Abraham de Moivre (Dömuavr okunur) (Fransızca telaffuz: ; 26 Mayıs 1667, Vitry-le-François - 27 Kasım 1754, Londra), bir Fransız matematikçidir.
Abraham de Moivre | |
---|---|
Doğum | 26 Mayıs 1667 Vitry-le-François, Fransa Krallığı |
Ölüm | 27 Kasım 1754 (87 yaşında) Londra, İngiltere |
Mezun olduğu okul(lar) | |
Tanınma nedeni | De Moivre formülü Üretim fonksiyonu |
Kariyeri | |
Dalı | Matematik, İstatistik |
Doktora danışmanı | Jacques Ozanam |
Etkilendikleri | Isaac Newton |
Yaşamı
Fransa'da doğdu. Babası Daniel de Moivre bir cerrah idi ve oğlunun iyi bir eğitim almasını istemekteydi. Abraham de Moivre'in ailesinin Protestan olmasına rağmen Abraham de Moivre Vitry' de Hristiyan Kardeşler dini tarikatının Katolik okuluna verildi. O günlerde Fransa'da dinsel alanlarda Katolik-Protestan çekişmesi çok kritik bir sıradayken bu çok hoşgörülü bir karardı. Abraham de Moivre bu okulda 11 yaşına kadar okudu. 1678de 11 yaşındayken ailesi onu Sedan' da bulunan Protestan "Sedan Akademisi"ne gönderdiler. Bu okul katolik yanlısı devlet tarafından 1682'de kapatıldı. Bundan sonra Abraham de Moivre "Saumur Akademisi"ne geçti. Bu okulda "mantık" derslerine devam ederken o günlerde çok ileri matematik eserlerini okuduğu bilinmektedir. 1684'te eğitimine Paris'te devam edip fizik üzerinde çalıştı ve bu dönemde çok iyi bir matematik eğitimi aldı.
Protestan olduğu için, 1685'te Fransa'da Nantes Fermanı'nın XIV. Louis tarafından feshedilmesi ve Fontainebleau Fermanı ile protestanlık yasadışı ilan edilmesi nedeni ile De Moivre Katolikliğe dönüştürülmek üzere çalışmalar yapmağa zorlanarak "Saint-Martin Manastırı"na gönderildi. De Moivre'in ne zaman İngiltere'ye geçtiği tartışmalıdır. Saint-Martin Manastırı kayıtlarına göre De Moivre okulu 1688'de terk etmiştir. Fakat Londra'da bulunan Fransız Protestanların kilisesi olan "Savoy Kilisesi" kayıtlarına göre De Moivre ve erkek kardeşi 28 Ağustos 1687'de bu kiliseye gelip kayıt yaptırmışlardır.
De Moivre Londra'ya geldiği zaman günün standart matematik metinlerini çok iyi bilen bir yetenekli bir matematikçi idi. Analitik geometri ve olasılık kuramı alanlarının gelişmesinde öncü çalışmalar yapmıştı. Londra'da hayatını kazanmak için ya özel evleri ziyaret ederek ya da Londra'nın ünlü kahvehanelerinde özel matematik dersleri vermeye başladı. İleri matematik çalışmalarına da devam etmekte idi. Bu arada Newton'un yeni kitabı olan "Principia" adlı kitabını görüp kendinin ne kadar matematikte ileri olduğunu anladı. Çok geçmeden o kadar ileri matematik bilmekteydi ki Newton'a yöneltilen bir matematik sorusuna Newton'un "Bay Moivre'ya gidin sorun; o bu konuları benden daha iyi bilir" dediği belgelidir.
1692'de De Moivre Londra'da bilimsel gruplar arasında tanınıp bilinmeye başladı ve ve çok geçmeden Isaac Newton ile arkadaşlık kurdu. De Moivre'in çalışmalarının ilk önemli sonuçları 1695de Londra'da bulunan yüksek bilimsel akademi olan "Royal Society (Kraliyet Sosyetesi)" inde de Moivre'in Isaac Newton'un geliştirdiği değişkenler hesabına olan katkılarına dair verdiği tebliğ şeklinde görüldü. Bu bilimsel tebliğ aynı yıl bu önemli bilimsel kurumun "Philosophical Transactions (Felsefi İşlemler)" adlı bilimsel dergide ile yayımlandı.
Bundan hemen sonra De Moivre Newton'un Binom Teoremi hakkında çalışmasını genelleştirerek adı altında yayımladı. Bu çalışma 1697'de Royal Society tarafından inceletildi ve iki ay sonra de Moivre Londra'da en yüksek İngiliz bilimsel akademisi olan Royal Society üyesi olarak seçildi.
1712'de de Moivre, Newton ile Leibniz arasında ortaya çıkan ve hangisinin değişkenler hesabını ilk defa ortaya attığı sorununu ilgilendiren uyuşmazlığı incelemek için Kraliyet Sosyetesi'nin kurduğu komisyona üye seçilmiştir. Bu komisyon Newton lehinde sonuca varmakla beraber de Moivre bu komisyon içinde Leibniz tarafına en yakın görünen kişi olduğu kabul edilmektedir. Bu tutumu dolayısıyla Leibniz, de Moivre'a bir Alman üniversitesinde profesörlük verilmesi için neticesiz çabalarda bulunmuştur.
1718'de de Moivre The Dodtrine of Chance (Şans Teorileri) adlı bir kitap yayınlamıştır ve bu kitap olasılık kuramı bilim dalında 1650'lerde Pascal ve Fermat öncü çalışmaları ile de Moivre'dan 50 yıl sonra Laplace'in çalışmaları arasında yapılan en önemli eser olduğu kabul edilmektedir. Bu eserde de Moivre bağımsızlık kavramını, ortaya atmış ve birkaç değişik rastgele olaylarından ortaya çıkan bileşik olayın olasılığını bulmak için formülleri ilk defa olarak açıklamıştır. Ayrıca binom dağılımın normal dağılıma yaklaşımı konusunu da incelemiştir. Bu yeni gelişmeler, özellikle kumar oyunu sevenler arasında bu kitabın çok popüler olmasına yol açmıştır.
Bundan sonra de Moivre çalışmalarını sigorta hesapları (aktüerya) alanına yöneltmiş ve olumluluk istatistikleri ve yıllık emeklilik senetleri hesapları üzerinde gelişmeler sağlamıştır.
1730'da Miscellanea Analytica adlı kitabını yayınlamıştır. Bu kitap önce bir başka matematiksel uyuşmazlığa değinmektedir. de Moivre James Stirling'e atfedilen ve Stirling yaklaşımı olarak bilinmeye başlanan (n! sayısını açıklayan) formülün 1707'de kendisi tarafından ortaya atıldığını iddia etmiştir. de Moivre ancak bu kitabının 1738de çıkan ikinci edisyonunda Sterling'in katkısını kabul etmiştir. Bu kitapta ayrıca de Moivre formülü verilmiştir. Bu formül bir sinüs ifadesinin kompleks sayılı bir ifadeye eşitliğini şöyle verir:
De Moivre, matematik bilimine yaptığı önemli katkılar dolayısıyla 1735'te Berlin Prusya Bilim Akademisi ve 1754'te Paris Fransız Bilimler Akademisi üyeliklerine kabul edilmesi ile şereflendirilmiştir.
De Moivre hayatı boyunca fakir yaşamıştır. 1754de Londra'da ölmüştür.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Abraham de Moivre ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- (Fransızca).
Kaynakça
- ^ , History of the Mathematical Theory of Probabılıty from the Time of Pascal to that of Lagrange, 1865, p. 135.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abraham de Moivre Domuavr okunur Fransizca telaffuz abʁaam de mwavʁ 26 Mayis 1667 Vitry le Francois 27 Kasim 1754 Londra bir Fransiz matematikcidir Abraham de MoivreDogum26 Mayis 1667 1667 05 26 Vitry le Francois Fransa KralligiOlum27 Kasim 1754 87 yasinda Londra IngiltereMezun oldugu okul lar fr Taninma nedeniDe Moivre formulu Uretim fonksiyonuKariyeriDaliMatematik IstatistikDoktora danismaniJacques OzanamEtkilendikleriIsaac NewtonYasamiDoctrine of chances 1761 Fransa da dogdu Babasi Daniel de Moivre bir cerrah idi ve oglunun iyi bir egitim almasini istemekteydi Abraham de Moivre in ailesinin Protestan olmasina ragmen Abraham de Moivre Vitry de Hristiyan Kardesler dini tarikatinin Katolik okuluna verildi O gunlerde Fransa da dinsel alanlarda Katolik Protestan cekismesi cok kritik bir siradayken bu cok hosgorulu bir karardi Abraham de Moivre bu okulda 11 yasina kadar okudu 1678de 11 yasindayken ailesi onu Sedan da bulunan Protestan Sedan Akademisi ne gonderdiler Bu okul katolik yanlisi devlet tarafindan 1682 de kapatildi Bundan sonra Abraham de Moivre Saumur Akademisi ne gecti Bu okulda mantik derslerine devam ederken o gunlerde cok ileri matematik eserlerini okudugu bilinmektedir 1684 te egitimine Paris te devam edip fizik uzerinde calisti ve bu donemde cok iyi bir matematik egitimi aldi Protestan oldugu icin 1685 te Fransa da Nantes Fermani nin XIV Louis tarafindan feshedilmesi ve Fontainebleau Fermani ile protestanlik yasadisi ilan edilmesi nedeni ile De Moivre Katoliklige donusturulmek uzere calismalar yapmaga zorlanarak Saint Martin Manastiri na gonderildi De Moivre in ne zaman Ingiltere ye gectigi tartismalidir Saint Martin Manastiri kayitlarina gore De Moivre okulu 1688 de terk etmistir Fakat Londra da bulunan Fransiz Protestanlarin kilisesi olan Savoy Kilisesi kayitlarina gore De Moivre ve erkek kardesi 28 Agustos 1687 de bu kiliseye gelip kayit yaptirmislardir De Moivre Londra ya geldigi zaman gunun standart matematik metinlerini cok iyi bilen bir yetenekli bir matematikci idi Analitik geometri ve olasilik kurami alanlarinin gelismesinde oncu calismalar yapmisti Londra da hayatini kazanmak icin ya ozel evleri ziyaret ederek ya da Londra nin unlu kahvehanelerinde ozel matematik dersleri vermeye basladi Ileri matematik calismalarina da devam etmekte idi Bu arada Newton un yeni kitabi olan Principia adli kitabini gorup kendinin ne kadar matematikte ileri oldugunu anladi Cok gecmeden o kadar ileri matematik bilmekteydi ki Newton a yoneltilen bir matematik sorusuna Newton un Bay Moivre ya gidin sorun o bu konulari benden daha iyi bilir dedigi belgelidir 1692 de De Moivre Londra da bilimsel gruplar arasinda taninip bilinmeye basladi ve ve cok gecmeden Isaac Newton ile arkadaslik kurdu De Moivre in calismalarinin ilk onemli sonuclari 1695de Londra da bulunan yuksek bilimsel akademi olan Royal Society Kraliyet Sosyetesi inde de Moivre in Isaac Newton un gelistirdigi degiskenler hesabina olan katkilarina dair verdigi teblig seklinde goruldu Bu bilimsel teblig ayni yil bu onemli bilimsel kurumun Philosophical Transactions Felsefi Islemler adli bilimsel dergide ile yayimlandi Bundan hemen sonra De Moivre Newton un Binom Teoremi hakkinda calismasini genellestirerek adi altinda yayimladi Bu calisma 1697 de Royal Society tarafindan inceletildi ve iki ay sonra de Moivre Londra da en yuksek Ingiliz bilimsel akademisi olan Royal Society uyesi olarak secildi 1712 de de Moivre Newton ile Leibniz arasinda ortaya cikan ve hangisinin degiskenler hesabini ilk defa ortaya attigi sorununu ilgilendiren uyusmazligi incelemek icin Kraliyet Sosyetesi nin kurdugu komisyona uye secilmistir Bu komisyon Newton lehinde sonuca varmakla beraber de Moivre bu komisyon icinde Leibniz tarafina en yakin gorunen kisi oldugu kabul edilmektedir Bu tutumu dolayisiyla Leibniz de Moivre a bir Alman universitesinde profesorluk verilmesi icin neticesiz cabalarda bulunmustur 1718 de de Moivre The Dodtrine of Chance Sans Teorileri adli bir kitap yayinlamistir ve bu kitap olasilik kurami bilim dalinda 1650 lerde Pascal ve Fermat oncu calismalari ile de Moivre dan 50 yil sonra Laplace in calismalari arasinda yapilan en onemli eser oldugu kabul edilmektedir Bu eserde de Moivre bagimsizlik kavramini ortaya atmis ve birkac degisik rastgele olaylarindan ortaya cikan bilesik olayin olasiligini bulmak icin formulleri ilk defa olarak aciklamistir Ayrica binom dagilimin normal dagilima yaklasimi konusunu da incelemistir Bu yeni gelismeler ozellikle kumar oyunu sevenler arasinda bu kitabin cok populer olmasina yol acmistir Bundan sonra de Moivre calismalarini sigorta hesaplari aktuerya alanina yoneltmis ve olumluluk istatistikleri ve yillik emeklilik senetleri hesaplari uzerinde gelismeler saglamistir 1730 da Miscellanea Analytica adli kitabini yayinlamistir Bu kitap once bir baska matematiksel uyusmazliga deginmektedir de Moivre James Stirling e atfedilen ve Stirling yaklasimi olarak bilinmeye baslanan n sayisini aciklayan formulun 1707 de kendisi tarafindan ortaya atildigini iddia etmistir de Moivre ancak bu kitabinin 1738de cikan ikinci edisyonunda Sterling in katkisini kabul etmistir Bu kitapta ayrica de Moivre formulu verilmistir Bu formul bir sinus ifadesinin kompleks sayili bir ifadeye esitligini soyle verir cos x isin x n cos nx isin nx displaystyle cos x i sin x n cos nx i sin nx De Moivre matematik bilimine yaptigi onemli katkilar dolayisiyla 1735 te Berlin Prusya Bilim Akademisi ve 1754 te Paris Fransiz Bilimler Akademisi uyeliklerine kabul edilmesi ile sereflendirilmistir De Moivre hayati boyunca fakir yasamistir 1754de Londra da olmustur Ayrica bakinizde Moivre formuluDis baglantilarWikimedia Commons ta Abraham de Moivre ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Fransizca Kaynakca History of the Mathematical Theory of Probability from the Time of Pascal to that of Lagrange 1865 p 135