Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çiğil veya Çiyil (Çince: 炽俟 veya 熾俟, Chìqí), 7.yüzyıldan beri Issık gölü etrafında oturan, Çinli tarihçilerin yazdıklarına göre "altı Chu(Çu) boyu"'na ait olan iki boy'dan veya Chumuhun, Chuyue ve Chumi boyları olabilirler, Çiğiller dine aşırı düşgünlükleri ile tanınırlar. İlk gelen bilgilere göre Çiğiller Mani dini, sonraki kaynaklara göre Nestorian Hristiyanlığın etkisi altında kalmışlardır.
7. yüzyıl ortalarında Çiğiller (Çince: Chuyue), Chumuls (Çince: Chumi) ve Karlukların (Çince: Gelolu) batı Türk Yagbusu olan Aru (Çince: Helu) Tang Hanedanlığına karşı yaptığı isyanla tanınır. Bu Yagbunun adı, Aru, Türk maniheizmce arïg sözü ile (arïg dïntar "saf rahip" gibi) özdeştir.
Çiğil ve Yağma ve diğer Türgiş, Toxsı (Tukhs) boyları Orhon Türklerinden geriye kalanlar tarafından, birleşerek Karluk (Çince: 葛羅祿, Géluólù) birliğini kurdular, bu birliğin tahminen tarihçesi, 9. yüzyıldan beridir.
İlk defa Çiğil'den "History of the Sui dynasty" (581-680) Chji-i < tšįək-iət < chigil bahsedilmiştir.
Ortaçağ'da
Orta Çağ'a özgü kaynaklarda kaydedilen birçok yerleşim yerleri adları ırksal kökenlidir. Şehirlerin adlarından örnekler, Çiğilkand, Çiğil-balık gibi ve Doğu Türkistan'daki Uygurlar ve Yedisu bölgesinde , Yağma, Çiğil, Barshan (Barsgan), Yemek Türk ırksal kökenden kaynaklanır. Çiğil ülkesinde, keza kul sözcüklü, Sikul adında şehir kaydedilir. Eskiden, Doğu Pamir, Türk boyları tarafından yerleşim bölgesi haline getirilmişti, o nedenle yerel göllerin adlarının çoğunluğu Kara-kul, Rang-kul, Zor-kul, Shor-kul, Yashil-kul, Gas-kul, vb. gibileri Türkçe kökenlidir.
Ebu Dülef
Ebu Dülef (Abū Dulaf al-Qāsim ibn ‘Īsā ibn Ma‘qil ibn Idrīs al-‘Ijlī)'in seyahatnamesinde Samanoğullarından II. Ahmet oğlu ’ın zamanında (H. 300 - 331, M. 914 - 944) Buhara’dan Çin’e kadar bir seyahat etmiş ve bu fırsatla birçok Türk boylarının bulundukları yerlerden geçmiştir.
"Sonra “Çiğil” denilen kabileye geldik: Bunlar, yalnız arpa, burçak ve koyun eti yerler. Deve kesmezler, sığır eti yemezler ve bu cins hayvan ülkelerinde bulunmaz. Bunların giyimleri sof ile kürktür. Bu ikisinden başka bir şey giymezler."Divân-ı Lügati't-Türk’de de Çiğillerin giydikleri şapkanın tiftik keçisinin yününden yapılmış beyaz renkli bir başlık olduğu ve buna "kiymaç bürk" denildiği tasvir edilmektedir. "Bunların içinde pek az Hristiyan vardır."
"Çiğiller umumiyetle parlak yüzlü insanlardır. Bunların nikâh hususunda nikâh mezhepleri, kendileri Mecusi olmamakla beraber Mecusiler gibi geniştir. Kızları, kızkardeşleri ve sair mahremlari ile izdivacı kabul ederler. "Süheyl", "Zühal", "Cevza", "Benatı naiş", "Cedi" yıldızlarına taparlar. "Şarayi yemaniye" yıldızına "rabbül erbab" (Ulu tanrı) derler."
