Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Helenik yitim zonu (HYZ), Afrika Levhası ile Ege Denizi Levhası arasındaki Afrika'nın okyanusal kabuğunun Ege Denizi Levhası'nın altına doğru kuzey-kuzeydoğu yönünde battığı bir yakınlaşan levha sınırıdır. Bölgenin en güney kısımda bulunan en sığ bölüm Akdeniz Sırtını oluşturan deforme olmuş kalın tortul kayaçlar altında gizlenmiştir.Helen yayının volkanik olmayan kısmının kuzeyinde belirgin bir şekilde artan, güney kısmının nispeten sığ gösteren, iyi tanımlanmış bir Wadati-Benioff depresellik bölgesine sahiptir. Aşağı doğru inen 410 km derinlikteki tepesine kadar kullanılarak görüntülenmiştir.
Yüzey tanımlaması
Helenik yitim zonu, ilk olarak 1970'lerde tanımlandığında, Helen yayının Helenik yitim zonunun bir yüzeysel ifadesi olduğu düşünülmüştür. Daha sonra Akdeniz Sırtı bir yığışım kompleksi olarak kabul edildikten sonra, yerbilimcilerin çoğu, Helen yayını, Ege Denizi Levhası'nın kabuğunda bir tür genişleme, doğrultu atımlı veya bindirme kombinasyonu tarafından oluşturulan, Helenik yayın ön ark bölgesindeki özellikleri olarak kabul ettiler. Bazı yerbilimciler ise Helen yayının hâlâ, batma bölgesinin yüzeysel ifadesi olarak bahsetmeye devam ediyor.
Levha geometrisi
Tomografik veriler, alçalan Helenik yitim zonu levhası ile batıdaki veya doğudaki Kıbrıs yayı ile ilişkili olanlar arasında hiçbir bağlantı olmadığını göstermektedir. Fakat, depremin odak noktaları üzerine yapılan bir çalışma sonucunda, bölgenin daha sığ kalan kısmının Kıbrıs'ın batısındaki dalma-batma bölgesi ile süreklilik içerisinde olduğunu ve derin kısımlarında ise daha kuzeyde gelişen bir levha yırtığı olduğunu göstermektedir. HYZ levhası, batı ve doğu olmak üzere iki ana bölüme ayrılmaktadır ve aralarındaki ayrım kabaca kuzey-güney yönünde Girit'in merkezine doğru uzanır. Batı segmenti için Wadati-Benioff bölgesi, 20–100 km derinlik aralığında yaklaşık 30° eğimli olup 100 ile 150 kilometrelerde ise 45° eğimlidir. İkisi arasındaki bu sınır, bir olarak yorumlanmaktadır.
Magmatizm
Afrika Levhasının batış eylemi (GEVY) olarak bilinen bir volkanik yayın gelişimine yol açmıştır. Magmatizma erken Pliyosen döneminde, batıda Saron Körfezi'nden doğudan Santorini'ye uzanan tipik yay bağlantılı andezit - dasit volkanizmasıyla başladı. Orta Kuvaterner'den geç Kuvaterner'e kadar, aktif volkanizma alanı Güney Ege Volkanik Yayı'nın doğu kısmına, toleyit ve , büyük miktarlarda dasit ve bir miktar riyolit dahil olmak üzere daha çeşitli bir kimya yapısıyla birlikte yayıldı. Kimyasındaki bu değişimin bölgesel yayılmanın etkilerini temsil ettiği düşünülmektedir.
Gelişim
1500 kilometre boyunca Neotetis okyanusal kabuğu bu yapı veya onun daha önceki versiyonları boyunca batma eylemine tabi olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır. Neotetis'in geniş ölçüde kuzeye doğru Avrasya'nın altına doğru batması Geç Kretase döneminde zaten kurulmuştu. Bu süreç ise, Neotetis'in farklı bölümlerinin kademeli olarak kapanması ve araya giren kıtasal alanların Avrasya'ya doğru yayılmasıyla devam etmiştir. Bu, tomografik veri sonuçların gösterdiği gibi, bir levhanın korunması için, sürekli her bir mikro kıtada güneye doğru yitim bölgesinin geriye doğru ilerlemesini içermektedir.
