I. İzzeddin Keykavus, (Eski Anadolu Türkçesiyle: عز الدٖين كيكاوس بن كيخسرو (İzz 'ed-Dīn Keykāus bin Keyhusrev) d. 6 Kasım 1180 - ö. 7 Ocak 1220), Türkiye Selçuklu Sultanı'dır (1211-1220).
I. İzzeddin Keykavus عز الدٖين كيكاوس بن كيخسرو | |||||
---|---|---|---|---|---|
Türkiye Selçuklu Sultanı | |||||
Hüküm süresi | 1211 – 1220 | ||||
Önce gelen | I. Gıyaseddin Keyhüsrev | ||||
Sonra gelen | I. Alaeddin Keykubad | ||||
Doğum | 6 Kasım 1180 | ||||
Ölüm | 7 Ocak 1220 (39 yaşında) Sivas | ||||
Defin | Şifaiye Medresesi, Sivas | ||||
| |||||
Hanedan | Selçuklu Hanedanı | ||||
Babası | I. Gıyaseddin Keyhüsrev | ||||
Dini | Sünni İslam |
Saltanatı döneminde ülkesini dünyaya ve denizlere açan sahil ve limanlara kavuşturmuş; ticaretin gelişmesini sağlamış, Haçlıların İstanbul’u işgaliyle ortaya çıkan durumdan çok iyi istifade ederek; Komnenos Hanedanı’nı, Kilikya Ermeni Krallığı’nı, Eyyûbîler ve Artukluları Selçuklu Devleti’ne tâbi kılmıştır. Sivas'ı Devletinin başkenti yapmış; Anadolu'daki Selçuklu tıp eğitim yeri ve hastanelerinin en büyüklerinden olan Sivas Darüşşifası'nı yaptırmıştır.
Yaşamı
Çocukluk ve gençlik yılları
I. Gıyaseddin Keyhüsrev'ın büyük oğludur. Çocukluk, gençlik yılları ve meliklik hayatına ilişkin fazla bilgi bulunmaz. Babası I. Gıyaseddin Keyhüsrev’in tahttan indirilmesinden sonra babası ile birlikte uzun seyahatlere katıldı, sonunda babası ve kardeşi I. Alaeddin Keykubad ile beraber Dördüncü Haçlı Seferi öncesine kadar (1200 - 1204 arası) İstanbul'da Bizans İmparatorluğu'nda kaldı. Bu sırada eğitimi ile ilgilenmişti.
II. Süleyman Şah'ın ölümü üzerine tekrar sultan olmak üzere Konya’ya doğru harekete geçen babası, geçişine izin vermeyen İznik İmparatoru I. Theodoros Laskaris ile anlaşma yaparak Ladik, Honas ve bazı kaleleri bırakmayı kabul edip; kaleler teslim edilene kadar onu kardeşi Alaeddin Keykubad ile rehin bıraktı. İki kardeş, bir süre İznik de tutsak olarak kalsa da daha sonra 'nın yardımı ile kaçarak Anadolu'ya geçtiler.
Izzeddin Keykavüs, babasının Sultanlığı sırasında Malatya melikliğine atandı. Melikliği sırasında babasının hocası Mecdüddin İshak idarî işler ve öğrenimini tamamlama konusunda kendisine yardımcı olmuş; 6 yıl sonra babasının Alaşehir Muharebesi'nde ölümü üzerine 1211'de tahta çıkmıştır.
