Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Urfa Mutasarrıfı Nusret Bey, (Osmanlıca: نوسرت بي, 1875 - 5 Ağustos 1920) Türk öğretmen, idareci. Ermeni Tehciri'inde vazife almasıyla ve bu tehcirde Ermenileri öldürdüğü ve mallarından kazanç sağladığı iddia edilerek idam edilmesiyle bilinir. 15 ay kürek cezasına çarptılırmış olduğu hâlde Divân-ı Harp-i Örfi yasadışı şekilde toplanıp cezası idam cezasına dönüştürdü. 5 Ağustos 1920’de Beyazıt Meydanı'nda idam edildi. Ferid Paşa hükûmetinden sonraki Ahmet Tevfik hükûmeti iktidara gelince ailesi suçsuz olduğunu iddia ederek davaların tekrar incelenmesini talep etti. İncelemelerin ardından Nusret Bey'in suçsuz yere asıldığı kanıtlanmıştır. 25 Aralık 1921'de TBMM tarafından "millî şehit" ilan edilmiştir.
| Urfa Mutasarrıfı, Behramzade, Millî Şehit Nusret Bey نوسرت بي (Osmanlıca) | |
|---|---|
 | |
| Urfa Mutasarrıfı | |
| Görev süresi 14 Haziran 1917 - 6 Nisan 1919 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Berham oğlu Mehmet Nusret 1875 Preveze, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Ağustos 1920 (44-45 yaşlarında) Beyazıt Meydanı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Vatandaşlığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Milliyeti | Türk |
| Evlilik(ler) | Hayriye Hanım |
| Çocuk(lar) | 3 |
| Ebeveyn(ler) | Berham Efendi |
| Bitirdiği okul | Mekteb-i Mülkiye |
| Mesleği | Öğretmen, Mutasarrıf |
Yaşamı
1875 yılında Preveze Sancağı hâkimlerinden Berham Efendi'nin çocuğu olarak doğdu. Küçüklüğünden beri okumaya çok meraklıydı. Mekteb-i Mülkiye Şahane'den 1899 yılında mezun oldu. Maiyet Memurluğu stajından sonra 20 Eylül 1901 - 4 Ekim 1902 tarihleri arasında Konya Rum ve Ermeni okullarında Türkçe öğretmenliği yaptı. Öğretmenliğin ardından Osmanlı için idare görevlerine atandı. Bu görevinin ardından Keskin, Tepedelen, Aydonat, Fılat, Meçova, Devline, Sur, Safed, Cisri Ergene ve İskeçe kaymakamlıklarında da görev yaptı.
I. Balkan Savaşı'nda İskeçe'nin işgalinden sonra 14 Kasım 1912'de İskeçe'den ayrılarak İstanbul'a geldi. 27 Eylül 1914'te Bayburt Kaymakamlığına atandı. Nusret Bey, Bayburt Kaymakamlığı görevine başladıktan sadece 45 gün sonra Osmanlı, I. Dünya Savaşı'na katıldı. Bunun üzerine Bayburt bölgesinin de içinde bulunduğu Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan Ermeniler, Rus İmparatorluğu'nun Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermenistan Devleti kuracağını vadetmesinin ardından gönüllü silahlı Ermeni grupları cephe arkasında Osmanlı'ya karşı isyanlarda bulundu.
Buna karşılık olarak Osmanlı Hükûmetince 1 Haziran 1915’de savaş mıntıkasında oturan Ermenilerin savaş alanı dışı olan Suriye civarına gönderilmesini içeren Ermeni Tehciri Kanununu dönemin resmî gazetesi Takvim-i Vekayi'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Kanunun yürürlüğe girmesinin ardından Haziran 1915’de, Erzurum’daki 3. Ordu Komutanı Mahmut Kamil Paşa'nın emriyle Bayburt bölgesindeki Ermeniler Nusret Bey'in idaresindeki jandarma güçlerince Erzincan'a sevk edildiler. Yapılan her şey Nusret Bey tarafından kayda tutuldu. Tehcire tâbi tutulan Ermenilerin ardılarında bıraktıkları mallar bir komisyon kurulunca satılarak Ermenilere geri ödendi. Tehcir sırasında Nusret Bey tarafından 3. Orduya erzak temininde bulundu. Bulunduğu hizmetlerden dolayı değişik tarihlerde Erzurum Valiliği ve 3. Ordu Komutanlığı tarafından ödüllendirildi.
Nusret Bey, 14 Haziran 1917’de, o sırada Yıldırım Orduları 2. Grup Komutanı olan Mustafa Kemal Paşa’nın isteği ile Urfa Mutasarrıflığına atandı. Urfa’da görev yaparken Mondros Ateşkes Mütarekesi imzalandı. Karışıklık çıkan bölgeleri işgal hakkına sahip olan İtilaf Devletleri'nden biri olan Fransa, Urfa'yı işgal etti. Bunun üzerine Urfa’da bu işgale karşı kurulmuş olan Müdafa-yı Hukuk Teşkilatı'nın kurulmasında büyük bir emeği bulundu. İşgale direnmek için milis alayı oluşturdu.
Yargılanması ve idamı
Nusret Bey, Urfa Mutasarrıflığı görevinde bulunurken hakkında yapılan ihbarlar sebep gösterilerek I. Damat Ferid Paşa Hükûmeti tarafından 6 Nisan 1919’da Ermeni Tehciri meselesinden dolayı azledildi ve İstanbul’a çağrıldı.
İstanbul’a geldikten sonra Bayburt ve Ergani-Madeni Ermeni Tehciri'nden dolayı Mustafa Nazım Paşa başkanlığındaki Divan-i Harp-i Örfi’de yargılandı ve suçsuz bulundu. Fakat yine de askeri hapishanede alıkonuldu. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in İşgali üzerine tüm Anadolu’da olduğu gibi İstanbul’da da bu duruma karşı büyük tepkiler oldu. Bunun üzerine hükûmet ortamı yatıştırmak için aralarında Nusret Bey’in de bulunduğu 40 tutukluyu serbest bıraktı.
30 Eylül 1919’da Damat Ferit Paşa Hükûmeti istifa etti ve yerine 2 Ekim 1919’da Ali Rıza Paşa Hükümeti kuruldu. Bu dönemde birçok kişi tutuklandı. Bunlardan biri de daha önceden yargılanıp serbest kalmasına rağmen 6 Kasım 1919’da Ermeni Tehciri meselesinden dolayı tekrar tutuklanıp cezaevine konmuş Nusret Bey'di.
Esad Paşa’nın başkanlığındaki I. Divân-ı Harp-i Örfi 11 Mart 1920’de Nusret Bey hakkında Bayburt Müdde-i Umumiliğine bir telgraf çekerek; Bayburt Ermeni Tehciri sırasında Nusret Bey’in tutumu ile ilgili bilgi verilmesini istedi. 15 Mart 1920’da Esad Paşa’nın başkanlığındaki I. Divân-ı Harp-i Örfi, Nusret Bey’in sorgusuna başladı. Bayburt ve Ergani-Madeni Ermenilerinin tehcirinde gayri kanuni hareketlerde bulunduğu iddiasıyla suçlanan Nusret Bey bu suçlamalara karşılık Ermenilerin jandarma muhafazası altında salimen tehcir edildiğini, mallarının da oluşturulan bir komisyon tarafından satılıp parasının sahiplerine verildiğini belirtti. Mahkeme heyeti Bayburt’ta bazı kişilerin ifadelerine başvurulmasını talep etti. Ancak Anadolu ile telgraf haberleşmesinin kesilmesi üzerine Bayburt ile irtibat kurulamadı. Bunun üzerine 20 Mart 1920’deki Nusret Bey’in duruşması bir başka tarihe ertelendi.
Ali Rıza Paşa Hükûmeti’nin istifası ardından 8 Mart 1920’de Salih Paşa Hükûmeti kuruldu. Ancak yirmi sekiz gün sonra hükümet değişti ve yerine 5 Nisan 1920’de II. Damat Ferid Paşa Hükûmeti kuruldu. Damat Ferid Paşa Hükûmeti Ermeni Tehciri ile alakalı davalarını olabildiğince hızlandırdı. Bu amaçla; hükûmet 17 Nisan 1920’de I. Divan-ı Harp-i Örfi Başkanlığına Nemrud Mustafa Paşa’yı atadı. 26 Nisan 1920’de “I. Divân-ı Harp-i Örfi Mahkemesinin Teşkilat ve Vazifeleri” hakkında bir genelge yayınlayarak "tehcir davalarının öncelikli görüleceğini, yargılamaların gizli yapılacağını ve sanıkların avukat bulunduramayacağını" açıkladı.
Bu genelgenin ardından diğer tehcir davalarındaki gibi Nusret Bey’in de yargılanması sırasındaki tüm duruşmalar gizli yapıldı ve onu avukat bulundurma hakkı tanınmadı. Mustafa Paşa başkanlığındaki I. Divan-ı Harp-i Örfi, Nusret Bey’in mahkemesine 28 Nisan 1920’de tekrar başladı. Mustafa Paşa'nın Nusret Bey'e ayrı bir düşmanlığı vardı. Urfa'daki bir Kürt cemiyetini kapattığı için Mustafa Paşa, Nusret Bey'den nefret ediyordu. Mahkeme heyeti Nusret Bey evraklarını inceledikten sonra 29 Nisan 1920’de gazetelere ilanlar vererek; “Bayburt ve Ergani-Madeni Ermenilerinden tehcir sırasında zarar görmüşlerin Divân-ı Harp-i Örfi’ye gelerek şahitlik yapmalarını” istedi. Bu ilanın ardından Nusret Bey'in davası tekrar başladı. İddia makamı Bayburt ve Ergani-Madeni tehciri sırasında:
- Ermenilerin ölmesi/öldürülmesi ve mallarının gasp edilmesi
- Komisyonun Ermenilerin mallarının değerinde ödeme yapmaması ve bunun üzerinden kazanç sağlanması
- Bayburt Mal Müdürü Ovakim Efendi’nin intiharına neden olunması
- Trabzon’dan tehcir edilen Filoman Nuryan binti Manu ile 12 yaşındaki kardeşi Naime Tesmiye’nin ırzına geçilmesi sebebiyetten dolayı Nusret Bey’in yargılandığını belirtti.
Bu suçlamalar karşısında Nusret Bey; Bayburt’un harp sahası içinde olması nedeniyle buradaki Ermenilerin kendisinin idaresi altında jandarma tarafından tehcir edildiğini, bu sırada bölgede herhangi bir gayri kanuni durumun olmadığını, tehcir edilenlerin mallarının bir komisyon tarafından satılıp parasının da sahiplerine verildiğini, bunun da kayıtlarının olduğunu belirtti.
Sonraki celsede mahkeme heyeti Nusret Bey aleyhine Hampartsun adlı 12 yaşında bir Ermeni çocuğunu şahit olarak dinleyeceğini belirtti. Nusret Bey bu duruma itiraz ederek olay anında 7 yaşında olan ve şimdi 12 yaşındaki bir çocuğun şahit olarak dinlenemeyeceğini belirtti. Buna rağmen mahkeme heyeti Hampartsun'u şahit olarak dinledi. Şahit olayı yer ve saatine kadar ince ayrıntıları ile anlattı ve Nusret Bey için nüfus kâğıdında geçtiği gibi Mehmet Nusret ismini kullandı. Bunun üzerine Nusret Bey bir çocuğun olayı bu kadar detaylı hatırlayamayacağını, ön ismi olan Mehmet'i sadece nüfus kâğıdında yazdığını, bu ismi sadece nüfus memurları ile ailesinin bildiğini, ancak nüfus memurları vasıtasıyla öğrenilebileceğini, söyledi.
Bir başka duruşmada Haçator Seferyan adlı bir başka Ermeni şahit olarak dinlendi. Bu Ermeni; Nusret Bey’in asker olduğunu ve onun emriyle Ermeniler’in öldürüldüğünü söyledi. Nusret Bey buna karşılık olarak "Ben sivil bir idareciyim. Ne asker kıyafeti!?" dedi ve bu nedenle şahidin yalan beyanda bulunduğunu belirtti.
Bir başka gün mahkeme heyeti Bayburt'lu Agoni Markayan, Varsenik Arisyan Arakel ve Erfahi Arakel adlı kadınları şahit olarak dinledi. Bu duruşma başlarken mahkeme başkanı kadınlara "Nusret Bey burada mı? Kendisini tanıyor musunuz?” diye sordu. Kadınlar “Tanıyoruz ama burada değil” cevabını verdiler. 10 dakika sonra tekrar mahkeme heyetinin huzuruna çıktığında kadınlar “Nusret Bey evet burada”, cevabını verdiler.
Daha sonra bu kadınlar Nusret Bey’i, Bayburt Ermenilerinin tehciri, Bayburt Mal Müdürü Ovakim Efendi’nin intiharı ve Trabzonlu Filomen adlı kadının ırzına geçmesi suçlarıyla suçladılar.
Nusret Bey savunmasını tekrarlayarak "Bayburt Ermenilerinin tehcirinin Erzurum’daki 3. Ordu Komutanı Mahmut Kamil Paşa’nın emriyle jandarma tarafından salimen yapıldığını, Ovakim Efendi’nin Mahmut Kamil Paşa’nın tehcirle ilgili emrinin gelmesi üzerine intihar ettiğini ve Trabzonlu Filomen adlı kadına da herhangi bir kötü muamele yapmadığını, bunu da geçmiş memuriyet hayatındaki namuslu yaşamından da kanıtlanabileceğini" söyledi. Ancak duruşma sırasında mahkeme heyeti Nusret Bey’in hiçbir savunmasını kayda değer almadı.
Nusret Bey mahkeme sırasında değişik tarihlerde eşi ve kardeşine birkaç mektup yazdı. O bu mektuplarda kendisinin suçsuz olduğunu ancak mahkeme heyetinin kendisine mutlaka onu cezalandıracağını belirtti. İdam kararı verildikten sonra karısına şu mektubu yazmıştır:
| “ | Resmî görevlerimi şimdiye kadar doğru ve dürüstlükle yerine getirdiğim gibi şu ermeni işinde de insanlık görevimi olabildiğince hakkıyla yaptım. Bana atılan suçların hiçbiriyle ilgim yok. Fakat güç ve düşmanlık beni mahkûm eyledi. Beni mahvettiler, ancak kalan ailem bi çare üç ufak çocukla seni de mahvettiler. Allah intikamımı alsın. Masum olduğum sonradan anlaşılacaktır. Fakat heyhat Nemrut Mustafa ve Cemal Bey. İşte iki kişi ki ailemin mahvına sebep oldular. Atılan suçların, eylemlerin hiçbirini işlemedim. Tanıklık edenlerin içinde yalnız Tümen Komutan vekili doğruyu söyledi. Öbürleri, hayır. Çocuklarım sana emanet. Terbiyelerini imtihan et. Fakir ve açsınız. Allah yardımcınız olsun. Elveda | ” |
Nusret Bey’in duruşması bittikten sonra mahkeme heyetinden Ferhat Bey Nusret Bey’in ancak görevi suistimalden üç sene cezalandırılabileceğini söyledi. Bunun üzerine mahkeme başkanı Mustafa Paşa ve diğer üyeler buna karşı çıkarak Nusret Bey’in idamını istediler. Münakaşalarından sonrasında mahkeme heyeti Nusret Bey’i 15 ay kürek cezasına çarptırdı ve mazbata-yı hükmiye de bu suretle tanzim edilerek 4 Temmuz 1920’de mahkeme heyetince imzalandı. O sırada Bekirağa bölüğündekilerin Malta'ya sürülme kararı açıklandı ama Mustafa Paşa, Nusret Bey'in Malta'ya yollanmasını engelledi. Olayın hemen ardından Mustafa Paşa başkanlığındaki I. Divân-ı Harp-i Örfi azalarından Ferhat Bey’in dışında yasadışı bir şekilde tekrar toplanarak Nusret Bey’in idamına karar verdi. Bu kararın geçerli olabilmesi için azadan Ferhat Bey’in de imzalaması gerekiyordu. Ferhat Bey imzalamayı reddettiği için 27 Temmuz 1920’de Ferhat Bey III. Divân-ı Harp-i Örfi azalığına tayin edilip yerine Mirliva Niyazi Bey atandı. Bunun üzerine 27 Temmuz 1920’de Nusret Bey’in idam kararı mahkeme heyetince imzalandı. Karar 4 Ağustos 1920’de padişah tarafından onaylandı ve 5 Ağustos 1920’de İstanbul Beyazıt’ta idam edildi. Ermeni mallarından büyük bir kazanç sağladığı iddia edilse de idam edilirken yamalı pantolonla, cebinde bir kâğıt lira ve esnafa borç ile öldü.
Kardeşine yazdığı son mektuplarının birinde Nusret Bey şu vasiyetlerde bulunmuştur:
| “ | Kardeşim, Bugün hayatımın son dakikalarını yaşıyorum. Vicdanım kat'iyyen muazzeb değildir. Hayatımda millet ve vatanıma hizmetten başka gayem yoktu. Onu elhamdülillah kemali sıdk ve istikamette (tam bir sadakât ve doğrulukla) ifa ettim. Bana isnad olunan cerâimin hiçbirisinin faili değilim. Masum ve bîgünahım. Garaza kurban oluyorum. Mustafa Paşa, garazım bugün de gösterdi. Küçük çocuklarımı, zevcemi yalnız ve pek fakir olarak bırakıyorum. Beş gün sonra yiyecekleri bile kalmayacaktır. | ” |
| — | ||
Hükûmetin değişip yerine Ahmet Tevfik hükümetinin kurulmasıyla ailesi Nusret Bey'in haksız yere asıldığını iddia etti. Davalar tekrar incelendi ve Nusret Bey'in haksızca idam edildiği hükümet tarafından onaylandı. Haksız yere onu idam ettiren Nemrut Mustafa Paşa hapse atıldı fakat 3 ay sonra Padişah Vahdettin onu affetti ve Paşa da yurt dışına kaçtı. Yurt dışına kaçmasının ardından devleti dolandırdığı ortaya çıkınca yakalama emri çıkartıldı fakat Nemrut Mustafa Paşa asla yakalanamadı.
TBMM, Urfa Mutasarrıfı Nusret Bey’i 25 Aralık 1921 tarihinde Millî Şehit ilan etti. Atatürk, Nusret Bey'in ailesi için kanun çıkarttırıp karısına maaş bağlattı ve üç çocuğu okutulmasını sağladı. Çocuklardan ikisi mühendis, biri kaymakam oldular.
Kaynakça
- ^ İdarecinin Sesi Dergisi Mayıs-Haziran 2007 – 122. Sayısı
- ^ Akça, Bayram; 1915 Ermeni Tehciri ve Urfa Mutasarrıfı Şehit Nusret Bey. Ank.2007.
- ^ a b c Urfa Mutasarrıfı Nusret Bey, İhsan Kurt, Akıl Fikir Yayınları ISBN :9786055283254 268 s. İstanbul, 2014
- ^ Yrd. Doç. Dr. Bayram Akça, Ermeni Araştırmaları 1.Türkiye kongresi Bildirileri / II. Cilt
- ^ Açanal, Hasan; Urfa Kurtuluş Mücadelesi Hatıratı, ŞURKA V yayını, Urfa 2001.
- ^ Akalın, Müslüm; Urfa'nın Kurtuluşu İle İlgili Belgeler, ŞURKA V yayını, Urfa 1997.
- ^ . www.bayburt.bel.tr, i.e. Moz (İngilizce). 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.
- ^ Akşin, Sina; İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, İstanbul, 1983.
- ^ Borak, Sadi; İktidar Koltuğundan İdam Sehpasına, İstanbul 1964
- ^ a b c d e (PDF). Müslüm C. Akalın. Ocak 2011. 1 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.
- ^ Ferudun ATA/İşgal İstanbulunda Tehcir Yargılamaları/TTK Yayınları/2011
- ^ Dadrian, Vahakn N.; Akçam, Taner (1 Aralık 2011). Judgment At Istanbul: The Armenian Genocide Trials (İngilizce). Berghahn Books. s. 195. ISBN .
- ^ . Can Osman Aksoy. 20 Ağu 2022. 21 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.
Genel
- Akalın, Müslüm; Ali Saip ve Kurtuluş Savaşımız, Şanlıurfa Kurtuluşu ve Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Ş.Urfa Belediyesi Yayını, 1986.
- Emiroğlu, Cevdet; Urfa Mutasarrıfı Nusret Bey'in Bugüne Kadar Yayınlanmamış Bir Mektubu, Yeni Urfa Gazetesi 1 1 .4.1965
- 1961.1915 Ermeni Tehciri ve Urfa Mutasarrıfı Şehit Nusret Bey\Bayram Akça-Manzara Verlag (Bölge & Avşar GbR) 26 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Çelik, İ. Halil; Şehit Nusret Bey'in Dramı, ll Nisan Gazetesi 11.4.1981
- Yıldız, Hasan; "Sevr-Musul-Lozan Üçgeninde Kürdistan". İst. 1991
- Ata, Ferudun; İşgal İstanbul'unda Tehcir Yargılamaları, Ank.2005
- Milli Mücadele'de Urfa. Şanlıurfa Belediyesi Yayını, Urfa 2007.
- Berkem, Süreyya Sami; Unutulmuş Günler, İstanbul 1960.
- Türkgeldi, Ali Fuat; Görüp İşittiklerim, Ankara 1987.
- Urfa Hakkında Salname, İst. 1927
Dış bağlantılar
- Nusret Bey'in Savunması 26 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . sanliurfa.bel
- Bayburt Kaymakamı Nusret Bey ve Faaliyetleri 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . dergipark.org
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Urfa Mutasarrifi Nusret Bey Osmanlica نوسرت بي 1875 5 Agustos 1920 Turk ogretmen idareci Ermeni Tehciri inde vazife almasiyla ve bu tehcirde Ermenileri oldurdugu ve mallarindan kazanc sagladigi iddia edilerek idam edilmesiyle bilinir 15 ay kurek cezasina carptilirmis oldugu halde Divan i Harp i Orfi yasadisi sekilde toplanip cezasi idam cezasina donusturdu 5 Agustos 1920 de Beyazit Meydani nda idam edildi Ferid Pasa hukumetinden sonraki Ahmet Tevfik hukumeti iktidara gelince ailesi sucsuz oldugunu iddia ederek davalarin tekrar incelenmesini talep etti Incelemelerin ardindan Nusret Bey in sucsuz yere asildigi kanitlanmistir 25 Aralik 1921 de TBMM tarafindan milli sehit ilan edilmistir Urfa Mutasarrifi Behramzade Milli Sehit Nusret Bey نوسرت بي Osmanlica Urfa MutasarrifiGorev suresi 14 Haziran 1917 6 Nisan 1919Kisisel bilgilerDogum Berham oglu Mehmet Nusret 1875 Preveze Osmanli ImparatorluguOlum 5 Agustos 1920 44 45 yaslarinda Beyazit Meydani Istanbul Osmanli ImparatorluguVatandasligi Osmanli ImparatorluguMilliyeti TurkEvlilik ler Hayriye HanimCocuk lar 3Ebeveyn ler Berham EfendiBitirdigi okul Mekteb i MulkiyeMeslegi Ogretmen MutasarrifYasami1875 yilinda Preveze Sancagi hakimlerinden Berham Efendi nin cocugu olarak dogdu Kucuklugunden beri okumaya cok merakliydi Mekteb i Mulkiye Sahane den 1899 yilinda mezun oldu Maiyet Memurlugu stajindan sonra 20 Eylul 1901 4 Ekim 1902 tarihleri arasinda Konya Rum ve Ermeni okullarinda Turkce ogretmenligi yapti Ogretmenligin ardindan Osmanli icin idare gorevlerine atandi Bu gorevinin ardindan Keskin Tepedelen Aydonat Filat Mecova Devline Sur Safed Cisri Ergene ve Iskece kaymakamliklarinda da gorev yapti I Balkan Savasi nda Iskece nin isgalinden sonra 14 Kasim 1912 de Iskece den ayrilarak Istanbul a geldi 27 Eylul 1914 te Bayburt Kaymakamligina atandi Nusret Bey Bayburt Kaymakamligi gorevine basladiktan sadece 45 gun sonra Osmanli I Dunya Savasi na katildi Bunun uzerine Bayburt bolgesinin de icinde bulundugu Dogu Anadolu Bolgesi nde yasayan Ermeniler Rus Imparatorlugu nun Dogu Anadolu da bagimsiz bir Ermenistan Devleti kuracagini vadetmesinin ardindan gonullu silahli Ermeni gruplari cephe arkasinda Osmanli ya karsi isyanlarda bulundu Francis Richard Maunsell in hazirladigi I Dunya Savasi ndan once Dogu Anadolu nun etnografik harita Ermenilerin oldugu bolgeler yesil renkle gosterilmistir Buna karsilik olarak Osmanli Hukumetince 1 Haziran 1915 de savas mintikasinda oturan Ermenilerin savas alani disi olan Suriye civarina gonderilmesini iceren Ermeni Tehciri Kanununu donemin resmi gazetesi Takvim i Vekayi de yayinlanarak yururluge girdi Kanunun yururluge girmesinin ardindan Haziran 1915 de Erzurum daki 3 Ordu Komutani Mahmut Kamil Pasa nin emriyle Bayburt bolgesindeki Ermeniler Nusret Bey in idaresindeki jandarma guclerince Erzincan a sevk edildiler Yapilan her sey Nusret Bey tarafindan kayda tutuldu Tehcire tabi tutulan Ermenilerin ardilarinda biraktiklari mallar bir komisyon kurulunca satilarak Ermenilere geri odendi Tehcir sirasinda Nusret Bey tarafindan 3 Orduya erzak temininde bulundu Bulundugu hizmetlerden dolayi degisik tarihlerde Erzurum Valiligi ve 3 Ordu Komutanligi tarafindan odullendirildi Nusret Bey in Urfa da cocuklariyla cektirmis oldugu fotograf Nusret Bey 14 Haziran 1917 de o sirada Yildirim Ordulari 2 Grup Komutani olan Mustafa Kemal Pasa nin istegi ile Urfa Mutasarrifligina atandi Urfa da gorev yaparken Mondros Ateskes Mutarekesi imzalandi Karisiklik cikan bolgeleri isgal hakkina sahip olan Itilaf Devletleri nden biri olan Fransa Urfa yi isgal etti Bunun uzerine Urfa da bu isgale karsi kurulmus olan Mudafa yi Hukuk Teskilati nin kurulmasinda buyuk bir emegi bulundu Isgale direnmek icin milis alayi olusturdu Nusret Bey 6 Ordu Kumandani Ali Ihsan Pasa ve maiyeti ile Urfa Kalesi ndeYargilanmasi ve idamiNusret Bey Urfa Mutasarrifligi gorevinde bulunurken hakkinda yapilan ihbarlar sebep gosterilerek I Damat Ferid Pasa Hukumeti tarafindan 6 Nisan 1919 da Ermeni Tehciri meselesinden dolayi azledildi ve Istanbul a cagrildi Istanbul a geldikten sonra Bayburt ve Ergani Madeni Ermeni Tehciri nden dolayi Mustafa Nazim Pasa baskanligindaki Divan i Harp i Orfi de yargilandi ve sucsuz bulundu Fakat yine de askeri hapishanede alikonuldu 15 Mayis 1919 da Izmir in Isgali uzerine tum Anadolu da oldugu gibi Istanbul da da bu duruma karsi buyuk tepkiler oldu Bunun uzerine hukumet ortami yatistirmak icin aralarinda Nusret Bey in de bulundugu 40 tutukluyu serbest birakti 30 Eylul 1919 da Damat Ferit Pasa Hukumeti istifa etti ve yerine 2 Ekim 1919 da Ali Riza Pasa Hukumeti kuruldu Bu donemde bircok kisi tutuklandi Bunlardan biri de daha onceden yargilanip serbest kalmasina ragmen 6 Kasim 1919 da Ermeni Tehciri meselesinden dolayi tekrar tutuklanip cezaevine konmus Nusret Bey di Esad Pasa nin baskanligindaki I Divan i Harp i Orfi 11 Mart 1920 de Nusret Bey hakkinda Bayburt Mudde i Umumiligine bir telgraf cekerek Bayburt Ermeni Tehciri sirasinda Nusret Bey in tutumu ile ilgili bilgi verilmesini istedi 15 Mart 1920 da Esad Pasa nin baskanligindaki I Divan i Harp i Orfi Nusret Bey in sorgusuna basladi Bayburt ve Ergani Madeni Ermenilerinin tehcirinde gayri kanuni hareketlerde bulundugu iddiasiyla suclanan Nusret Bey bu suclamalara karsilik Ermenilerin jandarma muhafazasi altinda salimen tehcir edildigini mallarinin da olusturulan bir komisyon tarafindan satilip parasinin sahiplerine verildigini belirtti Mahkeme heyeti Bayburt ta bazi kisilerin ifadelerine basvurulmasini talep etti Ancak Anadolu ile telgraf haberlesmesinin kesilmesi uzerine Bayburt ile irtibat kurulamadi Bunun uzerine 20 Mart 1920 deki Nusret Bey in durusmasi bir baska tarihe ertelendi Ali Riza Pasa Hukumeti nin istifasi ardindan 8 Mart 1920 de Salih Pasa Hukumeti kuruldu Ancak yirmi sekiz gun sonra hukumet degisti ve yerine 5 Nisan 1920 de II Damat Ferid Pasa Hukumeti kuruldu Damat Ferid Pasa Hukumeti Ermeni Tehciri ile alakali davalarini olabildigince hizlandirdi Bu amacla hukumet 17 Nisan 1920 de I Divan i Harp i Orfi Baskanligina Nemrud Mustafa Pasa yi atadi 26 Nisan 1920 de I Divan i Harp i Orfi Mahkemesinin Teskilat ve Vazifeleri hakkinda bir genelge yayinlayarak tehcir davalarinin oncelikli gorulecegini yargilamalarin gizli yapilacagini ve saniklarin avukat bulunduramayacagini acikladi Bu genelgenin ardindan diger tehcir davalarindaki gibi Nusret Bey in de yargilanmasi sirasindaki tum durusmalar gizli yapildi ve onu avukat bulundurma hakki taninmadi Mustafa Pasa baskanligindaki I Divan i Harp i Orfi Nusret Bey in mahkemesine 28 Nisan 1920 de tekrar basladi Mustafa Pasa nin Nusret Bey e ayri bir dusmanligi vardi Urfa daki bir Kurt cemiyetini kapattigi icin Mustafa Pasa Nusret Bey den nefret ediyordu Mahkeme heyeti Nusret Bey evraklarini inceledikten sonra 29 Nisan 1920 de gazetelere ilanlar vererek Bayburt ve Ergani Madeni Ermenilerinden tehcir sirasinda zarar gormuslerin Divan i Harp i Orfi ye gelerek sahitlik yapmalarini istedi Bu ilanin ardindan Nusret Bey in davasi tekrar basladi Iddia makami Bayburt ve Ergani Madeni tehciri sirasinda Ermenilerin olmesi oldurulmesi ve mallarinin gasp edilmesi Komisyonun Ermenilerin mallarinin degerinde odeme yapmamasi ve bunun uzerinden kazanc saglanmasi Bayburt Mal Muduru Ovakim Efendi nin intiharina neden olunmasi Trabzon dan tehcir edilen Filoman Nuryan binti Manu ile 12 yasindaki kardesi Naime Tesmiye nin irzina gecilmesi sebebiyetten dolayi Nusret Bey in yargilandigini belirtti Bu suclamalar karsisinda Nusret Bey Bayburt un harp sahasi icinde olmasi nedeniyle buradaki Ermenilerin kendisinin idaresi altinda jandarma tarafindan tehcir edildigini bu sirada bolgede herhangi bir gayri kanuni durumun olmadigini tehcir edilenlerin mallarinin bir komisyon tarafindan satilip parasinin da sahiplerine verildigini bunun da kayitlarinin oldugunu belirtti Sonraki celsede mahkeme heyeti Nusret Bey aleyhine Hampartsun adli 12 yasinda bir Ermeni cocugunu sahit olarak dinleyecegini belirtti Nusret Bey bu duruma itiraz ederek olay aninda 7 yasinda olan ve simdi 12 yasindaki bir cocugun sahit olarak dinlenemeyecegini belirtti Buna ragmen mahkeme heyeti Hampartsun u sahit olarak dinledi Sahit olayi yer ve saatine kadar ince ayrintilari ile anlatti ve Nusret Bey icin nufus kagidinda gectigi gibi Mehmet Nusret ismini kullandi Bunun uzerine Nusret Bey bir cocugun olayi bu kadar detayli hatirlayamayacagini on ismi olan Mehmet i sadece nufus kagidinda yazdigini bu ismi sadece nufus memurlari ile ailesinin bildigini ancak nufus memurlari vasitasiyla ogrenilebilecegini soyledi Bir baska durusmada Hacator Seferyan adli bir baska Ermeni sahit olarak dinlendi Bu Ermeni Nusret Bey in asker oldugunu ve onun emriyle Ermeniler in olduruldugunu soyledi Nusret Bey buna karsilik olarak Ben sivil bir idareciyim Ne asker kiyafeti dedi ve bu nedenle sahidin yalan beyanda bulundugunu belirtti Bir baska gun mahkeme heyeti Bayburt lu Agoni Markayan Varsenik Arisyan Arakel ve Erfahi Arakel adli kadinlari sahit olarak dinledi Bu durusma baslarken mahkeme baskani kadinlara Nusret Bey burada mi Kendisini taniyor musunuz diye sordu Kadinlar Taniyoruz ama burada degil cevabini verdiler 10 dakika sonra tekrar mahkeme heyetinin huzuruna ciktiginda kadinlar Nusret Bey evet burada cevabini verdiler Daha sonra bu kadinlar Nusret Bey i Bayburt Ermenilerinin tehciri Bayburt Mal Muduru Ovakim Efendi nin intihari ve Trabzonlu Filomen adli kadinin irzina gecmesi suclariyla sucladilar Nusret Bey savunmasini tekrarlayarak Bayburt Ermenilerinin tehcirinin Erzurum daki 3 Ordu Komutani Mahmut Kamil Pasa nin emriyle jandarma tarafindan salimen yapildigini Ovakim Efendi nin Mahmut Kamil Pasa nin tehcirle ilgili emrinin gelmesi uzerine intihar ettigini ve Trabzonlu Filomen adli kadina da herhangi bir kotu muamele yapmadigini bunu da gecmis memuriyet hayatindaki namuslu yasamindan da kanitlanabilecegini soyledi Ancak durusma sirasinda mahkeme heyeti Nusret Bey in hicbir savunmasini kayda deger almadi Nusret Bey mahkeme sirasinda degisik tarihlerde esi ve kardesine birkac mektup yazdi O bu mektuplarda kendisinin sucsuz oldugunu ancak mahkeme heyetinin kendisine mutlaka onu cezalandiracagini belirtti Idam karari verildikten sonra karisina su mektubu yazmistir Resmi gorevlerimi simdiye kadar dogru ve durustlukle yerine getirdigim gibi su ermeni isinde de insanlik gorevimi olabildigince hakkiyla yaptim Bana atilan suclarin hicbiriyle ilgim yok Fakat guc ve dusmanlik beni mahkum eyledi Beni mahvettiler ancak kalan ailem bi care uc ufak cocukla seni de mahvettiler Allah intikamimi alsin Masum oldugum sonradan anlasilacaktir Fakat heyhat Nemrut Mustafa ve Cemal Bey Iste iki kisi ki ailemin mahvina sebep oldular Atilan suclarin eylemlerin hicbirini islemedim Taniklik edenlerin icinde yalniz Tumen Komutan vekili dogruyu soyledi Oburleri hayir Cocuklarim sana emanet Terbiyelerini imtihan et Fakir ve acsiniz Allah yardimciniz olsun Elveda Nusret Bey in durusmasi bittikten sonra mahkeme heyetinden Ferhat Bey Nusret Bey in ancak gorevi suistimalden uc sene cezalandirilabilecegini soyledi Bunun uzerine mahkeme baskani Mustafa Pasa ve diger uyeler buna karsi cikarak Nusret Bey in idamini istediler Munakasalarindan sonrasinda mahkeme heyeti Nusret Bey i 15 ay kurek cezasina carptirdi ve mazbata yi hukmiye de bu suretle tanzim edilerek 4 Temmuz 1920 de mahkeme heyetince imzalandi O sirada Bekiraga bolugundekilerin Malta ya surulme karari aciklandi ama Mustafa Pasa Nusret Bey in Malta ya yollanmasini engelledi Olayin hemen ardindan Mustafa Pasa baskanligindaki I Divan i Harp i Orfi azalarindan Ferhat Bey in disinda yasadisi bir sekilde tekrar toplanarak Nusret Bey in idamina karar verdi Bu kararin gecerli olabilmesi icin azadan Ferhat Bey in de imzalamasi gerekiyordu Ferhat Bey imzalamayi reddettigi icin 27 Temmuz 1920 de Ferhat Bey III Divan i Harp i Orfi azaligina tayin edilip yerine Mirliva Niyazi Bey atandi Bunun uzerine 27 Temmuz 1920 de Nusret Bey in idam karari mahkeme heyetince imzalandi Karar 4 Agustos 1920 de padisah tarafindan onaylandi ve 5 Agustos 1920 de Istanbul Beyazit ta idam edildi Ermeni mallarindan buyuk bir kazanc sagladigi iddia edilse de idam edilirken yamali pantolonla cebinde bir kagit lira ve esnafa borc ile oldu Kardesine yazdigi son mektuplarinin birinde Nusret Bey su vasiyetlerde bulunmustur Kardesim Bugun hayatimin son dakikalarini yasiyorum Vicdanim kat iyyen muazzeb degildir Hayatimda millet ve vatanima hizmetten baska gayem yoktu Onu elhamdulillah kemali sidk ve istikamette tam bir sadakat ve dogrulukla ifa ettim Bana isnad olunan ceraimin hicbirisinin faili degilim Masum ve bigunahim Garaza kurban oluyorum Mustafa Pasa garazim bugun de gosterdi Kucuk cocuklarimi zevcemi yalniz ve pek fakir olarak birakiyorum Bes gun sonra yiyecekleri bile kalmayacaktir Hukumetin degisip yerine Ahmet Tevfik hukumetinin kurulmasiyla ailesi Nusret Bey in haksiz yere asildigini iddia etti Davalar tekrar incelendi ve Nusret Bey in haksizca idam edildigi hukumet tarafindan onaylandi Haksiz yere onu idam ettiren Nemrut Mustafa Pasa hapse atildi fakat 3 ay sonra Padisah Vahdettin onu affetti ve Pasa da yurt disina kacti Yurt disina kacmasinin ardindan devleti dolandirdigi ortaya cikinca yakalama emri cikartildi fakat Nemrut Mustafa Pasa asla yakalanamadi TBMM Urfa Mutasarrifi Nusret Bey i 25 Aralik 1921 tarihinde Milli Sehit ilan etti Ataturk Nusret Bey in ailesi icin kanun cikarttirip karisina maas baglatti ve uc cocugu okutulmasini sagladi Cocuklardan ikisi muhendis biri kaymakam oldular Kaynakca Idarecinin Sesi Dergisi Mayis Haziran 2007 122 Sayisi Akca Bayram 1915 Ermeni Tehciri ve Urfa Mutasarrifi Sehit Nusret Bey Ank 2007 a b c Urfa Mutasarrifi Nusret Bey Ihsan Kurt Akil Fikir Yayinlari ISBN 9786055283254 268 s Istanbul 2014 Yrd Doc Dr Bayram Akca Ermeni Arastirmalari 1 Turkiye kongresi Bildirileri II Cilt Acanal Hasan Urfa Kurtulus Mucadelesi Hatirati SURKA V yayini Urfa 2001 Akalin Muslum Urfa nin Kurtulusu Ile Ilgili Belgeler SURKA V yayini Urfa 1997 www bayburt bel tr i e Moz Ingilizce 26 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2022 Aksin Sina Istanbul Hukumetleri ve Milli Mucadele Istanbul 1983 Borak Sadi Iktidar Koltugundan Idam Sehpasina Istanbul 1964 a b c d e PDF Muslum C Akalin Ocak 2011 1 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2022 Ferudun ATA Isgal Istanbulunda Tehcir Yargilamalari TTK Yayinlari 2011 Dadrian Vahakn N Akcam Taner 1 Aralik 2011 Judgment At Istanbul The Armenian Genocide Trials Ingilizce Berghahn Books s 195 ISBN 978 0 85745 286 3 Can Osman Aksoy 20 Agu 2022 21 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2022 Genel Akalin Muslum Ali Saip ve Kurtulus Savasimiz Sanliurfa Kurtulusu ve Tarihi Sempozyumu Bildirileri S Urfa Belediyesi Yayini 1986 Emiroglu Cevdet Urfa Mutasarrifi Nusret Bey in Bugune Kadar Yayinlanmamis Bir Mektubu Yeni Urfa Gazetesi 1 1 4 1965 1961 1915 Ermeni Tehciri ve Urfa Mutasarrifi Sehit Nusret Bey Bayram Akca Manzara Verlag Bolge amp Avsar GbR 26 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Celik I Halil Sehit Nusret Bey in Drami ll Nisan Gazetesi 11 4 1981 Yildiz Hasan Sevr Musul Lozan Ucgeninde Kurdistan Ist 1991 Ata Ferudun Isgal Istanbul unda Tehcir Yargilamalari Ank 2005 Milli Mucadele de Urfa Sanliurfa Belediyesi Yayini Urfa 2007 Berkem Sureyya Sami Unutulmus Gunler Istanbul 1960 Turkgeldi Ali Fuat Gorup Isittiklerim Ankara 1987 Urfa Hakkinda Salname Ist 1927Dis baglantilarNusret Bey in Savunmasi 26 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde sanliurfa bel Bayburt Kaymakami Nusret Bey ve Faaliyetleri 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde dergipark org