lisan yaratilmasindan bahsedilmesine yol acmistir Bu bahsedilen halk Turk milletidir Artik Osmanli aydini Sinasi Namik Kemal Ahmet Vefik Pasa ve Semseddin Sami gibi onculerle Turk kimligini benimsemis ve yuzyilin sonunda Turk dilinde modern sozlukler yazmaya baslamistir Wilhelm Radloff ve Vilhelm Thomsen gibi Avrupali alimler 1890 li yillarda runik harfli metinlerin Turkce oldugunu kesfedip Orhun Abideleri nin ilk bilimsel yayinlarini yapmislardir Bu yayinlardan birkac yil sonra Necip Asim En Eski Turk Yazisi adiyla yayimladigi eserinde runik Turk alfabesini tanitmistir Ayrica Orhun yazitlarinin metnini ve tercumesini nesretmistir En Eski Turk Yazisi adli eser Osmanli sinirlari icini dusunuldugunde Kokturk metinleri dogrultusunda Turkoloji alaninda yapilmis ilk yerli calisma olarak kabul edilmektedir Cumhuriyet Doneminde Turkoloji calismalari Osmanlinin yuzyillarca ihmal ettigi onemini fark ettiginde ise cok gec kaldigi icin bati merkezli calismalari kaynak aldigi bu bilim dali ve Osmanli medrese yapisi bagimsiz Turkiye Cumhuriyetinin kurulmasiyla tasfiye edilmistir Bunun yerine uretken ve ulusal bilimsel calismalar baslatilmistir Turk Tarih Kurumu ve Turk Dil Kurumu bizzat Ataturk un istegi ve katkilariyla kurulmus Istanbul Universitesi ne bagli olarak Turkiyat Enstitusu olusturulmustur Turkcenin ve Turk kulturunun envanterini kaydetmek icin donemin cok kisitli kaynaklarina ragmen ozverili arastirmacilarin cabalariyla Derleme Sozlugu Tarama Sozlugu Turkce Sozluk Yazim Kilavuzu ve benzeri eserler bilimsel alana kazandirilmistir 2000 sonrasi Turkoloji Turkiye de 100 e yakin Turk dili ve edebiyati bolumunde Turk dilbilimcisi unvaniyla Turkolog yetistirilmektedir Dunya da ve Turkiye nin bircok farkli yerinde Turkoloji adinda bolumler ve enstituler mevcuttur Turkiye disinda da Turkoloji bolumleri vardir 57 ulkedeki 223 merkezde akademik egitimin yaninda ticari ve amaclarla da Turkce ogretimi yapilmaktadir Turkiye disinda Turkce ogretilen merkez sayilari soyledir Amerika Birlesik Devletleri 20 Afganistan 1 Almanya 13 Arnavutluk 1 Avustralya 1 Azerbaycan 1 Belarus 6 Belcika 4 Bosna Hersek 2 Bulgaristan 6 Cin Halk Cumhuriyeti 2 Danimarka 1 Endonezya 2 Estonya 2 Filipinler 1 Finlandiya 2 Fransa 2 Guney Kore 6 Guney Kibris Rum Kesimi 1 Gurcistan 1 Hollanda 3 Irak 2 Ingiltere 6 Iran 1 Ispanya 4 Isvec 2 Isvicre 1 Italya 3 Japonya 6 Kazakistan 1 Kirgizistan 8 Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti 6 Litvanya 2 Lubnan 1 Macaristan 2 Misir 3 Mogolistan 1 Moldova 3 Ozbekistan 1 Pakistan 1 Polonya 2 Romanya 8 Rusya 14 Sirbistan 1 Singapur 1 Suriye 2 Tayland 2 Tayvan 2 Turkmenistan 1 Ukrayna 13 Urdun 4 Yakutistan 1 Yugoslavya 1 Yunanistan 5 Turkiye disinda 48 ulkede Turkce yabanci dil olarak okutulmaktadir Azerbaycan da TurkolojiCarlik Rusyasi doneminden itibaren Azerbaycan da Turkoloji arastirmalari basladi Aleksandir Kasimovic Kazembek Azerbaycan da bu bilimin temellerini atmistir Daha sonra Azerbaycan da Huseyinzade Ali Turan Mehmed Emin Resulzade Ahmet Agaoglu Bekir Cobanzade Ebulfez Elcibey Halil Riza Uluturk Naila Valikhanli 1 10 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ziya Bunyadov gibi onde gelen Turkologlar yetismistir Stalin in Azerbaycan da Turkologlara yonelik baskilari SSCB