"Bunlar geniş yürekli insanlardır. Kendilerinde fenalık fikri yoktur. Civarında bulunan bütün Türk oroglarını gözleri ve temaları bunlardadır."Ebu Dülef Çiğillerin yemekleri, burada çıkan eşya ve evleri hakkında bilgi verdikten sonra "Bunların hükümdarları yoktur. Fakat emniyet, huzuru kalp ve asayiş mevcuttur. Bunların bulundukları ülkeyi kırk günde kattettik" gibi Çiğilleri tanımlamıştır.
Kâşgarlı Mahmud
İsim kökeni
Divân-ı Lügati't-Türk'te isim kökeni;
Ananeye göre Zülkarneyn, “Argu” beldelerine vardığı zaman yağmursuz bulutlar çözülmüş ve yol fena halde çamur olmuştu. Zülkarneyn bundan o kadar güçlüğe uğradı ki Farsça "In chi gil ast?" = bu çamur nedir ki bundan kurtulamayız” dedi ve orada bina yapılmasını emir etti. Bunun üzerine “Çiğil” denilen kale yapıldı. İlk önce bu isim, kaleye verildi ve sonra Türklerden bu kalede oturanlara “Çiğiller” denildi ve bu isim bundan sonra intişar etti.
Çiğiller
Divân-ı Lügati't-Türk'te Çiğiller;
| “ | "Türklerden üç oymağın adıdır; birisi göçebedir, غُياَس Kuyas'ta otururlar. Kuyas (Quyās), Barsgan'ın ötesinde bir kasabadır. İkincisi Tıraz (Talas) yakınlarında bulunan bir kasabada otururlar. Bunlara da yukardaki gibi "Çiğil" denir. Çiğil adının verilişinde esas şudur: ...... , Oğuzlar Ceyhun'dan Yukarı Çine kadar olan yerlerdeki bütün Türklere "Çiğil" adı verirler. Bu, yanlıştır. Üçüncüsü, Kaşgar'da bulunan bir takım köylerdir. Bu köylerin halkına da "Çiğil" derler;..." | „ |
Ortaçağ yazarlarına göre, Çiğil Tarāz'dan insan sesi uzaklıktadır. Toxsı ve Çiğil ülkelerinde Saplığ Kayas, Ürünğ Kayas ve Kara Kayas üç şehir, bu adla anılır.
"Rûm ülkesine en yakın olan boy Beçenek'dir; sonra Kıpçak, Oğuz, Yemek, Başgırt, Basmıl, Kay(Kayı), Yabaku, Tatar, Kırkız(Kırgız) gelir. Kırgızlar Çin ülkesine yakındırlar.". Ayrıca "Çomul boyunun kendilerinden bulunduğu çöl halkı ayrı bir dile sahiptir, Türkçeyi iyi bilirler. Kay, Yabaku, Tatar, Basmıl boyları da böyledir. Her boyun ayrı bir ağzı vardır; bununla beraber Türkçeyi de iyi konuşurlar. Kırgız, Kıpçak, Oğuz, Toxsı (Tukhs), Yağma, Çiğil, Uğrak, Çaruk boylarının öztürkçe olarak yalnız bir dilleri vardır. Yemeklerle Başgırtların dilleri bunlara yakındır. .... Dillerin en yeğnisi Oğuzların, en doğrusu da Toxsı ile Yağmaların dilidir." şeklinde tanımlanmıştır.
".... Bunun gibi Çiğiller ve başka Türklerce ﺫ (Dhāl) olarak söylenen bu harfi "Rus" ve "Rum" ülkelerine kadar uzanan Bulgar, Suvar, Yemek, Kıfçak boyları, hep birden (ز z) olarak söylerler. Öbür Türkler "ayak"a "اَذَق adhak ", bunlar "اَزَق azak " derler."
Büyük Selçuklu Sultanı I. Melikşah zamanında Maveraünnehir’e yapılan seferde Karahanlı kuvvetlerini tarihçiler Çiğil adlandırmışlardır.
Araştırmalar
Yusuf Ziya Yörükân
Prof. Dr. Yusuf Ziya Yörükân bir araştırma yazısında;
Onuncu asırda Oğuzlar arasında başlayan Türkmen ve Çiğil telakkisi bugün Anadolu’nun muhtalif yerlerinde hâlen aynı süretle kullanılmaktadır. Anadolu’da bazı yerlerde Çiğil, diğer bazı yerlerde Giğil ve daha çok Gegel tarzında telaffuz edilen bu tabir, Anadolu Türkmenleri arasında tıpkı Kâşgarlı Mahmud’un verdiği izahatta gördüğümüz şekilde üç manada kullanılmaktadır.
- Birincisi, Eskişehir’e tabi Sarıkavak’ta ve o civarda yerleşmiş olan genel boyu manasındaki asıl Çiğiler’in bakayesi bunlar olmak gerektir.
- İkincisi, merkezi veya ocakları Sarıkavak’ta bulunan Çiğil ocağına tabi diğer oymaklar manasına ki Akhisar’daki Beyobası Gıgilleri ve hatta Türk Abdalları bu nevidendir.
- Üçüncü de Türkmen olmayan manasına ki Tahtacıların kendilerine tabi “Alcı” oymağı haricindeki diğer Alcılara, “onlar Gegildir” demeleri keza Bala taraflarındaki Sünni Bayatların, Sünni olmayanlara Gegil demeleri bu manayadır.
Genel tabirinin müstakil bir boy manasına kullanıldığı bir Gegili aşıkın şu yakmasında da görülmektedir:
Sarısuya Gigil kurmuş otağı,
Harmandalı güzellerin yatağı.
Bala yugrulmuş ballar peteği,
Telli turnam Harmandalı döndü mü?
Zeki Velide Togan
Yulduz (Yıldız) yaylasında ve Tekes havzasında yaşayan Yağma ve Çiğil boylarıdır.
Faruk Sümer
Şimdiki Türkiye'de dört tane Çiğil isminde köyler vardır, bu demektir ki Moğol istilâsında bazı Çiğiller küçükasya'ya göç etmişlerdir.
Şemseddin Seraceddin oğlu Kemalettin
Türkler, Çiğil kelimesini Kumçölü içinde kullanırlardı.
Cevdet Yakupoğlu
Yirmi dört Oğuz boyunun neredeyse tamamı Kastamonu çevresinde yurt tuttuğu gibi, Alpı, Alpağut, Dânişmendli, Kıpçak, Karluk, Çiğil, Yağma gibi Türk boyları da Kastamonu’ya yerleşmişlerdir. 1260’lı yıllarda Arap coğrafyacı İbn Said ( 'Ali ibn Musa ibn Sa'id al-Maghribi) bu kente "Türkmenlerin Başkenti" adını vermiştir. Yine onun kaydına göre, bu tarihlerde Kastamonu bölgesinde 100 bin çadır halkı yığılmıştır. Kastamonu’da hâlen birçoğu yaşatılan Kayı, Bayat, Çavuldur, Kınık, Îğdir, Afşar, Kıyık, Büğdüz, Bayındır, Çepni, Karaevli gibi yer adları Oğuz iskânının mahiyetini çok iyi ifade etmektedir.
Tabıldı Akerov
Tabıldı Akerov, Çigilder ile eski Türk Pugu kabilesi ve Kırgız Buğus'un aynı birliği temsil ettiğini belirtti.
Günümüzde
Günümüzde birçok ilimizde örneğin Ankara, Afyon, Diyarbakır Silvan, Kahramanmaraş, Konya, Kastamonu ve Kayseri’de Çiğil köyleri vardır, bunlardan bazıları;
Notlar
- ^ Ü. Zuev, "Early Türks: Sketches of history and ideology", Almaty, Daik-Press, 2002, sayfa 221,
- ^ a b http://www.kroraina.com/hudud/index.html 7 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hudud al-'Alam, The Regions of the World
- ^ S. G. Klyashtorny, T. I. Sultanov, “States And Peoples Of The Eurasian Steppe”, St. Petersburg , 2004, sayfa 117,
- ^ Hamilton J. "Toquz-Oghuz et On-Uyghur." Journal Asiatique. No 250, 1962 sayfa 26
- ^ Ancient Türkic dictionary, L. : Science LO, 1969. (DTL).
- ^ Ḥamd-Allāh ibn Abī Bakr Qazvīnī Mustawfi, The geograpghical part of the Nujat al-Qulub (Nuzhat-al-qulūb) (composed in 740/1340), ed. by G. le Strange (GMS), Leiden-London, 1915. p. 10, 256, 260.
- ^ Hudud al-Alam, sayfa 99.
- ^ I. D. Edelman, place name of the Pamir . SNV, issue 16. М. 1975, sayfa 47.
- ^ a b c d Abu Dulaf Misar bin Muhalhil, ar-risalatu-l-ūla sayfa 347 ve ar-risalatu-ṯ-ṯnaniat sayfa 362.
- ^ Bakınız “Madjūs,” Enc. Islam, III, p. 97.
- ^ Kuran'da Kehf suresi 83. ayet şöyledir; Wa Yas'alūnaka 'An Dhī Al-Qarnayni Qul Sa'atlū 'Alaykum Minhu Dhikrāan; Bir de sana Zülkarneyn hakkında soru soruyorlar. De ki: "Size ondan bir anı okuyacağım."
- ^ kuyaş eski Türkçede; güneş; koyu sıcak, güneşin şiddetle vurması anlamına gelir.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt I, sayfa 393
- ^ Volin, 1960, sayfa 81-82.
- ^ Ü. Zuev, "Early Türks: Sketches of history and ideology", Almaty, Daik-Press, 2002, sayfa 191,
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt I, sayfa 28
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt I, sayfa 30
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. , Cilt I, sayfa 32
- ^ Prof. Dr. Yusuf Ziya Yörükân, "Onuncu Asır İptidalarında Yazılmış Olan Ebu Dulef Seyahatnamesine Nazaran Orta Asya’da Türk Boyları ve Bunların Dini Vaziyetleri.", Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası (1932) 22: 51-64; (1932) 23: 39-52.
- ^ Z. V. Togan, Umumî Türk Tarihine Giriş, sayfa 57.
- ^ Faruk Sümer, "Oğuzlar", Ankara, 1967, sayfa 27
- ^ Shamsiddin Sirojiddin ogly Kamoliddin, “Ancient Türkic Toponyms of the Middle Asia”, Tashkent, Shark, 2006, sayfa 62.
- ^ Cevdet Yakupoğlu, "Kuzey-batı Anadolu’ya Türk Muhacereti ve Bölgede Bazı Türk Boy Adları", Kastamonu Eğitim, C. 9/2, Ekim 2001.
- ^ Claude Cahen, Osmanlıdan Önce Anadolu’da Türkler, çev. Yıldız Moran, İstanbul 1979, s. 240.
- ^ Akerov, Tabyldy (2016). Karkyrahan. Great Kyrgyz Khaganate (Rusça). LAP LAMBERT Academic Publishing. s. 7. ISBN . 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
Kaynakça
- Hudud ul-'alam min al-mashriq ila al-maghrib (حدود العالم من المشرق الی المغرب)
- Ebu Dülef (Abū Dulaf al-Qāsim ibn ‘Īsā ibn Ma‘qil ibn Idrīs al-‘Ijlī), ar-risalatu-l-ūla sayfa 347 ve ar-risalatu-ṯ-ṯnaniat sayfa 362.
- Ahmad ibn Fadlān ibn al-Abbās ibn Rašīd ibn Hammād (أحمد بن فضلان بن العباس بن رشيد بن حماد) ma šahidat fi baladi-t-turk wa al-ẖazar wa ar-rus wa aṣ-ṣaqalibat wa al-bašġird wa ġirham sayfa 390.
- Yakutu Hamevi (Yāqūt İbn 'A bd Allāh al-Rūmī al-Hamawī), Moʿǰam al-boldān.
- Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. .
- Prof. Dr. Yusuf Ziya Yörükân, "Onuncu Asır İptidalarında Yazılmış Olan Ebu Dulef Seyahatnamesine Nazaran Orta Asya’da Türk Boyları ve Bunların Dini Vaziyetleri.", Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası.
- Çiğiller, Doç.Dr. Eşref Buharalı [1]3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türkistan’ın Büyük Türk Boylarından Çiğiller ve Anadolu’da İskân İzleri, Yrd.Doç.Dr. Cevdet Yakupoğlu [2]2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cigil veya Ciyil Cince 炽俟 veya 熾俟 Chiqi 7 yuzyildan beri Issik golu etrafinda oturan Cinli tarihcilerin yazdiklarina gore alti Chu Cu boyu na ait olan iki boy dan veya Chumuhun Chuyue ve Chumi boylari olabilirler Cigiller dine asiri dusgunlukleri ile taninirlar Ilk gelen bilgilere gore Cigiller Mani dini sonraki kaynaklara gore Nestorian Hristiyanligin etkisi altinda kalmislardir Yagma Tuhsi ve Cigil lerden bir bolugun indikleri Ila Ili Nehri 7 yuzyil ortalarinda Cigiller Cince Chuyue Chumuls Cince Chumi ve Karluklarin Cince Gelolu bati Turk Yagbusu olan Aru Cince Helu Tang Hanedanligina karsi yaptigi isyanla taninir Bu Yagbunun adi Aru Turk maniheizmce arig sozu ile arig dintar saf rahip gibi ozdestir Cigil ve Yagma ve diger Turgis Toxsi Tukhs boylari Orhon Turklerinden geriye kalanlar tarafindan birleserek Karluk Cince 葛羅祿 Geluolu birligini kurdular bu birligin tahminen tarihcesi 9 yuzyildan beridir Ilk defa Cigil den History of the Sui dynasty 581 680 Chji i lt tsįek iet lt chigil bahsedilmistir Ortacag daOrta Cag a ozgu kaynaklarda kaydedilen bircok yerlesim yerleri adlari irksal kokenlidir Sehirlerin adlarindan ornekler Cigilkand Cigil balik gibi ve Dogu Turkistan daki Uygurlar ve Yedisu bolgesinde Yagma Cigil Barshan Barsgan Yemek Turk irksal kokenden kaynaklanir Cigil ulkesinde keza kul sozcuklu Sikul adinda sehir kaydedilir Eskiden Dogu Pamir Turk boylari tarafindan yerlesim bolgesi haline getirilmisti o nedenle yerel gollerin adlarinin cogunlugu Kara kul Rang kul Zor kul Shor kul Yashil kul Gas kul vb gibileri Turkce kokenlidir Ebu Dulef Ebu Dulef Abu Dulaf al Qasim ibn isa ibn Ma qil ibn Idris al Ijli in seyahatnamesinde Samanogullarindan II Ahmet oglu in zamaninda H 300 331 M 914 944 Buhara dan Cin e kadar bir seyahat etmis ve bu firsatla bircok Turk boylarinin bulunduklari yerlerden gecmistir Sonra Cigil denilen kabileye geldik Bunlar yalniz arpa burcak ve koyun eti yerler Deve kesmezler sigir eti yemezler ve bu cins hayvan ulkelerinde bulunmaz Bunlarin giyimleri sof ile kurktur Bu ikisinden baska bir sey giymezler Divan i Lugati t Turk de de Cigillerin giydikleri sapkanin tiftik kecisinin yununden yapilmis beyaz renkli bir baslik oldugu ve buna kiymac burk denildigi tasvir edilmektedir Bunlarin icinde pek az Hristiyan vardir Cigiller umumiyetle parlak yuzlu insanlardir Bunlarin nikah hususunda nikah mezhepleri kendileri Mecusi olmamakla beraber Mecusiler gibi genistir Kizlari kizkardesleri ve sair mahremlari ile izdivaci kabul ederler Suheyl Zuhal Cevza Benati nais Cedi yildizlarina taparlar Sarayi yemaniye yildizina rabbul erbab Ulu tanri derler Bunlar genis yurekli insanlardir Kendilerinde fenalik fikri yoktur Civarinda bulunan butun Turk oroglarini gozleri ve temalari bunlardadir Ebu Dulef Cigillerin yemekleri burada cikan esya ve evleri hakkinda bilgi verdikten sonra Bunlarin hukumdarlari yoktur Fakat emniyet huzuru kalp ve asayis mevcuttur Bunlarin bulunduklari ulkeyi kirk gunde kattettik gibi Cigilleri tanimlamistir Kasgarli Mahmud Isim kokeni Divan i Lugati t Turk te isim kokeni Ananeye gore Zulkarneyn Argu beldelerine vardigi zaman yagmursuz bulutlar cozulmus ve yol fena halde camur olmustu Zulkarneyn bundan o kadar gucluge ugradi ki Farsca In chi gil ast bu camur nedir ki bundan kurtulamayiz dedi ve orada bina yapilmasini emir etti Bunun uzerine Cigil denilen kale yapildi Ilk once bu isim kaleye verildi ve sonra Turklerden bu kalede oturanlara Cigiller denildi ve bu isim bundan sonra intisar etti Cigiller Divan i Lugati t Turk te Cigiller Turklerden uc oymagin adidir birisi gocebedir غ يا س Kuyas ta otururlar Kuyas Quyas Barsgan in otesinde bir kasabadir Ikincisi Tiraz Talas yakinlarinda bulunan bir kasabada otururlar Bunlara da yukardaki gibi Cigil denir Cigil adinin verilisinde esas sudur Oguzlar Ceyhun dan Yukari Cine kadar olan yerlerdeki butun Turklere Cigil adi verirler Bu yanlistir Ucuncusu Kasgar da bulunan bir takim koylerdir Bu koylerin halkina da Cigil derler Ortacag yazarlarina gore Cigil Taraz dan insan sesi uzakliktadir Toxsi ve Cigil ulkelerinde Saplig Kayas Urung Kayas ve Kara Kayas uc sehir bu adla anilir Rum ulkesine en yakin olan boy Becenek dir sonra Kipcak Oguz Yemek Basgirt Basmil Kay Kayi Yabaku Tatar Kirkiz Kirgiz gelir Kirgizlar Cin ulkesine yakindirlar Ayrica Comul boyunun kendilerinden bulundugu col halki ayri bir dile sahiptir Turkceyi iyi bilirler Kay Yabaku Tatar Basmil boylari da boyledir Her boyun ayri bir agzi vardir bununla beraber Turkceyi de iyi konusurlar Kirgiz Kipcak Oguz Toxsi Tukhs Yagma Cigil Ugrak Caruk boylarinin ozturkce olarak yalniz bir dilleri vardir Yemeklerle Basgirtlarin dilleri bunlara yakindir Dillerin en yegnisi Oguzlarin en dogrusu da Toxsi ile Yagmalarin dilidir seklinde tanimlanmistir Bunun gibi Cigiller ve baska Turklerce ﺫ Dhal olarak soylenen bu harfi Rus ve Rum ulkelerine kadar uzanan Bulgar Suvar Yemek Kifcak boylari hep birden ز z olarak soylerler Obur Turkler ayak a ا ذ ق adhak bunlar ا ز ق azak derler Buyuk Selcuklu Sultani I Meliksah zamaninda Maveraunnehir e yapilan seferde Karahanli kuvvetlerini tarihciler Cigil adlandirmislardir ArastirmalarYusuf Ziya Yorukan Prof Dr Yusuf Ziya Yorukan bir arastirma yazisinda