Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çınar, çınargiller Platanaceae familyasından Platanus cinsini oluşturan uzun boylu kalın çaplı ağaç türlerinin adıdır.Platanaceae ailesinin yaşayan tek üyeleridir. Türkiye'de doğal olarak yayılış gösteren tek tür, doğu çınarıdır (kavlağan, bilimsel adı Platanus orientalis).
| Çınar | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Platanus x hispanica | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Türler | |||||||||||||||
| metne bakınız. | |||||||||||||||
Platanus'un tüm olgun üyeleri uzun boyludur ve 50 metre boya kadar ulaşırlar. P. kerrii hariç tümü yaprak döker ve çoğu vahşi doğada sulak alan veya diğer sulak alan habitatlarda bulunur ancak ekimde kuraklık - toleranslıdır. Melez Londra çınarının (Platanus × acerifolia) özellikle kentsel koşullara toleranslı olduğu kanıtlanmıştır ve Londra'da ve Birleşik Krallık'ın başka yerlerinde yaygın olarak dikilmiştir.
Genellikle İngilizcede planes veya çınar ağaçları olarak bilinirler. Bazı Kuzey Amerika türlerine çınar (İngilizce: Sycamore) adı verilir (özellikle Platanus occidentalis), ancak çınar (sycamore) terimi fig Ficus sycomorus , orijinal olarak adlandırılan bitki ve çınar akçaağacına Acer pseudoplatanus da denir. Cins adı Platanus gelir Antik Yunancada (Grekçe: πλάτανος), Platanus orientalis olarak anılır.
Anavatanı Kuzey Amerika, Avrupa'nın doğusu ve Asya'dır. Çınarlar ormanlardan daha ziyade dere, ırmak ve nehir yataklarında bulunsa da esasen süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bunlar allelerde, su başlarında, büyük çayırlık ve mesire yerlerinde gölge ağacı olarak dikilmektedir. Yaprakları tozdan ve gazlardan fazla etkilenmediklerinden büyük endüstri şehirlerinin caddelerinde, park ve bahçelerde fazla görünmektedir.
Genç yaşlarından itibaren genel olarak hızlı bir büyüme yaparlar. Uzun ömürlüdürler. Yaşlı çınarlar zamanla içleri çürüyüp boşaldığı halde yaşamlarını sürdürürler. Kütük sürgünü verme özellikleri vardır. Yetiştirilmeleri tohum ve yarı odunsu çeliklerle olmaktadır.
Çınar odunundan, alet sapları, fıçı, çıt kazığı yapımında ve mobilyacılıkta, ayrıca yakacak olarak yararlanılır. Ayrıca tanen içeren kabukları kabız yapıcı ve ateş düşürücü olarak içten, antiseptik olarak da dışarıdan kullanılır.
Botanik
Çiçekler küçülür ve toplar halinde taşınır (küresel başlıklar); 3–7 tüylü sepal tabanda kaynaşmış olabilir ve yaprakları 3–7'dir ve spatula şeklindedir. Erkek ve dişi çiçekler ayrıdır ancak aynı bitki üzerinde taşınır (monoecious). Bir kümedeki kafa sayısı (çiçeklenme) türlerin göstergesidir (aşağıdaki tabloya bakın). Erkek çiçeğin 3-8 ercik vardır; dişi 3-7 karpelleriyle üstün bir yumurtalığa sahiptir. Çınar ağaçları rüzgarla tozlaşır. Erkek çiçek başları polenlerini döktükten sonra düşer.
Tozlaştıktan sonra dişi çiçekler, toplu bir top oluşturan akenlere dönüşür. Meyveler birçok akenden meydana gelmiştir. Tipik olarak, topun çekirdeği 1 cm çapındadır ve soyulabilen 1 mm gözenekli bir ağ ile kaplıdır. Top 2.5–4 cm çapındadır ve her biri tek bir çekirdeğe sahip olan ve ucu topun yüzeyinde ağa aşağıya doğru tutturulmuş olan birkaç yüz tane aken içerir. Ayrıca, her akenin tabanına tutturulmuş birçok ince, sert, sarı-yeşil kıl liflerinden oluşan bir tutam da vardır. Bu kıllar, karahindibada olduğu gibi meyvelerin rüzgarla dağılmasına yardımcı olur.
Yapraklar ve değişkendir. Alt cins Platanus içinde avuç içi anahatları vardır. Yaprak sapının (yaprak sapı) tabanı genişlemiştir ve aksındaki genç gövde tomurcuğunu tamamen sarar. Aksiller tomurcuk ancak yaprak düştükten sonra açığa çıkar.
Olgun kabuk, benekli, pullu bir görünüm oluşturarak, düzensiz şekilli yamalar halinde kolayca soyulur veya pul pul dökülür. Eski gövdelerde kabuk pul pul dökülmeyebilir, bunun yerine kalınlaşır ve çatlar.
Filogeni
Anormal P. kerrii ve alt cinsi Platanus, tüm diğerleriyle; Meksika'da yapılan son araştırmalar bu alt cins içinde kabul edilen türlerin sayısını artırmıştır. Alt cins Platanus içinde, genetik kanıtlar şunu gösterir: P. racemosa, P. orientalis, diğer Kuzey Amerika türlerine göre 115 milyon yıl kadar erken (Aşağı Kretase) çınar ağaçlarının fosil kayıtları vardır. Kuzey Amerika ve Eski Dünya arasındaki coğrafi ayrılığa rağmen bu kıtalardan türler kolaylıkla geçerek Londra düzlemi gibi verimli melezlerle sonuçlanır.
-
![image]()
Dağlık Karabağ 'daki yaşlı bir Platanus orientalis. -
![image]()
-
![image]()
Türleri
- (Platanus gentryi)
- (Platanus kerrii)
- (Platanus mexicana)
- Batı çınarı (Platanus occidentalis)
- Doğu çınarı (Platanus orientalis)
- California çınarı (Platanus racemosa)
- (Platanus rzedowskii)
- (Platanus wrightii)
- Londra çınarı (Platanus x hispanica) (P. occidentalis x P. orientalis melezi)
Kaynakça
- ^ Britannica, The Editors of Encyclopaedia. "plane tree". Encyclopedia Britannica, 10 May. 2018, https://www.britannica.com/plant/plane-tree 17 Ekim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Accessed 11 October 2023.
- ^ . Plant Dergisi. 29 Aralık 2017. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cinar cinargiller Platanaceae familyasindan Platanus cinsini olusturan uzun boylu kalin capli agac turlerinin adidir Platanaceae ailesinin yasayan tek uyeleridir Turkiye de dogal olarak yayilis gosteren tek tur dogu cinaridir kavlagan bilimsel adi Platanus orientalis CinarPlatanus x hispanicaBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum TracheophytaSinif MagnoliopsidaKlad EudicotsTakim ProtealesFamilya PlatanaceaeCins Platanus L Sp Pl 999 1753 Turlermetne bakiniz Platanus un tum olgun uyeleri uzun boyludur ve 50 metre boya kadar ulasirlar P kerrii haric tumu yaprak doker ve cogu vahsi dogada sulak alan veya diger sulak alan habitatlarda bulunur ancak ekimde kuraklik toleranslidir Melez Londra cinarinin Platanus acerifolia ozellikle kentsel kosullara toleransli oldugu kanitlanmistir ve Londra da ve Birlesik Krallik in baska yerlerinde yaygin olarak dikilmistir Genellikle Ingilizcede planes veya cinar agaclari olarak bilinirler Bazi Kuzey Amerika turlerine cinar Ingilizce Sycamore adi verilir ozellikle Platanus occidentalis ancak cinar sycamore terimi fig Ficus sycomorus orijinal olarak adlandirilan bitki ve cinar akcaagacina Acer pseudoplatanus da denir Cins adi Platanus gelir Antik Yunancada Grekce platanos Platanus orientalis olarak anilir Anavatani Kuzey Amerika Avrupa nin dogusu ve Asya dir Cinarlar ormanlardan daha ziyade dere irmak ve nehir yataklarinda bulunsa da esasen sus bitkisi olarak yetistirilir Bunlar allelerde su baslarinda buyuk cayirlik ve mesire yerlerinde golge agaci olarak dikilmektedir Yapraklari tozdan ve gazlardan fazla etkilenmediklerinden buyuk endustri sehirlerinin caddelerinde park ve