Tahta Çıkışı ve Alaaddin Keykubad ile mücadelesi
Yenilgi ile sonuçlanan Alaşehir Muharebesi’nden sonra Selçuklu komutanları Sultanın cenazesini bile almadan Konya’ya dönmek zorunda kaldılar. Seyfeddin Ayaba ve bazı komutanlar esir düşmüştü. Konya’da toplanan devlet ileri gelenleri İzzeddin Keykavüs’ün tahta çıkmasının uygun olacağına karar verdi. Keykavüs, üç gün yas tuttuktan sonra Kayseri’ye gitti. Biat, yas ve tahta çıkma törenleri Kayseri’de yapıldı. Konya’ya hareket edeceği sırada kardeşi Tokat Meliki Alâeddin Keykubad saltanat davasıyla ortaya çıkarak şehri kuşattı. Erzurum Meliki Mugīsüddin Tuğrul Şah ile Ermeni Kralı I. Levon da kuşatmaya katılmıştı. İzzeddin Keykavüs, Kayseri subaşısı Celâleddin Kayser’i para ve değerli hediyelerle Ermeni Kralı I. Levon’a gönderdi. Kendisine para ve tahıl ile Luluva (Ulukışla), Ereğli ve Lârende (Karaman) kaleleri teklif edildi. Teklif kabul eden Levon’un ittifaktan ayrılıp ülkesine dönmesinden sonra Mugisüddin Tuğrul Şah da kardeşi el-Melikü’l-Eşref’in ülkesine saldırmak üzere olduğunu öğrenip Erzurum’a döndü. Keykubad kuşatmayı kaldırıp Ankara Kalesi’ne sığındı. Orduyu Konya ovasında toplayıp Ankara’ya sefere çıkan Keykavus, şehri kuşattı. Kuşatma, 1213 ilkbaharına kadar devam etti. Keykubad, kalede erzağın azalması üzerine kendisi ve kale halkının canına dokunulmaması şartıyla teslim oldu. Kale halkına dokunulmadı; Keykubad ise Malatya yakınlarındaki Minşâr Kalesi’ne hapsedildi. Keykâvus onu öldürmek istediyse de hocası Mecdüddin İshak buna engel oldu.
Fetihleri
I. İzzeddin Keykavus, kardeşi I. Alaeddin Keykubad’ı etkisiz hale getirip iktidarını sağlamlaştırdıktan sonra bütün dikkatini Anadolu'da ticaretin canlandırılmasına verdi. Kıbrıs Krallığı’yla bir anlaşma yaparak iki ülke arasındaki ticareti serbest hale getirdi.
Mısır ve Suriye’den gelen Güney-Kuzey ticaret yolu, Karadeniz’de Sinop ve Samsun limanlarına ulaşıp karşı sahildeki Sudak limanına geçerek kuzeydeki kürk yolu ile birleşmekteydi. Samsun, Gıyaseddin Keyhüsrev devrinde fethedilmişti. Keykavus, planlı fetih politikası sonucu kuzey ticaret yolunu açmak için Sinop'u Trabzon İmparatorluğu'ndan aldı (1214). Keykavus’ün ani bir baskınla kuşattığı Sinop, İznik İmparatorluğu ve Trabzon İmparatorluğu arasında mücadele konusu idi. Trabzon İmparatoru Aleksios Komnenos'un bir av sırasında pusuya düşürülerek Anadolu Selçukluları tarafından esir edilmesi şehrin teslim alınmasında çok faydalı oldu. Sinop’un fethi ile Trabzon merkezli Komnenos Hanedanı Selçuklulara bağlandı ve 1243’teki Kösedağ yenilgisine kadar bağlı kaldı. Zafer, komşu devletlere ve Abbasi halifesine fetihnamelerle iletildi. Sultan, bu başarı nedeniyle "Es-sultânü’l-gālib" ünanını aldı. Sefere katılan beylerden Simre Valisi Bedrüddin Ebu Bekir Sinop Valisi ve komutanı olarak atandı.
Ermeni kralı Levon, Keykavüs ile Keykubad arasındaki taht mücadelesi sırasında kendisine bırakılan Luluva (Ulukışla), Ereğli ve Lârende (Karaman) kalelerini yönetemeyeceğini anlamış; Hospitalier Şövalyelerine vermek istiyordu. Keykavus Sinop’un fethinden sonra düzenlediği seferle bu kaleleri ele geçirdi ve Antalya’ya yöneldi.
