Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali ibn Buya (Farsça: علی بن بویه, Arapça: علی بن بویه), genellikle Arapça isim (onursal lakap) İmâdüddevle (Farsça: عمادالدوله; y. 891/2 - Aralık 949), 934'ten 949'a kadar emir olarak hüküm süren Fars Bölgesinde Kurulan Büveyhî emirliğinin kurucusudur. İki küçük erkek kardeşi Rüknüddevle ve Müizzüddevle ile birlikte Rey, Şiraz ve Bağdat merkezli bir üçlü hükümdarlık kurmuştur.
| İmâdüddevle Farsça: عمادالدوله | |
|---|---|
| Emir Şahinşah | |
 İmâdüddevle'nin Portresi | |
| Fars Büveyhî emiri | |
| Hüküm süresi | 934-949 |
| Sonra gelen | Adudüddevle |
| Doğum | 891/92 Deylem |
| Ölüm | Aralık 949 Şiraz, Büveyhîler |
| Defin | İstahr |
| Hanedan | Büveyhîler |
| Babası | Ebu Şüca Buya |
| Dini | Şiilik |
Erken kariyeri
Ali, İran'ın kuzeyindeki bir bölge olan Deylem'den mütevazı bir balıkçı olan Abu Shuja Buya'nın en büyük oğluydu. Abu Shuja Buya büyük ihtimalle İslam'a yeni geçmişti, bu da oğullarının, bir mühtedinin çocuklarına özgü tipik Arapça isimlerini açıklıyor.
Ali, ilk olarak II. Nasr altında Samanilerin hizmetlerine girdi ve burada hükümdarın maiyetinin bir üyesi oldu. Oradan, yaklaşık 928'de Gürgan ve Rey'i Samanilerin valisi olarak yöneten Makan ibn Kaki'ye katıldı. Bunu Nasr'ın önerisi üzerine yapmış olabilir; her halükarda Makan'ın altında yüksek bir mevki tutmayı başardı ve iki küçük erkek kardeşi Hasan ve Ahmad için ordu komisyonları kazandı. Ancak 930'da Makan, Horasan'ı ele geçirerek Samanoğulları'na isyan etti; daha sonra Ziyârî prensi Mardavij tarafından saldırıya uğradı ve Taberistan'dan vazgeçmek zorunda kaldı.
Ali ve kardeşleri, tam da Ziyarid Elburz dağlarının güneyinde Kazvin'e kadar fetih yapmaya hazırlanırken, Mardavij'in tarafına geçmeyi başardılar. Kısa bir süre sonra Mardavij, Ali'ye muhtemelen modern Bahramabad yakınlarında bulunan stratejik açıdan önemli bir kasaba olan Karaj'ın idari yönetimini verdi. Ali, Karaj'a giderken Rey'de mola verirken, Mardavij'in veziri al-'Amid tarafından Ziyarid'in onu ortadan kaldırmayı planladığı konusunda uyarıldı. Aceleyle Rey'den ayrılarak Karaj'a geldi ve devraldı.
Ali, kendisini destekleyecek az sayıda Deylem askeriyle konumunu genişletmeye çalıştı. Çevredeki dağları kontrol eden sapkın Hurremilere karşı hareket ederek bölgenin kontrolünü ele geçirdi ve seferlerle büyük ölçüde zenginleşti. Aynı zamanda, Mardavij'in onları efendilerine karşı kışkırtma girişimlerine rağmen birliklerinin sadakatini korumayı başardı.
Büveyhî devletinin kuruluşu
Ali, konumunu daha da güvence altına almak için, o zamanlar Abbâsî valisi Yakut'un kontrolü altında olan yakındaki İsfahan şehrini ele geçirmeye karar verdi. Düşman ordusu Ali'ninkinden sayıca üstündü, ancak büyük bir kısmı şehrin huzuruna çıkması üzerine ona sığındı. Ancak Yakut, onunla müzakere etmeyi reddetti ve Merdavij'in yaklaşımı, onu Ziyaridler lehine İsfahan'ı terk etmeye zorladı. Karaj'dan da kaçan Ali, şimdi Fars ile Huzistan arasında bir şehir olan Arrajan'ı aldı. Arrajan'da kış için kalan Ali, 933 baharında Fars'ta sefer yapmaya karar verdi. Orada, aynı zamanda Fars valisi olan ve Ali'nin Arrajan'ı elinden aldığı Yakut'un direnişiyle karşılaştı. Ayrıca Abbasilerden hoşlanmayan zengin bir toprak sahibi olan Zeyd ibn Ali al-Naubandagani adında bir müttefik buldu. Ali, bir dizi savaşın ardından galibi kanıtlamayı başardı. Mayıs veya Haziran 934'te Fars'ın başkenti Şiraz'a girdi.
Ali, Mardavij'in kendi topraklarında iddia etmesini engellemek için, Eylül veya Ekim 934'te kendisini genel vali olarak onaylayan Abbasi Halifesinin tanınmasını istedi. Ali gerekli haraç vermeyi geciktirdi; elçi iki yıl sonra Şiraz'da öldüğünde, haraç hâlâ ödenmemişti. Mardavij tehdit oluşturmaya devam etti; Büveyhileri hilafetten koparmak için halifenin kontrolünde olan Huzistan'ı işgal etmeye karar verdi. Bu işgal, halifeyi Ziyarid ile bir anlaşmaya varmaya sevk etti ve bu da Ali'yi Mardavij'in otoritesini tanımaya zorladı. Mardavij Ocak 935'te suikasta kurban gittiği için bu tanınma kısa sürdü. Ali daha sonra Huzistan üzerinde hak iddia etmeye karar verdi ve 'Askar Mukram'ı işgal etti. Büveyhî ve halife daha sonra birbirleriyle anlaştı; ikincisi, Ali'nin Fars'a sahip olduğunu doğruladı ve Huzistan'ı Yakut'a verdi.
Büveyhî imparatorluğu şekilleniyor
Mardavij'in kendisine katılan birçok Türk paralı askerinin yanı sıra Orta İran üzerindeki Ziyarid kontrolünün çökmesiyle desteklenen Ali, İsfahan'ın alınması gerektiğine karar verdi. Bunun için kardeşi Hasan'ı gönderdi. Hasan başlangıçta İsfahan'ı almayı başardı, ancak daha sonra zorluklarla karşılaştı (İran'ın merkezindeki seferleri hakkında ayrıntılar için bkz. Rüknüddevle). Hasan, İsfahan'ı aldıktan sonra, Ali diğer kardeşi Ahmed'i (bkz. Müizzüddevle) Kirman'ı alması için gönderdi. O eyaletin büyük bir kısmı Büveyhî otoritesini tanımaya zorlansa da, doğrudan kontrol sağlanamadı ve Ali sonunda onu geri çağırdı.
Ali daha sonra Ahmed'i, Baridilerin Basri klanının eyaletin fiili hükümdarları haline geldiği, ancak halife yönetimini yıkmaya çalıştığı Huzistan'a gönderdi. Ahmed'in Huzistan'a girmesi için bahane sağlayarak Ali'den Abbasilere karşı mücadelelerini istediler. Baridiler eyaleti geçici olarak geri aldılar ve hatta birkaç kez Bağdat'ı almayı başardılar, ancak Ahmed sonunda Huzistan'ın kontrolünü kendisi aldı. Huzistan'dan Ahmed, Irak'ta bir dizi sefer yürüttü ve 945'te Bağdat'a girdi. Halife daha sonra ona " Mu'izzü'd-Devle ", Ali'ye "İmadüddevle" ve Hasan'a "Rüknüddevle" unvanlarını verdi. 948'de Rüknüddevle, İran'ın merkezindeki konumunu da güvence altına alarak Büveyhî devletinin sınırlarının net bir şekilde tanımlanmasına neden oldu.