Ilimler Akademisi nin Azerbaycan subesindeki ve universitedeki baskilar Ruhullah Ahundov un Aralik 1936 da hapse atilmasi ile basladi Daha Ocak 1937 de Azerbaycanli bilim insanlari Hanefi Zeynalli Veli Huluflu ve Bekir Cobanzade tutuklanmistir Hatta Bekir Cobanzade Kislovodsk ta bir sanatoryumda tutuklanmis ve ozel bir konvoy tarafindan Baku ye getirilmistir 18 Mart gecesi tarihci Aziz Gubaydullin de tutuklanmistir Tutuklanmasinin hemen ardindan Mircafer Bagirov Bakinskiy Rabociy gazetesi ve Kommunist adli gazetede ona karsi makale yayinladi 19 20 Mart tarihlerinde Azerbaycan SSC Komunist Partisi Merkez Komitesinin genel toplantisinda konusan Mircafer Bagirov Ruhullah Ahundov un kultur cephesinde yuruttugu milliyetci calismalardan bahsederken profesorler Bekir Cobanzade ve Aziz Gubaydullin in pan Turkizmin Azerbaycan daki en parlak temsilcileri oldugunu belirtmistir 4 Haziran gecesi ise Halid Said Hocayev tutuklanmistir Edebiyat elestirmeni Hanefi Zeynalli Ruhullah Ahundov un yakin arkadasiydi O tutuklanmadan once SSCB Ilimler Akademisi Azerbaycan Subesi Dil ve Edebiyat Enstitusu nde bilim insani ve sekreter olarak calismaktaydi Turkolog Veli Huluflu ise Ruhullah Ahundov un yardimcisi ve SSCB Ilimler Akademisi nin Azerbaycan subesinde tarih bolumu baskaniydi Oryantalist Bekir Cobanzade aslen bir Kirim Tatarlari idi 1920 lerde Kirim Merkez Yurutme Komitesi uyesiydi ve bir Kirim Tatar partisi olan Ulusal Parti liderlerinden biriydi Daha sonra 1925 yilinda Baku ye tasindi 1937 baslangicina kadar Baku Devlet Universitesi nin profesoru ve SSCB Ilimler Akademisi Azerbaycan subesinin bir calisaniydi Profesor Aziz Gubaydullin Turk halklari tarihi uzerine temel arastirmalar yazan ilk Tatar tarihcisidir Yetenekli Ozbek Turkolog Halid Said Hocayev ise SSCB Ilimler Akademisi Azerbaycan subesinin tarih bolumunde arastirmaci olarak calismaktaydi Bekir Cobanzade 1893 1937 Aziz Gubaydullin 1887 1937 Halid Said Hocayev 1893 1937 Kaynakca 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi TDV Islam Ansiklopedisi 3 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Nisan 2021 Baslangictan Yirminci Yuzyila Turk Dili Tarihi Ahmet Bican Ercilasun Akcag Yayinlari 2012 ss 152 153 OSS Kontenjan Kilavuzu 2013 16 Agustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce Ogretim Merkezleri ve Turkoloji Bolumleri Uzerine Bir Degerlendirme 31 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2013 Turkoloji Bolumlerinin Degerlendirilmesi Salih Kursad Dolunay PDF 21 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Ekim 2013 a b c d e f g Ashnin Alpatov Nasilov 2002 Ashnin Fyodor Dmitrievich Alpatov Vladimir Mihajlovich 1998 Delo professora B V Choban zade 5 M Vostok 127 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Ismailov 2015 Zejnally Hanafi Baba ogly Peterburgskoe Vostokovedenie 2003 173 21 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2021 Huluflu Veli Magomed Gusejn Peterburgskoe Vostokovedenie 2003 400 21 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2021 a b c Ashnin Fyodor Dmitrievich Alpatov Vladimir Mihajlovich 1998 Delo professora B V Choban zade 5 M Vostok 125 Dis baglantilarCukurova Universitesi Turkoloji Arastirmalari Merkezi 23 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde