Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çek edebiyatı çoğunlukla Çek dilinde yazılmış olan edebiyattır. Modern zamana yakın dönemlerde Çekçe kullanılsa da tarihte Latince ve Almanca gibi diller de kullanılmıştır. Çek dilinde yazılmış en eski edebî eserler 14. yüzyıla dayanır. Modern edebiyat ise üç döneme ayrılır:
• Savaş arası dönemin yenilikçileri (1918-1939)
• Komünizm ve Prag Baharı altındaki yıllar (1948-1990)
• Komünizm sonrası Çek Cumhuriyeti edebiyatı (1992-günümüz)
Başka bir deyişle "Çek edebiyatı"; Eski Kilise Slavcası, Orta Latince ya da Almancadaki eserler de dahil olmak üzere, dilden bağımsız olarak, "Çekler tarafından yazılmış edebiyat" anlamına gelmektedir.
Orta Latince eserler
Bohemya, 9. ve 10. yüzyılın sonlarında Hristiyanlaştırıldı ve Bohemya Krallığı ile ilgili en eski yazılı çalışmalar, 12-13. yüzyıllarda yazılmış Orta Latince eserlerdir. Bu dönemdeki eserlerin çoğu, kronikler ve hagiografilerdir. Bohemyalı azizler hakkında pek çok efsane de yabancı yazarlar tarafından yazılmasına rağmen, Bohemya hagiografileri sadece Bohemya azizlerine (St. Ludmila, Wenceslas, Procopius, Cyril ve Methodius ve Adalbert) odaklanmıştır. Dönemin en önemli kroniği, Kosmas tarafından yazılan Chronica Boemorum (Bohemian Chronicle) idir bununla birlikte konulara çağdaş politikaları akılda tutarak yaklaşır ve iktidardaki hanedanı meşrulaştırmaya çalışır. Kosmas'ın çalışması, 12. yüzyılın sonlarında ve 13. yüzyılda birkaç yazar tarafından güncellenmiş ve genişletilmiştir.
13. yüzyılın ilk yarısında, Bohemya'nın Přemyslid yöneticileri, politik ve ekonomik etkilerini batıya doğru genişletmiş ve Batı Avrupa'nın politik ve kültürel krallıklarıyla temas etmişlerdir. Bu kültürel değişime kanıt olarak 13. yüzyılın ikinci bölümünde Alman nezaket şiirinin, Minnesang, edebiyatta yer alması gösterilebilir. III. Wenceslas'In öldürülmesinden ve 1306'daki krallıktaki ayaklanmalardan sonra, Bohemyalı soylular kendilerini Alman kültüründen uzaklaştırdılar ve kendi dillerindeki edebiyata yoğunlaştılar. Buna rağmen, Almanca 19. yüzyıla kadar Bohemya'da önemli bir edebi dil olmaya devam etti. Çekçedeki bu yeni edebiyat, büyük ölçüde iki türden epik şiirden oluşuyordu: hem İncil'den uydurma masallara hem de önceki dönemlerin hagiografik efsanelerine dayanan efsane ve şövalye destanı. Düzyazı da ilk olarak bu dönemde gelişmiştir.
Reformasyon
15. yüzyılın devrimi, Çek edebiyatının edebi evriminde kesin bir kopuş yarattı ve Çek edebiyatı içinde kendi ayrı tarihini oluşturdu. Bu edebiyatın temel amacı, belirli bir dini doktrin için iletişim kurmak ve tartışmaktı ve biçimi genellikle düz yazıydı. Jan Hus'un teolojik yazımı ilk olarak 15. yüzyılın başında ortaya çıkar. Önce Latince daha sonra Çekçe yazdı ve bu ayrım daha sonraki dönemlerin çoğunda böyle kaldı. Şiir ve entelektüel düzyazıda öncelikle Latince kullanılırken popüler düzyazı Çekçe veya Almanca yazılmıştır. Hus'un yazıları teknik, teolojik sorular üzerine odaklanmıştır ve bununla birlikte, bir dizi vaazını Çekçe yayımlamış ve 17 ile 18. yüzyıllarda modern Çekçenin temellerini oluşturmak için kullanılacak olan yazım ve dilbilgisi kurallarını yaratmıştır.
Poděbrady'li George'un Hussite savaşlarının ardından Çek tahtına seçilmesinden sonra yeni bir kültürel dalga Bohemya'ya sürüklendi. Hümanizm, antik çağ klasiklerinde edebiyat ve kültür için ideal bir yerdi. Bu dönemin edebiyatının temel özelliği Latin alfabesinde yazılan Katolikler arasındaki rekabettir. Gutenberg'in baskı makinesi, kitapların ve broşürlerin daha erişilebilir olmasını sağladı ve bu da edebiyatın toplumdaki statüsünü yavaş yavaş değiştirdi.