bahcelerde fazla gorunmektedir Genc yaslarindan itibaren genel olarak hizli bir buyume yaparlar Uzun omurludurler Yasli cinarlar zamanla icleri curuyup bosaldigi halde yasamlarini surdururler Kutuk surgunu verme ozellikleri vardir Yetistirilmeleri tohum ve yari odunsu celiklerle olmaktadir Cinar odunundan alet saplari fici cit kazigi yapiminda ve mobilyacilikta ayrica yakacak olarak yararlanilir Ayrica tanen iceren kabuklari kabiz yapici ve ates dusurucu olarak icten antiseptik olarak da disaridan kullanilir BotanikHirvatistan in Dubrovnik yakinlarindaki Trsteno da yasli bir Platanus kokuOlgun cinar agaci meyvesi Cicekler kuculur ve toplar halinde tasinir kuresel basliklar 3 7 tuylu sepal tabanda kaynasmis olabilir ve yapraklari 3 7 dir ve spatula seklindedir Erkek ve disi cicekler ayridir ancak ayni bitki uzerinde tasinir monoecious Bir kumedeki kafa sayisi ciceklenme turlerin gostergesidir asagidaki tabloya bakin Erkek cicegin 3 8 ercik vardir disi 3 7 karpelleriyle ustun bir yumurtaliga sahiptir Cinar agaclari ruzgarla tozlasir Erkek cicek baslari polenlerini doktukten sonra duser Tozlastiktan sonra disi cicekler toplu bir top olusturan akenlere donusur Meyveler bircok akenden meydana gelmistir Tipik olarak topun cekirdegi 1 cm capindadir ve soyulabilen 1 mm gozenekli bir ag ile kaplidir Top 2 5 4 cm capindadir ve her biri tek bir cekirdege sahip olan ve ucu topun yuzeyinde aga asagiya dogru tutturulmus olan birkac yuz tane aken icerir Ayrica her akenin tabanina tutturulmus bircok ince sert sari yesil kil liflerinden olusan bir tutam da vardir Bu killar karahindibada oldugu gibi meyvelerin ruzgarla dagilmasina yardimci olur Yapraklar ve degiskendir Alt cins Platanus icinde avuc ici anahatlari vardir Yaprak sapinin yaprak sapi tabani genislemistir ve aksindaki genc govde tomurcugunu tamamen sarar Aksiller tomurcuk ancak yaprak dustukten sonra aciga cikar Olgun kabuk benekli pullu bir gorunum olusturarak duzensiz sekilli yamalar halinde kolayca soyulur veya pul pul dokulur Eski govdelerde kabuk pul pul dokulmeyebilir bunun yerine kalinlasir ve catlar FilogeniAnormal P kerrii ve alt cinsi Platanus tum digerleriyle Meksika da yapilan son arastirmalar bu alt cins icinde kabul edilen turlerin sayisini artirmistir Alt cins Platanus icinde genetik kanitlar sunu gosterir P racemosa P orientalis diger Kuzey Amerika turlerine gore 115 milyon yil kadar erken Asagi Kretase cinar agaclarinin fosil kayitlari vardir Kuzey Amerika ve Eski Dunya arasindaki cografi ayriliga ragmen bu kitalardan turler kolaylikla gecerek Londra duzlemi gibi verimli melezlerle sonuclanir CinarDaglik Karabag daki yasli bir Platanus orientalis Kanada Alberta nin Paleosen den Platanus yapragi fosili Kanada Alberta nin Paleosen den Platanus meyvesi fosili Turleri Platanus gentryi Platanus kerrii Platanus mexicana Bati cinari Platanus occidentalis Dogu cinari Platanus orientalis California cinari Platanus racemosa Platanus rzedowskii Platanus wrightii Londra cinari Platanus x hispanica P occidentalis x P orientalis melezi Kaynakca Britannica The Editors of Encyclopaedia plane tree Encyclopedia Britannica 10 May 2018 https www britannica com plant plane tree 17 Ekim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Accessed 11 October 2023 Plant Dergisi 29 Aralik 2017 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Haziran 2021