irlanda parlamenter temsili bir demokratik cumhuriyettir ve Avrupa Birliği üyesidir Devlet başkanı halk tarafından

İrlanda, parlamenter, temsili bir demokratik cumhuriyettir ve Avrupa Birliği üyesidir. Devlet başkanı halk tarafından seçilen İrlanda Cumhurbaşkanı'dır, ancak bu genellikle temsili bir pozisyondur. Gerçek siyasi güç, Dáil tarafından aday gösterilen ve hükümetin başı olan Taoiseach'e aittir.

İrlanda Cumhuriyeti'nde Siyaset
İrlanda arması
Yönetim türü	Üniter parlamenter demokratik Cumhuriyet
Anayasa	İrlanda Anayasası
Yasama organı
Ad	Oireachtas
Tür	Bikameral
Toplanma yeri	Teach Laighean(Leinster House)
Üst meclis
Ad
Başkanlık görevlisi	,
Atayan	Seçimler - endirekt
Alt meclis
Ad
Başkanlık görevlisi	,
Atayan	Seçimler
Yürütme erki
Devlet Başkanı
Unvan	Cumhurbaşkanı
Görevdeki	Michael D. Higgins

Hükûmet Başkanı
Unvan	Taoiseach
Görevdeki	Simon Harris
Atayan	Oireachtas tarafından seçimle
Kabine
Ad
Lider	Taoiseach
Lider yardımcısı
Bakanlıklar	Roinn Stáit
Yargı erki
Mahkeme başkanı	Caroline Costello

Yürütme yetkisi, Taoiseach ve Tánaiste (hükümetin başkan yardımcısı) dahil en fazla 15 kabine bakanından oluşan hükümet tarafından kullanılır. Yasama yetkisi, Dáil Éireann, Seanad Éireann ve İrlanda Cumhurbaşkanı'ndan oluşan çift meclisli ulusal parlamento Oireachtas'a aittir. Yargı, yürütme ve yasama organlarından bağımsızdır. Yargının başı, Yüksek Mahkeme'ye başkanlık eden Baş Yargıçtır.

İrlanda çok partili bir sisteme sahiptir. Fianna Fáil ve Fine Gael, tarihsel olarak birbirine karşıt olan ve İrlanda İç Savaşı'nın karşıt taraflarına dayanan, geleneksel merkez zeminde yer alan iki büyük partidir. 1932'den bu yana tüm hükümetler ya Fianna Fáil ya da Fine Gael tarafından yönetilmiştir. Fianna Fáil, birçok seçimde tek başına hükümet kuracak desteği almıştır. Ancak sandalye sayısındaki dalgalanmalar farklı koalisyonlar aracılığıyla hükümet değişikliklerine yol açmıştır. 1932'den 2011'e kadar partiler destek açısından istikrarlıydı; Fianna Fáil en büyük parti, Fine Gael ikinci büyük parti ve genellikle İşçi Partisi üçüncü parti olmuştur. Ancak son 2010'dan sonra sonuçlar daha değişken olmuştur. 2011 seçimlerinde en büyük partiler sırasıyla Fine Gael, İşçi Partisi ve Fianna Fáil oldu; 2016 seçimlerinde ise Fine Gael, Fianna Fáil ve Sinn Féin sırasıyla en büyük partiler oldular; 2020 seçimlerinde ise Fianna Fáil sandalye sayısında birinci (oy sayısında ikinci), Sinn Féin sandalye sayısında ikinci (oy sayısında birinci) ve Fine Gael üçüncü oldu. Bu sonuçlar Sinn Féin için tarihî bir başarı anlamına geldi.

Haziran 2020'de Fianna Fáil lideri Micheál Martin, yeni Taoiseach (hükümet başkanı) oldu. Fianna Fáil, Fine Gael ve Yeşil Parti'den oluşan tarihi bir üçlü koalisyon kurdu. Bu, Fianna Fáil ve Fine Gael'in ilk kez aynı hükümette yer alması anlamına geldi. Önceki Taoiseach ve Fine Gael lideri Leo Varadkar, Tánaiste (başbakan yardımcısı) olmuştur. Martin, 17 Aralık 2022'ye kadar Taoiseach olarak ülkeyi yönetip ardından Varadkar ile görev değişimi yaptı.

The Economist Intelligence Unit, 2022 yılında İrlanda'yı "tam demokrasi" olarak değerlendirmiştir. V-Dem Demokrasi Endekslerine göre ise İrlanda, 2023 yılında dünyanın "en seçimsel demokratik 7. ülkesi" olarak, 2024'te Liberal demokrasi endeksi sıralamasında 6. ülke olarak listeledi.

Notlar

^ The Economist Intelligence Unit, dünya çapında ekonomik analizler ve tahminler sunan bir araştırma ve danışmanlık kuruluşudur. Ekonomi, politika, sağlık, teknoloji gibi birçok alanda raporlar hazırlar ve ülkeler ile sektörler hakkında detaylı bilgiler sağlar.

Kaynakça

^ "Irish election: Enda Kenny claims opposition victory". BBC News. 25 Şubat 2011. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
^ "Irish election: Enda Kenny admits coalition will not return". BBC News. 28 Şubat 2016. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
^ "Irish general election: Sinn Féin celebrate historic result". 10 Şubat 2020. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
^ "Micheál Martin becomes new Irish PM after historic coalition deal". 27 Haziran 2020. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
^ "The V-Dem Dataset – V-Dem". www.v-dem.net (İngilizce). 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
^ "DEMOCRACY REPORT 2024" (PDF). www.v-dem.net. 'ne bağlı V-Dem Enstitüsü. 22 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.

[5] The Economist Intelligence Unit, dünya çapında ekonomik analizler ve tahminler sunan bir araştırma ve danışmanlık kuruluşudur. Ekonomi, politika, sağlık, teknoloji gibi birçok alanda raporlar hazırlar ve ülkeler ile sektörler hakkında detaylı bilgiler sağlar.

[1] "Irish election: Enda Kenny claims opposition victory". BBC News. 25 Şubat 2011. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.

[2] "Irish election: Enda Kenny admits coalition will not return". BBC News. 28 Şubat 2016. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.

[3] "Irish general election: Sinn Féin celebrate historic result". 10 Şubat 2020. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.

[4] "Micheál Martin becomes new Irish PM after historic coalition deal". 27 Haziran 2020. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.

[6] "The V-Dem Dataset – V-Dem". www.v-dem.net (İngilizce). 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.

[7] "DEMOCRACY REPORT 2024" (PDF). www.v-dem.net. 'ne bağlı V-Dem Enstitüsü. 22 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.