Tradisyonalizm ya da tradisyonalist ekol, kişi veya topluluk düzeyinde ve gündelik yaşamdan bilgi anlayışına kadar pek çok alanda yönlendirici unsurun zaman ve mekanı aşan ilahi-kutsal ilkelere dayalı olması gerektiğini iddia eden felsefi ve mistik akım.
Modern Çağ öncesi toplumlarda kutsal gelenek yaygın bir kabul gördüğünden ya da en azından aykırı anlayışlar yaygın bir geçerlilik kazanmadığından tarihte "Tradisyonalizm" şeklinde bir düşünce ekolüne ve bu ekole mensubiyet anlamında "Tradisyonalist" şeklinde bir vasıflandırmaya rastlanmamaktır. Özellikle Aydınlanma çağı ve sonrasından başlayıp çağdaş döneme kadar geçen süreçte hemen her alanda tarihi ve geleneksel olandan kopuş bu kopuşu eleştiren ve kutsal kaynağından kopmayan geleneği savunan kişi ve düşünme tarzlarının ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Tarihte Tradisyonalist olarak nitelendirilen kişiler olmasına karşın özel olarak Tradisyonalizm ismiyle anılan ekolün ilk sözcüsü Fransız metafizikçi, yazar René Guénon'dur. Ekol, Perennializm veya Sophia Perennis olarak da bilinmektedir.
Tradisyonalist Ekolün diğer kurucuları Seylanlı bilgin Ananda Coomaraswamy ve İsviçreli ressam,şair ve metafizikçi Frithjof Schuon'dur. Söz konusu ekole mensup diğer yazarlardan bazıları; Titus Burckhardt, Martin Lings, William Stoddart, Marco Pallis, Seyyid Hüseyin Nasr, Leo Schaya, Gai Eaton, William Chittick, Rama Coomaraswamy, James S.Cutsinger, Joseph Epes Brown, Huston Smith, . Ayrıca tradisyonalist fikirlerden az veya çok etkilenen Julius Evola, Mircea Eliade, gibi yazar ve akademisyenler de bulunmaktadır.
Temel İlkeler
Tradisyonalist ekolün aşağıda yer alan bazı ilkeleri tüm yazarlarınca benimsenmekte ancak çeşitli geleneklere yaklaşımları bakımında aralarında farklılar bulunabilmektedir. Hristiyan geleneği örneğin René Guénon tarafından inisiyatik niteliğini tamamen yitirmiş kabul edilirken Frithjof Schuon'un bazı yazılarında aksi bir görüşe rastlanabilmektedir. Bu noktada ekole mensup yazarlar arasında Guénon'un fikirlerini benimseyenler ile Schuon'un fikirlerini benimseyenler arasında bir ayrım yapanlar dahi bulunabilmektedir.
1. Tüm otantik dini gelenekler Gelenekten neşet ettiklerinden ortodoks (sahih)turlar. Aynı, biricik kaynaktan geliyor olsalar da formları itibarıyla farklılık gösteren geleneklerin zahiri boyutlarının dışında ancak deruni sezgisi gelişmiş, manevi eğitimden geçmiş kişilerce anlaşılabilen bâtıni-mistik mistik boyutları bulunmaktadır. Asli birliği en çok tezahür ettiren de zahir değil bu bâtıni boyuttur. Ancak her biri belirli bir ilahi amaca yönelik olarak gönderildiğinden dinlerin birbirleriyle eşitlenmesi veya dinlerden kimi unsurları bir araya getirerek oluşturulacak bir senkretik hareket bu ilkenin doğasına aykırı bir beşeri müdahaleyi gerektireceğinden geleneğe uygun (sahih) bir tutum olmayacaktır. Ayrıca dini konularda bireysel tavır farklılığı istenilen bir durum değildir. Bknz.
2. Çağdaş "ilerleme" idealinin aksine tüm geleneklerde ifade edildiği gibi dünya, (özellikle de batı dünyası) entelektüel ve manevi düşüş içindedir. Klasik Batıda Demir Çağı, Hindularda Kali Yuga, Müslümanlarda Ahir Zaman olarak bilinen bir zaman diliminde yaşamaktayız. Bunun sonucu olarak hem entelektüel dünyada hem de gündelik yaşamda ilkeye zıt hatta ona hasmane düşünme ve yaşama biçimleri yaygınlık kazanmıştır.
3. Diğer medeniyet ve kültürlerden farklı olarak Batı dünyası Gelenekle bağını ilk tohumları Orta Çağ'da atılan ve rönesansve reform çağında ivmesini gittikçe arttıran gelişmelerle hızla yitirmiştir. İlke'den uzaklığı açısından batı medeniyeti diğer medeniyetlerle karşılaştırıldığında "anomalilik" arzeder.
Tradisyon-Gelenek
Tradisyonalist ekolü yazarlarının "tradisyon" kelimesiyle kastettikleri, Türkçede de gelenek ifadesinin karşılığı olan ve sadece tarihi bakımdan ve bir sıfat olarak geçmiş günümüze gelen bir şeyi işaret etmemektedir. René Guénon, tradisyon ile halk arasında az veya çok anlamı kaybolmuş adetleri birbirine karıştırmamak gerektiğini ifade ederken bu ayrıma dikkat çekmektedir. Tradisyon burada kaynağı yaratıcı ilk ilke olan ve ancak ehil kişilerin gerçek manasına nüfuz edebildiği ezoterik bilgidir. Tradisyon, insanoğlunu semaya bağlayan, tradisyonel bilimler, ayinler ve (initiatory) pratiklerinin çeşitli formlarını işaret eder.
Genel inanan kitlesi ise tradisyonun en dış ve biçimsel yönüne iştirak edebilmekte, daha öte bir anlayışa kavuşmak için "inisiyasyon" denilen erginleştirme işleminden geçmek ve tüm irade ve anlayış kabiliyetini kullanmak gerekmektedir.
René Guénon, çağdaş zihniyetin etkisiyle tradisyonel düşüncenin bazı çevrelerce kasıtlı bile olmaksızın çarpıtıldığını ve hakiki tradisyonel düşüncenin ortaya çıkarılması için nereye bakılabileceğinin bile artık bilinemediğini ve insanların, tradisyon ifadesi altında kendilerine sunulan ve özünde tradisyon karşıtı, hatalı düşünceleri kabule fazlasıyla hazırlıklı olduklarını söyler.
Guénon'un tradisyon ile ilgili dikkati çektiği bir başka nokta da çağdaş zihniyetin tradisyon kelimesini kullanma biçimidir. Tradisyon kelimesi "adet" veya "davranış biçimi" kelimeleriyle eşanlamlı kullanılmakta ve böylelikle tradisyon daha düşük beşeri düzeyle ve derin bir anlamdan tamamen yoksun şeylerle karıştırılmaktadır. Diğer ve daha incelikli deformasyonlar da bulunmaktadır ve hepsinin ortak özelliği tradisyon düşüncesini tamamen insani düzeye indirgemesidir. Oysa insanüstü düzenden bazı unsurları içermeyen hiçbir şey gerçek manada tradisyonel olamaz.
Tradisyonu tamamen insani düzeyle ve bu düzeyin psikolojik, sosyal boyutlarıyla ilişkilendiren çağdaş sapmanın bir başka biçimi de tradisyonun bazı şekillerini "dinler"le karıştıran, din ve tradisyonları sadece insani unsurlarla açıklamaya çalışan akademisyenlerdir.
Tradisyon, "Dinler" ve "Metafizik"
Tradisyonalist yazarlar din kelimesinden ziyade içinde dinin ilke ve uygulamaları olduğu kadar mistik ve ezoterik nitelikli bilgi ve tavırları, toplumsal kaideleri gibi çok daha geniş bir alanı kapsayan tradisyon kelimesini kullanmaktadırlar. Rene Guenon kökü ilkeye dayanan tradisyonun Uzak Doğu tradisyonunun bazı kollarında olduğu gibi mutlaka dini bir biçim altında varlığını göstermesinin gerekmediğini çok net bir şekilde dile getirmiştir. Din, tabiri bu okulun yazarlarınca ezoterik bilgi değil daha çok zahiri, dışsal kulluk tavrını ifade eden bir kullanım kazanmış görünmektedir. Tradisyonalistler her dinin temel inanç ilkelerinin kutsal bilginin bazı farklı cephelerini gösterdiğini ve bu sebeple de kişilerin kendi dahil oldukları itikatları sebebiyle hemen reddetmelerinin doğru olmadığı görüşündedirler. Seyyid Hüseyin Nasr gibi bir Müslüman tradisyonalist örneğin Hristiyanlığın Üçlük ilkesinin kutsal bilgi evreninde bir yeri olduğuna ve bu sebeple sırf diğer dinlerin itikatlarında bulunmadığı için hemen reddedilmesi veya üçlük ilkesinin kaldırılmasının doğru olmadığını kabul etmektedir. Buna göre Tanrı'nın kendisini farklı yollarla, farklı dini dünyalar izhar etmekte ve bu durumda İsa'nın İslam ve Hristiyanlıktaki iki değişik tasvirinin ikisi de doğru olmaktadır.
Hristiyanlığın kendisine inananları kurtaran bir din olarak değil fakat ezoterik bilgiye ulaştıran inisiyatik bir yol olarak geçerli olup olmadığı hakkında ise tradisyonalizmin kurucu yazarları René Guénon ile Frithjof Schuon arasında farklılık bulunmaktadır. Rene Guenon Hristiyanlığın kutsal sembollerini günümüzdeki din adamları asıl anlamlarını bilmiyor olsa da içeren tek mezhebin Katoliklik olduğunu kabul etse de Hristiyanlığın inisiyatik karakterini hâlen korumadığı ve sembollerin asıl anlamlarının çoktan unutulduğunu belirtir. Frithjof Schuon için ise Hristiyanlık özellikle Ortodoks Hesikast gelenekte ve hatta Guénon'u reddetmesine rağmen Protestan mistik yollarda inisiyatik niteliğini devam ettirmektedir. Schuon ile ilişkili olan tradisyonalist yazarlar onun bu görüşünü kabul etmekteyken Guénon'u takip eden tradisyonalistler ise Guénon ile mutabık bir şekilde Hristiyanlığın inisiyatik niteliğini yitirdiğine kanidirler.
Budizm konusunda René Guénon ilkin onun Hinduizmin göz ardı edilebilecek bozuk bir kolu olduğunu düşünürken Ananda Coomaraswamy Guénon'a Budizm ile ilgili yanıldığını kabul ettirmişti. Ayrıca kendisi de bir tradisyonalist olan Marco Pallis de Tibet Budizmine mensup olmuş ve Budizmin bu koluyla ilgili bazı çalışmalar yapmıştı. Bu eserlerden birisi de Türkçeye çevrilmişti.
Tradisyonalistler için Hinduizm, İslamiyet, Taoizm ve Budizm inisiyatik niteliğini korumakta fakat Hinduizm bir Hindu kastında doğmamış olanlara kapalı, Taoizm ise ulaşılamazdır. Ancak her halükarda Guénon bile inisiyatik erdiriciliğini kabul etmese de Hristiyanlığın genel inanan kitlesi için bir kurtuluş yolu olduğunu reddetmemiş, kendisi tasavvuf yolunu seçmekle birlikte eserlerinde tasavvufun tek geçerli inisiyatik yol olduğunu ifade eden tek bir satır bile kaleme almamıştır. Bu sebeple Martin Lings'in tanıklığıyla Guénon'un okuyucuları onun tasavvuf yolundan giden bir Müslüman olduğunu ancak ölümünden sonra öğrenmişlerdir.
Guénon ezoterik mesajını Batı'ya Hinduizmin kavramlarını kullanarak aktarmayı tercih etmiştir. Lings, Guénon'un bu yolu tercih edişinin sebebini Hinduizmde ezoterik ve alanlar arasında hakikati örtecek denli bir ayrılık olmayışı ve doğrudanlığında göstermektedir.
Guénon metafizik dendiğinde öncelikle Doğu metafiziğini kast eder. Hakiki metafiziği anlamak için Doğu metafiziğine başvurulması gerektiğini düşünen Guenon'a göre bu da farazi yorumlar olarak gördüğü kişisel yorumlardan çok Doğuluların yöntemlerinin kullanılmasını gerektirmektedir. Doğu metafiziği başlığı altında Guénon özellikle Hindu metafiziği, Taoizm ve Tasavvufu sıralar.
Schuon da metafiziğin dinden farklı olarak entelektüel eğilimleri olan insanların ihtiyaçlarını karşıladığını düşünür ancak metafiziği de felsefe alanı içinde değerlendirmek yerine onu mistik, ezoterik bir sezgiyle ilişkilendirir: "Çünkü metafizik, entelektüel manada istidatlı insanların ihtiyaç duyduğu şeyleri karşılar. Metafiziksel Hakikat yalnızca kendi fikriyatımızla ilgili değildir: O bütün varlığımıza da nüfuz eder. Dolayısıyla, felsefenin ötesinde yer alır."
Tradisyonalizmin Etkileri
Akademi ve Entelektüeller Üzerindeki Etkileri
René Guénon'un karşılaştırmalı dinler tarihi alanındaki etkisi özellikle ünlü dinler tarihçisi Mircea Eliade üzerinde kendisini göstermiştir. Eliade'nin Guénon'u yirminci yüzyılın en zeki yüz insanı arasında göstermiş olması da bu etkinin bir sonucuydu.
Tradisyonalistlerin etkili olduğu çeşitli isimlerden bazıları şunlardır: , Huston Smith, William Chittick, , , Seyyid Hüseyin Nasr, Leo Schaya,William Stoddart, Whitall Perry, , , , , , , . Bu isimler tradisyonalizmden etkilenmiş ve alanlarında çeşitli eserler kaleme almış isimlerdir.
Türkiye'den , Mahmud Erol Kılıç'tır ve psikiyatrist Kemal Sayar tradisyonalizme yakınlığıyla bilinen bazı isimlerdir.
Farklı Coğrafyalardaki Tradisyonalizm Etkisi
Batılı Ülkeler
Tradisyonalizmin öncü isimlerinden biri René Guénon'u tasavvufla tanıştıran ve Paris'te Al Akbariyya adlı Muhyiddin İbn Arabi'nin fikirlerini tanıtmak adına çıkarılan dergisinde yazı yazdıran Ivan Aguéli'dir. Özellikle akımın Guénon'dan sonra gelen isimlerinden Frithjof Schuon'un Amerika'ya taşınması sonrasında akademik yazarların vasıtasıyla Anglo-Sakson ülkelerde etkisini arttırmıştır.
Müslüman Ülkeler ve Bölgeler
İran
Tradisyonalist okul ile karşı karşıya gelen ilk Müslüman ülke İran'dır. Bunun en önemli ve belki de başlıca sebebi Frithjof Schuon'un izinden giden ünlü Müslüman Tradisyonalist ve akımın yaşayan en önde gelen temsilcisi Seyyid Hüseyin Nasr'ın anavatanı oluşudur. Nasr'ın İslam devrimi öncesinde ile iyi ilişkileri ve İran Felsefe Akademisi'nin başında bulunuşu devrim sonrası mollaların Nasr ile arasını bozmuş ve ülkesine girmesi yasaklanmış olsa da Nasr'ın çalışmaları Tradisyonalizmin ülkenin entelektüelleri arasında tanınmasına yol açmıştır.
Nasr'ın akademisinin ilk üyelerinden olan Daryuş Şayegan İslam devrimi sonrasında ülkesini terk etmiş ve Fransa'ya yerleşmişti. Şayegan 1960'ların sonunda herhangi bir geleneksel toplumun var olup olmadığını araştırmak amacıyla Sanskritçe çalışmış ve Hindistan'a seyahat etmişti. Seyahatleri sonucunda herhangi bir geleneksel toplumun olmadığını sadece modernliğe yönelik geçiş aşamasında uygarlıkların bulunduğu sonucuna varmış ve liberaller arasına katılmıştı. Ancak tradisyonalizme yönelik ilgi İran entelektüelleri arasında var olmaya devam etmiş ve 1990'ların ortalarında Guenon, Schuon, Nasr, Burckhardt ve Lings gibi tradisyonalist yazarların eserleri Farsçaya çevrilmişti.
Cezayir-Fas
Arap dünyasında genel olarak Tradisyonalizme kayıtsız kalınmış olmakla birlikte Cezayir ve Fas gibi bazı Kuzey Afrika ülkelerinde bir kısım entelektüellerin manevi arayışları için bir seçenek olmuş ancak genel toplum katında önemli bir etki bırakmamıştır. Küçük bir grup Cezayirli entelektüelin Guenon'u okuyuşu yaklaşık 1967 yıllarına kadar geri gitmektedir. Cezayir'in önde gelen entelektüellerinden Raşid bin İsa modernizme yönelik eleştirilerinin merkezinde tradisyonalist analizleri yerleştirmiştir. Raşid bin İsa Tradisyonalizmin eğitimli kitleyi İslamiyete döndürmekte yardımcı olacağını ancak eğitimsiz veya az eğitimli kitlenin ise tradisyonalizmi muhtemelen yanlış anlayacağını ve onu İslam dışı ve hatta İslam karşıtı görebileceğine dikkati çekmiş ve bu sebeple Tradisyonalistlerin eserlerinin Arapçaya çevrilmesine karşı çıkmıştır.
Cezayir'e göre daha rahat politik ve ekonomik koşulları olan Fas'ta ise Tradisyonalizm daha başarılı olmuş ve 1960'larde frankofon çevrelerde Guénon tanınan biri haline gelmişti.
Türkiye
Türkiye'de ise Tradisyonalizm diğer ülkelerdeki gibi bir yapılanma içerisine girmemiş, Tradisyonalist bir grup, organizasyon oluşmamış bunun yerine Yeryüzü Yayınları, Ağaç Yayıncılık, İnsan Yayınları ve İz Yayıncılık gibi yayınevlerinin geniş çeviri çalışmalarıyla Tradisyonalist yazarların eserleri Türkçede de ulaşılabilir hale gelmiştir. Türkçede René Guénon'un adına ilk ciddi atıf 1953 yılında La Pensée (İslam Düşüncesi) makalesiyle ve 1954 yılında İslam Düşüncesine Giriş adlı kitabıyla felsefeciHilmi Ziya Ülken tarafından yapılmıştır. ilk Tradisyonalist metin 1979 yılında Guénon'un "La tawhid" adlı makalesinin Kubbealtı Akademi Mecmuası'nda tarafından yapılan çevirisiyle yayınlanmıştır. Tahralı 1960'lı yıllarda Paris'teyken Guenon'un varlığını öğrenmiş ve tradisyonalist yazar 'ın oğlu Ahmed Valsan ile temas kurmuştur. 1973 yılında Sorbonne'da doktora tezini verdikten sonra Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde göreve başlamış ve fakültenin tasavvuf bölümünün başına geçmiştir.
Guénon'un Türkçeye ilk çevrilen kitabı ise [Yeryüzü Yayınları] tarafından 1979 yılında yayınlanan Modern Dünyanın Bunalımı'dır (Çeviren: Nabi Avcı). Yeryüzü Yayınları, Modern Dünyanın Bunalımı'ndan sonra, 1980 yılında Guénon'un Doğu ve Batı (Çeviren: [Fahrettin Arslan]) adlı eseriyle Martin Lings'in Antik İnançlar Modern Hurafeler (Çevirenler: Nabi Avcı-[Ufuk Uyan]) adlı eserini yayınlamıştır. Yeryüzü Yayınları tarafından 1982 yılında da Martin Lings'in Yirminci Yüzyılda Bir Veli (Çevirenler: [Ufuk Uyan]-[Bekir Şahin]) adlı eseriyle Seyyid Hüseyin Nasr'ın İnsan ve Tabiat (Çeviren: Nabi Avcı) adlı eserleri yayınlanmıştır.
Türkiye'de en popüler Tradisyonalist yazar Seyyid Hüseyin Nasr olmuştur. Öyle ki Nasr'ın kendi anadilinde yayınlanan ve İngilizceye çevrilmeyen kitapları bile Türkçeye çevrilmiştir. Nasr'ın Türkiye'de diğer tradisyonalist yazarlardan daha fazla tutulmasının muhtemel sebeplerinden biri onun diğer yazarlardan daha çok İslamiyet üzerinde durması olduğu düşünülebilir.
Türkiye'de daha az felsefi ve daha çok İslami vurgusuyla sunulmakla birlikte Tradisyonalizm Kuzey Afrika ve İran'dan çok daha fazla İslam dışı olduğu iddiasıyla eleştirilmiştir.
Tradisyonalistlerin eserlerinin Fas ve Cezayir'de Fransızca bilen bir kesim tarafından okunmasına karşılık Türkiye'de aynı eserlerin geniş bir kitle tarafından Türkçede okunabilmesi söz konusu eleştirilerin daha güçlü yapılabilmesine imkân tanımıştır. Bunun en belli başlı örneklerinden bazıları arasında İslamcı hareketle ilişkili olan Zübeyir Yetik adlı gazetecinin 1992'de yayınladığı İnsanın Yüceliği ve Guenoniyen Batınilik adlı eser ve Haksöz adlı dergideki bazı makaleler yer almaktadır.
Rusya
En geniş müslüman topluluklarına sahip olan Rusya'da ise Tradisyonalizm Aleksandr Dugin'in Avrasyacılığındaki gibi öncelikle politik olarak algılanmıştır. Haydar Cemal sol Pamyat'ı Aleksandr Dugin ile birlikte terk etmiş ve 1990 yılında tarafından Astrakhan'da 1990'da kurulan İslami Rönesans Partisinin (PIR) kurucu üyelerinden biri olmuştur. yayın organı Tevhid'in editörü ve Moskova'daki araştırma merkezinin müdürü olan Cemal dergide İslamiyeti Tradisyonalist terimlerle analiz etmiş ancak diğer tradisyonalistlerde görülmeyecek şekilde bir tarih perspektifini de bu analizine eklemiştir. Julius Evola'nın etkisinde kalan Cemal'e göre otantik İslam konformist değildir ve hayati karakterini, muhalefet, özdeşleşmemek, uyuşmazlık oluşturur. Bir Hristiyan için Tanrı hiper-konformizmle eş anlamlı olsa da İslam Tanrı'nın 'konsensus'a indirgenmesine karşı bir protestodur. Bu nedenle İslam kişinin kendisini tanrılaştırmasına ve profan elitciliği de içeren dünyanın kötülükleriyle savaşır. Pek çok kişi için aşırı bulunan Tradisyonalist İslamcılığın temsilcisi olan PIR 1992'de Yeltsin ile ve onun Rusya demokrasisi projesiyle tüm ilişkilerini koparmıştır.
Tradisyonalizm İçi Eğilimler ve Eleştiriler
Tradisyonalist ekolünün önde gelen üç ismi René Guénon, Frithjof Schuon ve Ananda Coomaraswamy görüşleri arasındaki pek çok ortak noktanın varlığına rağmen bazı görüşlerinde birbirlerinden ayrılmaktaydılar. Bunun en bariz örneklerinden biri özellikle Guénon'un ölümünden sonra Schuon'un 1984 yılında yayınlanan "René Guénon: Les Dossiers H" adlı derlemede yer alan "Quelques critiques' başlıklı yazısındaki eleştirileridir. Schuon'un geniş bir makale ölçeğindeki bu eleştirileri 2004 yılında Sophia Perennis yayınlarından "René Guénon: some observations" adıyla ve İngilizceye çevrilerek basılmıştır.
Schuon'un Guénon ile ilgili eleştirilerinden bazıları şunlardır:
- Guénon'un Doğu öğretilerine dair Oryantalistleri eleştirmekle birlikte örneğin Budizm hakkında bildiğinden çok daha azını bildiği,
- Mistikleri "pasif" olarak tanımlayan ve şaşırtıcı şekilde bazılarını büyücülerle kıyaslayan Guénon'un Haçlı Yuhanna'yı mistik olarak nitelendirirken ona benzeyen Aziz Bernard ve sufileri neden mistik olarak kabul etmediğinin makul bir açıklamasını vermemiş olduğu,
- Hristiyanlıktaki Çile yaklaşımı hakkındaki şaşkınlığının ve bunu Batılı zihniyetle ilişkilendirmesinin garipliği,
- Guénon'un Batı'da göz önüne alınabilecek tek inisiyasyon olarak sadece Masonluğu önemsemesi.
Tradisyonalizme Yönelik Eleştiriler
a) Olumsuz Eleştiriler
Kimi yazarlar Tradisyonalist ekolü, savundukları gelenekler ve dinlere aykırı olarak ve her ne kadar dinlerin zahiren değil ezoterik yönleri itibarıyla "birlik"lerinden bahsediyor olsalar da "dini çoğulculuğu" savunduğu, eklektik hatta kökeninde Tradisyonalistlerin karşı çıktığı okült akımların yer aldığı çağcıl bir yapı arz ettiği ve modernizmi eleştirdiği halde modernite yerine herhangi bir alternatif sistem getirmediği şeklinde eleştiriler yöneltilmiştir. Diğer bir eleştiri de Tradisyonalistlerin gelenek içerisindeki beşer kaynaklı unsurlar ile kutsal nitelikteki unsurların arasını ayırmamaları ve toptan bir yaklaşım sergiledikleri yönündedir.
Tradisyonalizm eleştirmenleri arasında isimleri en çok geçen iki kişi Mark Sedgwick ile 'dir. Kahire Amerikan Üniversitesinde görevli akademisyen Mark Sedgwick konuyla ilgili eleştiri ve değerlendirmelerini “Against Modernity: Western Traditionalism and Islam” adlı kitapta toplamış, ayrıca bazı makalele ve röportajlarıyla da görüşlerini açıklamıştır ve halen İran Akademisinde din felsefesi ve din bilimleri üzerine ders veren Muhammad Legenhausen de yazdığı ve başlığı "Why I am not a Traditionalist" olan makalesiyle Tradisyonalist ekolü ve iddialarını eleştirmiştir.
Geleneksel müslüman çevreler tradisyonalizmi, ayet, hadisler ve geleneksel fıkıh mezhepleri açısından eleştirmiş ve dinlerin aşkın birliği yaklaşımının İslam ile uyuşamayacağını öne sürmüşlerdir. Kendisi de sonradan İslamiyete girmiş ve Guénon gibi Şazeli tarikatına mensup olan Tradisyonalistlerin tüm dinlerin evrensel manada geçerliliğine ilişkin iddiaları ele aldığı yazısında ne İbn Arabi gibi sufilerde ne de geleneksel İslam'daki mezhep imamlarında böyle bir görüşe dayanak bulunamayacağını ifade etmektedir.
Aynı şekilde geleneksel Hristiyan çevreler de kilise dışında kurtuluş olduğunu kabul etmeyerek dışlayıcı (exclusivist) bir tutum takınmakta ve karşı çıkmaktadırlar. İnhisarcı (inclusivist) olan Hristiyanlar ise ancak Mesih'i bilmeyenler için kurtuluşun söz konusu olabileceğini kabul etmektedirler. İsa Mesih dışında bir kurtuluş yolu olmadığını kabul eden Roma Katolik Kilisesi ise sonrasında inhisarcı bir tutum seçmiştir.
Schuoncu çevreden bir yazar olan Renaud Fabbri yine bir Schuoncu yayın organı olan dergisindeki bir yazısında Schuon'un Müslüman bir aziz olmaktan çok evrensel bir bilge olduğunu ve kendisinin evrensel, asli (primordial) ezoterik mesajında İslamın ikincil düzeyde kaldığını ve bu durumun bir sapma değil son devirlerinde Schuon'un mesajının daha da berraklaşmasından kaynaklandığını ve Schuon'un İslam ile irtibatının temel bir durum olmadığını yazar.
b) Olumlu Eleştiriler
Tradisyonalizme teolojik açıdan getirilen eleştirilerle birlikte Tradisyonalist yazarların dikkat çektikleri bazı noktaların önemli olduğu kabul edilmektedir. Bunlardan ilki modernizm eleştirisi diğeri de modernite etkisiyle geleneksel dinlerin yorumunda oluşan dönüşüm ve geleneğin değer ve anlamının kaybıdır. Tradisyonalistler tarihi ve çağdaş dinler ve tarihi ve çağdaş mistik yollarla ilgili otantiklik problemini incelemişlerdir. Otantikliğin neyi ifade ettiği, tarihi dinlerin kendi bünyelerinde ve diğer dinlerle karşılaştırıldığında otantikliği ve çağdaş spiritüel hareketlerin otantikliği gibi konular önde gelen Tradisyonalist yazarlarca (özellikle Rene Guenon, Frithjof Schuon ve Ananda Coomaraswamy) derinliğine ve özgün bir hermenötik metodolojiyle incelenmiştir.
Tradisyonalist yazarların ekserisinin batılı oluşları ve batı literatürüne hakimiyetleri, batı ülkelerinin yaşadıkları sorunları yakından müşahede etmeleri bu noktada batı medeniyetine güçlü eleştiriler getirmelerini olanaklı kılmıştır. Tradisyonalizmin genellikle eleştirilmeyen ikinci yönü de çağdaş, küresel ekonomi-politiğin etkisi altındaki dinsel dönüşümlere ve dini oluşumlara karşı mesafeli bir duruş kazandırmasıdır. Sosyolojik perspektifler ve çoğulcu yaklaşımlar nevzuhur dini oluşumları sadece toplumsal işlevleri, bireylerin kendilerini ifade etme biçimleri ve sadece "insan hakları" açısından yaklaşımlarda bulunmalarına karşın tradisyonalistlerin bu oluşumlara karşı tutumu son derece keskin bir şekilde reddiyecidir.
Tartışmalar
Tradisyonalistler genel olarak akademik çevrelerin din araştırmalarına sıcak bakmamışlardır. René Guénon Doğu dinlerin araştırmacıları Oryantalistleri ve din bilimleri alanındaki çalışmaları bu dinlerin hakiki doğasına nüfuz edememekle, anlayışsızlıkla ve hatta tahrif etmekle suçlamıştır.
Amerikalı araştırmacı Mark Sedgwick'in 2004'te Oxford yayınlarından çıkan ve hem Tradisyonalistlerin ana figürleri hem de farklı ülkelerdeki Tradisyonalist akımının etkilerini inceleyen ve özellikle Frithjof Schuon ile ilgili bazı söylentilere ve eleştirilere yer veren eseri "Against the Modern World" Tradisyonalist çevrelerde büyük bir yankı yaptı. Sedgwick, gelenekçilikle Nazizim ve Julius Evola'nın faşizmi arasında ilinti kurmakta, Frithjof Schuon'un tarikatının koluna ait kendisine verildiğini iddia ettiği icazet metninin aslında geleneksel bir inisiyasyon için verilmiş bir izin belgesi olmayıp sadece bir "mukaddem belgesi" olduğu çünkü içinde insanları tarikata kabul etme ibaresi taşımadığı Frithjof Schuon'un bazı Kızılderili ritüellerini kendi kurduğu sufi tarikatına dahil etmesi, çıplaklık üzerinde durmasıyla aslında kendisini Müslüman gibi gösterse de İslam dışı bir çizgiye yöneldiği, müritlerini suistimal ettiği yönünde bazı ifadeler içermektedir.
Frithjof Schuon kurduğu Meryemiyye tarikatının ritüellerine Kızılderililerden alınan bazı unsurları katmış, olarak da bilinen "Yerliler Günü" kutlamalarında müritlerinin yerliler gibi giyinmesini istemişti, ayrıca zikirlerin öncesinde davullarla Kızılderili ilahilerini andıran ilahiler söylenmekte ve toplamı on-onbeş kişiyi bulan erkek ve kadınlardan kurulu bir toplulukta kadınların çoğunlukla çıplak şekilde dans ettiği ayinler düzenlemekteydi.
Frithjof Schuon'un grubundan ayrılan bazı kişilerin bazı gözlem ve anılarından notlar da Schuon'un klasik tasavvuf okullarından oldukça farklı bazı uygulama ve yaklaşımları içermektedir. Bunlardan biri Mark Koslow'un anılarıdır.. Schuon'un üçüncü eşi Maude Murray da anı kitabında Schuon ile ilgili bazı vakaları aktarmıştır. Murray'ın kitabı yasal bazı zorunluluklar ve muhtemel fiili karşı davalar sebebiyle yayını durdurulmuş ve yeniden yayınlanmamıştır.
Tradisyonalist çevrelerden Sedgwick'in kitabına karşı bazı eleştiri yazıları yazılmıştır. Bu eleştirilerden biri Michael Fitzgerald'e aittir. Fitzgeral, eleştiri yazısında Sedgwick'in kitabında bazı gerçekleri çarpıttığını, bazı hatalı bilgiler içerdiğini ifade etmektedir.
Mark Sedgwick'i eleştiren diğer bir isim ise Róbert Horváth'tır. Horváth eserin akademik bir çalışmadan çok bir casus hikâyesini andırdığını ve akımın en önemli yazarlarının eserlerine neredeyse hiç atıfta bulunmadığını ve internet kaynaklarındaki söylentilerden yararlandığı eleştirisinde bulunur.
Xavier Accart ise Guénon'un faşizme mesafeli durduğu ve kendi çalışmasının siyasetle ilişkilendirilmesini hep reddettiğini yazmıştır.
Seyyid Hüseyin Nasr ise Frithjof Schuon'un Hindu Şankara okulunun metafizik formülasyonlarına ve Kuzey Amerika Yerlilerinin geleneklerinin ilksel (primordial) ortamına karşı yönelik yakınlığını her fırsatta dile getirmiş olsa da yine kendisinin tarikatını tümüyle İslami ortodoksi ve ortopraksi üzerine inşa ettiğini Kızılderili kültürü, sanatı ve dinine ilişkin sevgisinin tarikatıyla bir ilişkisi olmadığını ifade ettiğini yazmıştır.
Yararlanılan Kaynaklar
İnternet Sayfaları
- Wikipedia-Traditionalist School 15 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Why I am not a Traditionalist3 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- On the validity of all religions in the thought of ibn Al-'Arabi and Emir 'Abd al-Qadir 25 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Shakespeare and Islam 25 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Islam and Religious Pluralism9 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ezeli Hikmet ve Din İlmi[]
- Christianity and Perennial Philosophy 18 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Rene Guenon-Wikipedia 22 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Vahyin Çeşitliliği[]
- Dini Sınırları Aşmak 9 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Haksöz-Tasavvuf Müslümanlara Ne Getirdi?
- Traditionalism: René Guénon's legacy today-Interview 13 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Why I am not a Traditionalist"3 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- On the validity of all religions in the thought of ibn Al-'Arabi and Emir 'Abd al-Qadir 25 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Christianity and Perennial Philosophy 18 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kitaplar ve Makaleler
- Mark Sedgwick - Modern Dünyaya Karşı: Gelenekselcilik ve Yirminci Yüzyılın Gizli Tarihi, çev. Şamil Öçal, Hece Yayınları, 2016
- Rene Guenon, Introduction générale à l'étude des doctrines hindoues, 1921
- Rene Guenon, Hristiyan Mistik Düşüncesi, çev. İsmail Taşpınar, İnsan Yayınları, 2005.
- Frithjof Schuon, Christianity/Islam, World Wisdom Books, 1985
- Mark Sedgwick, Against the modern world : traditionalism and the secret intellectual history of the twentieth century, New York : Oxford University Press, 2004.
- Titus Burckhardt, Aklın Aynası, çev. Volkan Ersoy, İnsan Yayınları, 1994.
- Mark Sedgwick, Traditionalism:The Radical Project for Restoring Sacred Order Oxford University Press, 2023.
- Marco Pallis, Yol ve Dağ, çev. Cengiz Erengil, İnan Yayınları, 2007
- Seyyed Hossein Nasr, ‘Frithjof Schuon and the Islamic Tradition’, Sophia:The Journal of Traditional Studies, Vol. 5, No. 1 (Summer 1999), s. 27-48
Bibliyografya
Kitaplar
- Mark J. Sedgwick - Modern Dünyaya Karşı, Hece Yayınları, 2016
- Mark Sedgwick, Traditionalism:The Radical Project for Restoring Sacred Order Oxford University Press, 2023.
- Ranjit Fernando (Editör) - The Unanimous Tradition-Essays On the Essential Unity of All Religions
- Harry Oldmeadow - Traditionalism: Religion in the Light of the Perennial Philosophy
- Harry Oldmeadow - The Betrayal of Tradition : Essays on the Spiritual Crisis of Modernity
- Mark J. Sedgwick - Against the Modern World: Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century
- Hüseyin Yılmaz - Ezeli Hikmet (İnsan Yayınları)
Tezler
- Sadettin Sağ, Frithjof Schuon'da din kavramı, (Master Tezi), Uludağ Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998.
- Nurullah Koltaş, Frithjof Schuon; kişiliği, eserleri ve tasavvufa ilişkin görüşleri, (Master Tezi), Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
- Serap Kılıç, Philosophia Perennis Kavramı Açısından İbn Miskeveyh'in El-Hikmetü'l-Hâlidesi, (Master Tezi), M.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007.
- İbrahim Çelik, Gelenekselci ekolün tasavvufi görüşleri, (Master Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü 2007
- Numan Rakipoğlu, Gelenekselci ekol ve modernizm eleştirisi, İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
- Nurullah Koltaş, Batıdaki gelenekselci ekolün kelami konulara yaklaşımı- René Guénon ve Frithjof Schuon örneği, Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009
- Bahar Arslan, Seyyid Hüseyin Nasr'ın İslam felsefesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013
- Mahmut Çınar, René Guénon'un bilgi teorisi, (Master Tezi), Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015
- Sevgi Çakır, Frithjof Schuon'da dini çoğulculuk, (Master Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017
- Özlem Kermen, René Guénon'da dinî sembolizm, (Master Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
- Abdullah Kasay, Çağdaş Türk Düşüncesinde Gelenekselci Ekol'ün (Tradisyonalizm) Eleştirisi, (Master Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2019
- Cennet Ceren Çavuş, İbn Arabi ve Frithjof Schuon'un metafizik düşüncelerinin karşılaştırılması, (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019
- Saniye Tağbuğa, René Guénon'da dinî sembolizm düşüncesi, Erciyes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019
- Zeynep Akgül, René Guénon'un gelenekselci düşüncesinde din ve sanat, (Master Tezi), Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- İslam Emir, René guénon'un ezeli hikmet anlayışı, (Master Tezi), Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Ömer Faruk Kahve, Martin Lings ve Titus Burckhardt'ın tasavvufî görüşleri, (Master Tezi), Trakya Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Elif Ayşe Hacıfazlıoğlu, Kutsaldan uzaklaşma bağlamında hümanizm eleştirisi: Roger Garaudy ve René Guénon örneği üzerinden, (Master Tezi), Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
- Naciye Öztürk, Gelenekselcilik ve modernlik bağlamında René Guénon'un varlık anlayışı, (Master Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 2021
- Abdülhamit Altuntaş, William Chittick'te gelenekselci ekol ve tasavvuf, (Master Tezi), Trabzon Üniversitesi, 2022
- Selvihan Günay, René Guénon'un modernizm eleştirisi ve gelenek savunusu, Üsküdar Üniversitesi / Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü, 2022
- Nurullah Koltaş, Frithjof Schuon; kişiliği, eserleri ve tasavvufa ilişkin görüşleri, (Master Tezi), Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023
- Muhammet Şekerci, René Guénon'un din fenomenolojisi bağlamında din, dinler ve dinlerarası ilişkilere bakışı, (Master Tezi), Karabük Üniversitesi, 2023.
Ayrıca bakınız
Türkçe Bağlantılar
- mor'a doğru:gelenek üstüne31 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Yabancı Dildeki Bağlantılar
- Religio Perennis 10 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- All Schuonion Groups
- All Guénonian Groups
- Only Evolian Groups
- Regnabit15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Projet Rene Guenon 22 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sophia Perennis 15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sacred Web 24 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Frithjof Schuon7 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Christianity and Perennial Philosophy 18 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- René Guénon: influence en Iran et en Turquie 31 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Traditionalism, the Perennial Philosophy, and Islamic Studies 18 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Il tradizionalismo. O la moderna, modernissima anti-Modernità 12 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Maude Murray's Book
Eleştiriler
- "Gnosticism" and "Traditionalism" as Weapons of Disinformation 15 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- On the validity of all religions in the thought of ibn Al-'Arabi and Emir 'Abd al-Qadir 25 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Why I am not a Traditionalist3 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Yayınlar
- World Wisdom Books 21 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Vincit Omnia Veritas 14 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İnsan Yayınları 3 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İz Yayıncılık30 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dipnotlar
Kaynakça
- ^ Frithjof Schuon, Dinlerin Aşkın Birliği, Ruh ve Madde Yayınları, 1992
- ^ Titus Burckhardt, Aklın Aynası, çev. Volkan Ersoy, İnsan Yayınları, 1994, s.271-272
- ^ René Guénon, Modern Dünyanın Bunalımı, çev. Mahmut Kanık, Verka Yayınları, 1999, s.42-44
- ^ René Guénon, Doğu ve Batı, çev.Fahrettin Arslan, Yeryüzü Yayınları, 1980 s.19
- ^ "Ahmet Arslan, "Dinler ve Mutlak Hakikat Kavramı: John Hick ve Seyyid Hüseyin Nasr‟la Bir Mülâkat", Sayı:2,". İslami Araştırmalar Dergisi,. 1997, s. 183. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=
() - ^ Marco Pallis, "A Fateful Meeting of Minds: A. K. Coomaraswamy and R.Guénon,"Studies in Comparative Religion 12 (1978), 180-81.
- ^ Marco Pallis, Yol ve Dağ, çev. Cengiz Erengil, İnan Yayınları, 2007
- ^ Titus Burckhardt, Aklın Aynası, çev. Volkan Ersoy, İnsan Yayınları, 1994, s.271
- ^ René Guénon, Doğu Metafiziği ve Tasavvuf (Tr.). Kapı Yayınları. 2022. s. s.31-33.
- ^ "Frithjof Schuon Röportajı". çevirmen: Ali Hasar. Ali Hasar. 9 Ocak 2016. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2024. Tarih değerini gözden geçirin:
|erişimtarihi=
() - ^ Xavier Accart : Le renversement des clartés, s. 744.
- ^ Mark Sedgwick - Modern Dünyaya Karşı: Gelenekselcilik ve Yirminci Yüzyılın Gizli Tarihi, çev. Şamil Öçal, Hece Yayınları, 2016 s.502-506
- ^ Mark Sedgwick, Traditionalism: The Radical Project for Restoring Sacred Order Oxford University Press, 2023, s.13
- ^ "Mustafa Tahralı, "René Guénon ve Türkiye: Doğu-Batı", Kubbealtı Akademi Mecmuası". Kubbealtı Akademi Mecmuası. Sayı:188, 4 Ekim 2018. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=
() - ^ İlhan Kutluer, “René Guénon’dan Seyyid Hüseyin Nasr’a: Gelenekselci Ekol’e Ait Öğretilerin Türkiye’ye İntikali ve Algılanış Biçimleri”, İsmail Kara-Asım Öz (Ed.) Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi ve Hareketi: Sempozyum Tebliğleri,. Zeytinburnu Belediyesi,. 2013,. s. s.421-425. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=
() - ^ "Timothy Scott, "René Guénon and the question of initiation",". Sophia: The Journal of Traditional Studies. 2008.
- ^ Frithjof Schuon, René Guénon: some observations, (Eng.). Sophia Perennis. 2004.
- ^ Nuh Ha Mim Keller, On the validity of all religions in the thought of ibn Al-'Arabi and Emir 'Abd al-Qadir
- ^ "Renaud Fabbri The Milk of the Virgin:The Prophet, the Saint and the Sage, s.2,17".
- ^ "Fransızca Vikipedi Perennialism maddesi". 23 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.
