Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Şirketokrasi diğer adıyla Korporatokrasi (İngilizce: Corporatocracy), şirketler tarafından ya da şirketlerin çıkar grupları tarafından kontrol edilen ekonomik ve politik bir sistemi anlatmak için kullanılan bir terimdir. Genelde belirli bir ülkedeki (özellikle Amerika Birleşik Devletleri) halihazırdaki ekonomik durumu eleştirmek için kullanılan aşağılayıcı bir terim olarak görülür.Korporatizm (Corporatism) teriminden farklı olarak kullanılır ki Korporatizm anlam olarak şirketler ve tüketiciler arasında olan ortak çıkarların bir araya gelmesinden bahseder. Liberaller ve sol görüşlü eleştirmenler tarafından sıkça kullanılan Şirketokrasi, liberal ekonomi eleştirmenleri ve diğer politik gözlemciler tarafından da madalyonun diğer yüzüne bakmak amacıyla kullanılır. Ekonomist Jeffrey Sachs, Amerika Birleşik Devletlerini bu bağlamda kitabı " The Price of Civilization"'da (Medeniyetin Bedeli) Şirketokrasi ile yönetilen bir ülke olarak tasvir eder. Bu hareketin 4 trendin sonucu olduğunu açıklar; Ulusal partilerin zayıflığı ve kişisel olarak belirli bölgelerde politik temsilin güçlülüğü, 2. Dünya Savaş'ından sonra kurulan Amerikan Ordusunun büyüklüğü, şirketler tarafından desteklenen büyük bütçeli seçim kampanyaları ve küreselleşme ile işçilerden uzaklaşan dengeler.
Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları kitabı ile (Confessions of An Economic Hit Man) John Perkins (2004) tarafından da kullanılan terim, ona göre şirketlerin,bankaların ve hükûmetlerin ortak çalışması ile var olur. Bu organize durum Güçlü Elit (Power Elite) deyimi ile C. Wright Mills tarafından da bu şekilde adlandırılır. Bu "Güçlü Elit" grup, aslında Şirketokrasi içeresinde gücü ellerinde bulunduran ve statü olarak yüksek pozisyonlarda bulunan varlıklı kişilerdir. Bu kişiler aslında ülkelerin kaderini tayin eden, yasaları koyan ve ekonomik kararları alan üst düzey zenginlerdir.
Bu türdeki bir yapılaşma; bankaların kurtarılmasını (bailout),CEO'lara ödenen inanılmaz yüksek maaşları, ulusal hazinenin, insanların ve doğal kaynakların sömürülmesinin nedenlerini de gözler önüne sermektedir.Küreselleşmenin de eleştirisini yapan Şirketokrasi terimine somut olarak Dünya Bankasının gelişmekte olan ülkelere verdiği borçlar, serbest gümrük ve ticaret antlaşmaları örnek olarak gösterilebilir.
Şirketokrasi yada "Korporatokrasi" ve benzer fikirlerin kullanımı
Tarihçi Howard Zinn, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Yaldızlı Çağ sırasında ABD hükûmetinin tam olarak Karl Marx'ın kapitalist devletleri tanımladığı gibi hareket ettiğini savunmaktadır: "Düzeni korumak için tarafsızmış gibi davranan ama zenginlerin çıkarlarına hizmet eden...".
Ekonomist Joseph Stiglitz'e göre, büyük ölçüde ABD antitröst yasalarının neoliberal reformlarla zayıflatılması nedeniyle şirketlerin ciddi bir artış olmuş, bu da artmasına ve genel olarak düşük performans gösteren bir ekonomiye yol açmıştır. Ekonomiyi iyileştirmek için paranın ABD siyaseti üzerindeki etkisini azaltmak gerektiği düşüncesini paylaşmaktadır. Sosyolog C. Wright Mills, 1956 tarihli adlı kitabında, askeri ve siyasi kurumlarla birlikte en büyük şirketlerin liderlerinin ABD'yi kontrol eden bir "güç eliti" oluşturduğunu belirtmiştir.
Ekonomist Jeffrey Sachs (2011) adlı kitabında Amerika Birleşik Devletleri'ni bir korporatokrasi olarak tanımlamıştır. Bunun dört eğilimden kaynaklandığını öne sürdü: zayıf ve bireysel bölgelerin güçlü siyasi temsili, İkinci Dünya Savaşı sonrası büyük ABD askeri kuruluşu, büyük şirketler ve küreselleşme güç dengesini işçilerden uzaklaştırıyordu.
2013 yılında ekonomist Edmund Phelps, ABD ve diğer batı ülkelerinin son on yıllardaki ekonomik sistemini "yeni korporatizm" olarak adlandırdığı, devletin ekonomiye çok fazla dahil olduğu ve "herkesi herkese karşı korumakla" görevli olduğu, ancak aynı zamanda büyük şirketlerin hükûmet üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğu, lobicilerin önerilerinin "özellikle rüşvetle gelirlerse hoş karşılandığı" bir sistem olarak nitelendirdiği bir sistem olarak eleştirdi.
Şirketlerin Amerika Birleşik Devletleri'nde siyaset üzerindeki etkisi
Yolsuzluk
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Yaldızlı Çağ sırasında, iş dünyası liderleri hükûmetin faaliyetlerini düzenlememesini sağlamak için önemli miktarda para harcadıklarından yolsuzluk yaygındı.
Şirketlerin yasama üzerindeki etkisi
Şirketler, kendilerini denetleyen düzenlemeler ve düzenleyiciler üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Örneğin, Senatör Elizabeth Warren Aralık 2014'te hükûmeti finanse etmek için gerekli olan bir torba harcama tasarısının bankacılık düzenlemelerini zayıflatmak için sürecin sonlarında nasıl değiştirildiğini açıkladı. Bu değişiklik, bankacılık düzenlemelerinin yasakladığı bankacılık "takas kuruluşlarının" vergi mükellefleri tarafından finanse edilen kurtarmalarına izin verilmesini kolaylaştırdı. Yasanın değiştirilmesinde rolü olan en büyük bankalardan biri olan Citigroup'u örnek gösterdi. Ayrıca hem Wall Street bankacılarının hem de daha önce Wall Street'te çalışmış olan hükûmet üyelerinin, en büyük bankaları parçalayacak iki partili yasayı nasıl durdurduklarını anlattı. Başkan Theodore Roosevelt'in "Demokrasinin temellerini" tehdit eden güçlü şirket kuruluşlarına ilişkin uyarılarını tekrarladı.
2015 yılında verdiği bir röportajda eski Başkan Jimmy Carter, siyasi adaylara yapılan bağışlar üzerindeki sınırları etkili bir şekilde kaldıran kararı nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri'nin artık "sınırsız siyasi rüşvetin olduğu bir oligarşi" olduğunu ifade etmiştir.Wall Street, etkilemek için 2 milyar dolarlık rekor bir harcama yaptı.
Bir British Columbia Üniversitesi hukuk profesörü ve ödüllü "Şirket:Kâr ve Gücün Patolojik Takibi(The Corporation: The Pathological Pursuit of Profit and Power) adlı kitabın yazarı olan sundan basetmektedir:
"Kanun, işçilere yardım etmek, çevreyi iyileştirmek veya tüketicilerin tasarruf etmesine yardımcı olmak gibi eylemleri için herhangi bir motivasyonu yasaklamaktadır. Özel vatandaşlar olarak bunları kendi paralarıyla yapabilirler. Ancak, başkalarının parasını yöneten şirket yetkilileri olarak, bu tür amaçları kendi başlarına amaç olarak takip etmek için yasal yetkileri yoktur - sadece şirketlerin kendi çıkarlarına hizmet etmek için bir araç olarak, ki bu genellikle hissedarlarının servetini en üst düzeye çıkarmak anlamına gelir. Dolayısıyla kurumsal sosyal sorumluluk yasadışıdır - en azından gerçek olduğunda. "-Joel Bakan, Şirket: Kâr ve Gücün Patolojik Takibi"
Amerika Birleşik Devletleri'nde Şirketokrasinin Algılanan Belirtileri
Gelir payı
Gelir eşitsizliği ile ilgili olarak, University of California, Berkeley ekonomisti 'in 2014 gelir analizi, gelir ve servetteki göreceli büyümenin küçük ve orta ölçekli girişimciler ve işletme sahipleri (genellikle gelirdeki en üst yüzde birlik kesimin alt yarısını oluşturan) arasında gerçekleşmediğini doğrulamaktadır, buna karşın, her yıl 2.000.000 $ veya daha fazla kazanan gelir dağılımında toplumun sadece yüzde 1'ini oluşturan en üst arasında yer almaktadır.
Şirketlerin gücü gelir eşitsizliğini de artırabilir. Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Joseph Stiglitz Mayıs 2011'de şöyle yazmıştır: "Bugünkü eşitsizliğin büyük bir kısmı, finans sektörünün kendisi tarafından satın alınan ve parası ödenen kurallardaki değişikliklerle mümkün kılınan finansal sistemin manipülasyonundan kaynaklanıyor - şimdiye kadarki en iyi yatırımlarından biri. Hükümet finans kuruluşlarına yüzde sıfıra yakın faizle borç verdi ve her şey başarısız olduğunda uygun koşullarda cömert kurtarma paketleri sağladı. Düzenleyiciler şeffaflık eksikliğine ve çıkar çatışmalarına göz yumdular." Stiglitz, en tepedeki %1'lik kesimin gelirin neredeyse "dörtte birini" elde ettiğini ve servetin yaklaşık %40'ına sahip olduğunu açıkladı.
GSYH'ye göre ölçüldüğünde, toplam ücret ve bunun bileşeni olan maaş ve ücretler 1970'ten bu yana azalmaktadır. Bu durum, gelirin emekten (saatlik ücret ve maaşlardan gelir elde eden kişiler) sermayeye (işletme, arazi ve varlık sahipliği yoluyla gelir elde eden kişiler) doğru kaydığını göstermektedir.
2007 yılında ailelerin alt %80'inin 1979 gelir dağılımına göre 664 milyar dolar daha az gelir elde ettiğini ya da aile başına yaklaşık 7.000 dolar gelir elde ettiğini tahmin etmiştir. Bu gelirin elde edilememesi, birçok ailenin borç yükünü artırmasına yol açmış olabilir ki bu da 2007-2009 'nde önemli bir faktör olmuştur; zira yüksek kaldıraçlı ev sahipleri kriz sırasında net değerlerinde çok daha büyük bir azalma yaşamıştır. Ayrıca, düşük gelirli aileler yüksek gelirli ailelere göre gelirlerinin nispeten daha fazlasını harcama eğiliminde olduklarından, gelirin daha fazlasının daha varlıklı ailelere kaydırılması ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir.
Etkin kurumlar vergisi oranları
Bazı büyük ABD şirketleri, vergi yükümlülüklerini azaltmak amacıyla merkezlerini ABD dışındaki bir ülkeye taşımak için (tax inversion) adı verilen bir strateji kullanmıştır. Yani birleşme ve satın almalarla vergi masraflarından kaçınma taktikleri uygulanmaktadır. Başka ülkelerdeki sirketleri satın alarak veya onlarla birleşerek ülke dışına kendini çıkmış gibi göstererek vergiden kaçınma yapılmaktadır. 1982'den bu yana 15'i 2012'den beri olmak üzere yaklaşık 46 şirket düşük vergili ülkelerde yeniden şirketleşmiştir. Altı şirket de 2015 yılında bunu yapmayı planladı.
Hisse senedi geri alımlarına karşı ücret artışları
Şirketlerin artan gücünün bir göstergesi de, gelir eşitsizliğinin artmasına katkıda bulunacak şekilde, hisse senetlerini geri alma kabiliyetleri üzerindeki kısıtlamaların kaldırılmasıydı. Eylül 2014'te 'da yazan , ekonomiye yapılan yatırımların azalmasından ve bunun refah ve gelir eşitsizliği üzerindeki etkisinden rekor düzeyde sorumlu tuttu. 2003 ve 2012 yılları arasında S&P 500'deki 449 şirket, kazançlarının %54'ünü (2,4 trilyon dolar) kendi hisselerini geri almak için kullandı. Ek olarak %37'si de temettü olarak hissedarlara ödenmiştir. Bunlar birlikte kârın %91'ini oluşturuyordu. Bu durum, üretken yeteneklere yatırım yapmak ya da çalışanlar için daha yüksek gelir elde etmek için çok az kaynak bıraktı ve daha fazla geliri emek yerine sermayeye kaydırdı. Hisse başına kazanç (EPS) hedeflerini tutturmak için büyük ölçüde hisse senedi opsiyonlarına, hisse senedi ödüllerine ve ikramiyelere dayanan yönetici ücret düzenlemelerini suçladı. EPS, tedavüldeki hisse sayısı azaldıkça artar. Geri alımlar üzerindeki yasal kısıtlamalar 1980'lerin başında büyük ölçüde hafifletilmiştir. Geri alımları sınırlandırmak için bu teşviklerin değiştirilmesini savunmaktadır.
31 Mart 2014'e kadarki 12 aylık dönemde S&P 500 şirketleri hisse geri alım ödemelerini bir önceki yıla göre %29 artırarak 534,9 milyar dolara çıkarmıştır. Goldman Sachs'a göre ABD şirketlerinin 2015 yılında geri alımlarını 2014 yılına göre %18 artırarak 701 milyar dolara çıkarması beklenmektedir. Ölçek olarak, yıllık konut dışı sabit yatırımın (iş yatırımları için bir vekil ve önemli bir GSYİH bileşeni) 2014 yılı için yaklaşık 2,1 trilyon dolar olduğu tahmin edilmektedir.
Endüstriyel Toplulaşma
Transnational Institute'den Brid Brennan, şirketlerin toplanmasının (yoğunlaşmasının) hükûmet üzerindeki etkilerini nasıl artırdığını açıkladı: "U.Ş'leri [ulusötesi şirketler] demokrasi için tehlikeli kılan sadece büyüklükleri, muazzam servetleri ve varlıkları değildir. Aynı zamanda yoğunlaşmaları, hükümetleri etkileme ve çoğu zaman hükümetlere sızma kapasiteleri ve ticari çıkarlarını kamu yararına karşı savunmak için gerçek bir uluslararası sosyal sınıf olarak hareket etme yetenekleridir. Şirket suçları ve cezasızlık için gerekli ortamı yaratan, bu tür bir karar alma gücünün yanı sıra, son 30 yılda ulusal anayasalarda ve ulusal ve uluslararası mevzuatta değişikliklere yol açan deregülasyon dayatma gücüdür." Brennan, güçteki bu yoğunlaşmanın gelir ve servetin daha da yoğunlaşmasına yol açtığı sonucuna varmıştır.
Bu tür bir sektör yoğunlaĢmasına örnek olarak bankacılık verilebilir. En büyük 5 ABD bankası 1998 yılında ABD bankacılık varlıklarının yaklaşık %30'una sahipti; bu oran 2008'de %45'e, 2010'da %48'e yükseldi ve 2011'de %47'ye düştü.
The Economist ayrıca 1980'den bu yana giderek daha karlı hale gelen kurumsal finans ve bankacılık sektörünün ABD'de Gini katsayılarının yükselmesine nasıl neden olduğunu açıklamıştır: "Amerika'da finansal hizmetlerin GSYİH içindeki payı 1980-2000 yılları arasında ikiye katlanarak %8'e yükseldi; aynı dönemde kârları toplam şirket kârlarının yaklaşık %10'undan %35'ine yükseldi ve 2007-09'da çöktü. Bankacılara da daha fazla ödeme yapılıyor. Amerika'da finansal hizmetlerde çalışanların ücretleri 1980'e kadar ortalama ücretlere benzerdi. Şimdi ise bu ortalamanın iki katıdır."
Perkins'in Kitabında Geçen Uluslararası Şirketokrasi Aşamaları
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır.Ekim 2023) () ( |
Bir "Ekonomik Tetikçinin İtirafları" kitabında John Perkins Amerika Birleşik Devletleri ve çeşitli Avrupa ülkelerinin buradaki şirketleri ile başka ülkelerde de o ülkenin ekonomilerini ve ülke kaynaklarını ele geçirmek suretiyle hakimiyet kurduklarını iddia etmektedir. Bu yönde de çeşitli yöntemler bu yöntemlerin kullanıldığı aşamalar ile ilgili bilgiler vermektedir. Burada hedef ülkeler doğal kaynakları bol ancak ekonomisi imkanları gelişmemiş ülkelerdir. Örneğin Kolombiya,Endonezya, Panama,Irak gibi ülkeler Perkins'çe örnek olarak verilmektedir.
Bu ülkeler için verilen evrelerin esası "ekonomik kuşatma (veya ekonomi tuzağı)" üzerinedir; ekonomik kuşatma evresinde sorunlar çıktığında bu evreye dönüşü sağlamak için önce ikinci ve sonrası buda başarısız olursa üçüncü evre gerçekleştirilip, şirketokrasi uygulayan ülkeye bağlı şirketlerin güdümünde, şirketokrasi uygulanan ülkenin, siyasi sisteminin ama en önemlisi ekonomisinin ve kaynaklarının kalması hedeflenir.
Birinci evre: Ekonomik kuşatma (ekonomi tuzağı) evresi;
- ilk aşamada hibe vs. yardımlarla, Barış Gönüllüleri gibi sivil gibi gözüken oluşumlarla ilgili ülkenin içine nüfuz edilip güven kazanılır. Ancak bu verilen paralar aynı zamanda o ülkenin şirketlerine vs.ye yarar sağlayacak biçimdedir. Şirketokrasi uygulanacak ülkeye katma değer sağlamayacak veya az sağlayacak onu uygulayan ülkeye ve onun güdümündeki şirketlere bağımlı kılacak yatırımlar tercih sebebidir. Öte yandan rüşvet vs. yolsuzluk mekanizmaları kullanılarak ülkede siyasi sistem içinde yozlaşma yapılması ve şirketokrasi uygulayan devlet yanlısı iktidar, basın ve muhalefetin uygulanan/uygulanacak devlet yönetimde söz sahibi olmasının sağlanması da hedeflenmektedir.
- ikinci aşamada büyük inşaat projeleri ve alt yapı projelerinin bu devletlerde yapılmasını sağlamaktır. Otoyollar, termik santral, hidroelektrik santrali, rezidans, havalimanı gibi projeler vaatlerle gelinir. Bunun gayri safi milli hasıla yı yükselteceğine devletler/o ülkedeki halk inandırılır ve devletler borçlandırılır. Ancak sorun şudur burada verilen krediler şartlıdır, verilen krediler karşılığında sömüren devletin firmalarının ürünlerinin kullanılması istenebilmektedir. Öte yandan bu tür projelerdeki kazançlar, hedefler genelde saptırılmıştır, gayrisafi milli hasıla asla hedeflenen şekilde yükselmeyecektir. Yap işlet devret tarzı ihalelerle veyahut esas iş ve yan işler Avrupa Birliği, ABD firmaları veyahut bu ülkelerle ilişkili ortaklı firmalara verilerek buradaki kazancın ilgili yabancı firmalarda kalması sağlanmaktadır. Neticede esaslı ve halka sürekli istihdam ve gelir sağlayıp bir katma değer getirmeyen, ihracatını yükseltmeyen, bu projeler yüzünden büyük borç altına giren gelişmemiş veyahut gelişmekte olan ülke bu borçlarını kapatmak için daha fazla borçlanma yoluna gidecektir. En sonunda da borçlarını ödemeyecek duruma gelecektir. Bu durumda 3.aşamaya geçilecektir.
- üçüncü aşamada, ilgili şirket veya firmalar, İMF gibi kurumlarca zor durumdaki (kredi notu düşen) ülkeye verilecek kredi karşılığında özelleştirme yapması, borcuna karşılık belli kurumların verilmeye zorlanması sağlanmaya çalışılır; zor durumdaki ülkenin bu talepleri reddetmesi halinde başkaca sorunlarla karşı karşıya kalması isyan,iç karışıklık vs.ile karşı karşıya kalacağından genelde bu talepleri kabul eder.İmtiyazları güdümlü şirketlere vermek zorunda kalırlar.
- Sonuç olarak dördüncü aşamada hedeflenen ekonomik kaynakları sömürülen, sömüren ülkenin mallarına pazar haline getirilen veya ucuz işgücü ile üretilen malların yurtdışına pazarlanmasına karşın kazancın halkta değil sömüren ülke şirketlerinde kaldığı bir ülke, ekonomik bir sömürge haline getirilir. Ülkede petrol vs.tüm üretim ve doğal kaynakları ilgili sömüren devletler güdümündeki şirketlerin eline geçer, bu şirketler büyük imtiyazlar elde eder. Siyasette de bu devletler güdümündeki kişiler işbaşında tutulur. Perkins buna örnek olarak Amerika'ya sürekli petrol sağlanmasını garantileyen, Suud Hanedanı'nın hükümranlığını korunmasını örnek vermektedir. (s.180) Aynı şekilde o devletteki adalet, eğitim vs. sistemlerinde gelişmiş ülkelere sömürge olacak şekilde düzenlenmesi de sağlanır. Bu aşamanın sağlanması için Perkins'e göre ABD "ekonomik tetikçi" denilen ekonomik bilgisi yüksek bu iş için eğitilen ve çalıştırılan kişileri casus olarak kullanmaktadır.
Eğer bu ekonomik kuşatma evresinde sorunlar çıkarsa kesintiye uğrarsa bu durumda bu ekonomik kuşatma evresinin tekrar sağlanmasını veya devamını sağlamak üzere 2. ve 3. evreler sırasıyla devreye sokulacaktır.
İkinci evre: Suikast, darbe;
Burada ekonomik kuşatma evresine sorun çıkaran karşı gelen siyasi, askeri liderlerin veya bu yönde sorun çıkarak çıkarması muhtemel kişilerin çeşitli vasıtalarla öldürülmesi, suikaste veya kazaya! uğraması ve/veya siyasi, askeri darbelerle bu devletlere bağlı şirketlerin tarafını tutan kişilerin iş başına geçirilmesi hedeflenir. John Perkins bu konuda Omar Torrijos Herrera suikastini (s.11) örnek olarak vermektedir. Netice olarak devrilen veya suikaste kazaya uğratılan liderin yerine o devletin şirketlerinin güdümündeki lider ve siyasilerin geçirilmesi ana hedeftir.Perkins'e göre ABD bu iş için "CIA güdümlü çakalları" kullanmaktadır.