Keykavus ile Keykubad arasındaki taht mücadelesi sırasında Antalya’nın Hristiyan halkı ayaklanmış, Selçuklu muhafızlarını öldürüp şehre hâkim olmuşlardı (1212). 24 Aralık 1215’te şehir karadan ve denizden kuşatıldı. Sultan, bir aylık kuşatmadan sonra teslim olan şehre büyük bir törenle girerek tahtına oturdu. Antalya’nın fethiyle Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykavus ilk kez “Sultanü’l-bahreyn/iki denizin sultanı” unvanını kullandı. Şehirden kaçan halk bir fermanla geri davet edildi. Antalya’nın 1216'da ikinci kez fethi ile Akdeniz ve Karadeniz de iki önemli limanın Türklerin eline geçmesini sağladı.
Sultan, Güney ticaret yolunu engelleyen Kilikya Ermeni Kralı I. Levon'un Haçlılarla arasının açılmasını fırsat bilerek sefere çıktı; 1216 yılı baharında Maraş üzerine hareketle Yabanlu ovasında ordugâh kurdu. Keban Kalesi önünde yapılan savaşta Ermeni ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı. Ermeni prensi ile 1218 yılında anlaşma yapıldı. Ermeniler Selçuklular’a tabi olmayı, vergi vermeyi, bazı sınır kalelerini iade etmeyi kabul etti. Sultan da Sis Kalesi’ni vereceğini açıkladı. Bu sefer sayesinde Anadolu-Suriye ticaret yolu güvence altına alındı; Anadolu, ticaret kervanlarının merkezi durumuna geldi.
Suriye seferi
1216 da, önemli bir ticari kavşak olan ve Eyyûbîler'in elindeki Halep'i almak için, Selahaddin Eyyubi'nin büyük oğlu Melik Efdal ile ittifak kurarak bu bölgedeki toprakların paylaşımı konusunda anlaştı. Başlangıçta bazı kaleler alınsa da Melik Efdal'ın taraf değiştirmesi ve ordusundaki emirlere olan güvensizlik nedeniyle harekâtı yarıda keserek geri döndü (bu sefer sonrası Elbistan'a döndüğünde, güven duymadığı çoğunluğu gulam kökenli emirleri bir eve doldurarak yaktırdığı rivayet edilir).
Ölümü
I. İzzeddin Keykavus, ikinci kez Halep üzerine sefer hazırlığı yaptığı sırada vereme yakalandı. Erbil Hükümdarı Muzafferüddin Gökbörü, Diyarbakır Hükümdarı Melik Salih, Mardin Hükümdarı Artuk Arslan'ın kendisini metbu tanımış; Büveysir'de birleşen müttefikler Selçuklu ordusunu beklemekteydi. Hastalığı artan Sultan, hekimlerin tavsiyesine uyularak havasının ve suyunun iyi geleceği ümidiyle Malatya yakınında Viranşehir'e götürüldü. Çok geçmeden orada öldü (1220) ve Sivas'ta 1217 de yaptırdığı Darüşşifa'daki türbesine gömüldü.
Ölümüyle yerine kardeşi I. Alaeddin Keykubad Sultan oldu. (I. Alaeddin Keykubat'ın Sultan olmasının, ölüm döşeğinde iken İzzeddin Keykavus'un, oğlu olmadığından, Kezirkerp kalesinde tutuklu olan Aleaddin Keykubad'ı çağırtarak varis ilan ettiği ya da aynı gerekçe ile ümera'nın Aleaddin Keykubad'ı serbest bırakması nedeniyle olduğu yönünde iki görüş vardır).
Unvanları
- Sultanü'l Galip 1214 Sinop'un Fethi
- Sultanü'l Bahreyh 1216 Antalya'nın Fethi
Yaptırdığı eserler
- ? Malatya Ulu cami
- ? Malatya Hekim han
- 1213-14 Burdur Evdir han
- 1217 Sivas Darüşşifası
Kaynakça
- ^ Uyumaz, Emine. . www.turkleronline.net. Prof. Dr. Işın Demirkent Anısına, Dünya Yayıncılık, 2008. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016.
- ^ a b c Sümer, Faruk. (PDF). www.islamansiklopedisi.info. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 25 Yıl 2002. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016.
- ^ Yinanç, Refet. . dergipark.ulakbim.gov.tr/. Vakıflar Dergisis Sayı 22, Yıl 1991. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016.
I. İzzeddin Keykâvus Alt kolu Türkiye Doğumu: 6 Kasım 1180 Ölümü: 7 Ocak 1220 | ||
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen: I. Gıyaseddin Keyhüsrev | Türkiye Selçuklu Sultanı 1211 – 1220 | Sonra gelen: I. Alaeddin Keykubad |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Izzeddin Keykavus Eski Anadolu Turkcesiyle عز الد ين كيكاوس بن كيخسرو Izz ed Din Keykaus bin Keyhusrev d 6 Kasim 1180 o 7 Ocak 1220 Turkiye Selcuklu Sultani dir 1211 1220 I Izzeddin Keykavus عز الد ين كيكاوس بن كيخسروTurkiye Selcuklu SultaniHukum suresi1211 1220Once gelenI Giyaseddin KeyhusrevSonra gelenI Alaeddin KeykubadDogum6 Kasim 1180Olum7 Ocak 1220 39 yasinda SivasDefinSifaiye Medresesi SivasTam adiIzzeddin Keykavus bin KeyhusrevHanedanSelcuklu HanedaniBabasiI Giyaseddin KeyhusrevDiniSunni IslamSifaiye Medresesi Saltanati doneminde ulkesini dunyaya ve denizlere acan sahil ve limanlara kavusturmus ticaretin gelismesini saglamis Haclilarin Istanbul u isgaliyle ortaya cikan durumdan cok iyi istifade ederek Komnenos Hanedani ni Kilikya Ermeni Kralligi ni Eyyubiler ve Artuklulari Selcuklu Devleti ne tabi kilmistir Sivas i Devletinin baskenti yapmis Anadolu daki Selcuklu tip egitim yeri ve hastanelerinin en buyuklerinden olan Sivas Darussifasi ni yaptirmistir YasamiCocukluk ve genclik yillari I Giyaseddin Keyhusrev in buyuk ogludur Cocukluk genclik yillari ve meliklik hayatina iliskin fazla bilgi bulunmaz Babasi I Giyaseddin Keyhusrev in tahttan indirilmesinden sonra babasi ile birlikte uzun seyahatlere katildi sonunda babasi ve kardesi I Alaeddin Keykubad ile beraber Dorduncu Hacli Seferi oncesine kadar 1200 1204 arasi Istanbul da Bizans Imparatorlugu nda kaldi Bu sirada egitimi ile ilgilenmisti II Suleyman Sah in olumu uzerine tekrar sultan olmak uzere Konya ya dogru harekete gecen babasi gecisine izin vermeyen Iznik Imparatoru I Theodoros Laskaris ile anlasma yaparak Ladik Honas ve bazi kaleleri birakmayi kabul edip kaleler teslim edilene kadar onu kardesi Alaeddin Keykubad ile rehin birakti Iki kardes bir sure Iznik de tutsak olarak kalsa da daha sonra nin yardimi ile kacarak Anadolu ya gectiler Izzeddin Keykavus babasinin Sultanligi sirasinda Malatya melikligine atandi Melikligi sirasinda babasinin hocasi Mecduddin Ishak idari isler ve ogrenimini tamamlama konusunda kendisine yardimci olmus 6 yil sonra babasinin Alasehir Muharebesi nde olumu uzerine 1211 de tahta cikmistir Tahta Cikisi ve Alaaddin Keykubad ile mucadelesi Yenilgi ile sonuclanan Alasehir Muharebesi nden sonra Selcuklu komutanlari Sultanin cenazesini bile almadan Konya ya donmek zorunda kaldilar Seyfeddin Ayaba ve bazi komutanlar esir dusmustu Konya da toplanan devlet ileri gelenleri Izzeddin Keykavus un tahta cikmasinin uygun olacagina karar verdi Keykavus uc gun yas tuttuktan sonra Kayseri ye gitti Biat yas ve tahta cikma torenleri Kayseri de yapildi Konya ya hareket edecegi sirada kardesi Tokat Meliki Alaeddin Keykubad saltanat davasiyla ortaya cikarak sehri kusatti Erzurum Meliki Mugisuddin Tugrul Sah ile Ermeni Krali I Levon da kusatmaya katilmisti Izzeddin Keykavus Kayseri subasisi Celaleddin Kayser i para ve degerli hediyelerle Ermeni Krali I Levon a gonderdi Kendisine para ve tahil ile Luluva Ulukisla Eregli ve Larende Karaman kaleleri teklif edildi Teklif kabul eden Levon un ittifaktan ayrilip ulkesine donmesinden sonra Mugisuddin Tugrul Sah da kardesi el Meliku l Esref in ulkesine saldirmak uzere oldugunu ogrenip Erzurum a dondu Keykubad kusatmayi kaldirip Ankara Kalesi ne sigindi Orduyu Konya ovasinda toplayip Ankara ya sefere cikan Keykavus sehri kusatti Kusatma 1213 ilkbaharina kadar devam etti Keykubad kalede erzagin azalmasi uzerine kendisi ve kale halkinin canina dokunulmamasi sartiyla teslim oldu Kale halkina dokunulmadi Keykubad ise Malatya yakinlarindaki Minsar Kalesi ne hapsedildi Keykavus onu oldurmek istediyse de hocasi Mecduddin Ishak buna engel oldu Fetihleri I Izzeddin Keykavus kardesi I Alaeddin Keykubad i etkisiz hale getirip iktidarini saglamlastirdiktan sonra butun dikkatini Anadolu da ticaretin canlandirilmasina verdi Kibris Kralligi yla bir anlasma yaparak iki ulke arasindaki ticareti serbest hale getirdi Misir ve Suriye den gelen Guney Kuzey ticaret yolu Karadeniz de Sinop ve Samsun limanlarina ulasip karsi sahildeki Sudak limanina gecerek kuzeydeki kurk yolu ile birlesmekteydi Samsun Giyaseddin Keyhusrev devrinde fethedilmisti Keykavus planli fetih politikasi sonucu kuzey ticaret yolunu acmak icin Sinop u Trabzon Imparatorlugu ndan aldi 1214 Keykavus un ani bir baskinla kusattigi Sinop Iznik Imparatorlugu ve Trabzon Imparatorlugu arasinda mucadele konusu idi Trabzon Imparatoru Aleksios Komnenos un bir av sirasinda pusuya dusurulerek Anadolu Selcuklulari tarafindan esir edilmesi sehrin teslim alinmasinda cok faydali oldu Sinop un fethi ile Trabzon merkezli Komnenos Hanedani Selcuklulara baglandi ve 1243 teki Kosedag yenilgisine kadar bagli kaldi Zafer komsu devletlere ve Abbasi halifesine fetihnamelerle iletildi Sultan bu basari nedeniyle Es sultanu l galib unanini aldi Sefere katilan beylerden Simre Valisi Bedruddin Ebu Bekir Sinop Valisi ve komutani olarak atandi Ermeni krali Levon Keykavus ile Keykubad arasindaki taht mucadelesi sirasinda kendisine birakilan Luluva Ulukisla Eregli ve Larende Karaman kalelerini yonetemeyecegini anlamis Hospitalier Sovalyelerine vermek istiyordu Keykavus Sinop un fethinden sonra duzenledigi seferle bu kaleleri ele gecirdi ve Antalya ya yoneldi Keykavus ile Keykubad arasindaki taht mucadelesi sirasinda Antalya nin Hristiyan halki ayaklanmis Selcuklu muhafizlarini oldurup sehre hakim olmuslardi 1212 24 Aralik 1215 te sehir karadan ve denizden kusatildi Sultan bir aylik kusatmadan sonra teslim olan sehre buyuk bir torenle girerek tahtina oturdu Antalya nin fethiyle Selcuklu Sultani I Izzeddin Keykavus ilk kez Sultanu l bahreyn iki denizin sultani unvanini kullandi Sehirden kacan halk bir fermanla geri davet edildi Antalya nin 1216 da ikinci kez fethi ile Akdeniz ve Karadeniz de iki onemli limanin Turklerin eline gecmesini sagladi Sultan Guney ticaret yolunu engelleyen Kilikya Ermeni Krali I Levon un Haclilarla arasinin acilmasini firsat bilerek sefere cikti 1216 yili baharinda Maras uzerine hareketle Yabanlu ovasinda ordugah kurdu Keban Kalesi onunde yapilan savasta Ermeni ordusunu agir bir yenilgiye ugratti Ermeni prensi ile 1218 yilinda anlasma yapildi Ermeniler Selcuklular a tabi olmayi vergi vermeyi bazi sinir kalelerini iade etmeyi kabul etti Sultan da Sis Kalesi ni verecegini acikladi Bu sefer sayesinde Anadolu Suriye ticaret yolu guvence altina alindi Anadolu ticaret kervanlarinin merkezi durumuna geldi Suriye seferi 1216 da onemli bir ticari kavsak olan ve Eyyubiler in elindeki Halep i almak icin Selahaddin Eyyubi nin buyuk oglu Melik Efdal ile ittifak kurarak bu bolgedeki topraklarin paylasimi konusunda anlasti Baslangicta bazi kaleler alinsa da Melik Efdal in taraf degistirmesi ve ordusundaki emirlere olan guvensizlik nedeniyle harekati yarida keserek geri dondu bu sefer sonrasi Elbistan a dondugunde guven duymadigi cogunlugu gulam kokenli emirleri bir eve doldurarak yaktirdigi rivayet edilir Olumu I Izzeddin Keykavus ikinci kez Halep uzerine sefer hazirligi yaptigi sirada vereme yakalandi Erbil Hukumdari Muzafferuddin Gokboru Diyarbakir Hukumdari Melik Salih Mardin Hukumdari Artuk Arslan in kendisini metbu tanimis Buveysir de birlesen muttefikler Selcuklu ordusunu beklemekteydi Hastaligi artan Sultan hekimlerin tavsiyesine uyularak havasinin ve suyunun iyi gelecegi umidiyle Malatya yakininda Viransehir e goturuldu Cok gecmeden orada oldu 1220 ve Sivas ta 1217 de yaptirdigi Darussifa daki turbesine gomuldu Olumuyle yerine kardesi I Alaeddin Keykubad Sultan oldu I Alaeddin Keykubat in Sultan olmasinin olum doseginde iken Izzeddin Keykavus un oglu olmadigindan Kezirkerp kalesinde tutuklu olan Aleaddin Keykubad i cagirtarak varis ilan ettigi ya da ayni gerekce ile umera nin Aleaddin Keykubad i serbest birakmasi nedeniyle oldugu yonunde iki gorus vardir UnvanlariSultanu l Galip 1214 Sinop un Fethi Sultanu l Bahreyh 1216 Antalya nin FethiYaptirdigi eserler Malatya Ulu cami Malatya Hekim han 1213 14 Burdur Evdir han 1217 Sivas DarussifasiKaynakca Uyumaz Emine www turkleronline net Prof Dr Isin Demirkent Anisina Dunya Yayincilik 2008 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2016 a b c Sumer Faruk PDF www islamansiklopedisi info Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 25 Yil 2002 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2016 Yinanc Refet dergipark ulakbim gov tr Vakiflar Dergisis Sayi 22 Yil 1991 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2016 I Izzeddin KeykavusSelcuklu HanedaniAlt kolu TurkiyeDogumu 6 Kasim 1180 Olumu 7 Ocak 1220Resmi unvanlarOnce gelen I Giyaseddin Keyhusrev Turkiye Selcuklu Sultani 1211 1220 Sonra gelen I Alaeddin Keykubad