Onuncu asirda Oguzlar arasinda baslayan Turkmen ve Cigil telakkisi bugun Anadolu nun muhtalif yerlerinde halen ayni suretle kullanilmaktadir Anadolu da bazi yerlerde Cigil diger bazi yerlerde Gigil ve daha cok Gegel tarzinda telaffuz edilen bu tabir Anadolu Turkmenleri arasinda tipki Kasgarli Mahmud un verdigi izahatta gordugumuz sekilde uc manada kullanilmaktadir Birincisi Eskisehir e tabi Sarikavak ta ve o civarda yerlesmis olan genel boyu manasindaki asil Cigiler in bakayesi bunlar olmak gerektir Ikincisi merkezi veya ocaklari Sarikavak ta bulunan Cigil ocagina tabi diger oymaklar manasina ki Akhisar daki Beyobasi Gigilleri ve hatta Turk Abdallari bu nevidendir Ucuncu de Turkmen olmayan manasina ki Tahtacilarin kendilerine tabi Alci oymagi haricindeki diger Alcilara onlar Gegildir demeleri keza Bala taraflarindaki Sunni Bayatlarin Sunni olmayanlara Gegil demeleri bu manayadir Genel tabirinin mustakil bir boy manasina kullanildigi bir Gegili asikin su yakmasinda da gorulmektedir Sarisuya Gigil kurmus otagi Harmandali guzellerin yatagi Bala yugrulmus ballar petegi Telli turnam Harmandali dondu mu Zeki Velide Togan Yulduz Yildiz yaylasinda ve Tekes havzasinda yasayan Yagma ve Cigil boylaridir Faruk Sumer Simdiki Turkiye de dort tane Cigil isminde koyler vardir bu demektir ki Mogol istilasinda bazi Cigiller kucukasya ya goc etmislerdir Semseddin Seraceddin oglu Kemalettin Turkler Cigil kelimesini Kumcolu icinde kullanirlardi Cevdet Yakupoglu Yirmi dort Oguz boyunun neredeyse tamami Kastamonu cevresinde yurt tuttugu gibi Alpi Alpagut Danismendli Kipcak Karluk Cigil Yagma gibi Turk boylari da Kastamonu ya yerlesmislerdir 1260 li yillarda Arap cografyaci Ibn Said Ali ibn Musa ibn Sa id al Maghribi bu kente Turkmenlerin Baskenti adini vermistir Yine onun kaydina gore bu tarihlerde Kastamonu bolgesinde 100 bin cadir halki yigilmistir Kastamonu da halen bircogu yasatilan Kayi Bayat Cavuldur Kinik Igdir Afsar Kiyik Bugduz Bayindir Cepni Karaevli gibi yer adlari Oguz iskaninin mahiyetini cok iyi ifade etmektedir Tabildi Akerov Tabildi Akerov Cigilder ile eski Turk Pugu kabilesi ve Kirgiz Bugus un ayni birligi temsil ettigini belirtti Gunumuzde Gunumuzde bircok ilimizde ornegin Ankara Afyon Diyarbakir Silvan Kahramanmaras Konya Kastamonu ve Kayseri de Cigil koyleri vardir bunlardan bazilari Cigil Silvan Cigil Kastamonu Cigil Ilgin Yukaricigil Ilgin Cigiller Gordes Cigilerik Seydiler Cigilli YahyaliNotlar U Zuev Early Turks Sketches of history and ideology Almaty Daik Press 2002 sayfa 221 ISBN 9985 441 52 9 a b http www kroraina com hudud index html 7 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hudud al Alam The Regions of the World S G Klyashtorny T I Sultanov States And Peoples Of The Eurasian Steppe St Petersburg 2004 sayfa 117 ISBN 5 85803 255 9 Hamilton J Toquz Oghuz et On Uyghur Journal Asiatique No 250 1962 sayfa 26 Ancient Turkic dictionary L Science