Güney Neotetis yitiminin başlangıcı art zamanlıydı, doğuda Geç Eosen'de başlayarak (yaklaşık 35 Myö), Erken Miyosen döneminde Girit'in altından ve Pliyosen döneminde ise (yaklaşık 4 Myö) HYZ'nin batı ucunda İyon Adaları altında bitmekteydi. Başlangıçta düzlemselliğe yakın olan levha, en son Oligosen döneminde (25-23 Myö) katlanmaya başladı ve diferansiyel levha geri dönüşü ve hendek geri çekilmesi gibi nedenlere bağlantılı olarak Batı Yunanistan'ın saat yönünde büyük ölçüde dönmesine neden oldu. Miyosen ortasından ise itibaren (yaklaşık 15 Myö) levha eğriliği daha da belirgin hale geldi ve Türkiye'nin güneybatısında saat yönünün tersine doğru dönmeye başladı. Dönem boyunca, HYZ'nin ana kısmı ile Batı Kıbrıs bölgesi arasında, levhanın daha derin kısmında bir oluşturan büyük bir yırtık gelişmiştir.
Şu anda, HYZ boyunca levhanın hareket hızı yılda yaklaşık 35 milimetre olduğu tahmin edilmektedir. Fakat, Afrika ve Avrasya levhaları arasındaki genel yakınlaşma ise yılda sadece 5 milimetredir. Bu uyuşmazlık, Ege Denizi Levhasının devam eden levha geri dönüşü ve Ege Denizi Levhasının nispeten hızlı güneye doğru hareketi ile bu levha içinde devam eden genişleme ile tutarlıdır.
Kaynakça
- ^ a b c Taymaz, T., (Ed.) (2007). "A model for the Hellenic subduction zone in the area of Crete based on seismological investigations". The Geodynamics of the Aegean and Anatolia. Geological Society, Special Publications. 291. ss. 183-199. doi:10.1144/SP291.9. ISBN .
- ^ a b Blom (2020). "Seismic waveform tomography of the central and eastern Mediterranean upper mantle". Solid Earth. 11 (2): 669-690. doi:10.5194/se-11-669-2020. 26 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2023.
- ^ Jolivet (2013). "Aegean tectonics: Strain localisation, slab tearing and trench retreat". Tectonophysics. 597–598: 1-33. doi:10.1016/j.tecto.2012.06.011.
- ^ Heidarzadeh (2021). "Source modeling and spectral analysis of the Crete tsunami of 2nd May 2020 along the Hellenic Subduction Zone, offshore Greece". Earth Planets Space. 73. doi:10.1186/s40623-021-01394-4.
- ^ a b c Bocchini (2018). "Tearing, segmentation, and backstepping of subduction in the Aegean: New insights from seismicity". Tectonophysics. 734–735: 96-118. doi:10.1016/j.tecto.2018.04.002.
- ^ Suckale (2009). "High-resolution seismic imaging of the western Hellenic subduction zone using teleseismic scattered waves". Geophysical Journal International. 178 (2): 775-791. doi:10.1111/j.1365-246X.2009.04170.x. 26 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2023.
- ^ Fytikas, M., (Ed.) (2005). "The South Aegean active volcanic arc: relationship between magmatism and tectonics". The South Aegean Active Volcanic Arc: Present Knowledge and Future Perspectives. Elsevier. ss. 113-133. doi:10.1016/S1871-644X(05)80034-8. ISBN .
- ^ Vernant (2014). "Geodetic evidence for low coupling on the Hellenic subduction plate interface". Earth and Planetary Science Letters. 385: 122-129. doi:10.1016/j.epsl.2013.10.018.
- ^ Ring (2003). "High‐pressure metamorphism in the Aegean, eastern Mediterranean: Underplating and exhumation from the Late Cretaceous until the Miocene to Recent above the retreating Hellenic subduction zone". Tectonics. 22 (3). doi:10.1029/2001TC001350. 26 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2023.