Barok dönem
Beyaz Dağ Muharebesi'nden sonra Çek Protestanlarının ölümü, Çek edebiyatının gelişimini kesinlikle etkilemiştir. Bohemya'nın yeniden Katolikleştirilmesi ve Almanlaştırılması ve buna müteakip müsadere ve sınırdışılar, Protestan orta sınıflarını neredeyse ortadan kaldırmış ve edebiyatı iki kısma bölmüştür. yerli Katolik ve émigré Protestan kolu. Çek göçebe barok yazılarının en büyük kişiliği, gençliğini Bohemya'da geçiren ama daha sonra sürgüne zorlanan John Comenius'dur. Pedagog, teolog, eğitim reformcu ve filozof olan Comenius'un yapıtları gramer, eğitim üzerine teorik yollar ve teoloji üzerine çalışmalardı. 17. yüzyılın sonlarında ölümüyle, Çek dilinde Protestan edebiyatı neredeyse ortadan kalktı.
Aydınlanma
18. yüzyılın sonunda Bohemya toprakları kayda değer bir değişiklik geçirdi. Habsburg imparatoru II. Josef, feodal sisteme son verdi ve yeni bir din ve ideolojik hoşgörüyü destekledi. Rasyonel bilimi prensiplerini günlük yaşamın tüm yönlerine uygulamak isteyen aydınlanmış klasisizm ortaya çıktı. Bir ülkenin kendi ulusal dilinde bir ulusal kültür ve edebiyat, bir ulusun birleşmesi için bir ön koşul olarak görülmeye başlandı. Edebiyatta bu durum yeni bir ilgi oluşturdu ve okur kitlesi değişti. Bununla birlikte Bohemya ve Moravya, Avusturya ve Alman kültürel nüfuzu içinde kaldı. Yeni ulusal edebiyat, ilk olarak popüler Alman türlerini taklit etti ve daha sonra bağımsız bir yaratıcı çabaya dönüştürebildi.
19. yüzyıl
Ön-romantizm, aydınlanmış klasizm ve romantizm arasındaki geçişi oluşturdu. Bu dönemde, Bernard Bolzano'nun iki dilde ve iki kültürlü bir Çek-Alman devleti vizyonunun reddi olarak gerçekten ulusal bir edebiyat ve kültür fikri gelişti. Bu dönemin belki de en büyük figürü, dünya edebiyatının birçok klasiğini tercüme eden ve yaşamını Çek edebiyatının gelişmesine adayan, ciddi ve zengin bir edebiyat olarak kuran 'dır. František Palacký ve , Çek tarihini yeniden gözden geçirme zorluğunu üstlendi.
1830'larda Çek edebiyatının temelleri atıldı ve yazarlar artık çalışmalarının sanatsal değerlerine daha çok odaklanmaya başladılar. Bu süre zarfında iki ana tip literatür üretildi: okurları eğitmek ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na sadık olmaya teşvik etmek için çabalayan Biedermeier literatürü ile bireyin özgürlüğünü vurgulayan ve öznelliğe ve bilinçaltına odaklanan romantizm.
1848 yılında 'yı takip eden yeni nesil Çek yazarlarını ön plana çıktı. Bu yazarlar, tamamen ulusal bir kültürün dar idealini reddettiler ve Çek edebiyatını Avrupa kültürüne dahil eden ve Çek toprakları dışında yapılan ilerlemeden ilham alan edebiyatı tercih ettiler. Mayıs kuşağını, romantik gelenekte devam eden, aynı zamanda daha çağdaş tarzları birleştiren neo-romantikler izledi: realizm, sembolizm ve dekadan. Neo-romantiklerle sohbet ederken yeni nesil yazarlar, gerçekçilik ve natüralizme, sıradan ve banal olmaya yöneldiler.
19. yüzyılın son edebi kuşağı, geçmişle ve modernizmin ortaya çıkışıyla kararsızlığa işaret etti. Bu kuşağın yazarları arasındaki ortak bağ, kendi sesleri üzerinde belirli bir üslupta bağlılıkları ve önceki kuşakların çalışmaları üzerindeki çoğu zaman eleştirel perspektifleridir.
20. yüzyıl
20. yüzyılda Çek edebiyatında büyük bir değişiklik meydana geldi. Fransa, Kuzey Avrupa ve Rusya'ya yöneliş yoğunlaştı. Yeni nesil şairler kendilerini hem neo-romantiklerden hem de modernistlerden uzaklaştırdılar.
Çağdaş Çek yazarlar
- Milan Kundera
- Michal Šanda
- Michal Viewegh
- (* 1943)
Kaynakça
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2018.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cek edebiyati cogunlukla Cek dilinde yazilmis olan edebiyattir Modern zamana yakin donemlerde Cekce kullanilsa da tarihte Latince ve Almanca gibi diller de kullanilmistir Cek dilinde yazilmis en eski edebi eserler 14 yuzyila dayanir Modern edebiyat ise uc doneme ayrilir Strahov Kutuphanesi Savas arasi donemin yenilikcileri 1918 1939 Komunizm ve Prag Bahari altindaki yillar 1948 1990 Komunizm sonrasi Cek Cumhuriyeti edebiyati 1992 gunumuz Baska bir deyisle Cek edebiyati Eski Kilise Slavcasi Orta Latince ya da Almancadaki eserler de dahil olmak uzere dilden bagimsiz olarak Cekler tarafindan yazilmis edebiyat anlamina gelmektedir Orta Latince eserlerYazar ve tarihci Kosmas Bohemya 9 ve 10 yuzyilin sonlarinda Hristiyanlastirildi ve Bohemya Kralligi ile ilgili en eski yazili calismalar 12 13 yuzyillarda yazilmis Orta Latince eserlerdir Bu donemdeki eserlerin cogu kronikler ve hagiografilerdir Bohemyali azizler hakkinda pek cok efsane de yabanci yazarlar tarafindan yazilmasina ragmen Bohemya hagiografileri sadece Bohemya azizlerine St Ludmila Wenceslas Procopius Cyril ve Methodius ve Adalbert odaklanmistir Donemin en onemli kronigi Kosmas tarafindan yazilan Chronica Boemorum Bohemian Chronicle idir bununla birlikte konulara cagdas politikalari akilda tutarak yaklasir ve iktidardaki hanedani mesrulastirmaya calisir Kosmas in calismasi 12 yuzyilin sonlarinda ve 13 yuzyilda birkac yazar tarafindan guncellenmis ve genisletilmistir 13 yuzyilin ilk yarisinda Bohemya nin Premyslid yoneticileri politik ve ekonomik etkilerini batiya dogru genisletmis ve Bati Avrupa nin politik ve kulturel kralliklariyla temas etmislerdir Bu kulturel degisime kanit olarak 13 yuzyilin ikinci bolumunde Alman nezaket siirinin Minnesang edebiyatta yer almasi gosterilebilir III Wenceslas In oldurulmesinden ve 1306 daki kralliktaki ayaklanmalardan sonra Bohemyali soylular kendilerini Alman kulturunden uzaklastirdilar ve kendi dillerindeki edebiyata yogunlastilar Buna ragmen Almanca 19 yuzyila kadar Bohemya da onemli bir edebi dil olmaya devam etti Cekcedeki bu yeni edebiyat buyuk olcude iki turden epik siirden olusuyordu hem Incil den uydurma masallara hem de onceki donemlerin hagiografik efsanelerine dayanan efsane ve sovalye destani Duzyazi da ilk olarak bu donemde gelismistir Reformasyon15 yuzyilin devrimi Cek edebiyatinin edebi evriminde kesin bir kopus yaratti ve Cek edebiyati icinde kendi ayri tarihini olusturdu Bu edebiyatin temel amaci belirli bir dini doktrin icin iletisim kurmak ve tartismakti ve bicimi genellikle duz yaziydi Jan Hus un teolojik yazimi ilk olarak 15 yuzyilin basinda ortaya cikar Once Latince daha sonra Cekce yazdi ve bu ayrim daha sonraki donemlerin cogunda boyle kaldi Siir ve entelektuel duzyazida oncelikle Latince kullanilirken populer duzyazi Cekce veya Almanca yazilmistir Hus un yazilari teknik teolojik sorular uzerine odaklanmistir ve bununla birlikte bir dizi vaazini Cekce yayimlamis ve 17 ile 18 yuzyillarda modern Cekcenin temellerini olusturmak icin kullanilacak olan yazim ve dilbilgisi kurallarini yaratmistir Podebrady li George un Hussite savaslarinin ardindan Cek tahtina secilmesinden sonra yeni bir kulturel dalga Bohemya ya suruklendi Humanizm antik cag klasiklerinde edebiyat ve kultur icin ideal bir yerdi Bu donemin edebiyatinin temel ozelligi Latin alfabesinde yazilan Katolikler arasindaki rekabettir Gutenberg in baski makinesi kitaplarin ve brosurlerin daha erisilebilir olmasini sagladi ve bu da edebiyatin toplumdaki statusunu yavas yavas degistirdi Barok donemJohn Amos Comenius Beyaz Dag Muharebesi nden sonra Cek Protestanlarinin olumu Cek edebiyatinin gelisimini kesinlikle etkilemistir Bohemya nin yeniden Katoliklestirilmesi ve Almanlastirilmasi ve buna muteakip musadere ve sinirdisilar Protestan orta siniflarini neredeyse ortadan kaldirmis ve edebiyati iki kisma bolmustur yerli Katolik ve emigre Protestan kolu Cek gocebe barok yazilarinin en buyuk kisiligi gencligini Bohemya da geciren ama daha sonra surgune zorlanan John Comenius dur Pedagog teolog egitim reformcu ve filozof olan Comenius un yapitlari gramer egitim uzerine teorik yollar ve teoloji uzerine calismalardi 17 yuzyilin sonlarinda olumuyle Cek dilinde Protestan edebiyati neredeyse ortadan kalkti Aydinlanma18 yuzyilin sonunda Bohemya topraklari kayda deger bir degisiklik gecirdi Habsburg imparatoru II Josef feodal sisteme son verdi ve yeni bir din ve ideolojik hosgoruyu destekledi Rasyonel bilimi prensiplerini gunluk yasamin tum yonlerine uygulamak isteyen aydinlanmis klasisizm ortaya cikti Bir ulkenin kendi ulusal dilinde bir ulusal kultur ve edebiyat bir ulusun birlesmesi icin bir on kosul olarak gorulmeye baslandi Edebiyatta bu durum yeni bir ilgi olusturdu ve okur kitlesi degisti Bununla birlikte Bohemya ve Moravya Avusturya ve Alman kulturel nufuzu icinde kaldi Yeni ulusal edebiyat ilk olarak populer Alman turlerini taklit etti ve daha sonra bagimsiz bir yaratici cabaya donusturebildi 19 yuzyilFrantisek Palacky Adolf Dauthage in Litografileri Sanatta favorileri olan erkekler On romantizm aydinlanmis klasizm ve romantizm arasindaki gecisi olusturdu Bu donemde Bernard Bolzano nun iki dilde ve iki kulturlu bir Cek Alman devleti vizyonunun reddi olarak gercekten ulusal bir edebiyat ve kultur fikri gelisti Bu donemin belki de en buyuk figuru dunya edebiyatinin bircok klasigini tercume eden ve yasamini Cek edebiyatinin gelismesine adayan ciddi ve zengin bir edebiyat olarak kuran dir Frantisek Palacky ve Cek tarihini yeniden gozden gecirme zorlugunu ustlendi 1830 larda Cek edebiyatinin temelleri atildi ve yazarlar artik calismalarinin sanatsal degerlerine daha cok odaklanmaya basladilar Bu sure zarfinda iki ana tip literatur uretildi okurlari egitmek ve Avusturya Macaristan Imparatorlugu na sadik olmaya tesvik etmek icin cabalayan Biedermeier literaturu ile bireyin ozgurlugunu vurgulayan ve oznellige ve bilincaltina odaklanan romantizm 1848 yilinda yi takip eden yeni nesil Cek yazarlarini on plana cikti Bu yazarlar tamamen ulusal bir kulturun dar idealini reddettiler ve Cek edebiyatini Avrupa kulturune dahil eden ve Cek topraklari disinda yapilan ilerlemeden ilham alan edebiyati tercih ettiler Mayis kusagini romantik gelenekte devam eden ayni zamanda daha cagdas tarzlari birlestiren neo romantikler izledi realizm sembolizm ve dekadan Neo romantiklerle sohbet ederken yeni nesil yazarlar gercekcilik ve naturalizme siradan ve banal olmaya yoneldiler 19 yuzyilin son edebi kusagi gecmisle ve modernizmin ortaya cikisiyla kararsizliga isaret etti Bu kusagin yazarlari arasindaki ortak bag kendi sesleri uzerinde belirli bir uslupta bagliliklari ve onceki kusaklarin calismalari uzerindeki cogu zaman elestirel perspektifleridir 20 yuzyil20 yuzyilda Cek edebiyatinda buyuk bir degisiklik meydana geldi Fransa Kuzey Avrupa ve Rusya ya yonelis yogunlasti Yeni nesil sairler kendilerini hem neo romantiklerden hem de modernistlerden uzaklastirdilar Cagdas Cek yazarlarMilan Kundera Michal Sanda Michal Viewegh 1943 Kaynakca 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Haziran 2018