İmâdüddevle, Büveyhî imparatorluğunun tamamının efendisi değildi. İmâdüddevle'nin askeri desteği olmadan kendi krallığını orta İran'da paylaşmış olan Rüknüddevle, ikincisinden nispeten bağımsızdı. Devle ise Huzistan'ı alma çabalarında kardeşi tarafından desteklenmişti ve İmâdüddevle'nin bir astıydı. Çağdaş kaynaklarda bağımsız bir hükümdar olarak listelenmemişti ve bastığı madeni paralarda kardeşinin adı kendisinden önce geçiyordu. Müizzüddevle'nın Bağdat'ı ele geçirmesinin, onu teoride üç Büveyhi arasında en yüksek rütbeli kişi yapan kıdemli emir (amir al-umara) unvanını kazanmasıyla sonuçlanmasına rağmen, bir İmâdüddevle'nin yetkisi altındaki taşra hükümdarı. İmâdüddevle, yaşamı boyunca kıdemli emir unvanını kendisi talep etti ve hiçbir zaman resmi olarak sahip olmamasına ve buna hakkı olmamasına rağmen, bu pozisyonun fiili sahibi olarak kabul edildi.
İmâdüddevle'nin varisi olmaması, ölümünden kısa bir süre öncesine kadar sorun teşkil ediyordu. Birkaç ay önce, halefi olarak Rüknüddevle'nin en büyük oğlu Fenna Hüsrev'i belirledi. Aralık 949'da öldü ve kardeşleri Fenna Hüsrev'in ("'Adudüddevle" unvanını alan) Şiraz'da kurulmasına yardım etti. Buyidlerin en güçlüsü olan Rüknüddevle, kendisi için kıdemli emir unvanını aldı ve hem Müizzüddevle'nin hem de Adudüddevle'nin bu şekilde tanınmasını sağladı.
İmâdüddevle, İstakhr'a gömüldü.
Kaynakça
- Özel
- ^ Baker 2016, s. 290 (see note 24).
- ^ a b Sajjadi, Asatryan & Melvin-Koushki.
- ^ a b Nagel 1990, ss. 578–586.
- ^ Curtis & Stewart 2009, s. 36.
- ^ Davaran 2010, s. 156.
- ^ Bosworth 1975, ss. 253–254.
- ^ Bosworth 1975, s. 254.
- ^ Bosworth 1975, ss. 254–255.
- ^ Bosworth 1975, s. 255.
- ^ Bosworth 1975.
- ^ Bosworth 1975, s. 256.
- ^ Bosworth 1975, ss. 256–257.
- ^ Bosworth 1975, ss. 257–258.
- ^ Bosworth 1975, s. 258.
- ^ Bosworth 1975, ss. 258–259.
- ^ Bosworth 1975, s. 262.
- Genel
- Baker, Christine D. (2016). "The lost origins of the Daylamites: the construction of a new ethnic legacy for the Buyids". Kennedy, Rebecca Futo; Jones-Lewis, Molly (Ed.). The Routledge Handbook of Identity and the Environment in the Classical and Medieval Worlds. Routledge. ss. 281-295. ISBN .
- Bosworth, C. E. (1975). "Iran under the Buyids". (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 250–304. ISBN .
- Curtis, Vesta Sarkhosh; Stewart, Sarah (2009). The Rise of Islam: The Idea of Iran Vol 4. I.B. Tauris. ISBN .
- Davaran, Fereshteh (2010). Continuity in Iranian Identity: Resilience of a Cultural Heritage. Routledge. ISBN .
- Herzig, Edmund; Stewart, Sarah (2011). Early Islamic Iran. I. B. Tauris. ISBN .
- Kennedy, Hugh (2016). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (İngilizce) (Second bas.). Oxford ve New York: Routledge. ISBN .
- Nagel, Tilman (1990). "Buyids". Encyclopaedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 6. ss. 578-586.
- ; ; (2003). Culture and Memory in Medieval Islam: Essays in Honor of Wilferd Madelung. I.B. Tauris. ISBN .
- Miles, G. C. (1975). "Numismatics". (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 364–378. ISBN .
- Sajjadi, Sadeq; Asatryan, Mushegh; Melvin-Koushki, Matthew. "Būyids". ; (Ed.). Encyclopaedia Islamica Online (İngilizce). Brill Online. ISSN 1875-9831. Geçersiz
|url-erişimi=subscription() - Spuler, Bertold (2014). Iran in the Early Islamic Period: Politics, Culture, Administration and Public Life between the Arab and the Seljuk Conquests, 633-1055. Brill. ISBN . 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Aralık 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali ibn Buya Farsca علی بن بویه Arapca علی بن بویه genellikle Arapca isim onursal lakap Imaduddevle Farsca عمادالدوله y 891 2 Aralik 949 934 ten 949 a kadar emir olarak hukum suren Fars Bolgesinde Kurulan Buveyhi emirliginin kurucusudur Iki kucuk erkek kardesi Ruknuddevle ve Muizzuddevle ile birlikte Rey Siraz ve Bagdat merkezli bir uclu hukumdarlik kurmustur Imaduddevle Farsca عمادالدولهEmir SahinsahImaduddevle nin PortresiFars Buveyhi emiriHukum suresi934 949Sonra gelenAdududdevleDogum891 92 DeylemOlumAralik 949 Siraz BuveyhilerDefinIstahrHanedanBuveyhilerBabasiEbu Suca BuyaDiniSiilikErken kariyeriAli Iran in kuzeyindeki bir bolge olan Deylem den mutevazi bir balikci olan Abu Shuja Buya nin en buyuk ogluydu Abu Shuja Buya buyuk ihtimalle Islam a yeni gecmisti bu da ogullarinin bir muhtedinin cocuklarina ozgu tipik Arapca isimlerini acikliyor Ali ilk olarak II Nasr altinda Samanilerin hizmetlerine girdi ve burada hukumdarin maiyetinin bir uyesi oldu Oradan yaklasik 928 de Gurgan ve Rey i Samanilerin valisi olarak yoneten Makan ibn Kaki ye katildi Bunu Nasr in onerisi uzerine yapmis olabilir her halukarda Makan in altinda yuksek bir mevki tutmayi basardi ve iki kucuk erkek kardesi Hasan ve Ahmad icin ordu komisyonlari kazandi Ancak 930 da Makan Horasan i ele gecirerek Samanogullari na isyan etti daha sonra Ziyari prensi Mardavij tarafindan saldiriya ugradi ve Taberistan dan vazgecmek zorunda kaldi Ali ve kardesleri tam da Ziyarid Elburz daglarinin guneyinde Kazvin e kadar fetih yapmaya hazirlanirken Mardavij in tarafina gecmeyi basardilar Kisa bir sure sonra Mardavij Ali ye muhtemelen modern Bahramabad yakinlarinda bulunan stratejik acidan onemli bir kasaba olan Karaj in idari yonetimini verdi Ali Karaj a giderken Rey de mola verirken Mardavij in veziri al Amid tarafindan Ziyarid in onu ortadan kaldirmayi planladigi konusunda uyarildi Aceleyle Rey den ayrilarak Karaj a geldi ve devraldi Ali kendisini destekleyecek az sayida Deylem askeriyle konumunu genisletmeye calisti Cevredeki daglari kontrol eden sapkin Hurremilere karsi hareket ederek bolgenin kontrolunu ele gecirdi ve seferlerle buyuk olcude zenginlesti Ayni zamanda Mardavij in onlari efendilerine karsi kiskirtma girisimlerine ragmen birliklerinin sadakatini korumayi basardi Buveyhi devletinin kurulusuAli konumunu daha da guvence altina almak icin o zamanlar Abbasi valisi Yakut un kontrolu altinda olan yakindaki Isfahan sehrini ele gecirmeye karar verdi Dusman ordusu Ali ninkinden sayica ustundu ancak buyuk bir kismi sehrin huzuruna cikmasi uzerine ona sigindi Ancak Yakut onunla muzakere etmeyi reddetti ve Merdavij in yaklasimi onu Ziyaridler lehine Isfahan i terk etmeye zorladi Karaj dan da kacan Ali simdi Fars ile Huzistan arasinda bir sehir olan Arrajan i aldi Arrajan da kis icin kalan Ali 933 baharinda Fars ta sefer yapmaya karar verdi Orada ayni zamanda Fars valisi olan ve Ali nin Arrajan i elinden aldigi Yakut un direnisiyle karsilasti Ayrica Abbasilerden hoslanmayan zengin bir toprak sahibi olan Zeyd ibn Ali al Naubandagani adinda bir muttefik buldu Ali bir dizi savasin ardindan galibi kanitlamayi basardi Mayis veya Haziran 934 te Fars in baskenti Siraz a girdi Ali Mardavij in kendi topraklarinda iddia etmesini engellemek icin Eylul veya Ekim 934 te kendisini genel vali olarak onaylayan Abbasi Halifesinin taninmasini istedi Ali gerekli harac vermeyi geciktirdi elci iki yil sonra Siraz da oldugunde harac hala odenmemisti Mardavij tehdit olusturmaya devam etti Buveyhileri hilafetten koparmak icin halifenin kontrolunde olan Huzistan i isgal etmeye karar verdi Bu isgal halifeyi Ziyarid ile bir anlasmaya varmaya sevk etti ve bu da Ali yi Mardavij in otoritesini tanimaya zorladi Mardavij Ocak 935 te suikasta kurban gittigi icin bu taninma kisa surdu Ali daha sonra Huzistan uzerinde hak iddia etmeye karar verdi ve Askar Mukram i isgal etti Buveyhi ve halife daha sonra birbirleriyle anlasti ikincisi Ali nin Fars a sahip oldugunu dogruladi ve Huzistan i Yakut a verdi Buveyhi imparatorlugu sekilleniyorMardavij in kendisine katilan bircok Turk parali askerinin yani sira Orta Iran uzerindeki Ziyarid kontrolunun cokmesiyle desteklenen Ali Isfahan in alinmasi gerektigine karar verdi Bunun icin kardesi Hasan i gonderdi Hasan baslangicta Isfahan i almayi basardi ancak daha sonra zorluklarla karsilasti Iran in merkezindeki seferleri hakkinda ayrintilar icin bkz Ruknuddevle Hasan Isfahan i aldiktan sonra Ali diger kardesi Ahmed i bkz Muizzuddevle Kirman i almasi icin gonderdi O eyaletin buyuk bir kismi Buveyhi otoritesini tanimaya zorlansa da dogrudan kontrol saglanamadi ve Ali sonunda onu geri cagirdi 9 yuzyilda Irak Haritasi Ali daha sonra Ahmed i Baridilerin Basri klaninin eyaletin fiili hukumdarlari haline geldigi ancak halife yonetimini yikmaya calistigi Huzistan a gonderdi Ahmed in Huzistan a girmesi icin bahane saglayarak Ali den Abbasilere karsi mucadelelerini istediler Baridiler eyaleti gecici olarak geri aldilar ve hatta birkac kez Bagdat i almayi basardilar ancak Ahmed sonunda Huzistan in kontrolunu kendisi aldi Huzistan dan Ahmed Irak ta bir dizi sefer yuruttu ve 945 te Bagdat a girdi Halife daha sonra ona Mu izzu d Devle Ali ye Imaduddevle ve Hasan a Ruknuddevle unvanlarini verdi 948 de Ruknuddevle Iran in merkezindeki konumunu da guvence altina alarak Buveyhi devletinin sinirlarinin net bir sekilde tanimlanmasina neden oldu Imaduddevle Buveyhi imparatorlugunun tamaminin efendisi degildi Imaduddevle nin askeri destegi olmadan kendi kralligini orta Iran da paylasmis olan Ruknuddevle ikincisinden nispeten bagimsizdi Devle ise Huzistan i alma cabalarinda kardesi tarafindan desteklenmisti ve Imaduddevle nin bir astiydi Cagdas kaynaklarda bagimsiz bir hukumdar olarak listelenmemisti ve bastigi madeni paralarda kardesinin adi kendisinden once geciyordu Muizzuddevle nin Bagdat i ele gecirmesinin onu teoride uc Buveyhi arasinda en yuksek rutbeli kisi yapan kidemli emir amir al umara unvanini kazanmasiyla sonuclanmasina ragmen bir Imaduddevle nin yetkisi altindaki tasra hukumdari Imaduddevle yasami boyunca kidemli emir unvanini kendisi talep etti ve hicbir zaman resmi olarak sahip olmamasina ve buna hakki olmamasina ragmen bu pozisyonun fiili sahibi olarak kabul edildi Imaduddevle nin varisi olmamasi olumunden kisa bir sure oncesine kadar sorun teskil ediyordu Birkac ay once halefi olarak Ruknuddevle nin en buyuk oglu Fenna Husrev i belirledi Aralik 949 da oldu ve kardesleri Fenna Husrev in Adududdevle unvanini alan Siraz da kurulmasina yardim etti Buyidlerin en guclusu olan Ruknuddevle kendisi icin kidemli emir unvanini aldi ve hem Muizzuddevle nin hem de Adududdevle nin bu sekilde taninmasini sagladi Imaduddevle Istakhr a gomuldu KaynakcaOzel Baker 2016 s 290 see note 24 a b Sajjadi Asatryan amp Melvin Koushki a b Nagel 1990 ss 578 586 Curtis amp Stewart 2009 s 36 Davaran 2010 s 156 Bosworth 1975 ss 253 254 Bosworth 1975 s 254 Bosworth 1975 ss 254 255 Bosworth 1975 s 255 Bosworth 1975 Bosworth 1975 s 256 Bosworth 1975 ss 256 257 Bosworth 1975 ss 257 258 Bosworth 1975 s 258 Bosworth 1975 ss 258 259 Bosworth 1975 s 262 GenelBaker Christine D 2016 The lost origins of the Daylamites the construction of a new ethnic legacy for the Buyids Kennedy Rebecca Futo Jones Lewis Molly Ed The Routledge Handbook of Identity and the Environment in the Classical and Medieval Worlds Routledge ss 281 295 ISBN 978 0415738057 Bosworth C E 1975 Iran under the Buyids Ed The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 250 304 ISBN 0 521 20093 8 Curtis Vesta Sarkhosh Stewart Sarah 2009 The Rise of Islam The Idea of Iran Vol 4 I B Tauris ISBN 978 1845116910 Davaran Fereshteh 2010 Continuity in Iranian Identity Resilience of a Cultural Heritage Routledge ISBN 978 1138780149 Herzig Edmund Stewart Sarah 2011 Early Islamic Iran I B Tauris ISBN 978 1780760612 Kennedy Hugh 2016 The Prophet and the Age of the Caliphates The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century Ingilizce Second bas Oxford ve New York Routledge ISBN 978 1 138 78761 2 Nagel Tilman 1990 Buyids Encyclopaedia Iranica Vol IV Fasc 6 ss 578 586 2003 Culture and Memory in Medieval Islam Essays in Honor of Wilferd Madelung I B Tauris ISBN 978 1 86064 859 5 Miles G C 1975 Numismatics Ed The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 364 378 ISBN 0 521 20093 8 Sajjadi Sadeq Asatryan Mushegh Melvin Koushki Matthew Buyids Ed Encyclopaedia Islamica Online Ingilizce Brill Online ISSN 1875 9831 Gecersiz url erisimi subscription yardim Spuler Bertold 2014 Iran in the Early Islamic Period Politics Culture Administration and Public Life between the Arab and the Seljuk Conquests 633 1055 Brill ISBN 978 90 04 28209 4 19 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Aralik 2022