- ^ Ott (2019). "Pleistocene terrace formation, Quaternary rock uplift rates and geodynamics of the Hellenic Subduction Zone revealed from dating of paleoshorelines on Crete, Greece". Earth and Planetary Science Letters. 525: 115757. doi:10.1016/j.epsl.2019.115757.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Helenik yitim zonu HYZ Afrika Levhasi ile Ege Denizi Levhasi arasindaki Afrika nin okyanusal kabugunun Ege Denizi Levhasi nin altina dogru kuzey kuzeydogu yonunde battigi bir yakinlasan levha siniridir Bolgenin en guney kisimda bulunan en sig bolum Akdeniz Sirtini olusturan deforme olmus kalin tortul kayaclar altinda gizlenmistir Helen yayinin volkanik olmayan kisminin kuzeyinde belirgin bir sekilde artan guney kisminin nispeten sig gosteren iyi tanimlanmis bir Wadati Benioff depresellik bolgesine sahiptir Asagi dogru inen 410 km derinlikteki tepesine kadar kullanilarak goruntulenmistir Helen Yitim Zonu nun konumu ve yuzey ozellikleriYuzey tanimlamasiHelenik yitim zonundaki sematigi Helenik yitim zonu ilk olarak 1970 lerde tanimlandiginda Helen yayinin Helenik yitim zonunun bir yuzeysel ifadesi oldugu dusunulmustur Daha sonra Akdeniz Sirti bir yigisim kompleksi olarak kabul edildikten sonra yerbilimcilerin cogu Helen yayini Ege Denizi Levhasi nin kabugunda bir tur genisleme dogrultu atimli veya bindirme kombinasyonu tarafindan olusturulan Helenik yayin on ark bolgesindeki ozellikleri olarak kabul ettiler Bazi yerbilimciler ise Helen yayinin hala batma bolgesinin yuzeysel ifadesi olarak bahsetmeye devam ediyor Levha geometrisiTomografik veriler alcalan Helenik yitim zonu levhasi ile batidaki veya dogudaki Kibris yayi ile iliskili olanlar arasinda hicbir baglanti olmadigini gostermektedir Fakat depremin odak noktalari uzerine yapilan bir calisma sonucunda bolgenin daha sig kalan kisminin Kibris in batisindaki dalma batma bolgesi ile sureklilik icerisinde oldugunu ve derin kisimlarinda ise daha kuzeyde gelisen bir levha yirtigi oldugunu gostermektedir HYZ levhasi bati ve dogu olmak uzere iki ana bolume ayrilmaktadir ve aralarindaki ayrim kabaca kuzey guney yonunde Girit in merkezine dogru uzanir Bati segmenti icin Wadati Benioff bolgesi 20 100 km derinlik araliginda yaklasik 30 egimli olup 100 ile 150 kilometrelerde ise 45 egimlidir Ikisi arasindaki bu sinir bir olarak yorumlanmaktadir MagmatizmAfrika Levhasinin batis eylemi GEVY olarak bilinen bir volkanik yayin gelisimine yol acmistir Magmatizma erken Pliyosen doneminde batida Saron Korfezi nden dogudan Santorini ye uzanan tipik yay baglantili andezit dasit volkanizmasiyla basladi Orta Kuvaterner den gec Kuvaterner e kadar aktif volkanizma alani Guney Ege Volkanik Yayi nin dogu kismina toleyit ve buyuk miktarlarda dasit ve bir miktar riyolit dahil olmak uzere daha cesitli bir kimya yapisiyla birlikte yayildi Kimyasindaki bu degisimin bolgesel yayilmanin etkilerini temsil ettigi dusunulmektedir Gelisim1500 kilometre boyunca Neotetis okyanusal kabugu bu yapi veya onun daha onceki versiyonlari boyunca batma eylemine tabi olduguna dair kanitlar bulunmaktadir Neotetis in genis olcude kuzeye dogru Avrasya nin altina dogru batmasi Gec Kretase doneminde zaten kurulmustu Bu surec ise Neotetis in farkli bolumlerinin kademeli olarak kapanmasi ve araya giren kitasal alanlarin Avrasya ya dogru yayilmasiyla devam etmistir Bu tomografik veri sonuclarin gosterdigi gibi bir levhanin korunmasi icin surekli her bir mikro kitada guneye dogru yitim bolgesinin