Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çanakkale Boğazı ya da tarihî ismiyle Dardanelya (Yunanca: Δαρδανέλλια, romanize: Dardanéllia (Dardanos'un Geçidi)), Asya ile Avrupa kıtalarını birbirinden ayıran ve Ege Denizi ile Marmara Denizi'ni birbirine bağlayan bir boğaz ve uluslararası su yoludur.
| Çanakkale Boğazı | |
|---|---|
 Çanakkale Boğazı'nın Fiziki Yapısı | |
  Çanakkale Boğazı  Çanakkale Boğazı  Çanakkale Boğazı  Çanakkale Boğazı | |
| Genel Bilgiler | |
| Konum | Çanakkale, Türkiye |
| Koordinatlar | 40°12′K 26°24′D / 40.200°K 26.400°D |
| Yerleşim(ler) (sahil) | Çanakkale |
| Ayırdığı topraklar | Gelibolu Yarımadası← →Anadolu |
| Tür | Boğaz |
| Bağladığı sular | Ege Denizi→ ←Marmara Denizi |
| Uzunluk | 61 km (38 mi) |
| Genişlik | 6 km (3,7 mi) |
| En derin noktası | 103 m (338 ft) |
| En dar yeri | 1,2 km (0,75 mi) |
| Bağlantı | 1915 Çanakkale Köprüsü |
| Özellikler | Türk Boğazlarının bir parçası |
| Wikimedia Commons | |
 | |
1923'te Lozan Antlaşması ile birlikte imzalanan Boğazlar Sözleşmesi ile uluslararası su yolu niteliği kazanan ve 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile tamamen Türkiye Cumhuriyeti'nin denetimine giren Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı ile birlikte Türk Boğazları olarak adlandırılır ve Avrupa ile Asya kıtalarını birbirinden ayıran doğal sınırlardan biri olarak kabul edilir.
Uluslararası deniz taşımacılığında kullanılan en dar boğazlardan biri olan Çanakkale Boğazı, Ege Denizi'ni Marmara Denizi'ne bağlamaktadır. Boğaz, 61 kilometre (38 mil) uzunluğunda, 1,2 ila 6 kilometre (0,75 ila 3,73 mil) genişliğinde ve ortalama 55 metre (180 ft) derinliğindedir. Boğazın en derin noktası ise 104 metre (341 ft) derinliğindedir. Boğazda iki kıta arasındaki ulaşım feribotlar ve 1915 Çanakkale Köprüsü vasıtasıyla sağlanmaktadır.
Önemli bir kısmı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı'ndan oluşan Gelibolu Yarımadası boyunca uzanan boğazın kuzey kıyılarının çoğu seyrek yerleşimliyken, Biga Yarımadası boyunca uzanan güney kıyılarında ise yerleşim daha yoğundur ve boğazın en dar yerinde 180.000 nüfuslu Çanakkale il merkezi yer almaktadır.
Coğrafya
Yüzey bilimi
İstanbul Boğazı'nın yaklaşık olarak iki katı uzunluğunda olan Çanakkale Boğazı, 61 kilometre (38 mi) uzunluğunda olup en dar yeri 1,2 kilometre (0,75 mi) en geniş yeri ise 6 kilometre (3,7 mi) genişliğindedir. Ortalama derinliği 55 metre (180 ft) olup, en derin noktası 104 metre (341 ft) olan Çanakkale il merkezinin kuzeyindeki Kilitbahir mevkiindedir.
Boğazda iki büyük akıntı mevcuttur: İlki Karadeniz'den Ege Denizi'ne doğru akan yüzey akıntısı, ikincisi ise Ege Denizi'nden Karadeniz'e doğru akan dip akıntısı. Bu akıntıların her ikisi de birbirlerine zıt istikâmetlerde akmaktadır. Boğazın batı yakasını Gelibolu Yarımadası, doğu yakasını ise Biga Yarımadası oluşturmaktadır.
Konumu
Boğazın her iki yakasında kaleler vardır. İlk defa Türk kuvvetleri 1356'da Süleyman Paşa ile 'ni fethetti ve 'ni inşa etti. Yıldırım Bayezid Çimenlikhisar'daki Bizans surlarını yıktırıp, iç kaleyi düzelttirdi. Fatih Sultan Mehmet, Rumeli'de Sestos (Kilitbahir (Kilidülbahir) - Deniz Kilidi) ve Anadolu'da Aydos (Seddülbahir - Deniz Seddi) kalelerini yaptırdı.
Batıdan boğaza girildiğinde -Tekeburun ile Çankaya arasındaki- Rumeli kıyısı boyunca sırasıyla Seddülbahir, Alçıtepe (Kirte), Kilitbahir, Eceabat, Bigalı (Boğalı), Büyük Anafarta, Kumköy, Uzundere, Küçük Anafarta, Cumalı, Bayırköy, Tayfurköy (Burgaz), Gelibolu ilçe merkezi, Yeniköy yerleşimleri; -Kumkale ile Çardak arasındaki- Anadolu kıyısında ise sırasıyla Kumkale, Erenköy, Kuzuköy, Çanakkale il merkezi, Nara Burnu, Yapıldak, Suluca, Lapseki ilçe merkezi, Çardak yerleşimleri görülmektedir.
Mitoloji
Mitolojide Çanakkale Boğazı'nda geçen iki öykü vardır.
- Altın Post; Altın bir koça, erkek kardeşiyle binen Helle boğazda koçtan düşer ve boğulur. Bu yüzden Çanakkale Boğazı'nın isimlerinden biri de "Helle'nin Denizi" anlamına gelen Hellenpontos'tur.
- Hero ile Leandros; Bir Afrodit şenliğinde birbirini görüp vurulan Hero ile Leandros, boğazın iki yakasında yer alan Sestos ve Abydos kentlerinde yaşayan iki aşıktır. Hero her gece boğazı Leander'in yaktığı bir mum ışığında geçer; ama bir gün Leander'in babası fırtınalı bir günde işaret mumunu yakar, boğaza atılan Hero ise boğulur. Bu öykü Akdamar (Ahtamara) Adası ile benzerlik taşımaktadır.
Tarih
- Dardanelya (Yunanca: Δαρδανέλλια, romanize: Dardanéllia (Dardanos'un Geçidi))) ve Hellespontos (Yunanca: Ελλήσποντος, romanize: Ellíspontos (Helle'nin Denizi)), boğazın antik isimleridir.
- Boğazın Avrupa yakasındaki antik kentler; , , Gelibolu, , Sestos.
- Asya Kıtasındaki antik kentler; Abidos, , , Dardanos, Lampsakos, , , Truva.
- Persler, Yunanistan'ı işgal etmek amacıyla boğazı geçmek için Pers gemilerini halatlarla bağlayarak dünyanın ilk boğaz köprüsünü kurmuştur. Köprünün yıkılması üzerine Pers hükümdarı, denizi kılıç ve sopalarla dövdürerek cezalandırmıştır.
- İskender, boğazı geçerek aynı isimli ırmağın yakınlarında Granikos Savaşı'nı gerçekleştirmiştir.
- İskender'in kumandanlarından olan Lisimahos, boğazın Saros Körfezi kıyısında kendine bir başkent kurarak, Trakya'ya hükmetmiştir.
- Gelibolu Yarımadası'ndaki Çimpe Kalesi, Osmanlıların Avrupa'da ele geçirdikleri ilk toprak parçasıdır.
- Çanakkale Boğazı I. Dünya Savaşı sırasında tarihte eşine ender rastlanan bir savaşa ev sahipliği yapmış; bu savaş sonucunda yaklaşık 500,000 kişi ölmüştür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Türk Boğazları ile ilgili Vakıf Başkanının Llyod's List'te çıkan yazısı". Türk Deniz Araştırmaları Vakfı. Erişim tarihi: 1 Kasım 2009.[]
- ^ Nautical Chart at GeoHack-Dardanelles, Map Tech
- ^ Rozakēs, Chrēstos L. (1987). The Turkish Straits (İngilizce). Martinus Nijhoff Publishers. s. 1. ISBN . 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ağustos 2017.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Çanakkale Boğazı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Canakkale Bogazi ya da tarihi ismiyle Dardanelya Yunanca Dardanellia romanize Dardanellia Dardanos un Gecidi Asya ile Avrupa kitalarini birbirinden ayiran ve Ege Denizi ile Marmara Denizi ni birbirine baglayan bir bogaz ve uluslararasi su yoludur Canakkale BogaziCanakkale Bogazi nin Fiziki YapisiCanakkale BogaziYunanistan haritasinda gosterCanakkale BogaziTurkiye haritasinda gosterCanakkale BogaziAkdeniz haritasinda gosterCanakkale BogaziAvrupa haritasinda gosterGenel BilgilerKonumCanakkale TurkiyeKoordinatlar40 12 K 26 24 D 40 200 K 26 400 D 40 200 26 400Yerlesim ler sahil CanakkaleAyirdigi topraklarGelibolu Yarimadasi AnadoluTurBogazBagladigi sularEge Denizi Marmara DeniziUzunluk61 km 38 mi Genislik6 km 3 7 mi En derin noktasi103 m 338 ft En dar yeri1 2 km 0 75 mi Baglanti1915 Canakkale KoprusuOzelliklerTurk Bogazlarinin bir parcasiWikimedia Commons 1923 te Lozan Antlasmasi ile birlikte imzalanan Bogazlar Sozlesmesi ile uluslararasi su yolu niteligi kazanan ve 1936 yilinda imzalanan Montro Bogazlar Sozlesmesi ile tamamen Turkiye Cumhuriyeti nin denetimine giren Canakkale Bogazi Marmara Denizi ve Istanbul Bogazi ile birlikte Turk Bogazlari olarak adlandirilir ve Avrupa ile Asya kitalarini birbirinden ayiran dogal sinirlardan biri olarak kabul edilir Uluslararasi deniz tasimaciliginda kullanilan en dar bogazlardan biri olan Canakkale Bogazi Ege Denizi ni Marmara Denizi ne baglamaktadir Bogaz 61 kilometre 38 mil uzunlugunda 1 2 ila 6 kilometre 0 75 ila 3 73 mil genisliginde ve ortalama 55 metre 180 ft derinligindedir Bogazin en derin noktasi ise 104 metre 341 ft derinligindedir Bogazda iki kita arasindaki ulasim feribotlar ve 1915 Canakkale Koprusu vasitasiyla saglanmaktadir Onemli bir kismi Canakkale Savaslari Gelibolu Tarihi Alani ndan olusan Gelibolu Yarimadasi boyunca uzanan bogazin kuzey kiyilarinin cogu seyrek yerlesimliyken Biga Yarimadasi boyunca uzanan guney kiyilarinda ise yerlesim daha yogundur ve bogazin en dar yerinde 180 000 nufuslu Canakkale il merkezi yer almaktadir CografyaPiri Reis in haritasindan bolgeCanakkale BogaziYuzey bilimi Istanbul Bogazi nin yaklasik olarak iki kati uzunlugunda olan Canakkale Bogazi 61 kilometre 38 mi uzunlugunda olup en dar yeri 1 2 kilometre 0 75 mi en genis yeri ise 6 kilometre 3 7 mi genisligindedir Ortalama derinligi 55 metre 180 ft olup en derin noktasi 104 metre 341 ft olan Canakkale il merkezinin kuzeyindeki Kilitbahir mevkiindedir Bogazda iki buyuk akinti mevcuttur Ilki Karadeniz den Ege Denizi ne dogru akan yuzey akintisi ikincisi ise Ege Denizi nden Karadeniz e dogru akan dip akintisi Bu akintilarin her ikisi de birbirlerine zit istikametlerde akmaktadir Bogazin bati yakasini Gelibolu Yarimadasi dogu yakasini ise Biga Yarimadasi olusturmaktadir Konumu Canakkale Bogazi nin en dar bolgesi Bogazin her iki yakasinda kaleler vardir Ilk defa Turk kuvvetleri 1356 da Suleyman Pasa ile ni fethetti ve ni insa etti Yildirim Bayezid Cimenlikhisar daki Bizans surlarini yiktirip ic kaleyi duzelttirdi Fatih Sultan Mehmet Rumeli de Sestos Kilitbahir Kilidulbahir Deniz Kilidi ve Anadolu da Aydos Seddulbahir Deniz Seddi kalelerini yaptirdi Batidan bogaza girildiginde Tekeburun ile Cankaya arasindaki Rumeli kiyisi boyunca sirasiyla Seddulbahir Alcitepe Kirte Kilitbahir Eceabat Bigali Bogali Buyuk Anafarta Kumkoy Uzundere Kucuk Anafarta Cumali Bayirkoy Tayfurkoy Burgaz Gelibolu ilce merkezi Yenikoy yerlesimleri Kumkale ile Cardak arasindaki Anadolu kiyisinda ise sirasiyla Kumkale Erenkoy Kuzukoy Canakkale il merkezi Nara Burnu Yapildak Suluca Lapseki ilce merkezi Cardak yerlesimleri gorulmektedir Canakkale Bogazi Balkanlari Avrupa Gelibolu Yarimadasi boyunca Anadolu dan ayiran uzun dar bir bogazdir MitolojiMitolojide Canakkale Bogazi nda gecen iki oyku vardir Altin Post Altin bir koca erkek kardesiyle binen Helle bogazda koctan duser ve bogulur Bu yuzden Canakkale Bogazi nin isimlerinden biri de Helle nin Denizi anlamina gelen Hellenpontos tur Hero ile Leandros Bir Afrodit senliginde birbirini gorup vurulan Hero ile Leandros bogazin iki yakasinda yer alan Sestos ve Abydos kentlerinde yasayan iki asiktir Hero her gece bogazi Leander in yaktigi bir mum isiginda gecer ama bir gun Leander in babasi firtinali bir gunde isaret mumunu yakar bogaza atilan Hero ise bogulur Bu oyku Akdamar Ahtamara Adasi ile benzerlik tasimaktadir Canakkale Bogazi dan Istanbul yonune bakis 1726TarihDardanelya Yunanca Dardanellia romanize Dardanellia Dardanos un Gecidi ve Hellespontos Yunanca Ellhspontos romanize Ellispontos Helle nin Denizi bogazin antik isimleridir Bogazin Avrupa yakasindaki antik kentler Gelibolu Sestos Asya Kitasindaki antik kentler Abidos Dardanos Lampsakos Truva Persler Yunanistan i isgal etmek amaciyla bogazi gecmek icin Pers gemilerini halatlarla baglayarak dunyanin ilk bogaz koprusunu kurmustur Koprunun yikilmasi uzerine Pers hukumdari denizi kilic ve sopalarla dovdurerek cezalandirmistir Iskender bogazi gecerek ayni isimli irmagin yakinlarinda Granikos Savasi ni gerceklestirmistir Iskender in kumandanlarindan olan Lisimahos bogazin Saros Korfezi kiyisinda kendine bir baskent kurarak Trakya ya hukmetmistir Gelibolu Yarimadasi ndaki Cimpe Kalesi Osmanlilarin Avrupa da ele gecirdikleri ilk toprak parcasidir Canakkale Bogazi I Dunya Savasi sirasinda tarihte esine ender rastlanan bir savasa ev sahipligi yapmis bu savas sonucunda yaklasik 500 000 kisi olmustur Ayrica bakinizTurk Bogazlari Istanbul Bogazi Canakkale Savasi Sakiz BogaziKaynakca Turk Bogazlari ile ilgili Vakif Baskaninin Llyod s List te cikan yazisi Turk Deniz Arastirmalari Vakfi Erisim tarihi 1 Kasim 2009 olu kirik baglanti Nautical Chart at GeoHack Dardanelles Map Tech Rozakes Chrestos L 1987 The Turkish Straits Ingilizce Martinus Nijhoff Publishers s 1 ISBN 9024734649 4 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Agustos 2017 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Canakkale Bogazi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir