Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İfade hürriyeti, ifade özgürlüğü (ya da konuşma özgürlüğü), Birleşmiş Milletler tarafından İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nde ilan edilen, birçok ülke tarafından kabul edilen, bireylerin veya toplulukların fikir ve görüşlerini sansür, yasal yaptırım veya tehdit korkusu olmaksızın ifade etme hakkıdır. Birçok devlet ifade özgürlüğünü anayasal koruma altına almıştır. Konuşma özgürlüğü ve ifade özgürlüğü siyasal bağlamda dönüşümlü olarak kullanılan terimler olsa da, ifade özgürlüğünün hukuki anlamı, iletişim araçları arasında fark gözetmeksizin bilgi ve fikirlerin aranması, erişilmesi ve yayılmasına yarayan her tür faaliyeti kapsar.
Türkiye'nin İnsan Hakları Evrensel Beyannâmesi tercümesinin 19. maddesi şöyle der:
"Her ferdin fikir ve fikirlerini açıklamak hürriyetine hakkı vardır. Bu hak fikirlerinden ötürü rahatsız edilmemek, memleket sınırları mevzubahis olmaksızın malümat ve fikirleri her vasıta ile aramak, elde etmek veya yaymak hakkını içerir."
Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme ise 19. maddeyi şöyle açıklar:
- Herkes engel olmaksızın fikirlere sahip olmalıdır.
- Herkesin ifade özgürlüğü hakkı olmalıdır; bu hak, her türlü bilgi ve fikirleri sınır olmaksızın, sözlü, yazılı, basılmış, sanat veyahut da herhangi dilediği bir medya ortamıyla öğrenme, alma ve verme hakkıdır.
- 2. bölümdeki haklar özel haklar ve sorumluluklar getirir. Bu doğrultuda bazı limitler kanunlar tarafıyla uygulanabilir:
- a) Başkalarının haklarına ve şöhretine saygı;
- b) Ulusal güvenlik, halk düzeni, veyahut da halk sağlığı ve huzuru.
20. madde de; şiddet propagandalarını yasaklar. 19. maddenin üçüncü bölümünde belirtilen iki bend, gerek monarşik, gerek militarist, gerek muhafazakâr rejimlerin talepleri doğrultusunda eklenilmiştir.
Bu tanımlara bağlı olarak ifade özgürlüğü mutlak olmayıp, ülkelere göre farklılıklar gösteren ve iftira, müstehcenlik, pornografi, kışkırtma, kavgacı sözler, nefret söylemi, gizli bilgiler, telif hakkı ihlali, ticari sırlar, gıda etiketleme, gizlilik anlaşmaları, mahremiyet hakkı, itibar, unutulma hakkı, kamu güvenliği, yalan beyan gibi çerçevelerle çizilen çeşitli sınırlamalar içinde uygulanır. Bu kısıtlamaları gerekçelendirmek için kullanılan prensiplerden birisi John Stuart Mill'in Özgürlük Üstüne eserinde "medeni bir topluluğun herhangi bir üyesi üzerine güç uygulamak, ancak başkalarını zarardan korumak için yapıldığında hakça olur" şeklinde belirttiği zarar ilkesidir.
Bazı ülkelerde ifâde özgürlüğü
Amerika Birleşik Devletleri
Amerika Birleşik Devletleri Anayasası Birinci Değişikliği ifade özgürlüğünü korur, buna göre:
- "Kongre herhangi bir dîni kurmak için, uygulamasını yasaklamak için, ifâde ve basın özgürlüğünü ya da insanların barışçıl bir şekilde toplanmasını ve devlete acılarını anlatmasını kısıtlamak için kanun çıkartamaz."
30 Aralık 1791'de çıkan bu kanundaki ifade özgürlüğünün kapsamı, devletin ırkçı ifadelere veya nefret söylemine karşı bile cezai yaptırımlar getirmesini engelleyecek derecede geniştir.
Avrupa Birliği
Avrupa Birliği'nin 2000 yılında yayımlanan temel kanunlarının 11. maddesine göre;
- Herkesin ifade özgürlüğü vardır. Bu hak; insanların fikirlere sahip olma ve bilgiyi halk otoritesi olmadan, sınırsızca alma ve verme hakkını tanır.
- Özgürlük ve basın kuruluşların çoğulculuğuna saygı duyulmalıdır.
Çin
Çin halk cumhuriyeti Anayasası'nın 35. maddesine göre;
- "Halkın Çin vatandaşları ifâde, basın, birleşme, ortaklaşma, ilerleme ve gösterme özgürlüğünden zevk alır."
Ancak; Çin'de yoğun bir sansür hâkimdir. Bundan Wikipedia ve Google gibi web siteleri de nasîbini almıştır. İnternet üzerine koyulan limitler arasında , demokrasi, Tayvan'ın bağımsız bir ülke olarak görülmesi, bir takım dînî organizasyonlar ve Çin Komünist Partisi hakkındaki tüm yayımlar bloke edilmiştir.
Danimarka
Jyllands-Posten'de yayımlanan Muhammed karikatürleri ile yoğun tepki gören Danimarka'nın ifade özgürlüğü hakkında;99 sayılı kanunu şunu ilan eder:
- § 20 Herkes birinin düşünlerini yayınlama, yazma ve konuşma özgürlüğüne sahiptir; ancak adalet mahkemelere saygı duyarak. Sansür ve diğer önlemlerin engellenmesi yeniden koyulamaz.
Türkiye
Türkiye'de İfade Özgürlüğü konusunda; kanunlar çatışmaktadır. Anayasa'nın bir kanunu insanlara fikir özgürlüğü sunarken, tekrar Anayasa'nın başka bir bendi veya ceza kanununun başka bir kanunu da buna izin vermez.
Örnek olarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 25. maddesine göre:
"Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir."
- Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.
Göz ardı edilen bu madde ardından gelen; 26. madde " Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti" üzerinedir, 2001 yılı itibarı ile de Anayasa değişikliğine gidilerek bu hak Anayasa'dan kısmen çıkartılmış ve ceza mahkemelerine verilmiştir. Ancak; hâlen 25. madde üzerinde bir değişiklik yapılmamıştır. Bu da Anayasa'da bulunan iki kanunun art arda gelmesine rağmen çakıştığını vurgular.
"Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. Bu fıkra hükmü, radyo, televizyon, sinema veya benzeri yollarla yapılan yayımların izin sistemine bağlanmasına engel değildir.
(Değişik: 3.10.2001-4709/9 md.) Bu hürriyetlerin kullanılması, millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması, suçların önlenmesi, suçluların cezalandırılması, Devlet sırrı olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açıklanmaması, başkalarının şöhret veya haklarının, özel ve aile hayatlarının yahut kanunun öngördüğü meslek sırlarının korunması veya yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi amaçlarıyla sınırlanabilir.
(Üçüncü fıkra mülga: 3.10.2001-4709/9 md.)
Haber ve düşünceleri yayma araçlarının kullanılmasına ilişkin düzenleyici hükümler, bunların yayımını engellememek kaydıyla, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırlanması sayılmaz.
(Ek: 3.10.2001-4709/9 md.) Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenir."
Bu doğrultuda; her ne kadar sadece birkaç cümle önce "Bu hürriyet resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar." denilse de; değişiklik olan birkaç cümle sonrasında "usuller kanunla düzenlenir" ibaresiyle hâlen içinden çıkılamayan bir ikilem hâline gelmiştir.
30 Temmuz 2003 târihinde yayımlanan 4953 sayılı kanunla; 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 159. maddesine eklenen son fıkrası doğrultusunda; Türkiye Büyük Millet Meclisi, önergesi oylamış ve kabul etmiştir.
"Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama" başlığı altında incelenen bu madde şöyledir:
- Türklüğü, Cumhuriyeti veya Türkiye Büyük Millet Meclisini alenen aşağılayan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini, Devletin yargı organlarını, askerî veya emniyet teşkilatını alenen aşağılayan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Türklüğü aşağılamanın yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi hâlinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.
- Eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz.
İfade özgürlüğüne bağlı olarak, Basın Özgürlüğü Endeksi'nde, Türkiye 180 ülke arasında Irak, Nijerya, Libya ve Zambiya gibi ülkelerin ardında 154. sıradadır. Türkiye, 2015 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde hakkında en fazla ifade özgürlüğünü ihlâl kararı verilen ülke oldu.
Kaynakça
- ^ "Reporters Without Borders 2014 Dünya Basın Özgürlüğü Sıralaması". Reporters Without Borders. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "Bu ‘gurur’ hepimizin: Türkiye AİHM’de ifade özgürlüğünü ihlalde yine birinci". 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Diken. 28 Ocak 2016. En son 29 Ocak 2016 tarihinde erişildi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ifade hurriyeti ifade ozgurlugu ya da konusma ozgurlugu Birlesmis Milletler tarafindan Insan Haklari Evrensel Beyannamesi nde ilan edilen bircok ulke tarafindan kabul edilen bireylerin veya topluluklarin fikir ve goruslerini sansur yasal yaptirim veya tehdit korkusu olmaksizin ifade etme hakkidir Bircok devlet ifade ozgurlugunu anayasal koruma altina almistir Konusma ozgurlugu ve ifade ozgurlugu siyasal baglamda donusumlu olarak kullanilan terimler olsa da ifade ozgurlugunun hukuki anlami iletisim araclari arasinda fark gozetmeksizin bilgi ve fikirlerin aranmasi erisilmesi ve yayilmasina yarayan her tur faaliyeti kapsar tarafindan sansure karsi dikkat cekmek icin cekilmis bir fotograf Turkiye nin Insan Haklari Evrensel Beyannamesi tercumesinin 19 maddesi soyle der Her ferdin fikir ve fikirlerini aciklamak hurriyetine hakki vardir Bu hak fikirlerinden oturu rahatsiz edilmemek memleket sinirlari mevzubahis olmaksizin malumat ve fikirleri her vasita ile aramak elde etmek veya yaymak hakkini icerir Medeni ve Siyasi Haklara Iliskin Uluslararasi Sozlesme ise 19 maddeyi soyle aciklar Herkes engel olmaksizin fikirlere sahip olmalidir Herkesin ifade ozgurlugu hakki olmalidir bu hak her turlu bilgi ve fikirleri sinir olmaksizin sozlu yazili basilmis sanat veyahut da herhangi diledigi bir medya ortamiyla ogrenme alma ve verme hakkidir 2 bolumdeki haklar ozel haklar ve sorumluluklar getirir Bu dogrultuda bazi limitler kanunlar tarafiyla uygulanabilir a Baskalarinin haklarina ve sohretine saygi b Ulusal guvenlik halk duzeni veyahut da halk sagligi ve huzuru dd 20 madde de siddet propagandalarini yasaklar 19 maddenin ucuncu bolumunde belirtilen iki bend gerek monarsik gerek militarist gerek muhafazakar rejimlerin talepleri dogrultusunda eklenilmistir Bu tanimlara bagli olarak ifade ozgurlugu mutlak olmayip ulkelere gore farkliliklar gosteren ve iftira mustehcenlik pornografi kiskirtma kavgaci sozler nefret soylemi gizli bilgiler telif hakki ihlali ticari sirlar gida etiketleme gizlilik anlasmalari mahremiyet hakki itibar unutulma hakki kamu guvenligi yalan beyan gibi cercevelerle cizilen cesitli sinirlamalar icinde uygulanir Bu kisitlamalari gerekcelendirmek icin kullanilan prensiplerden birisi John Stuart Mill in Ozgurluk Ustune eserinde medeni bir toplulugun herhangi bir uyesi uzerine guc uygulamak ancak baskalarini zarardan korumak icin yapildiginda hakca olur seklinde belirttigi zarar ilkesidir Bazi ulkelerde ifade ozgurluguAmerika Birlesik Devletleri Amerika Birlesik Devletleri Anayasasi Birinci Degisikligi ifade ozgurlugunu korur buna gore Kongre herhangi bir dini kurmak icin uygulamasini yasaklamak icin ifade ve basin ozgurlugunu ya da insanlarin bariscil bir sekilde toplanmasini ve devlete acilarini anlatmasini kisitlamak icin kanun cikartamaz 30 Aralik 1791 de cikan bu kanundaki ifade ozgurlugunun kapsami devletin irkci ifadelere veya nefret soylemine karsi bile cezai yaptirimlar getirmesini engelleyecek derecede genistir Avrupa Birligi Avrupa Birligi nin 2000 yilinda yayimlanan temel kanunlarinin 11 maddesine gore Herkesin ifade ozgurlugu vardir Bu hak insanlarin fikirlere sahip olma ve bilgiyi halk otoritesi olmadan sinirsizca alma ve verme hakkini tanir Ozgurluk ve basin kuruluslarin cogulculuguna saygi duyulmalidir Cin Cin halk cumhuriyeti Anayasasi nin 35 maddesine gore Halkin Cin vatandaslari ifade basin birlesme ortaklasma ilerleme ve gosterme ozgurlugunden zevk alir Ancak Cin de yogun bir sansur hakimdir Bundan Wikipedia ve Google gibi web siteleri de nasibini almistir Internet uzerine koyulan limitler arasinda demokrasi Tayvan in bagimsiz bir ulke olarak gorulmesi bir takim dini organizasyonlar ve Cin Komunist Partisi hakkindaki tum yayimlar bloke edilmistir Danimarka Jyllands Posten de yayimlanan Muhammed karikaturleri ile yogun tepki goren Danimarka nin ifade ozgurlugu hakkinda 99 sayili kanunu sunu ilan eder 20 Herkes birinin dusunlerini yayinlama yazma ve konusma ozgurlugune sahiptir ancak adalet mahkemelere saygi duyarak Sansur ve diger onlemlerin engellenmesi yeniden koyulamaz Turkiye Turkiye de Ifade Ozgurlugu konusunda kanunlar catismaktadir Anayasa nin bir kanunu insanlara fikir ozgurlugu sunarken tekrar Anayasa nin baska bir bendi veya ceza kanununun baska bir kanunu da buna izin vermez Ornek olarak Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi nin 25 maddesine gore Herkes dusunce ve kanaat hurriyetine sahiptir Her ne sebep ve amacla olursa olsun kimse dusunce ve kanaatlerini aciklamaya zorlanamaz dusunce ve kanaatleri sebebiyle kinanamaz ve suclanamaz Goz ardi edilen bu madde ardindan gelen 26 madde Dusunceyi aciklama ve yayma hurriyeti uzerinedir 2001 yili itibari ile de Anayasa degisikligine gidilerek bu hak Anayasa dan kismen cikartilmis ve ceza mahkemelerine verilmistir Ancak halen 25 madde uzerinde bir degisiklik yapilmamistir Bu da Anayasa da bulunan iki kanunun art arda gelmesine ragmen cakistigini vurgular Herkes dusunce ve kanaatlerini soz yazi resim veya baska yollarla tek basina veya toplu olarak aciklama ve yayma hakkina sahiptir Bu hurriyet resmi makamlarin mudahalesi olmaksizin haber veya fikir almak ya da vermek serbestligini de kapsar Bu fikra hukmu radyo televizyon sinema veya benzeri yollarla yapilan yayimlarin izin sistemine baglanmasina engel degildir Degisik 3 10 2001 4709 9 md Bu hurriyetlerin kullanilmasi milli guvenlik kamu duzeni kamu guvenligi Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ulkesi ve milleti ile bolunmez butunlugunun korunmasi suclarin onlenmesi suclularin cezalandirilmasi Devlet sirri olarak usulunce belirtilmis bilgilerin aciklanmamasi baskalarinin sohret veya haklarinin ozel ve aile hayatlarinin yahut kanunun ongordugu meslek sirlarinin korunmasi veya yargilama gorevinin geregine uygun olarak yerine getirilmesi amaclariyla sinirlanabilir Ucuncu fikra mulga 3 10 2001 4709 9 md Haber ve dusunceleri yayma araclarinin kullanilmasina iliskin duzenleyici hukumler bunlarin yayimini engellememek kaydiyla dusunceyi aciklama ve yayma hurriyetinin sinirlanmasi sayilmaz Ek 3 10 2001 4709 9 md Dusunceyi aciklama ve yayma hurriyetinin kullanilmasinda uygulanacak sekil sart ve usuller kanunla duzenlenir Bu dogrultuda her ne kadar sadece birkac cumle once Bu hurriyet resmi makamlarin mudahalesi olmaksizin haber veya fikir almak ya da vermek serbestligini de kapsar denilse de degisiklik olan birkac cumle sonrasinda usuller kanunla duzenlenir ibaresiyle halen icinden cikilamayan bir ikilem haline gelmistir 30 Temmuz 2003 tarihinde yayimlanan 4953 sayili kanunla 765 sayili Turk Ceza Kanununun 159 maddesine eklenen son fikrasi dogrultusunda Turkiye Buyuk Millet Meclisi onergesi oylamis ve kabul etmistir Turklugu Cumhuriyeti Devletin kurum ve organlarini asagilama basligi altinda incelenen bu madde soyledir Turklugu Cumhuriyeti veya Turkiye Buyuk Millet Meclisini alenen asagilayan kisi alti aydan uc yila kadar hapis cezasi ile cezalandirilir Turkiye Cumhuriyeti Hukumetini Devletin yargi organlarini askeri veya emniyet teskilatini alenen asagilayan kisi alti aydan iki yila kadar hapis cezasi ile cezalandirilir Turklugu asagilamanin yabanci bir ulkede bir Turk vatandasi tarafindan islenmesi halinde verilecek ceza ucte bir oraninda artirilir Elestiri amaciyla yapilan dusunce aciklamalari suc olusturmaz Ifade ozgurlugune bagli olarak Basin Ozgurlugu Endeksi nde Turkiye 180 ulke arasinda Irak Nijerya Libya ve Zambiya gibi ulkelerin ardinda 154 siradadir Turkiye 2015 yilinda Avrupa Insan Haklari Mahkemesi nde hakkinda en fazla ifade ozgurlugunu ihlal karari verilen ulke oldu Kaynakca Reporters Without Borders 2014 Dunya Basin Ozgurlugu Siralamasi Reporters Without Borders 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2015 Bu gurur hepimizin Turkiye AIHM de ifade ozgurlugunu ihlalde yine birinci 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Diken 28 Ocak 2016 En son 29 Ocak 2016 tarihinde erisildi