- ^ René Guénon, Introduction to the Study of the Hindu Doctrines, trans. Marco Pallis, Luzac, 1945 s.302-311
- ^ Mark Sedgwick, Against the Modern World: Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century, Oxford University Press, 2004 (eser 2016'da Hece yayınlarından Şamil Öçal çevirisiyle Türkçe'de yayınlanmıştır
- ^ Mark Sedgwick, Modern Dünyaya Karşı:Gelenekselcilik ve Yirminci Yüzyılın Gizli Tarihi, çev. Şamil Öçal, Ankara:Hece Yayınları, 2016,s.199-200
- ^ M.Sedgwick, a.g.e. s.175-176
- ^ M.Sedgwick, a.g.e. s.289
- ^ M.Sedgwick, a.g.e. s.331-336
- ^ Mark Sedgwick, a.g.e. s.328-329
- ^ "Mark Koslow's Memoire of the Schuon Cult".
- ^ Maude Murray, Third Wife of the Muslim Shaykh Frithjof Schuon, Beacon Books, 2021
- ^ "Róbert Horváth, A Critique of Against the Modern World by Mark Sedgwick".[]
- ^ "Róbert Horváth, A Critique of Against the Modern World by Mark Sedgwick".[]
- ^ Xavier Accart, « Mark Sedgwick, Against the modern world: Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century, New York: Oxford University Press 2004. 370 pp. », Aries 6 (1), 2006, p. 98-105
- ^ Seyyed Hossein Nasr, ‘Frithjof Schuon and the Islamic Tradition’, Sophia:The Journal of Traditional Studies, Vol. 5, No. 1 (Summer 1999), s.28-29
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tradisyonalizm ya da tradisyonalist ekol kisi veya topluluk duzeyinde ve gundelik yasamdan bilgi anlayisina kadar pek cok alanda yonlendirici unsurun zaman ve mekani asan ilahi kutsal ilkelere dayali olmasi gerektigini iddia eden felsefi ve mistik akim Rene Guenon Ananda Coomaraswamy ve Frithjof Schuon Modern Cag oncesi toplumlarda kutsal gelenek yaygin bir kabul gordugunden ya da en azindan aykiri anlayislar yaygin bir gecerlilik kazanmadigindan tarihte Tradisyonalizm seklinde bir dusunce ekolune ve bu ekole mensubiyet anlaminda Tradisyonalist seklinde bir vasiflandirmaya rastlanmamaktir Ozellikle Aydinlanma cagi ve sonrasindan baslayip cagdas doneme kadar gecen surecte hemen her alanda tarihi ve geleneksel olandan kopus bu kopusu elestiren ve kutsal kaynagindan kopmayan gelenegi savunan kisi ve dusunme tarzlarinin ortaya cikmasina zemin hazirlamistir Tarihte Tradisyonalist olarak nitelendirilen kisiler olmasina karsin ozel olarak Tradisyonalizm ismiyle anilan ekolun ilk sozcusu Fransiz metafizikci yazar Rene Guenon dur Ekol Perennializm veya Sophia Perennis olarak da bilinmektedir Tradisyonalist Ekolun diger kuruculari Seylanli bilgin Ananda Coomaraswamy ve Isvicreli ressam sair ve metafizikci Frithjof Schuon dur Soz konusu ekole mensup diger yazarlardan bazilari Titus Burckhardt Martin Lings William Stoddart Marco Pallis Seyyid Huseyin Nasr Leo Schaya Gai Eaton William Chittick Rama Coomaraswamy James S Cutsinger Joseph Epes Brown Huston Smith Ayrica tradisyonalist fikirlerden az veya cok etkilenen Julius Evola Mircea Eliade gibi yazar ve akademisyenler de bulunmaktadir Temel IlkelerTradisyonalist ekolun asagida yer alan bazi ilkeleri tum yazarlarinca benimsenmekte ancak cesitli geleneklere yaklasimlari bakiminda aralarinda farklilar bulunabilmektedir Hristiyan gelenegi ornegin Rene Guenon tarafindan inisiyatik niteligini tamamen yitirmis kabul edilirken Frithjof Schuon un bazi yazilarinda aksi bir goruse rastlanabilmektedir Bu noktada ekole mensup yazarlar arasinda Guenon un fikirlerini benimseyenler ile Schuon un fikirlerini benimseyenler arasinda bir ayrim yapanlar dahi bulunabilmektedir 1 Tum otantik dini gelenekler Gelenekten neset ettiklerinden ortodoks sahih turlar Ayni biricik kaynaktan geliyor olsalar da formlari itibariyla farklilik gosteren geleneklerin zahiri boyutlarinin disinda ancak deruni sezgisi gelismis manevi egitimden gecmis kisilerce anlasilabilen batini mistik mistik boyutlari bulunmaktadir Asli birligi en cok tezahur ettiren de zahir degil bu batini boyuttur Ancak her biri belirli bir ilahi amaca yonelik olarak gonderildiginden dinlerin birbirleriyle esitlenmesi veya dinlerden kimi unsurlari bir araya getirerek olusturulacak bir senkretik hareket bu ilkenin dogasina aykiri bir beseri mudahaleyi gerektireceginden gelenege uygun sahih bir tutum olmayacaktir Ayrica dini konularda bireysel tavir farkliligi istenilen bir durum degildir Bknz 2 Cagdas ilerleme idealinin aksine tum geleneklerde ifade edildigi gibi dunya ozellikle de bati dunyasi entelektuel ve manevi dusus icindedir Klasik Batida Demir Cagi Hindularda Kali Yuga Muslumanlarda Ahir Zaman olarak bilinen bir zaman diliminde yasamaktayiz Bunun sonucu olarak hem entelektuel dunyada hem de gundelik yasamda ilkeye zit hatta ona hasmane dusunme ve yasama bicimleri yayginlik kazanmistir 3 Diger medeniyet ve kulturlerden farkli olarak Bati dunyasi Gelenekle bagini ilk tohumlari Orta Cag da atilan ve ronesansve reform caginda ivmesini gittikce arttiran gelismelerle hizla yitirmistir Ilke den uzakligi acisindan bati medeniyeti diger medeniyetlerle karsilastirildiginda anomalilik arzeder Tradisyon GelenekTradisyonalist ekolu yazarlarinin tradisyon kelimesiyle kastettikleri Turkcede de gelenek ifadesinin karsiligi olan ve sadece tarihi bakimdan ve bir sifat olarak gecmis gunumuze gelen bir seyi isaret etmemektedir Rene Guenon tradisyon ile halk arasinda az veya cok anlami kaybolmus adetleri birbirine karistirmamak gerektigini ifade ederken bu ayrima dikkat cekmektedir Tradisyon burada kaynagi yaratici ilk ilke olan ve ancak ehil kisilerin gercek manasina nufuz edebildigi ezoterik bilgidir Tradisyon insanoglunu semaya baglayan tradisyonel bilimler ayinler ve initiatory pratiklerinin cesitli formlarini isaret eder Genel inanan kitlesi ise tradisyonun en dis ve bicimsel yonune istirak edebilmekte daha ote bir anlayisa kavusmak icin inisiyasyon denilen erginlestirme isleminden gecmek ve tum irade ve anlayis kabiliyetini kullanmak gerekmektedir Rene Guenon cagdas zihniyetin etkisiyle tradisyonel dusuncenin bazi cevrelerce kasitli bile olmaksizin carpitildigini ve hakiki tradisyonel dusuncenin ortaya cikarilmasi icin nereye bakilabileceginin bile artik bilinemedigini ve insanlarin tradisyon ifadesi altinda kendilerine sunulan ve ozunde tradisyon karsiti hatali dusunceleri kabule fazlasiyla hazirlikli olduklarini soyler Guenon un tradisyon ile ilgili dikkati cektigi bir baska nokta da cagdas zihniyetin tradisyon kelimesini kullanma bicimidir Tradisyon kelimesi adet veya davranis bicimi kelimeleriyle esanlamli kullanilmakta ve boylelikle tradisyon daha dusuk beseri duzeyle ve derin bir anlamdan tamamen yoksun seylerle karistirilmaktadir Diger ve daha incelikli deformasyonlar da bulunmaktadir ve hepsinin ortak ozelligi tradisyon dusuncesini tamamen insani duzeye indirgemesidir Oysa insanustu duzenden bazi unsurlari icermeyen hicbir sey gercek manada tradisyonel olamaz Tradisyonu tamamen insani duzeyle ve bu duzeyin psikolojik sosyal boyutlariyla iliskilendiren cagdas sapmanin bir baska bicimi de tradisyonun bazi sekillerini dinler le karistiran din ve tradisyonlari sadece insani unsurlarla aciklamaya calisan akademisyenlerdir Tradisyon Dinler ve Metafizik Tradisyonalist yazarlar din kelimesinden ziyade icinde dinin ilke ve uygulamalari oldugu kadar mistik ve ezoterik nitelikli bilgi ve tavirlari toplumsal kaideleri gibi cok daha genis bir alani kapsayan tradisyon kelimesini kullanmaktadirlar Rene Guenon koku ilkeye dayanan tradisyonun Uzak Dogu tradisyonunun bazi kollarinda oldugu gibi mutlaka dini bir bicim altinda varligini gostermesinin gerekmedigini cok net bir sekilde dile getirmistir Din tabiri bu okulun yazarlarinca ezoterik bilgi degil daha cok zahiri dissal kulluk tavrini ifade eden bir kullanim kazanmis gorunmektedir Tradisyonalistler her dinin temel inanc ilkelerinin kutsal bilginin bazi farkli cephelerini gosterdigini ve bu sebeple de kisilerin kendi dahil olduklari itikatlari sebebiyle hemen reddetmelerinin dogru olmadigi gorusundedirler Seyyid Huseyin Nasr gibi bir Musluman tradisyonalist ornegin Hristiyanligin Ucluk ilkesinin kutsal bilgi evreninde bir yeri olduguna ve bu sebeple sirf diger dinlerin itikatlarinda bulunmadigi icin hemen reddedilmesi veya ucluk ilkesinin kaldirilmasinin dogru olmadigini kabul etmektedir Buna gore Tanri nin kendisini farkli yollarla farkli dini dunyalar izhar etmekte ve bu durumda Isa nin Islam ve Hristiyanliktaki iki degisik tasvirinin ikisi de dogru olmaktadir Hristiyanligin kendisine inananlari kurtaran bir din olarak degil fakat ezoterik bilgiye ulastiran inisiyatik bir yol olarak gecerli olup olmadigi hakkinda ise tradisyonalizmin kurucu yazarlari Rene Guenon ile Frithjof Schuon arasinda farklilik bulunmaktadir Rene Guenon Hristiyanligin kutsal sembollerini gunumuzdeki din adamlari asil anlamlarini bilmiyor olsa da iceren tek mezhebin Katoliklik oldugunu kabul etse de Hristiyanligin inisiyatik karakterini halen korumadigi ve sembollerin asil anlamlarinin coktan unutuldugunu belirtir Frithjof Schuon icin ise Hristiyanlik ozellikle Ortodoks Hesikast gelenekte ve hatta Guenon u reddetmesine ragmen Protestan mistik yollarda inisiyatik niteligini devam ettirmektedir Schuon ile iliskili olan tradisyonalist yazarlar onun bu gorusunu kabul etmekteyken Guenon u takip eden tradisyonalistler ise Guenon ile mutabik bir sekilde Hristiyanligin inisiyatik niteligini yitirdigine kanidirler Budizm konusunda Rene Guenon ilkin onun Hinduizmin goz ardi edilebilecek bozuk bir kolu oldugunu dusunurken Ananda Coomaraswamy Guenon a Budizm ile ilgili yanildigini kabul ettirmisti Ayrica kendisi de bir tradisyonalist olan Marco Pallis de Tibet Budizmine mensup olmus ve Budizmin bu koluyla ilgili bazi calismalar yapmisti Bu eserlerden birisi de Turkceye cevrilmisti Tradisyonalistler icin Hinduizm Islamiyet Taoizm ve Budizm inisiyatik niteligini korumakta fakat Hinduizm bir Hindu kastinda dogmamis olanlara kapali Taoizm ise ulasilamazdir Ancak her halukarda Guenon bile inisiyatik erdiriciligini kabul etmese de Hristiyanligin genel inanan kitlesi icin bir kurtulus yolu oldugunu reddetmemis kendisi tasavvuf yolunu secmekle birlikte eserlerinde tasavvufun tek gecerli inisiyatik yol oldugunu ifade eden tek bir satir bile kaleme almamistir Bu sebeple Martin Lings in tanikligiyla Guenon un okuyuculari onun tasavvuf yolundan giden bir Musluman oldugunu ancak olumunden sonra ogrenmislerdir Guenon ezoterik mesajini Bati ya Hinduizmin kavramlarini kullanarak aktarmayi tercih etmistir Lings Guenon un bu yolu tercih edisinin sebebini Hinduizmde ezoterik ve alanlar arasinda hakikati ortecek denli bir ayrilik olmayisi ve dogrudanliginda gostermektedir Guenon metafizik dendiginde oncelikle Dogu metafizigini kast eder Hakiki metafizigi anlamak icin Dogu metafizigine basvurulmasi gerektigini dusunen Guenon a gore bu da farazi yorumlar olarak gordugu kisisel yorumlardan cok Dogulularin yontemlerinin kullanilmasini gerektirmektedir Dogu metafizigi basligi altinda Guenon ozellikle Hindu metafizigi Taoizm ve Tasavvufu siralar Schuon da metafizigin dinden farkli olarak entelektuel egilimleri olan insanlarin ihtiyaclarini karsiladigini dusunur ancak metafizigi de felsefe alani icinde degerlendirmek yerine onu mistik ezoterik bir sezgiyle iliskilendirir Cunku metafizik entelektuel manada istidatli insanlarin ihtiyac duydugu seyleri karsilar Metafiziksel Hakikat yalnizca kendi fikriyatimizla ilgili degildir O butun varligimiza da nufuz eder Dolayisiyla felsefenin otesinde yer alir Tradisyonalizmin EtkileriAkademi ve Entelektueller Uzerindeki Etkileri Rene Guenon un karsilastirmali dinler tarihi alanindaki etkisi ozellikle unlu dinler tarihcisi Mircea Eliade uzerinde kendisini gostermistir Eliade nin Guenon u yirminci yuzyilin en zeki yuz insani arasinda gostermis olmasi da bu etkinin bir sonucuydu Tradisyonalistlerin etkili oldugu cesitli isimlerden bazilari sunlardir Huston Smith William Chittick Seyyid Huseyin Nasr Leo Schaya William Stoddart Whitall Perry Bu isimler tradisyonalizmden etkilenmis ve alanlarinda cesitli eserler kaleme almis isimlerdir Turkiye den Mahmud Erol Kilic tir ve psikiyatrist Kemal Sayar tradisyonalizme yakinligiyla bilinen bazi isimlerdir Farkli Cografyalardaki Tradisyonalizm Etkisi Batili Ulkeler Tradisyonalizmin oncu isimlerinden biri Rene Guenon u tasavvufla tanistiran ve Paris te Al Akbariyya adli Muhyiddin Ibn Arabi nin fikirlerini tanitmak adina cikarilan dergisinde yazi yazdiran Ivan Agueli dir Ozellikle akimin Guenon dan sonra gelen isimlerinden Frithjof Schuon un Amerika ya tasinmasi sonrasinda akademik yazarlarin vasitasiyla Anglo Sakson ulkelerde etkisini arttirmistir Musluman Ulkeler ve Bolgeler Iran Tradisyonalist okul ile karsi karsiya gelen ilk Musluman ulke Iran dir Bunun en onemli ve belki de baslica sebebi Frithjof Schuon un izinden giden unlu Musluman Tradisyonalist ve akimin yasayan en onde gelen temsilcisi Seyyid Huseyin Nasr in anavatani olusudur Nasr in Islam devrimi oncesinde ile iyi iliskileri ve Iran Felsefe Akademisi nin basinda bulunusu devrim sonrasi mollalarin Nasr ile arasini bozmus ve ulkesine girmesi yasaklanmis olsa da Nasr in calismalari Tradisyonalizmin ulkenin entelektuelleri arasinda taninmasina yol acmistir Nasr in akademisinin ilk uyelerinden olan Daryus Sayegan Islam devrimi sonrasinda ulkesini terk etmis ve Fransa ya yerlesmisti Sayegan 1960 larin sonunda herhangi bir geleneksel toplumun var olup olmadigini arastirmak amaciyla Sanskritce calismis ve Hindistan a seyahat etmisti Seyahatleri sonucunda herhangi bir geleneksel toplumun olmadigini sadece modernlige yonelik gecis asamasinda uygarliklarin bulundugu sonucuna varmis ve liberaller arasina katilmisti Ancak tradisyonalizme yonelik ilgi Iran entelektuelleri arasinda var olmaya devam etmis ve 1990 larin ortalarinda Guenon Schuon Nasr Burckhardt ve Lings gibi tradisyonalist yazarlarin eserleri Farscaya cevrilmisti Cezayir Fas Arap dunyasinda genel olarak Tradisyonalizme kayitsiz kalinmis olmakla birlikte Cezayir ve Fas gibi bazi Kuzey Afrika ulkelerinde bir kisim entelektuellerin manevi arayislari icin bir secenek olmus ancak genel toplum katinda onemli bir etki birakmamistir Kucuk bir grup Cezayirli entelektuelin Guenon u okuyusu yaklasik 1967 yillarina kadar geri gitmektedir Cezayir in onde gelen entelektuellerinden Rasid bin Isa modernizme yonelik elestirilerinin merkezinde tradisyonalist analizleri yerlestirmistir Rasid bin Isa Tradisyonalizmin egitimli kitleyi Islamiyete dondurmekte yardimci olacagini ancak egitimsiz veya az egitimli kitlenin ise tradisyonalizmi muhtemelen yanlis anlayacagini ve onu Islam disi ve hatta Islam karsiti gorebilecegine dikkati cekmis ve bu sebeple Tradisyonalistlerin eserlerinin Arapcaya cevrilmesine karsi cikmistir Cezayir e gore daha rahat politik ve ekonomik kosullari olan Fas ta ise Tradisyonalizm daha basarili olmus ve 1960 larde frankofon cevrelerde Guenon taninan biri haline gelmisti Turkiye Turkiye de ise Tradisyonalizm diger ulkelerdeki gibi bir yapilanma icerisine girmemis Tradisyonalist bir grup organizasyon olusmamis bunun yerine Yeryuzu Yayinlari Agac Yayincilik Insan Yayinlari ve Iz Yayincilik gibi yayinevlerinin genis ceviri calismalariyla Tradisyonalist yazarlarin eserleri Turkcede de ulasilabilir hale gelmistir Turkcede Rene Guenon un adina ilk ciddi atif 1953 yilinda La Pensee Islam Dusuncesi makalesiyle ve 1954 yilinda Islam Dusuncesine Giris adli kitabiyla felsefeciHilmi Ziya Ulken tarafindan yapilmistir ilk Tradisyonalist metin 1979 yilinda Guenon un La tawhid adli makalesinin Kubbealti Akademi Mecmuasi nda tarafindan yapilan cevirisiyle yayinlanmistir Tahrali 1960 li yillarda Paris teyken Guenon un varligini ogrenmis ve tradisyonalist yazar in oglu Ahmed Valsan ile temas kurmustur 1973 yilinda Sorbonne da doktora tezini verdikten sonra Marmara Universitesi Ilahiyat Fakultesinde goreve baslamis ve fakultenin tasavvuf bolumunun basina gecmistir Guenon un Turkceye ilk cevrilen kitabi ise Yeryuzu Yayinlari tarafindan 1979 yilinda yayinlanan Modern Dunyanin Bunalimi dir Ceviren Nabi Avci Yeryuzu Yayinlari Modern Dunyanin Bunalimi ndan sonra 1980 yilinda Guenon un Dogu ve Bati Ceviren Fahrettin Arslan adli eseriyle Martin Lings in Antik Inanclar Modern Hurafeler Cevirenler Nabi Avci Ufuk Uyan adli eserini yayinlamistir Yeryuzu Yayinlari tarafindan 1982 yilinda da Martin Lings in Yirminci Yuzyilda Bir Veli Cevirenler Ufuk Uyan Bekir Sahin adli eseriyle Seyyid Huseyin Nasr in Insan ve Tabiat Ceviren Nabi Avci adli eserleri yayinlanmistir Turkiye de en populer Tradisyonalist yazar Seyyid Huseyin Nasr olmustur Oyle ki Nasr in kendi anadilinde yayinlanan ve Ingilizceye cevrilmeyen kitaplari bile Turkceye cevrilmistir Nasr in Turkiye de diger tradisyonalist yazarlardan daha fazla tutulmasinin muhtemel sebeplerinden biri onun diger yazarlardan daha cok Islamiyet uzerinde durmasi oldugu dusunulebilir Turkiye de daha az felsefi ve daha cok Islami vurgusuyla sunulmakla birlikte Tradisyonalizm Kuzey Afrika ve Iran dan cok daha fazla Islam disi oldugu iddiasiyla elestirilmistir Tradisyonalistlerin eserlerinin Fas ve Cezayir de Fransizca bilen bir kesim tarafindan okunmasina karsilik Turkiye de ayni eserlerin genis bir kitle tarafindan Turkcede okunabilmesi soz konusu elestirilerin daha guclu yapilabilmesine imkan tanimistir Bunun en belli basli orneklerinden bazilari arasinda Islamci hareketle iliskili olan Zubeyir Yetik adli gazetecinin 1992 de yayinladigi Insanin Yuceligi ve Guenoniyen Batinilik adli eser ve Haksoz adli dergideki bazi makaleler yer almaktadir Rusya En genis musluman topluluklarina sahip olan Rusya da ise Tradisyonalizm Aleksandr Dugin in Avrasyaciligindaki gibi oncelikle politik olarak algilanmistir Haydar Cemal sol Pamyat i Aleksandr Dugin ile birlikte terk etmis ve 1990 yilinda tarafindan Astrakhan da 1990 da kurulan Islami Ronesans Partisinin PIR kurucu uyelerinden biri olmustur yayin organi Tevhid in editoru ve Moskova daki arastirma merkezinin muduru olan Cemal dergide Islamiyeti Tradisyonalist terimlerle analiz etmis ancak diger tradisyonalistlerde gorulmeyecek sekilde bir tarih perspektifini de bu analizine eklemistir Julius Evola nin etkisinde kalan Cemal e gore otantik Islam konformist degildir ve hayati karakterini muhalefet ozdeslesmemek uyusmazlik olusturur Bir Hristiyan icin Tanri hiper konformizmle es anlamli olsa da Islam Tanri nin konsensus a indirgenmesine karsi bir protestodur Bu nedenle Islam kisinin kendisini tanrilastirmasina ve profan elitciligi de iceren dunyanin kotulukleriyle savasir Pek cok kisi icin asiri bulunan Tradisyonalist Islamciligin temsilcisi olan PIR 1992 de Yeltsin ile ve onun Rusya demokrasisi projesiyle tum iliskilerini koparmistir Tradisyonalizm Ici Egilimler ve ElestirilerTradisyonalist ekolunun onde gelen uc ismi Rene Guenon Frithjof Schuon ve Ananda Coomaraswamy gorusleri arasindaki pek cok ortak noktanin varligina ragmen bazi goruslerinde birbirlerinden ayrilmaktaydilar Bunun en bariz orneklerinden biri ozellikle Guenon un olumunden sonra Schuon un 1984 yilinda yayinlanan Rene Guenon Les Dossiers H adli derlemede yer alan Quelques critiques baslikli yazisindaki elestirileridir Schuon un genis bir makale olcegindeki bu elestirileri 2004 yilinda Sophia Perennis yayinlarindan Rene Guenon some observations adiyla ve Ingilizceye cevrilerek basilmistir Schuon un Guenon ile ilgili elestirilerinden bazilari sunlardir Guenon un Dogu ogretilerine dair Oryantalistleri elestirmekle birlikte ornegin Budizm hakkinda bildiginden cok daha azini bildigi Mistikleri pasif olarak tanimlayan ve sasirtici sekilde bazilarini buyuculerle kiyaslayan Guenon un Hacli Yuhanna yi mistik olarak nitelendirirken ona benzeyen Aziz Bernard ve sufileri neden mistik olarak kabul etmediginin makul bir aciklamasini vermemis oldugu Hristiyanliktaki Cile yaklasimi hakkindaki saskinliginin ve bunu Batili zihniyetle iliskilendirmesinin garipligi Guenon un Bati da goz onune alinabilecek tek inisiyasyon olarak sadece Masonlugu onemsemesi Tradisyonalizme Yonelik Elestirilera Olumsuz Elestiriler Kimi yazarlar Tradisyonalist ekolu savunduklari gelenekler ve dinlere aykiri olarak ve her ne kadar dinlerin zahiren degil ezoterik yonleri itibariyla birlik lerinden bahsediyor olsalar da dini cogulculugu savundugu eklektik hatta kokeninde Tradisyonalistlerin karsi ciktigi okult akimlarin yer aldigi cagcil bir yapi arz ettigi ve modernizmi elestirdigi halde modernite yerine herhangi bir alternatif sistem getirmedigi seklinde elestiriler yoneltilmistir Diger bir elestiri de Tradisyonalistlerin gelenek icerisindeki beser kaynakli unsurlar ile kutsal nitelikteki unsurlarin arasini ayirmamalari ve toptan bir yaklasim sergiledikleri yonundedir Tradisyonalizm elestirmenleri arasinda isimleri en cok gecen iki kisi Mark Sedgwick ile dir Kahire Amerikan Universitesinde gorevli akademisyen Mark Sedgwick konuyla ilgili elestiri ve degerlendirmelerini Against Modernity Western Traditionalism and Islam adli kitapta toplamis ayrica bazi makalele ve roportajlariyla da goruslerini aciklamistir ve halen Iran Akademisinde din felsefesi ve din bilimleri uzerine ders veren Muhammad Legenhausen de yazdigi ve basligi Why I am not a Traditionalist olan makalesiyle Tradisyonalist ekolu ve iddialarini elestirmistir Geleneksel musluman cevreler tradisyonalizmi ayet hadisler ve geleneksel fikih mezhepleri acisindan elestirmis ve dinlerin askin birligi yaklasiminin Islam ile uyusamayacagini one surmuslerdir Kendisi de sonradan Islamiyete girmis ve Guenon gibi Sazeli tarikatina mensup olan Tradisyonalistlerin tum dinlerin evrensel manada gecerliligine iliskin iddialari ele aldigi yazisinda ne Ibn Arabi gibi sufilerde ne de geleneksel Islam daki mezhep imamlarinda boyle bir goruse dayanak bulunamayacagini ifade etmektedir Ayni sekilde geleneksel Hristiyan cevreler de kilise disinda kurtulus oldugunu kabul etmeyerek dislayici exclusivist bir tutum takinmakta ve karsi cikmaktadirlar Inhisarci inclusivist olan Hristiyanlar ise ancak Mesih i bilmeyenler icin kurtulusun soz konusu olabilecegini kabul etmektedirler Isa Mesih disinda bir kurtulus yolu olmadigini kabul eden Roma Katolik Kilisesi ise sonrasinda inhisarci bir tutum secmistir Schuoncu cevreden bir yazar olan Renaud Fabbri yine bir Schuoncu yayin organi olan dergisindeki bir yazisinda Schuon un Musluman bir aziz olmaktan cok evrensel bir bilge oldugunu ve kendisinin evrensel asli primordial ezoterik mesajinda Islamin ikincil duzeyde kaldigini ve bu durumun bir sapma degil son devirlerinde Schuon un mesajinin daha da berraklasmasindan kaynaklandigini ve Schuon un Islam ile irtibatinin temel bir durum olmadigini yazar b Olumlu Elestiriler Tradisyonalizme teolojik acidan getirilen elestirilerle birlikte Tradisyonalist yazarlarin dikkat cektikleri bazi noktalarin onemli oldugu kabul edilmektedir Bunlardan ilki modernizm elestirisi digeri de modernite etkisiyle geleneksel dinlerin yorumunda olusan donusum ve gelenegin deger ve anlaminin kaybidir Tradisyonalistler tarihi ve cagdas dinler ve tarihi ve cagdas mistik yollarla ilgili otantiklik problemini incelemislerdir Otantikligin neyi ifade ettigi tarihi dinlerin kendi bunyelerinde ve diger dinlerle karsilastirildiginda otantikligi ve cagdas spirituel hareketlerin otantikligi gibi konular onde gelen Tradisyonalist yazarlarca ozellikle Rene Guenon Frithjof Schuon ve Ananda Coomaraswamy derinligine ve ozgun bir hermenotik metodolojiyle incelenmistir Tradisyonalist yazarlarin ekserisinin batili oluslari ve bati literaturune hakimiyetleri bati ulkelerinin yasadiklari sorunlari yakindan musahede etmeleri bu noktada bati medeniyetine guclu elestiriler getirmelerini olanakli kilmistir Tradisyonalizmin genellikle elestirilmeyen ikinci yonu de cagdas kuresel ekonomi politigin etkisi altindaki dinsel donusumlere ve dini olusumlara karsi mesafeli bir durus kazandirmasidir Sosyolojik perspektifler ve cogulcu yaklasimlar nevzuhur dini olusumlari sadece toplumsal islevleri bireylerin kendilerini ifade etme bicimleri ve sadece insan haklari acisindan yaklasimlarda bulunmalarina karsin tradisyonalistlerin bu olusumlara karsi tutumu son derece keskin bir sekilde reddiyecidir TartismalarTradisyonalistler genel olarak akademik cevrelerin din arastirmalarina sicak bakmamislardir Rene Guenon Dogu dinlerin arastirmacilari Oryantalistleri ve din bilimleri alanindaki calismalari bu dinlerin hakiki dogasina nufuz edememekle anlayissizlikla ve hatta tahrif etmekle suclamistir Amerikali arastirmaci Mark Sedgwick in 2004 te Oxford yayinlarindan cikan ve hem Tradisyonalistlerin ana figurleri hem de farkli ulkelerdeki Tradisyonalist akiminin etkilerini inceleyen ve ozellikle Frithjof Schuon ile ilgili bazi soylentilere ve elestirilere yer veren eseri Against the Modern World Tradisyonalist cevrelerde buyuk bir yanki yapti Sedgwick gelenekcilikle Nazizim ve Julius Evola nin fasizmi arasinda ilinti kurmakta Frithjof Schuon un tarikatinin koluna ait kendisine verildigini iddia ettigi icazet metninin aslinda geleneksel bir inisiyasyon icin verilmis bir izin belgesi olmayip sadece bir mukaddem belgesi oldugu cunku icinde insanlari tarikata kabul etme ibaresi tasimadigi Frithjof Schuon un bazi Kizilderili rituellerini kendi kurdugu sufi tarikatina dahil etmesi ciplaklik uzerinde durmasiyla aslinda kendisini Musluman gibi gosterse de Islam disi bir cizgiye yoneldigi muritlerini suistimal ettigi yonunde bazi ifadeler icermektedir Frithjof Schuon kurdugu Meryemiyye tarikatinin rituellerine Kizilderililerden alinan bazi unsurlari katmis olarak da bilinen Yerliler Gunu kutlamalarinda muritlerinin yerliler gibi giyinmesini istemisti ayrica zikirlerin oncesinde davullarla Kizilderili ilahilerini andiran ilahiler soylenmekte ve toplami on onbes kisiyi bulan erkek ve kadinlardan kurulu bir toplulukta kadinlarin cogunlukla ciplak sekilde dans ettigi ayinler duzenlemekteydi Frithjof Schuon un grubundan ayrilan bazi kisilerin bazi gozlem ve anilarindan notlar da Schuon un klasik tasavvuf okullarindan oldukca farkli bazi uygulama ve yaklasimlari icermektedir Bunlardan biri Mark Koslow un anilaridir Schuon un ucuncu esi Maude Murray da ani kitabinda Schuon ile ilgili bazi vakalari aktarmistir Murray in kitabi yasal bazi zorunluluklar ve muhtemel fiili karsi davalar sebebiyle yayini durdurulmus ve yeniden yayinlanmamistir Tradisyonalist cevrelerden Sedgwick in kitabina karsi bazi elestiri yazilari yazilmistir Bu elestirilerden biri Michael Fitzgerald e aittir Fitzgeral elestiri yazisinda Sedgwick in kitabinda bazi gercekleri carpittigini bazi hatali bilgiler icerdigini ifade etmektedir Mark Sedgwick i elestiren diger bir isim ise Robert Horvath tir Horvath eserin akademik bir calismadan cok bir casus hikayesini andirdigini ve akimin en onemli yazarlarinin eserlerine neredeyse hic atifta bulunmadigini ve internet kaynaklarindaki soylentilerden yararlandigi elestirisinde bulunur Xavier Accart ise Guenon un fasizme mesafeli durdugu ve kendi calismasinin siyasetle iliskilendirilmesini hep reddettigini yazmistir Seyyid Huseyin Nasr ise Frithjof Schuon un Hindu Sankara okulunun metafizik formulasyonlarina ve Kuzey Amerika Yerlilerinin geleneklerinin ilksel primordial ortamina karsi yonelik yakinligini her firsatta dile getirmis olsa da yine kendisinin tarikatini tumuyle Islami ortodoksi ve ortopraksi uzerine insa ettigini Kizilderili kulturu sanati ve dinine iliskin sevgisinin tarikatiyla bir iliskisi olmadigini ifade ettigini yazmistir Yararlanilan KaynaklarInternet Sayfalari Wikipedia Traditionalist School 15 Aralik 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Why I am not a Traditionalist3 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde On the validity of all religions in the thought of ibn Al Arabi and Emir Abd al Qadir 25 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Shakespeare and Islam 25 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Islam and Religious Pluralism9 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ezeli Hikmet ve Din Ilmi olu kirik baglanti Christianity and Perennial Philosophy 18 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rene Guenon Wikipedia 22 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Vahyin Cesitliligi olu kirik baglanti Dini Sinirlari Asmak 9 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Haksoz Tasavvuf Muslumanlara Ne Getirdi Traditionalism Rene Guenon s legacy today Interview 13 Eylul 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Why I am not a Traditionalist 3 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde On the validity of all religions in the thought of ibn Al Arabi and Emir Abd al Qadir 25 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Christianity and Perennial Philosophy 18 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kitaplar ve Makaleler Mark Sedgwick Modern Dunyaya Karsi Gelenekselcilik ve Yirminci Yuzyilin Gizli Tarihi cev Samil Ocal Hece Yayinlari 2016 Rene Guenon Introduction generale a l etude des doctrines hindoues 1921 Rene Guenon Hristiyan Mistik Dusuncesi cev Ismail Taspinar Insan Yayinlari 2005 Frithjof Schuon Christianity Islam World Wisdom Books 1985 Mark Sedgwick Against the modern world traditionalism and the secret intellectual history of the twentieth century New York Oxford University Press 2004 Titus Burckhardt Aklin Aynasi cev Volkan Ersoy Insan Yayinlari 1994 Mark Sedgwick Traditionalism The Radical Project for Restoring Sacred Order Oxford University Press 2023 Marco Pallis Yol ve Dag cev Cengiz Erengil Inan Yayinlari 2007 Seyyed Hossein Nasr Frithjof Schuon and the Islamic Tradition Sophia The Journal of Traditional Studies Vol 5 No 1 Summer 1999 s 27 48BibliyografyaKitaplar Mark J Sedgwick Modern Dunyaya Karsi Hece Yayinlari 2016 Mark Sedgwick Traditionalism The Radical Project for Restoring Sacred Order Oxford University Press 2023 Ranjit Fernando Editor The Unanimous Tradition Essays On the Essential Unity of All Religions Harry Oldmeadow Traditionalism Religion in the Light of the Perennial Philosophy Harry Oldmeadow The Betrayal of Tradition Essays on the Spiritual Crisis of Modernity Mark J Sedgwick Against the Modern World Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century Huseyin Yilmaz Ezeli Hikmet Insan Yayinlari Tezler Sadettin Sag Frithjof Schuon da din kavrami Master Tezi Uludag Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 1998 Nurullah Koltas Frithjof Schuon kisiligi eserleri ve tasavvufa iliskin gorusleri Master Tezi Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2003 Serap Kilic Philosophia Perennis Kavrami Acisindan Ibn Miskeveyh in El Hikmetu l Halidesi Master Tezi M U Sosyal Bilimler Enstitusu Istanbul 2007 Ibrahim Celik Gelenekselci ekolun tasavvufi gorusleri Master Tezi Yuzuncu Yil Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2007 Numan Rakipoglu Gelenekselci ekol ve modernizm elestirisi Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2008 Nurullah Koltas Batidaki gelenekselci ekolun kelami konulara yaklasimi Rene Guenon ve Frithjof Schuon ornegi Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2009 Bahar Arslan Seyyid Huseyin Nasr in Islam felsefesi Yuzuncu Yil Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2013 Mahmut Cinar Rene Guenon un bilgi teorisi Master Tezi Gaziantep Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2015 Sevgi Cakir Frithjof Schuon da dini cogulculuk Master Tezi Suleyman Demirel Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2017 Ozlem Kermen Rene Guenon da dini sembolizm Master Tezi Necmettin Erbakan Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2019 Abdullah Kasay Cagdas Turk Dusuncesinde Gelenekselci Ekol un Tradisyonalizm Elestirisi Master Tezi Necmettin Erbakan Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Konya 2019 Cennet Ceren Cavus Ibn Arabi ve Frithjof Schuon un metafizik dusuncelerinin karsilastirilmasi Doktora Tezi Marmara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2019 Saniye Tagbuga Rene Guenon da dini sembolizm dusuncesi Erciyes Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2019 Zeynep Akgul Rene Guenon un gelenekselci dusuncesinde din ve sanat Master Tezi Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2020 Islam Emir Rene guenon un ezeli hikmet anlayisi Master Tezi Recep Tayyip Erdogan Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2020 Omer Faruk Kahve Martin Lings ve Titus Burckhardt in tasavvufi gorusleri Master Tezi Trakya Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2020 Elif Ayse Hacifazlioglu Kutsaldan uzaklasma baglaminda humanizm elestirisi Roger Garaudy ve Rene Guenon ornegi uzerinden Master Tezi Marmara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2021 Naciye Ozturk Gelenekselcilik ve modernlik baglaminda Rene Guenon un varlik anlayisi Master Tezi Canakkale Onsekiz Mart Universitesi 2021 Abdulhamit Altuntas William Chittick te gelenekselci ekol ve tasavvuf Master Tezi Trabzon Universitesi 2022 Selvihan Gunay Rene Guenon un modernizm elestirisi ve gelenek savunusu Uskudar Universitesi Tasavvuf Arastirmalari Enstitusu 2022 Nurullah Koltas Frithjof Schuon kisiligi eserleri ve tasavvufa iliskin gorusleri Master Tezi Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 2023 Muhammet Sekerci Rene Guenon un din fenomenolojisi baglaminda din dinler ve dinlerarasi iliskilere bakisi Master Tezi Karabuk Universitesi 2023 Ayrica bakinizPerennial Felsefe Omnizm Ezeli hikmet Evrenselcilik Senkretizm Rene Guenon Frithjof Schuon Ananda Coomaraswamy MeryemiyyeTurkce Baglantilarmor a dogru gelenek ustune31 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yabanci Dildeki BaglantilarReligio Perennis 10 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde All Schuonion Groups All Guenonian Groups Only Evolian Groups Regnabit15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Projet Rene Guenon 22 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sophia Perennis 15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sacred Web 24 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Frithjof Schuon7 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Christianity and Perennial Philosophy 18 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rene Guenon influence en Iran et en Turquie 31 Aralik 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Traditionalism the Perennial Philosophy and Islamic Studies 18 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Il tradizionalismo O la moderna modernissima anti Modernita 12 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Maude Murray s BookElestiriler Gnosticism and Traditionalism as Weapons of Disinformation 15 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde On the validity of all religions in the thought of ibn Al Arabi and Emir Abd al Qadir 25 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Why I am not a Traditionalist3 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde YayinlarWorld Wisdom Books 21 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vincit Omnia Veritas 14 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Insan Yayinlari 3 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Iz Yayincilik30 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde DipnotlarKaynakca Frithjof Schuon Dinlerin Askin Birligi Ruh ve Madde Yayinlari 1992 Titus Burckhardt Aklin Aynasi cev Volkan Ersoy Insan Yayinlari 1994 s 271 272 Rene Guenon Modern Dunyanin Bunalimi cev Mahmut Kanik Verka Yayinlari 1999 s 42 44 Rene Guenon Dogu ve Bati cev Fahrettin Arslan Yeryuzu Yayinlari 1980 s 19 Ahmet Arslan Dinler ve Mutlak Hakikat Kavrami John Hick ve Seyyid Huseyin Nasr la Bir Mulakat Sayi 2 Islami Arastirmalar Dergisi 1997 s 183 Tarih degerini gozden gecirin tarih yardim Marco Pallis A Fateful Meeting of Minds A K Coomaraswamy and R Guenon Studies in Comparative Religion 12 1978 180 81 Marco Pallis Yol ve Dag cev Cengiz Erengil Inan Yayinlari 2007 Titus Burckhardt Aklin Aynasi cev Volkan Ersoy Insan Yayinlari 1994 s 271 Rene Guenon Dogu Metafizigi ve Tasavvuf Tr Kapi Yayinlari 2022 s s 31 33 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Frithjof Schuon Roportaji cevirmen Ali Hasar Ali Hasar 9 Ocak 2016 26 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2024 Tarih degerini gozden gecirin erisimtarihi yardim Xavier Accart Le renversement des clartes s 744 Mark Sedgwick Modern Dunyaya Karsi Gelenekselcilik ve Yirminci Yuzyilin Gizli Tarihi cev Samil Ocal Hece Yayinlari 2016 s 502 506 Mark Sedgwick Traditionalism The Radical Project for Restoring Sacred Order Oxford University Press 2023 s 13 Mustafa Tahrali Rene Guenon ve Turkiye Dogu Bati Kubbealti Akademi Mecmuasi Kubbealti Akademi Mecmuasi Sayi 188 4 Ekim 2018 Tarih degerini gozden gecirin tarih yardim Ilhan Kutluer Rene Guenon dan Seyyid Huseyin Nasr a Gelenekselci Ekol e Ait Ogretilerin Turkiye ye Intikali ve Algilanis Bicimleri Ismail Kara Asim Oz Ed Turkiye de Islamcilik Dusuncesi ve Hareketi Sempozyum Tebligleri Zeytinburnu Belediyesi 2013 s s 421 425 Tarih degerini gozden gecirin tarih yardim Timothy Scott Rene Guenon and the question of initiation Sophia The Journal of Traditional Studies 2008 Frithjof Schuon Rene Guenon some observations Eng Sophia Perennis 2004 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Nuh Ha Mim Keller On the validity of all religions in the thought of ibn Al Arabi and Emir Abd al Qadir Renaud Fabbri The Milk of the Virgin The Prophet the Saint and the Sage s 2 17 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Fransizca Vikipedi Perennialism maddesi 23 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Subat 2024 Rene Guenon Introduction to the Study of the Hindu Doctrines trans Marco Pallis Luzac 1945 s 302 311 Mark Sedgwick Against the Modern World Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century Oxford University Press 2004 eser 2016 da Hece yayinlarindan Samil Ocal cevirisiyle Turkce de yayinlanmistir Mark Sedgwick Modern Dunyaya Karsi Gelenekselcilik ve Yirminci Yuzyilin Gizli Tarihi cev Samil Ocal Ankara Hece Yayinlari 2016 s 199 200 M Sedgwick a g e s 175 176 M Sedgwick a g e s 289 M Sedgwick a g e s 331 336 Mark Sedgwick a g e s 328 329 Mark Koslow s Memoire of the Schuon Cult Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Maude Murray Third Wife of the Muslim Shaykh Frithjof Schuon Beacon Books 2021 Robert Horvath A Critique of Against the Modern World by Mark Sedgwick Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link olu kirik baglanti Robert Horvath A Critique of Against the Modern World by Mark Sedgwick Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link olu kirik baglanti Xavier Accart Mark Sedgwick Against the modern world Traditionalism and the Secret Intellectual History of the Twentieth Century New York Oxford University Press 2004 370 pp Aries 6 1 2006 p 98 105 Seyyed Hossein Nasr Frithjof Schuon and the Islamic Tradition Sophia The Journal of Traditional Studies Vol 5 No 1 Summer 1999 s 28 29