iran israil vekâlet savaşı iran israil gölge savaşı veya iran israil soğuk savaşı iran ile israil arasında siy

İran-İsrail vekâlet savaşı, İran-İsrail gölge savaşı veya İran-İsrail soğuk savaşı, İran ile İsrail arasında siyasi, askeri, istihbari ve siber alanlarda devam eden savaş.

İran - İsrail vekâlet savaşı

İran (yeşil), İsrail (turuncu)

Tarih

6 Haziran 1982 - günümüz
(42 yıl, 1 ay, 4 hafta ve 1 gün)

Bölge

Tüm dünya
(Bilhassa İran, İsrail, Irak, Suriye, Lübnan, Gazze, Batı Şeria, Yemen)

Sonuç

Devam ediyor.

İran nükleer programını güçlendirerek nükleer silah üretmek için çalışmalar yapıyor. İsrail güvenlik kurumları çeşitli operasyonlar ve sabotajlar ile İran'ın nükleer programını engellemeye çalışıyor.
İran, 1985'te İsrail'in Güney Lübnan'dan çekilmesinin ardından Hizbullah ile ilişkilerini geliştirdi. Hizbullah 2006'da yaşanan yeni savaşta İran desteği ile İsrail'e karşı çeşitli başarılar elde etti. 2006'daki savaşın ardından Hizbullah'ın askeri kapasitesi artarak devam etti. Günümüzde İsrail-Lübnan sınırında çatışmalar devam ediyor.
İran, Hamas'ın Gazze'yi tamamen kontrol etmesinin ardından Hamas ile ilişkilerini geliştirdi. Hamas savaşçılarına İran tarafından eğitim verildi; Gazze'ye kaçak yollardan İran yapımı roketler ve silahlar geçirildi. Hamas, İsrail'e karşı olan çatışmasında İran tarafından desteklendi. Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail topraklarına sızıp Aksa Tufanı Operasyonu'nu gerçekleştirmesi sonrası İsrail ordusu karşı saldırı başlatıp Gazze'ye kara harekâtı başlattı. Gazze'de çatışmalar sürüyor.
İran, Suriye, Irak ve Yemen'de kendisine bağlı milis güçler yarattı, bu milis güçleri roketler ve füzeler ile donattı. Bu milis güçleri kullanarak İsrail'e çeşitli saldırılar gerçekleştirdi. İsrail ordusuysa Suriye, Irak ve Yemen'e çeşitli hava harekâtları yaparak bu saldırılara karşılık verdi. Bu döngü belirli aralıklarla devam ediyor.

Taraflar

İran
Vekil güçler:

Hizbullah

Hamas

Husiler
Kataib Hizbullah

İsrail
Destekleyenler:

ABD

1979 yılında Ayetullah Humeyni önderliğinde İran'da bir islam devrimi gerçekleşti. Devrimin akabinde İran'ın iç yapısını dönüştüren Humeyni ve onun etrafındaki Şii seçkinler, İran'ın dış politikasında da çeşitli değişiklikler yaptılar. İran'ın başta Orta Doğu olmak üzere tüm dünyadaki Şiilerin koruyucusu olması ve bu Şiilere yardım etmesi İran'ın dış politikasının öncelikli hedefi hâline geldi. Bununla birlikte Batılı ülkelere karşı şüpheci bir politika uygulanmaya başlandı. Tahran'daki Amerikan Büyükelçiliği'nin basılmasının akabinde Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkiler çökme noktasına geldi. İsrail ile diplomatik ilişkiler bütünüyle koparıldı. Irak'la yaşanacak savaşa kadar Yaser Arafat gibi İsrail karşıtı kişiler ile temas kuruldu.

Notlar

^ 1982 Lübnan Savaşı başlangıç olarak kabul edilmektedir.

Kaynakça

^ Hasan, Mehdi (16 Ocak 2012). "Iran's nuclear scientists are not being assassinated. They are being murdered" (İngilizce). The Guardian. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.
^ "The 2006 Lebanon War: Hezbollah's expensive 'victory' ten years on" (İngilizce). Al Arabiya. 15 Temmuz 2016. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.
^ Qiblawi, Tamara (13 Ekim 2023). "Analysis: Hezbollah is far more powerful than Hamas. Will it join the fight against Israel?" (İngilizce). CNN. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.
^ Katz, Yaakov; Hendel, Yoaz (2012). Israel vs. Iran: the shadow war (1. bas.). Washington, D.C: Potomac Books. ISBN .
^ Wallace, Paul; Meyer, Henry (8 Kasım 2023). "Israel Says Troops Have Entered 'Heart' of Gaza's Main City" (İngilizce). Bloomberg. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.
^ "Iran's Proxies: Entrenching the Middle East" (İngilizce). İsrail Savunma Kuvvetleri. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.
^ Hadad, Hamzeh (16 Nisan 2024). "Proxy battles: Iraq, Iran, and the turmoil in the Middle East" (İngilizce). ECFR. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.
^ Maloney, Suzanne; Razipour, Keian (24 Ocak 2019). "The Iranian revolution—A timeline of events" (İngilizce). Brookings. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2024.
^ Ramazani, Rouhollah K. (2013). Independence without freedom: Iran's foreign policy (İngilizce). Charlottesville (Va.): University of Virginia Press. ISBN .

[1] 1982 Lübnan Savaşı başlangıç olarak kabul edilmektedir.

[2] Hasan, Mehdi (16 Ocak 2012). "Iran's nuclear scientists are not being assassinated. They are being murdered" (İngilizce). The Guardian. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.

[3] "The 2006 Lebanon War: Hezbollah's expensive 'victory' ten years on" (İngilizce). Al Arabiya. 15 Temmuz 2016. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.

[4] Qiblawi, Tamara (13 Ekim 2023). "Analysis: Hezbollah is far more powerful than Hamas. Will it join the fight against Israel?" (İngilizce). CNN. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.

[5] Katz, Yaakov; Hendel, Yoaz (2012). Israel vs. Iran: the shadow war (1. bas.). Washington, D.C: Potomac Books. ISBN .

[6] Wallace, Paul; Meyer, Henry (8 Kasım 2023). "Israel Says Troops Have Entered 'Heart' of Gaza's Main City" (İngilizce). Bloomberg. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.

[7] "Iran's Proxies: Entrenching the Middle East" (İngilizce). İsrail Savunma Kuvvetleri. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.

[8] Hadad, Hamzeh (16 Nisan 2024). "Proxy battles: Iraq, Iran, and the turmoil in the Middle East" (İngilizce). ECFR. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024.

[9] Maloney, Suzanne; Razipour, Keian (24 Ocak 2019). "The Iranian revolution—A timeline of events" (İngilizce). Brookings. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2024.

[10] Ramazani, Rouhollah K. (2013). Independence without freedom: Iran's foreign policy (İngilizce). Charlottesville (Va.): University of Virginia Press. ISBN .