geriye dogru ilerlemesini icermektedir Guney Neotetis yitiminin baslangici art zamanliydi doguda Gec Eosen de baslayarak yaklasik 35 Myo Erken Miyosen doneminde Girit in altindan ve Pliyosen doneminde ise yaklasik 4 Myo HYZ nin bati ucunda Iyon Adalari altinda bitmekteydi Baslangicta duzlemsellige yakin olan levha en son Oligosen doneminde 25 23 Myo katlanmaya basladi ve diferansiyel levha geri donusu ve hendek geri cekilmesi gibi nedenlere baglantili olarak Bati Yunanistan in saat yonunde buyuk olcude donmesine neden oldu Miyosen ortasindan ise itibaren yaklasik 15 Myo levha egriligi daha da belirgin hale geldi ve Turkiye nin guneybatisinda saat yonunun tersine dogru donmeye basladi Donem boyunca HYZ nin ana kismi ile Bati Kibris bolgesi arasinda levhanin daha derin kisminda bir olusturan buyuk bir yirtik gelismistir Su anda HYZ boyunca levhanin hareket hizi yilda yaklasik 35 milimetre oldugu tahmin edilmektedir Fakat Afrika ve Avrasya levhalari arasindaki genel yakinlasma ise yilda sadece 5 milimetredir Bu uyusmazlik Ege Denizi Levhasinin devam eden levha geri donusu ve Ege Denizi Levhasinin nispeten hizli guneye dogru hareketi ile bu levha icinde devam eden genisleme ile tutarlidir Kaynakca a b c Taymaz T Ed 2007 A model for the Hellenic subduction zone in the area of Crete based on seismological investigations The Geodynamics of the Aegean and Anatolia Geological Society Special Publications 291 ss 183 199 doi 10 1144 SP291 9 ISBN 9781862392397 a b Blom 2020 Seismic waveform tomography of the central and eastern Mediterranean upper mantle Solid Earth 11 2 669 690 doi 10 5194 se 11 669 2020 26 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Subat 2023 Jolivet 2013 Aegean tectonics Strain localisation slab tearing and trench retreat Tectonophysics 597 598 1 33 doi 10 1016 j tecto 2012 06 011 Heidarzadeh 2021 Source modeling and spectral analysis of the Crete tsunami of 2nd May 2020 along the Hellenic Subduction Zone offshore Greece Earth Planets Space 73 doi 10 1186 s40623 021 01394 4 a b c Bocchini 2018 Tearing segmentation and backstepping of subduction in the Aegean New insights from seismicity Tectonophysics 734 735 96 118 doi 10 1016 j tecto 2018 04 002 Suckale 2009 High resolution seismic imaging of the western Hellenic subduction zone using teleseismic scattered waves Geophysical Journal International 178 2 775 791 doi 10 1111 j 1365 246X 2009 04170 x 26 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Subat 2023 Fytikas M Ed 2005 The South Aegean active volcanic arc relationship between magmatism and tectonics The South Aegean Active Volcanic Arc Present Knowledge and Future Perspectives Elsevier ss 113 133 doi 10 1016 S1871 644X 05 80034 8 ISBN 978 0 444 52046 3 Vernant 2014 Geodetic evidence for low coupling on the Hellenic subduction plate interface Earth and Planetary Science Letters 385 122 129 doi 10 1016 j epsl 2013 10 018 Ring 2003 High pressure metamorphism in the Aegean eastern Mediterranean Underplating and exhumation from the Late Cretaceous until the Miocene to Recent above the retreating Hellenic subduction zone Tectonics 22 3 doi 10 1029 2001TC001350 26 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Subat 2023 Ott 2019 Pleistocene terrace formation Quaternary rock uplift rates and geodynamics of the Hellenic Subduction Zone revealed from dating of paleoshorelines on Crete Greece Earth and Planetary Science Letters 525 115757 doi 10 1016 j epsl 2019 115757