Üçüncü evre: İşgal
Eğer ikinci evrede başarısız olursa ekonomik kuşatma evresine geri döndürülmesini ve işgal sonrası çekilme anında ilgili devlet güdümünde iktidarın başa geçirilmesini veya ilgili devlet o devlete bağlı şirketlerin güdümünde devletçiklerin kurulmasını sağlamak üzere işgal için bir bahane oluşturulmak suretiyle örneğin ABD'nin Irak'ı işgali gibi kısmi veya tam bir işgal programı askeri kuvvetlerle gerçekleştirilir. Bu yönde paramiliter güçlerde, iç savaş öğeleri de kullanılabilir.Burada ordu ve askerî güçlerin doğal olarak kullanımı söz konusudur.
Tarihsel Şirketokrasi
Tarih boyunca çeşitli ülkeleri yöneten şirket yapıları kurulmuştur. Eski devirde Şirketokrasi güç yapılarını karakterize ettiği düşünülen çeşitli şirketler, kuruluş tarihlerine göre aşağıda listelenmiştir:
Hint alt kıtası
- 1600: İngiliz Doğu Hindistan Şirketi tarafından yönetilen Hindistan
- 1602: Hollanda Doğu Hindistan Şirketi
- 1616:
- 1664: Fransız Doğu Hindistan Şirketi
Karayipler
- 1621: Hollanda Batı Hindistan Şirketi
- 1671: Danimarka Batı Hindistan Şirketi
- 1674:
Kuzey Amerika
- 1670:Hudson's Bay Company, Kuzey Amerika'nın daha sonra Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri olacak bölgelerinde sadece bir tekel olarak değil, aynı zamanda fiili bir hükûmet olarak da faaliyet gösterdi.
- 1672: Senegal Şirketi
- 1879: Uluslararası Kongo Birliği
- 1889: Rodezya toplumunun İngiliz Güney Afrika Şirketi tarafından düzenlenmesi.
Orta Amerika
- 1899: United Fruit Company (daha sonra Chiquita Brands International), Guatemala, Kosta Rika ve Honduras'ta muz cumhuriyeti olarak faaliyet gösterdi.
- 1924: Standard Fruit Company (daha sonra Dole Food Company), Honduras ve diğer ülkelerde muz cumhuriyeti olarak faaliyet gösterdi.
Afrika
- 1889: Britanya Rodezyası
Ayrıca bakınız
Çalışmalar
- The Corporation (2003 filmi)
- (kitap)
- Zeitgeist: The Movie
Kaynakça
- ^ ^ "Corporatocracy". Oxford Dictionaries. Retrieved May 29, 2012. "/ˌkôrpərəˈtäkrəsē/ .... a society or system that is governed or controlled by corporations:"
- ^ ^ Jump up to: a b Jamie Reysen (October 4, 2011). "At Boston's Dewey Square, a protest of varied voices". Boston Globe. Retrieved 2012-01-04. "... Corporatocracy is the new Fascism ..."
- ^ ^ Will Storey (October 6, 2011). "D.C. Occupied, More or Less". The New York Times. Retrieved 2012-01-04. "... we’ve surrendered our nation to a corporatocracy ..."
- ^ ^ John Perkins (July 18, 2011). "Economic Chaos, Loans, Greece and Corporatocracy". Huffington Post. Retrieved 2012-01-04. "... bailouts in our own U.S. crisis have only benefited the corporatocracy, with CEO's paying themselves outrageous bonuses. ..."
- ^ ^ Doob, Christopher (2013). Social Inequality and Social Stratification (1st ed. ed.). Boston: Pearson. p. 143.
- ^ Zinn, Howard (2005). A People's History of the United States. New York: Harper Perennial Modern Classics. s. 258. ISBN .
- ^ Stiglitz, Joseph (13 Mayıs 2019). "Three decades of neoliberal policies have decimated the middle class, our economy, and our democracy". . 13 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2019.
- ^ Stiglitz, Joseph (23 Ekim 2017). "America Has a Monopoly Problem—and It's Huge". . 31 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ağustos 2019.
- ^ Doob, Christopher (2013). Social Inequality and Social Stratification (1. bas.). Boston: Pearson. s. 143.
- ^ a b Sachs, Jeffrey (2011). The Price of Civilization. New York: Random House. ss. 105, 106, 107. ISBN .
- ^ Phelps, Edmund (2013). Mass Flourishing. How grassroots innovation created jobs, challenge, and change (1st edition). Princeton: Princeton University Press. Chapter 6, section 4: The New Corporatism.
- ^ , (January 23, 1889)
- ^ Tindall, George Brown; Shi, David E. (2012). America: A Narrative History. 2 (Brief Ninth bas.). W. W. Norton. s. 578.
- ^ Remarks by Senator Warren on Citigroup and its bailout provision. YouTube. 12 Aralık 2014. 24 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ Kreps, Daniel (31 Temmuz 2015). "Jimmy Carter: U.S. Is an 'Oligarchy With Unlimited Political Bribery'". Rolling Stone. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2023.
- ^ "Wall Street spends record $2bn on US election lobbying". Financial Times. 8 Mart 2017. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2023.
- ^ "Wall Street Spent $2 Billion Trying to Influence the 2016 Election". Fortune. 8 Mart 2017. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2023.
- ^ Bakan, The Corporation, Constable, 2004, s.37
- ^ (PDF). 13 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2014.
- ^ The Distribution of US Wealth, Capital Income and Returns since 1913, Emmanuel Saez, Gabriel Zucman 16 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., March 2014
- ^ Phil DeMuth. "Are You Rich Enough? The Terrible Tragedy Of Income Inequality Among The 1%". Forbes. 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ Joseph E. Stiglitz (31 Mart 2011). "Of the 1%, by the 1%, for the 1%". Vanity Fair. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ "Monetary policy and long-term trends". 3 Kasım 2014. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ Larry Summers. "Harness market forces to share prosperity". 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ Mian, Atif; Sufi, Amir (2014). House of Debt. University of Chicago. ISBN .
- ^ Mider, Zachary (2017). "Tax inversion". . 13 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ Lazonick, William (September 2014). "Profits Without Prosperity". Harvard Business Review. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ Harold Meyerson (26 Ağustos 2014). "In corporations, it's owner-take-all". Washington Post. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ Bullock, Nicole (18 Haziran 2014). "US share buybacks and dividends hit record". Financial Times. Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ . 8 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2018.
- ^ "Cox-Stock Buybacks Expected to Jump 18% in 2015-November 11, 2014". CNBC. 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2023.
- ^ "The State of Corporate Power". Transnational Institute. 22 Ocak 2014. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ "State of Power 2014". Transnational Institute. 21 Ocak 2014. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ "5-Bank Asset Concentration for United States". January 1996. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ "Unbottled Gini". The Economist. 20 Ocak 2011. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2015.
- ^ a b c d e f Perkins, John (2017), Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları-I (çevirenler=Murat Kayı-Kerem Erdener), A.P.R.I.L Yayıncılık, ss. 46-52,53,223.., ISBN
Başkaca çalışmalar
- Deluca, Kevin Michael (2011). "Interrupting the World as It Is: Thinking Amidst the Corporatocracy and in the Wake of Tunisia, Egypt, and Wisconsin". Critical Studies in Media Communication. 28 (2): 86-93. doi:10.1080/15295036.2011.572680.
- Shatalova, Yaroslavna Oleksandrivna. "Corporatocracy Concept In The Scope Of A Socio-Philosophical Analysis." European Journal of Humanities and Social Sciences 6 (2017): 133–137.
- Shaw, Hillary J. (2008). "The Rise of Corporatocracy in a Disenchanted Age". Human Geography. 1: 1-11. doi:10.1177/194277860800100113.
Dış Bağlantılar
Vikisöz'de Şirketokrasi ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- John Flores-Hidones'ce hazırlanmıştır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu politika veya yonerge hakkinda tartismalar halen surmektedir Gerekli tartismaya lutfen katiliniz NOT Politika veya yonergenin hakkinda tartismadan sonuc cikarilmadikca bu sablon kaldirilmamalidir Sirketokrasi diger adiyla Korporatokrasi Ingilizce Corporatocracy sirketler tarafindan ya da sirketlerin cikar gruplari tarafindan kontrol edilen ekonomik ve politik bir sistemi anlatmak icin kullanilan bir terimdir Genelde belirli bir ulkedeki ozellikle Amerika Birlesik Devletleri halihazirdaki ekonomik durumu elestirmek icin kullanilan asagilayici bir terim olarak gorulur Korporatizm Corporatism teriminden farkli olarak kullanilir ki Korporatizm anlam olarak sirketler ve tuketiciler arasinda olan ortak cikarlarin bir araya gelmesinden bahseder Liberaller ve sol goruslu elestirmenler tarafindan sikca kullanilan Sirketokrasi liberal ekonomi elestirmenleri ve diger politik gozlemciler tarafindan da madalyonun diger yuzune bakmak amaciyla kullanilir Ekonomist Jeffrey Sachs Amerika Birlesik Devletlerini bu baglamda kitabi The Price of Civilization da Medeniyetin Bedeli Sirketokrasi ile yonetilen bir ulke olarak tasvir eder Bu hareketin 4 trendin sonucu oldugunu aciklar Ulusal partilerin zayifligi ve kisisel olarak belirli bolgelerde politik temsilin guclulugu 2 Dunya Savas indan sonra kurulan Amerikan Ordusunun buyuklugu sirketler tarafindan desteklenen buyuk butceli secim kampanyalari ve kuresellesme ile iscilerden uzaklasan dengeler Bir Ekonomik Tetikcinin Itiraflari kitabi ile Confessions of An Economic Hit Man John Perkins 2004 tarafindan da kullanilan terim ona gore sirketlerin bankalarin ve hukumetlerin ortak calismasi ile var olur Bu organize durum Guclu Elit Power Elite deyimi ile C Wright Mills tarafindan da bu sekilde adlandirilir Bu Guclu Elit grup aslinda Sirketokrasi iceresinde gucu ellerinde bulunduran ve statu olarak yuksek pozisyonlarda bulunan varlikli kisilerdir Bu kisiler aslinda ulkelerin kaderini tayin eden yasalari koyan ve ekonomik kararlari alan ust duzey zenginlerdir Bu turdeki bir yapilasma bankalarin kurtarilmasini bailout CEO lara odenen inanilmaz yuksek maaslari ulusal hazinenin insanlarin ve dogal kaynaklarin somurulmesinin nedenlerini de gozler onune sermektedir Kuresellesmenin de elestirisini yapan Sirketokrasi terimine somut olarak Dunya Bankasinin gelismekte olan ulkelere verdigi borclar serbest gumruk ve ticaret antlasmalari ornek olarak gosterilebilir Sirketokrasi yada Korporatokrasi ve benzer fikirlerin kullanimiTarihci Howard Zinn Amerika Birlesik Devletleri ndeki Yaldizli Cag sirasinda ABD hukumetinin tam olarak Karl Marx in kapitalist devletleri tanimladigi gibi hareket ettigini savunmaktadir Duzeni korumak icin tarafsizmis gibi davranan ama zenginlerin cikarlarina hizmet eden Ekonomist Joseph Stiglitz e gore buyuk olcude ABD antitrost yasalarinin neoliberal reformlarla zayiflatilmasi nedeniyle sirketlerin ciddi bir artis olmus bu da artmasina ve genel olarak dusuk performans gosteren bir ekonomiye yol acmistir Ekonomiyi iyilestirmek icin paranin ABD siyaseti uzerindeki etkisini azaltmak gerektigi dusuncesini paylasmaktadir Sosyolog C Wright Mills 1956 tarihli adli kitabinda askeri ve siyasi kurumlarla birlikte en buyuk sirketlerin liderlerinin ABD yi kontrol eden bir guc eliti olusturdugunu belirtmistir Ekonomist Jeffrey Sachs 2011 adli kitabinda Amerika Birlesik Devletleri ni bir korporatokrasi olarak tanimlamistir Bunun dort egilimden kaynaklandigini one surdu zayif ve bireysel bolgelerin guclu siyasi temsili Ikinci Dunya Savasi sonrasi buyuk ABD askeri kurulusu buyuk sirketler ve kuresellesme guc dengesini iscilerden uzaklastiriyordu 2013 yilinda ekonomist Edmund Phelps ABD ve diger bati ulkelerinin son on yillardaki ekonomik sistemini yeni korporatizm olarak adlandirdigi devletin ekonomiye cok fazla dahil oldugu ve herkesi herkese karsi korumakla gorevli oldugu ancak ayni zamanda buyuk sirketlerin hukumet uzerinde buyuk bir etkiye sahip oldugu lobicilerin onerilerinin ozellikle rusvetle gelirlerse hos karsilandigi bir sistem olarak nitelendirdigi bir sistem olarak elestirdi Sirketlerin Amerika Birlesik Devletleri nde siyaset uzerindeki etkisiJoseph Kepler tarafindan resmedilen Senatonun Patronlari adli bu karikaturde sirket cikarlari senatorler uzerinde dev para cantalari olarak resmedilmistir Yolsuzluk Amerika Birlesik Devletleri ndeki Yaldizli Cag sirasinda is dunyasi liderleri hukumetin faaliyetlerini duzenlememesini saglamak icin onemli miktarda para harcadiklarindan yolsuzluk yaygindi Sirketlerin yasama uzerindeki etkisi Sirketler kendilerini denetleyen duzenlemeler ve duzenleyiciler uzerinde onemli bir etkiye sahiptir Ornegin Senator Elizabeth Warren Aralik 2014 te hukumeti finanse etmek icin gerekli olan bir torba harcama tasarisinin bankacilik duzenlemelerini zayiflatmak icin surecin sonlarinda nasil degistirildigini acikladi Bu degisiklik bankacilik duzenlemelerinin yasakladigi bankacilik takas kuruluslarinin vergi mukellefleri tarafindan finanse edilen kurtarmalarina izin verilmesini kolaylastirdi Yasanin degistirilmesinde rolu olan en buyuk bankalardan biri olan Citigroup u ornek gosterdi Ayrica hem Wall Street bankacilarinin hem de daha once Wall Street te calismis olan hukumet uyelerinin en buyuk bankalari parcalayacak iki partili yasayi nasil durdurduklarini anlatti Baskan Theodore Roosevelt in Demokrasinin temellerini tehdit eden guclu sirket kuruluslarina iliskin uyarilarini tekrarladi 2015 yilinda verdigi bir roportajda eski Baskan Jimmy Carter siyasi adaylara yapilan bagislar uzerindeki sinirlari etkili bir sekilde kaldiran karari nedeniyle Amerika Birlesik Devletleri nin artik sinirsiz siyasi rusvetin oldugu bir oligarsi oldugunu ifade etmistir Wall Street etkilemek icin 2 milyar dolarlik rekor bir harcama yapti Bir British Columbia Universitesi hukuk profesoru ve odullu Sirket Kar ve Gucun Patolojik Takibi The Corporation The Pathological Pursuit of Profit and Power adli kitabin yazari olan sundan basetmektedir Kanun iscilere yardim etmek cevreyi iyilestirmek veya tuketicilerin tasarruf etmesine yardimci olmak gibi eylemleri icin herhangi bir motivasyonu yasaklamaktadir Ozel vatandaslar olarak bunlari kendi paralariyla yapabilirler Ancak baskalarinin parasini yoneten sirket yetkilileri olarak bu tur amaclari kendi baslarina amac olarak takip etmek icin yasal yetkileri yoktur sadece sirketlerin kendi cikarlarina hizmet etmek icin bir arac olarak ki bu genellikle hissedarlarinin servetini en ust duzeye cikarmak anlamina gelir Dolayisiyla kurumsal sosyal sorumluluk yasadisidir en azindan gercek oldugunda Joel Bakan Sirket Kar ve Gucun Patolojik Takibi Amerika Birlesik Devletleri nde Sirketokrasinin Algilanan BelirtileriGelir payi 1970 ten 2013 e kadar emegin GSYH deki payi toplam ucretlerin yani sira maas ve ucretlere dayali olarak olculdugunde azalmistir Bu da sermayenin payinin arttigi anlamina gelmektedir Gelir esitsizligi ile ilgili olarak University of California Berkeley ekonomisti in 2014 gelir analizi gelir ve servetteki goreceli buyumenin kucuk ve orta olcekli girisimciler ve isletme sahipleri genellikle gelirdeki en ust yuzde birlik kesimin alt yarisini olusturan arasinda gerceklesmedigini dogrulamaktadir buna karsin her yil 2 000 000 veya daha fazla kazanan gelir dagiliminda toplumun sadece yuzde 1 ini olusturan en ust arasinda yer almaktadir Sirketlerin gucu gelir esitsizligini de artirabilir Nobel Ekonomi Odulu sahibi Joseph Stiglitz Mayis 2011 de soyle yazmistir Bugunku esitsizligin buyuk bir kismi finans sektorunun kendisi tarafindan satin alinan ve parasi odenen kurallardaki degisikliklerle mumkun kilinan finansal sistemin manipulasyonundan kaynaklaniyor simdiye kadarki en iyi yatirimlarindan biri Hukumet finans kuruluslarina yuzde sifira yakin faizle borc verdi ve her sey basarisiz oldugunda uygun kosullarda comert kurtarma paketleri sagladi Duzenleyiciler seffaflik eksikligine ve cikar catismalarina goz yumdular Stiglitz en tepedeki 1 lik kesimin gelirin neredeyse dortte birini elde ettigini ve servetin yaklasik 40 ina sahip oldugunu acikladi GSYH ye gore olculdugunde toplam ucret ve bunun bileseni olan maas ve ucretler 1970 ten bu yana azalmaktadir Bu durum gelirin emekten saatlik ucret ve maaslardan gelir elde eden kisiler sermayeye isletme arazi ve varlik sahipligi yoluyla gelir elde eden kisiler dogru kaydigini gostermektedir 2007 yilinda ailelerin alt 80 inin 1979 gelir dagilimina gore 664 milyar dolar daha az gelir elde ettigini ya da aile basina yaklasik 7 000 dolar gelir elde ettigini tahmin etmistir Bu gelirin elde edilememesi bircok ailenin borc yukunu artirmasina yol acmis olabilir ki bu da 2007 2009 nde onemli bir faktor olmustur zira yuksek kaldiracli ev sahipleri kriz sirasinda net degerlerinde cok daha buyuk bir azalma yasamistir Ayrica dusuk gelirli aileler yuksek gelirli ailelere gore gelirlerinin nispeten daha fazlasini harcama egiliminde olduklarindan gelirin daha fazlasinin daha varlikli ailelere kaydirilmasi ekonomik buyumeyi yavaslatabilir Etkin kurumlar vergisi oranlari ABD kurumlar vergisi oranlari 2000 yilindan bu yana onemli olcude dusmustur Bazi buyuk ABD sirketleri vergi yukumluluklerini azaltmak amaciyla merkezlerini ABD disindaki bir ulkeye tasimak icin tax inversion adi verilen bir strateji kullanmistir Yani birlesme ve satin almalarla vergi masraflarindan kacinma taktikleri uygulanmaktadir Baska ulkelerdeki sirketleri satin alarak veya onlarla birleserek ulke disina kendini cikmis gibi gostererek vergiden kacinma yapilmaktadir 1982 den bu yana 15 i 2012 den beri olmak uzere yaklasik 46 sirket dusuk vergili ulkelerde yeniden sirketlesmistir Alti sirket de 2015 yilinda bunu yapmayi planladi Hisse senedi geri alimlarina karsi ucret artislari Sirketlerin artan gucunun bir gostergesi de gelir esitsizliginin artmasina katkida bulunacak sekilde hisse senetlerini geri alma kabiliyetleri uzerindeki kisitlamalarin kaldirilmasiydi Eylul 2014 te da yazan ekonomiye yapilan yatirimlarin azalmasindan ve bunun refah ve gelir esitsizligi uzerindeki etkisinden rekor duzeyde sorumlu tuttu 2003 ve 2012 yillari arasinda S amp P 500 deki 449 sirket kazanclarinin 54 unu 2 4 trilyon dolar kendi hisselerini geri almak icin kullandi Ek olarak 37 si de temettu olarak hissedarlara odenmistir Bunlar birlikte karin 91 ini olusturuyordu Bu durum uretken yeteneklere yatirim yapmak ya da calisanlar icin daha yuksek gelir elde etmek icin cok az kaynak birakti ve daha fazla geliri emek yerine sermayeye kaydirdi Hisse basina kazanc EPS hedeflerini tutturmak icin buyuk olcude hisse senedi opsiyonlarina hisse senedi odullerine ve ikramiyelere dayanan yonetici ucret duzenlemelerini sucladi EPS tedavuldeki hisse sayisi azaldikca artar Geri alimlar uzerindeki yasal kisitlamalar 1980 lerin basinda buyuk olcude hafifletilmistir Geri alimlari sinirlandirmak icin bu tesviklerin degistirilmesini savunmaktadir 31 Mart 2014 e kadarki 12 aylik donemde S amp P 500 sirketleri hisse geri alim odemelerini bir onceki yila gore 29 artirarak 534 9 milyar dolara cikarmistir Goldman Sachs a gore ABD sirketlerinin 2015 yilinda geri alimlarini 2014 yilina gore 18 artirarak 701 milyar dolara cikarmasi beklenmektedir Olcek olarak yillik konut disi sabit yatirimin is yatirimlari icin bir vekil ve onemli bir GSYIH bileseni 2014 yili icin yaklasik 2 1 trilyon dolar oldugu tahmin edilmektedir Endustriyel Toplulasma ABS de 5 bankada varligin toplanmasi Transnational Institute den Brid Brennan sirketlerin toplanmasinin yogunlasmasinin hukumet uzerindeki etkilerini nasil artirdigini acikladi U S leri ulusotesi sirketler demokrasi icin tehlikeli kilan sadece buyuklukleri muazzam servetleri ve varliklari degildir Ayni zamanda yogunlasmalari hukumetleri etkileme ve cogu zaman hukumetlere sizma kapasiteleri ve ticari cikarlarini kamu yararina karsi savunmak icin gercek bir uluslararasi sosyal sinif olarak hareket etme yetenekleridir Sirket suclari ve cezasizlik icin gerekli ortami yaratan bu tur bir karar alma gucunun yani sira son 30 yilda ulusal anayasalarda ve ulusal ve uluslararasi mevzuatta degisikliklere yol acan deregulasyon dayatma gucudur Brennan gucteki bu yogunlasmanin gelir ve servetin daha da yogunlasmasina yol actigi sonucuna varmistir Bu tur bir sektor yogunlaGmasina ornek olarak bankacilik verilebilir En buyuk 5 ABD bankasi 1998 yilinda ABD bankacilik varliklarinin yaklasik 30 una sahipti bu oran 2008 de 45 e 2010 da 48 e yukseldi ve 2011 de 47 ye dustu The Economist ayrica 1980 den bu yana giderek daha karli hale gelen kurumsal finans ve bankacilik sektorunun ABD de Gini katsayilarinin yukselmesine nasil neden oldugunu aciklamistir Amerika da finansal hizmetlerin GSYIH icindeki payi 1980 2000 yillari arasinda ikiye katlanarak 8 e yukseldi ayni donemde karlari toplam sirket karlarinin yaklasik 10 undan 35 ine yukseldi ve 2007 09 da coktu Bankacilara da daha fazla odeme yapiliyor Amerika da finansal hizmetlerde calisanlarin ucretleri 1980 e kadar ortalama ucretlere benzerdi Simdi ise bu ortalamanin iki katidir Perkins in Kitabinda Gecen Uluslararasi Sirketokrasi AsamalariBu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Ekim 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bir Ekonomik Tetikcinin Itiraflari kitabinda John Perkins Amerika Birlesik Devletleri ve cesitli Avrupa ulkelerinin buradaki sirketleri ile baska ulkelerde de o ulkenin ekonomilerini ve ulke kaynaklarini ele gecirmek suretiyle hakimiyet kurduklarini iddia etmektedir Bu yonde de cesitli yontemler bu yontemlerin kullanildigi asamalar ile ilgili bilgiler vermektedir Burada hedef ulkeler dogal kaynaklari bol ancak ekonomisi imkanlari gelismemis ulkelerdir Ornegin Kolombiya Endonezya Panama Irak gibi ulkeler Perkins ce ornek olarak verilmektedir Bu ulkeler icin verilen evrelerin esasi ekonomik kusatma veya ekonomi tuzagi uzerinedir ekonomik kusatma evresinde sorunlar ciktiginda bu evreye donusu saglamak icin once ikinci ve sonrasi buda basarisiz olursa ucuncu evre gerceklestirilip sirketokrasi uygulayan ulkeye bagli sirketlerin gudumunde sirketokrasi uygulanan ulkenin siyasi sisteminin ama en onemlisi ekonomisinin ve kaynaklarinin kalmasi hedeflenir Birinci evre Ekonomik kusatma ekonomi tuzagi evresi ilk asamada hibe vs yardimlarla Baris Gonulluleri gibi sivil gibi gozuken olusumlarla ilgili ulkenin icine nufuz edilip guven kazanilir Ancak bu verilen paralar ayni zamanda o ulkenin sirketlerine vs ye yarar saglayacak bicimdedir Sirketokrasi uygulanacak ulkeye katma deger saglamayacak veya az saglayacak onu uygulayan ulkeye ve onun gudumundeki sirketlere bagimli kilacak yatirimlar tercih sebebidir Ote yandan rusvet vs yolsuzluk mekanizmalari kullanilarak ulkede siyasi sistem icinde yozlasma yapilmasi ve sirketokrasi uygulayan devlet yanlisi iktidar basin ve muhalefetin uygulanan uygulanacak devlet yonetimde soz sahibi olmasinin saglanmasi da hedeflenmektedir ikinci asamada buyuk insaat projeleri ve alt yapi projelerinin bu devletlerde yapilmasini saglamaktir Otoyollar termik santral hidroelektrik santrali rezidans havalimani gibi projeler vaatlerle gelinir Bunun gayri safi milli hasila yi yukseltecegine devletler o ulkedeki halk inandirilir ve devletler borclandirilir Ancak sorun sudur burada verilen krediler sartlidir verilen krediler karsiliginda somuren devletin firmalarinin urunlerinin kullanilmasi istenebilmektedir Ote yandan bu tur projelerdeki kazanclar hedefler genelde saptirilmistir gayrisafi milli hasila asla hedeflenen sekilde yukselmeyecektir Yap islet devret tarzi ihalelerle veyahut esas is ve yan isler Avrupa Birligi ABD firmalari veyahut bu ulkelerle iliskili ortakli firmalara verilerek buradaki kazancin ilgili yabanci firmalarda kalmasi saglanmaktadir Neticede esasli ve halka surekli istihdam ve gelir saglayip bir katma deger getirmeyen ihracatini yukseltmeyen bu projeler yuzunden buyuk borc altina giren gelismemis veyahut gelismekte olan ulke bu borclarini kapatmak icin daha fazla borclanma yoluna gidecektir En sonunda da borclarini odemeyecek duruma gelecektir Bu durumda 3 asamaya gecilecektir ucuncu asamada ilgili sirket veya firmalar IMF gibi kurumlarca zor durumdaki kredi notu dusen ulkeye verilecek kredi karsiliginda ozellestirme yapmasi borcuna karsilik belli kurumlarin verilmeye zorlanmasi saglanmaya calisilir zor durumdaki ulkenin bu talepleri reddetmesi halinde baskaca sorunlarla karsi karsiya kalmasi isyan ic karisiklik vs ile karsi karsiya kalacagindan genelde bu talepleri kabul eder Imtiyazlari gudumlu sirketlere vermek zorunda kalirlar Sonuc olarak dorduncu asamada hedeflenen ekonomik kaynaklari somurulen somuren ulkenin mallarina pazar haline getirilen veya ucuz isgucu ile uretilen mallarin yurtdisina pazarlanmasina karsin kazancin halkta degil somuren ulke sirketlerinde kaldigi bir ulke ekonomik bir somurge haline getirilir Ulkede petrol vs tum uretim ve dogal kaynaklari ilgili somuren devletler gudumundeki sirketlerin eline gecer bu sirketler buyuk imtiyazlar elde eder Siyasette de bu devletler gudumundeki kisiler isbasinda tutulur Perkins buna ornek olarak Amerika ya surekli petrol saglanmasini garantileyen Suud Hanedani nin hukumranligini korunmasini ornek vermektedir s 180 Ayni sekilde o devletteki adalet egitim vs sistemlerinde gelismis ulkelere somurge olacak sekilde duzenlenmesi de saglanir Bu asamanin saglanmasi icin Perkins e gore ABD ekonomik tetikci denilen ekonomik bilgisi yuksek bu is icin egitilen ve calistirilan kisileri casus olarak kullanmaktadir Eger bu ekonomik kusatma evresinde sorunlar cikarsa kesintiye ugrarsa bu durumda bu ekonomik kusatma evresinin tekrar saglanmasini veya devamini saglamak uzere 2 ve 3 evreler sirasiyla devreye sokulacaktir Ikinci evre Suikast darbe Burada ekonomik kusatma evresine sorun cikaran karsi gelen siyasi askeri liderlerin veya bu yonde sorun cikarak cikarmasi muhtemel kisilerin cesitli vasitalarla oldurulmesi suikaste veya kazaya ugramasi ve veya siyasi askeri darbelerle bu devletlere bagli sirketlerin tarafini tutan kisilerin is basina gecirilmesi hedeflenir John Perkins bu konuda Omar Torrijos Herrera suikastini s 11 ornek olarak vermektedir Netice olarak devrilen veya suikaste kazaya ugratilan liderin yerine o devletin sirketlerinin gudumundeki lider ve siyasilerin gecirilmesi ana hedeftir Perkins e gore ABD bu is icin CIA gudumlu cakallari kullanmaktadir Ucuncu evre Isgal Eger ikinci evrede basarisiz olursa ekonomik kusatma evresine geri dondurulmesini ve isgal sonrasi cekilme aninda ilgili devlet gudumunde iktidarin basa gecirilmesini veya ilgili devlet o devlete bagli sirketlerin gudumunde devletciklerin kurulmasini saglamak uzere isgal icin bir bahane olusturulmak suretiyle ornegin ABD nin Irak i isgali gibi kismi veya tam bir isgal programi askeri kuvvetlerle gerceklestirilir Bu yonde paramiliter guclerde ic savas ogeleri de kullanilabilir Burada ordu ve askeri guclerin dogal olarak kullanimi soz konusudur Tarihsel SirketokrasiBush un ikinci yemin toreninde sirketinin Amerikan bayragini tutan gosterici Washington DC Tarih boyunca cesitli ulkeleri yoneten sirket yapilari kurulmustur Eski devirde Sirketokrasi guc yapilarini karakterize ettigi dusunulen cesitli sirketler kurulus tarihlerine gore asagida listelenmistir Hint alt kitasi 1600 Ingiliz Dogu Hindistan Sirketi tarafindan yonetilen Hindistan 1602 Hollanda Dogu Hindistan Sirketi 1616 1664 Fransiz Dogu Hindistan SirketiKarayipler 1621 Hollanda Bati Hindistan Sirketi 1671 Danimarka Bati Hindistan Sirketi 1674 Kuzey Amerika 1670 Hudson s Bay Company Kuzey Amerika nin daha sonra Kanada ve Amerika Birlesik Devletleri olacak bolgelerinde sadece bir tekel olarak degil ayni zamanda fiili bir hukumet olarak da faaliyet gosterdi 1672 Senegal Sirketi 1879 Uluslararasi Kongo Birligi 1889 Rodezya toplumunun Ingiliz Guney Afrika Sirketi tarafindan duzenlenmesi Orta Amerika 1899 United Fruit Company daha sonra Chiquita Brands International Guatemala Kosta Rika ve Honduras ta muz cumhuriyeti olarak faaliyet gosterdi 1924 Standard Fruit Company daha sonra Dole Food Company Honduras ve diger ulkelerde muz cumhuriyeti olarak faaliyet gosterdi Afrika 1889 Britanya RodezyasiAyrica bakinizMuz cumhuriyeti Tuketim toplumu Ahbap cavus kapitalizmi Siberpunk Askeri endustriyel kompleks Oligarsi Plutokrasi Calismalar The Corporation 2003 filmi kitap Zeitgeist The MovieKaynakca Corporatocracy Oxford Dictionaries Retrieved May 29 2012 ˌkorpereˈtakrese a society or system that is governed or controlled by corporations Jump up to a b Jamie Reysen October 4 2011 At Boston s Dewey Square a protest of varied voices Boston Globe Retrieved 2012 01 04 Corporatocracy is the new Fascism Will Storey October 6 2011 D C Occupied More or Less The New York Times Retrieved 2012 01 04 we ve surrendered our nation to a corporatocracy John Perkins July 18 2011 Economic Chaos Loans Greece and Corporatocracy Huffington Post Retrieved 2012 01 04 bailouts in our own U S crisis have only benefited the corporatocracy with CEO s paying themselves outrageous bonuses Doob Christopher 2013 Social Inequality and Social Stratification 1st ed ed Boston Pearson p 143 Zinn Howard 2005 A People s History of the United States New York Harper Perennial Modern Classics s 258 ISBN 978 0 06 083865 2 Stiglitz Joseph 13 Mayis 2019 Three decades of neoliberal policies have decimated the middle class our economy and our democracy 13 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2019 Stiglitz Joseph 23 Ekim 2017 America Has a Monopoly Problem and It s Huge 31 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Agustos 2019 Doob Christopher 2013 Social Inequality and Social Stratification 1 bas Boston Pearson s 143 a b Sachs Jeffrey 2011 The Price of Civilization New York Random House ss 105 106 107 ISBN 978 1 4000 6841 8 Phelps Edmund 2013 Mass Flourishing How grassroots innovation created jobs challenge and change 1st edition Princeton Princeton University Press Chapter 6 section 4 The New Corporatism January 23 1889 Tindall George Brown Shi David E 2012 America A Narrative History 2 Brief Ninth bas W W Norton s 578 Remarks by Senator Warren on Citigroup and its bailout provision YouTube 12 Aralik 2014 24 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Kreps Daniel 31 Temmuz 2015 Jimmy Carter U S Is an Oligarchy With Unlimited Political Bribery Rolling Stone 1 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2023 Wall Street spends record 2bn on US election lobbying Financial Times 8 Mart 2017 10 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2023 Wall Street Spent 2 Billion Trying to Influence the 2016 Election Fortune 8 Mart 2017 1 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2023 Bakan The Corporation Constable 2004 s 37 PDF 13 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Kasim 2014 The Distribution of US Wealth Capital Income and Returns since 1913 Emmanuel Saez Gabriel Zucman 16 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde March 2014 Phil DeMuth Are You Rich Enough The Terrible Tragedy Of Income Inequality Among The 1 Forbes 5 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Joseph E Stiglitz 31 Mart 2011 Of the 1 by the 1 for the 1 Vanity Fair 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Monetary policy and long term trends 3 Kasim 2014 7 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Larry Summers Harness market forces to share prosperity 14 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Mian Atif Sufi Amir 2014 House of Debt University of Chicago ISBN 978 0 226 08194 6 Mider Zachary 2017 Tax inversion 13 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Lazonick William September 2014 Profits Without Prosperity Harvard Business Review 20 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Harold Meyerson 26 Agustos 2014 In corporations it s owner take all Washington Post 20 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Bullock Nicole 18 Haziran 2014 US share buybacks and dividends hit record Financial Times Erisim tarihi 21 Eylul 2015 8 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2018 Cox Stock Buybacks Expected to Jump 18 in 2015 November 11 2014 CNBC 12 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2023 The State of Corporate Power Transnational Institute 22 Ocak 2014 11 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 State of Power 2014 Transnational Institute 21 Ocak 2014 11 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 5 Bank Asset Concentration for United States January 1996 10 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 Unbottled Gini The Economist 20 Ocak 2011 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2015 a b c d e f Perkins John 2017 Bir Ekonomik Tetikcinin Itiraflari I cevirenler Murat Kayi Kerem Erdener A P R I L Yayincilik ss 46 52 53 223 ISBN 978 605 5162 89 4 Baskaca calismalarDeluca Kevin Michael 2011 Interrupting the World as It Is Thinking Amidst the Corporatocracy and in the Wake of Tunisia Egypt and Wisconsin Critical Studies in Media Communication 28 2 86 93 doi 10 1080 15295036 2011 572680 Shatalova Yaroslavna Oleksandrivna Corporatocracy Concept In The Scope Of A Socio Philosophical Analysis European Journal of Humanities and Social Sciences 6 2017 133 137 Shaw Hillary J 2008 The Rise of Corporatocracy in a Disenchanted Age Human Geography 1 1 11 doi 10 1177 194277860800100113 Dis BaglantilarVikisoz de Sirketokrasi ile ilgili sozleri bulabilirsiniz John Flores Hidones ce hazirlanmistir