LO 1969 DTL Ḥamd Allah ibn Abi Bakr Qazvini Mustawfi The geograpghical part of the Nujat al Qulub Nuzhat al qulub composed in 740 1340 ed by G le Strange GMS Leiden London 1915 p 10 256 260 Hudud al Alam sayfa 99 I D Edelman place name of the Pamir SNV issue 16 M 1975 sayfa 47 a b c d Abu Dulaf Misar bin Muhalhil ar risalatu l ula sayfa 347 ve ar risalatu ṯ ṯnaniat sayfa 362 Bakiniz Madjus Enc Islam III p 97 Kuran da Kehf suresi 83 ayet soyledir Wa Yas alunaka An Dhi Al Qarnayni Qul Sa atlu Alaykum Minhu Dhikraan Bir de sana Zulkarneyn hakkinda soru soruyorlar De ki Size ondan bir ani okuyacagim kuyas eski Turkcede gunes koyu sicak gunesin siddetle vurmasi anlamina gelir Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt I sayfa 393 Volin 1960 sayfa 81 82 U Zuev Early Turks Sketches of history and ideology Almaty Daik Press 2002 sayfa 191 ISBN 9985 441 52 9 Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt I sayfa 28 Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt I sayfa 30 Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Cilt I sayfa 32 Prof Dr Yusuf Ziya Yorukan Onuncu Asir Iptidalarinda Yazilmis Olan Ebu Dulef Seyahatnamesine Nazaran Orta Asya da Turk Boylari ve Bunlarin Dini Vaziyetleri Darulfunun Ilahiyat Fakultesi Mecmuasi 1932 22 51 64 1932 23 39 52 Z V Togan Umumi Turk Tarihine Giris sayfa 57 Faruk Sumer Oguzlar Ankara 1967 sayfa 27 Shamsiddin Sirojiddin ogly Kamoliddin Ancient Turkic Toponyms of the Middle Asia Tashkent Shark 2006 sayfa 62 Cevdet Yakupoglu Kuzey bati Anadolu ya Turk Muhacereti ve Bolgede Bazi Turk Boy Adlari Kastamonu Egitim C 9 2 Ekim 2001 Claude Cahen Osmanlidan Once Anadolu da Turkler cev Yildiz Moran Istanbul 1979 s 240 Akerov Tabyldy 2016 Karkyrahan Great Kyrgyz Khaganate Rusca LAP LAMBERT Academic Publishing s 7 ISBN 978 3 659 89070 3 20 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2024 KaynakcaHudud ul alam min al mashriq ila al maghrib حدود العالم من المشرق الی المغرب Ebu Dulef Abu Dulaf al Qasim ibn isa ibn Ma qil ibn Idris al Ijli ar risalatu l ula sayfa 347 ve ar risalatu ṯ ṯnaniat sayfa 362 Ahmad ibn Fadlan ibn al Abbas ibn Rasid ibn Hammad أحمد بن فضلان بن العباس بن رشيد بن حماد ma sahidat fi baladi t turk wa al ẖazar wa ar rus wa aṣ ṣaqalibat wa al basġird wa ġirham sayfa 390 Yakutu Hamevi Yaqut Ibn A bd Allah al Rumi al Hamawi Moʿǰam al boldan Atalay Besim 2006 Divanu Lugati t Turk Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi ISBN 975 16 0405 2 Prof Dr Yusuf Ziya Yorukan Onuncu Asir Iptidalarinda Yazilmis Olan Ebu Dulef Seyahatnamesine Nazaran Orta Asya da Turk Boylari ve Bunlarin Dini Vaziyetleri Darulfunun Ilahiyat Fakultesi Mecmuasi Cigiller Doc Dr Esref Buharali 1 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkistan in Buyuk Turk Boylarindan Cigiller ve Anadolu da Iskan Izleri Yrd Doc Dr Cevdet Yakupoglu 2 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde