Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. Lütfen ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve . Kaynak ara: "Çört" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR(Ekim 2020) ()
Çört, Silisyum dioksit bileşimli ve ince taneli olan kimyasal bir tortuldur. Çört karakteristik olarak biyolojik kökenlidir, ancak taşlaşmış ağaçta olduğu gibi kimyasal bir çökelti veya diyajenetik bir ikame olarak inorganik olarak da oluşabilir.
Çörtün rengi büyük ölçüde değişir, ancak çoğunlukla gri, kahverengi, grimsi kahverengi ve açık yeşilden paslı kırmızıya görünür; rengi, kayada bulunan eser elementlerin bir ifadesidir ve hem kırmızı hem de yeşil çoğunlukla demir izleriyle ilgilidir.
Çört
Çeşitleri
Çört Nodülü
Çört, kuvarstan oluşan oldukça kompakt ve sert olan çok sayıda kayaç için kullanılan bir isimdir. Çörtün iyi bilinen bir formu içerdiği organik materyalden kaynaklanan koyu renkli çakmaktaşıdır. Kırmızı renkli çeşidi Jasper, parlak kırmızı rengini demir oksit içeriğinden alır. Bantlı formu genellikle agat olarak bilinir.
Agat Taşı
Görünür, mikroskobik ve fiziksel özelliklerine göre sınıflandırılan çok sayıda çört çeşidi vardır. Daha yaygın çeşitlerden bazıları şunlardır:
Flint, kompakt bir mikrokristalinkuvarsdır. Başlangıçta, kalsiyum karbonatın silika ile değiştirilmesiyle oluşan tebeşir veya marnlı kireçtaşı oluşumlarında bulunan çörtün adıydı. Yaygın olarak nodül olarak bulunan bu çeşitlilik, geçmiş zamanlarda bıçaklı aletler yapmak için sıklıkla kullanılmıştır. Bugün, bazı jeologlar herhangi bir koyu griden siyah çörtü çakmaktaşı olarak adlandırmaktadır.
"Ortak çört", kireçtaşı oluşumlarında kalsiyum karbonatın silika ile yer değiştirmesiyle oluşan çeşitli çörtlerdir. Bu, en bol bulunan çört çeşididir. Genellikle, değerli taş ve bıçaklı aletler üretmek için çakmaktaşı yerine daha az çekici olduğu düşünülmektedir.
Jasper, kırmızı rengini demir kapanımlarına borçlu olan magmatik oluşumlarda veya bunlarla bağlantılı olarak bulunan, birincil birikintiler olarak oluşan çeşitli çörtlerdir. Jasper sıklıkla siyah, sarı ve hatta yeşil renkte de bulunur. Jasper genellikle opaktır.
Radyolarit, birincil yataklar olarak oluşan ve radyolar mikrofosilleri içeren çeşitli çörtlerdir.
Akik, renk veya değer bakımından farklılık gösteren ardışık katmanlara sahip belirgin şekilde bantlanmış kalsedondur.
Oniks, genellikle siyah ve beyaz olmak üzere paralel çizgilerdeki katmanlara sahip bantlı bir akiktir.
Yeşil ÇörtOpal, hidratlanmış bir silikon dioksittir. Genellikle Neojenik kökenlidir. Aslında bir mineral değildir ve bazı opal çeşitleri mikrokristalin olmasına ve çok daha az su içermesine rağmen genellikle çeşitli çörtler olarak kabul edilmez. Genellikle petrolojik eğitimi olmayan insanlar, benzer görünür ve fiziksel özellikler nedeniyle opal ile çörtünü karıştırırlar.
Jasper Taşı
Magadi tipi çört, Kenya'daki Magadi Gölü gibi oldukça alkali göllerde bir sodyum silikat öncüsünden oluşan bir çeşittir.
Porcelanite, sırsız porselene benzeyen bir dokuya ve kırığa sahip ince taneli silisli kayaçlar için kullanılan bir terimdir.
Tripolitik çört, çört veya silisli kireçtaşının ayrışmasından kaynaklanan açık renkli gözenekli gevrek silisli tortul kayadır.
Silisli sinter, kaplıcaların ve gayzerlerin suları ile biriken gözenekli, düşük yoğunluklu, açık renkli silisli kayadır.
Mozarkit, yüksek cila alan, rengarenk, kolayca cilalanmış bir Ordovis çağıdır. Missouri eyaletinin kayasıdır.
Çört için daha az kullanılan diğer terimler ateş taşı, şilex, silika taşı, sohbet ve çakmaktaşıdır.
Kullanımı
Çoğu çörtler. cam gibi bir kırılma yüzeyine sahiptir. Çörtlerin sertliği, yontma kolaylığı ve keskin kenarlara sahip olmaları onları Amerikan yerlileri için mücevher, mızrak ve ok yapımında önemli kılmıştır. Çörtlerin dayanıklılığı ve yaygın olarak kullanılmasından dolayı Kuzey Amerika'nın birçok bölgesinde çörtten yapılmış ok uçları bulunmuştur.
Tarih öncesi zamanlarda, çört genellikle taş aletlerin yapımında hammadde olarak kullanılmıştır. Obsidiyenin yanı sıra litik indirgemede kullanılan bazı riyolitler, felsitler, kuvarsitler ve diğer alet taşları gibi, yeterli kuvvetle vurulduğunda Hertz konisindeki çört kırıkları oluşur. Bu, bölünme düzlemleri olmayan tüm minerallerin bir özelliği olan konkoidal kırıklara neden olur. Bu tür bir kırılmada, bir kuvvet konisi malzeme boyunca çarpma noktasından yayılır ve sonunda tam veya kısmi bir koniyi kaldırır; Bu sonuç, bir hava tabancası mermisi gibi küçük bir nesneye çarptığında bir plaka cam pencereye ne olduğunu gören herkese tanıdık geliyor. Yontma indirgeme sırasında üretilen kısmi Hertz konileri pullar olarak adlandırılır ve bu tür kırılmalara özgü özellikler sergiler; bunlara çarpan platformlar, kuvvet ampulleri ve pulun kuvvet ampulünden ayrılan küçük ikincil pullar olan zaman zaman periyotlar dahildir.
Çörtten yapılan mızrak uçları
Demir içeren bir yüzeye çört taşı vurulduğunda kıvılcımlar oluşur. Bu, çörtü yangınları başlatmak için mükemmel bir araç haline getirir ve hem çakmaktaşı hem de ortak çört, tarih boyunca çakmaktaşı kutuları gibi çeşitli yangın başlatma araçlarında kullanılmıştır. Yaygın kullanılan çört ve çakmaktaşının birincil tarihsel kullanımı çakmaktaşı ateşli silahlar içindi, burada metal bir plakaya çarpan çört, ateşli silahı boşaltan kara barut içeren küçük bir rezervuarı ateşleyen bir kıvılcım oluşturdu.
Beton agregalar olarak kullanıldıklarında çörtler problemlere maruz kalırlar. Derin bir şekilde ayrışmış çört, betonda kullanıldığında, yıpranmış çörtün yüksek gözenekliliği nedeniyle donma ve çözülmeye maruz kalarak yüzeyi geliştirir. Diğer endişe, bazı çörtlerin yüksek alkali çimentolarla bir alkali-silika reaksiyonuna girmesidir. Bu reaksiyon betonun çatlamasına ve genleşmesine ve nihayetinde malzemenin bozulmasına yol açar.
Bazı bölgelerde, çört dere çakılı ve tarla taşı olarak her yerde bulunur ve şu anda inşaat malzemesi ve yol kaplaması olarak kullanılmaktadır. Çörtün yol yüzeyinde veya araba yolu yapımında popülaritesinin bir kısmı, yağmurun sert ve kompakt olma eğiliminde olması, diğer dolguların ise ıslandığında genellikle çamurlu olmasıdır.
Fosiller
Fosiller
Çörtün kriptokristalin doğası, ortalamanın üzerinde hava koşullarına, yeniden kristalleşmeye ve metamorfizmaya direnme kabiliyeti ile birleştiğinde, onu erken yaşam formlarının korunması için ideal bir kaya haline getirmiştir.
Örneğin:
Svaziland ve Güney Afrika arasındaki Barberton Dağları'ndaki İncir Ağacı Oluşumunun çörtü kolonyal olmayan tek hücreli bakteri benzeri fosilleri korudu.
Batı Ontario'daki Gunflint Chert yalnızca bakteri ve siyanobakterileri değil, aynı zamanda amonyak tükettiğine inanılan ve bazılarının yeşil alg ve mantar benzeri organizmalara benzeyen organizmaları da korur.
Avustralya'daki Pilbara kratonunun Apex Chert'i on bir prokaryot taksonunu korumuştur. Bu bulgular şimdi tartışmalı.
Orta Avustralya'daki Amadeus Havzasının Acı Kaynak Oluşumu 850 milyon yıllık siyanobakteri ve algleri korur.
İskoçya'daki Rhynie çörtleri, Devoniyen kara florası ve faunasının kalıntılarına sahiptir ve koruma o kadar mükemmeldir ki, fosillerin hücresel çalışmalarına izin verir.
Doğada bulunması
Çörtün doğada bulunması
Çört çökelleri tabiatta iki şekilde bulunur: ya tabakalı çörtler olarak adlandırılan katmanlaşmış çökeller şeklinde ya da birkaç milimetreden birkaç santimetre çapında değişen küresel kütleler olan nodüller şeklinde bulunur.
Çört, karbonat kayaçlarında, yeşil kum, kalker, tebeşir ve dolomit oluşumlarında oval ila düzensiz yumrular halinde bulunur ve burada bir tür diyajenezin bir sonucu olarak oluştuğu yerde görülür. Tebeşir veya marnda oluştuğu yerde, genellikle çakmaktaşı olarak adlandırılır . Aynı zamanda, birincil birikinti olduğunda ince yataklarda da ortaya çıkar. Derin deniz çökellerinde kalın çört tabakaları oluşur. Bunlar kalın tabakalı çörtler dahil ABD'de Novakülit'a ait Ouachita Dağları arasında Arkansas, Oklahoma ve Texas ve Güney Carolina'da görülür. Prekambriyen çağının bantlı demir oluşumları, değişen çört ve demir oksit katmanlarından oluşur.
Çört ayrıca diyatomlu çökeltilerde oluşur ve diyatomlu çört olarak bilinir. Diyatomlu çört, diyajenez sırasında yoğun, sert çörtlere dönüştürülen diyatomit yatakları ve merceklerinden oluşur. Birkaç yüz metre kalınlıkta tabakalar içeren deniz diyatomeli çört yatakları, Kaliforniya'daki Miyosen Monterey Formasyonu gibi tortul dizilerden bildirilmiştir ve Kretase kadar eski kayalarda meydana gelir.
Oluşumu
Suda yaşayan çoğu organizmaların sert kısımları kalsiyum karbonattan yapılıdır fakat diyatomlar ve radyolaryalar gibi bazı organizmaların iskeletleri cam benzeri silisten oluşur. Deniz suyu çok az miktarda silis içermesine rağmen, bu çok küçük organizmalar deniz suyundaki silisi kabuk ve iskeletlerini yapmada kullanılırlar. Çoğu tabakalı çörtlerin, bu canlıların artıklarından kaynaklandığına inanılır. Bazı tabakalı çörtler lav akmaları ve volkanik tüf tabakalarıyla ilişkili olarak oluşur. Bu oluşumlarda, silisin biyokimyasal bir kaynaktan değil de volkanik küllerin dekompozisyonundan kaynaklandığı muhtemeldir. Çört nodülleri, bazen ikincil ya da ornatma ile oluşan çört olarak da adlandırılır ve çoğu zaman kireçtaşı tabakaları içerisinde yer alırlar. Bu çörtler, silisin orijinal olarak depolandığı yerde çözünmesi, göç etmesi ve daha sonra başka bir yerde daha yaşlı materyali ornatarak çökeldiği zaman oluşur.
Kaynakça
^abcdefghCahit Helvacı. Genel Jeoloji Temel İlkeleri. Nobel Yayınları. ss. 158-159.
^abcdefghijklmno"Chert". 14 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Cort haber gazete kitap akademik JSTOR Ekim 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Cort Silisyum dioksit bilesimli ve ince taneli olan kimyasal bir tortuldur Cort karakteristik olarak biyolojik kokenlidir ancak taslasmis agacta oldugu gibi kimyasal bir cokelti veya diyajenetik bir ikame olarak inorganik olarak da olusabilir Cortun rengi buyuk olcude degisir ancak cogunlukla gri kahverengi grimsi kahverengi ve acik yesilden pasli kirmiziya gorunur rengi kayada bulunan eser elementlerin bir ifadesidir ve hem kirmizi hem de yesil cogunlukla demir izleriyle ilgilidir CortCesitleriCort Nodulu Cort kuvarstan olusan oldukca kompakt ve sert olan cok sayida kayac icin kullanilan bir isimdir Cortun iyi bilinen bir formu icerdigi organik materyalden kaynaklanan koyu renkli cakmaktasidir Kirmizi renkli cesidi Jasper parlak kirmizi rengini demir oksit iceriginden alir Bantli formu genellikle agat olarak bilinir Agat Tasi Gorunur mikroskobik ve fiziksel ozelliklerine gore siniflandirilan cok sayida cort cesidi vardir Daha yaygin cesitlerden bazilari sunlardir Flint kompakt bir mikrokristalin kuvarsdir Baslangicta kalsiyum karbonatin silika ile degistirilmesiyle olusan tebesir veya marnli kirectasi olusumlarinda bulunan cortun adiydi Yaygin olarak nodul olarak bulunan bu cesitlilik gecmis zamanlarda bicakli aletler yapmak icin siklikla kullanilmistir Bugun bazi jeologlar herhangi bir koyu griden siyah cortu cakmaktasi olarak adlandirmaktadir Ortak cort kirectasi olusumlarinda kalsiyum karbonatin silika ile yer degistirmesiyle olusan cesitli cortlerdir Bu en bol bulunan cort cesididir Genellikle degerli tas ve bicakli aletler uretmek icin cakmaktasi yerine daha az cekici oldugu dusunulmektedir Jasper kirmizi rengini demir kapanimlarina borclu olan magmatik olusumlarda veya bunlarla baglantili olarak bulunan birincil birikintiler olarak olusan cesitli cortlerdir Jasper siklikla siyah sari ve hatta yesil renkte de bulunur Jasper genellikle opaktir Radyolarit birincil yataklar olarak olusan ve radyolar mikrofosilleri iceren cesitli cortlerdir Kalsedon mikrofibroz bir kuvarsdir Akik renk veya deger bakimindan farklilik gosteren ardisik katmanlara sahip belirgin sekilde bantlanmis kalsedondur Oniks genellikle siyah ve beyaz olmak uzere paralel cizgilerdeki katmanlara sahip bantli bir akiktir Yesil CortOpal hidratlanmis bir silikon dioksittir Genellikle Neojenik kokenlidir Aslinda bir mineral degildir ve bazi opal cesitleri mikrokristalin olmasina ve cok daha az su icermesine ragmen genellikle cesitli cortler olarak kabul edilmez Genellikle petrolojik egitimi olmayan insanlar benzer gorunur ve fiziksel ozellikler nedeniyle opal ile cortunu karistirirlar Jasper TasiMagadi tipi cort Kenya daki Magadi Golu gibi oldukca alkali gollerde bir sodyum silikat oncusunden olusan bir cesittir Porcelanite sirsiz porselene benzeyen bir dokuya ve kiriga sahip ince taneli silisli kayaclar icin kullanilan bir terimdir Tripolitik cort cort veya silisli kirectasinin ayrismasindan kaynaklanan acik renkli gozenekli gevrek silisli tortul kayadir Silisli sinter kaplicalarin ve gayzerlerin sulari ile biriken gozenekli dusuk yogunluklu acik renkli silisli kayadir Mozarkit yuksek cila alan rengarenk kolayca cilalanmis bir Ordovis cagidir Missouri eyaletinin kayasidir Cort icin daha az kullanilan diger terimler ates tasi silex silika tasi sohbet ve cakmaktasidir KullanimiCogu cortler cam gibi bir kirilma yuzeyine sahiptir Cortlerin sertligi yontma kolayligi ve keskin kenarlara sahip olmalari onlari Amerikan yerlileri icin mucevher mizrak ve ok yapiminda onemli kilmistir Cortlerin dayanikliligi ve yaygin olarak kullanilmasindan dolayi Kuzey Amerika nin bircok bolgesinde cortten yapilmis ok uclari bulunmustur Tarih oncesi zamanlarda cort genellikle tas aletlerin yapiminda hammadde olarak kullanilmistir Obsidiyenin yani sira litik indirgemede kullanilan bazi riyolitler felsitler kuvarsitler ve diger alet taslari gibi yeterli kuvvetle vuruldugunda Hertz konisindeki cort kiriklari olusur Bu bolunme duzlemleri olmayan tum minerallerin bir ozelligi olan konkoidal kiriklara neden olur Bu tur bir kirilmada bir kuvvet konisi malzeme boyunca carpma noktasindan yayilir ve sonunda tam veya kismi bir koniyi kaldirir Bu sonuc bir hava tabancasi mermisi gibi kucuk bir nesneye carptiginda bir plaka cam pencereye ne oldugunu goren herkese tanidik geliyor Yontma indirgeme sirasinda uretilen kismi Hertz konileri pullar olarak adlandirilir ve bu tur kirilmalara ozgu ozellikler sergiler bunlara carpan platformlar kuvvet ampulleri ve pulun kuvvet ampulunden ayrilan kucuk ikincil pullar olan zaman zaman periyotlar dahildir Cortten yapilan mizrak uclari Demir iceren bir yuzeye cort tasi vuruldugunda kivilcimlar olusur Bu cortu yanginlari baslatmak icin mukemmel bir arac haline getirir ve hem cakmaktasi hem de ortak cort tarih boyunca cakmaktasi kutulari gibi cesitli yangin baslatma araclarinda kullanilmistir Yaygin kullanilan cort ve cakmaktasinin birincil tarihsel kullanimi cakmaktasi atesli silahlar icindi burada metal bir plakaya carpan cort atesli silahi bosaltan kara barut iceren kucuk bir rezervuari atesleyen bir kivilcim olusturdu Beton agregalar olarak kullanildiklarinda cortler problemlere maruz kalirlar Derin bir sekilde ayrismis cort betonda kullanildiginda yipranmis cortun yuksek gozenekliligi nedeniyle donma ve cozulmeye maruz kalarak yuzeyi gelistirir Diger endise bazi cortlerin yuksek alkali cimentolarla bir alkali silika reaksiyonuna girmesidir Bu reaksiyon betonun catlamasina ve genlesmesine ve nihayetinde malzemenin bozulmasina yol acar Bazi bolgelerde cort dere cakili ve tarla tasi olarak her yerde bulunur ve su anda insaat malzemesi ve yol kaplamasi olarak kullanilmaktadir Cortun yol yuzeyinde veya araba yolu yapiminda popularitesinin bir kismi yagmurun sert ve kompakt olma egiliminde olmasi diger dolgularin ise islandiginda genellikle camurlu olmasidir FosillerFosiller Cortun kriptokristalin dogasi ortalamanin uzerinde hava kosullarina yeniden kristallesmeye ve metamorfizmaya direnme kabiliyeti ile birlestiginde onu erken yasam formlarinin korunmasi icin ideal bir kaya haline getirmistir Ornegin Svaziland ve Guney Afrika arasindaki Barberton Daglari ndaki Incir Agaci Olusumunun cortu kolonyal olmayan tek hucreli bakteri benzeri fosilleri korudu Bati Ontario daki Gunflint Chert yalnizca bakteri ve siyanobakterileri degil ayni zamanda amonyak tukettigine inanilan ve bazilarinin yesil alg ve mantar benzeri organizmalara benzeyen organizmalari da korur Avustralya daki Pilbara kratonunun Apex Chert i on bir prokaryot taksonunu korumustur Bu bulgular simdi tartismali Orta Avustralya daki Amadeus Havzasinin Aci Kaynak Olusumu 850 milyon yillik siyanobakteri ve algleri korur Iskocya daki Rhynie cortleri Devoniyen kara florasi ve faunasinin kalintilarina sahiptir ve koruma o kadar mukemmeldir ki fosillerin hucresel calismalarina izin verir Dogada bulunmasiCortun dogada bulunmasi Cort cokelleri tabiatta iki sekilde bulunur ya tabakali cortler olarak adlandirilan katmanlasmis cokeller seklinde ya da birkac milimetreden birkac santimetre capinda degisen kuresel kutleler olan noduller seklinde bulunur Cort karbonat kayaclarinda yesil kum kalker tebesir ve dolomit olusumlarinda oval ila duzensiz yumrular halinde bulunur ve burada bir tur diyajenezin bir sonucu olarak olustugu yerde gorulur Tebesir veya marnda olustugu yerde genellikle cakmaktasi olarak adlandirilir Ayni zamanda birincil birikinti oldugunda ince yataklarda da ortaya cikar Derin deniz cokellerinde kalin cort tabakalari olusur Bunlar kalin tabakali cortler dahil ABD de Novakulit a ait Ouachita Daglari arasinda Arkansas Oklahoma ve Texas ve Guney Carolina da gorulur Prekambriyen caginin bantli demir olusumlari degisen cort ve demir oksit katmanlarindan olusur Cort ayrica diyatomlu cokeltilerde olusur ve diyatomlu cort olarak bilinir Diyatomlu cort diyajenez sirasinda yogun sert cortlere donusturulen diyatomit yataklari ve merceklerinden olusur Birkac yuz metre kalinlikta tabakalar iceren deniz diyatomeli cort yataklari Kaliforniya daki Miyosen Monterey Formasyonu gibi tortul dizilerden bildirilmistir ve Kretase kadar eski kayalarda meydana gelir OlusumuSuda yasayan cogu organizmalarin sert kisimlari kalsiyum karbonattan yapilidir fakat diyatomlar ve radyolaryalar gibi bazi organizmalarin iskeletleri cam benzeri silisten olusur Deniz suyu cok az miktarda silis icermesine ragmen bu cok kucuk organizmalar deniz suyundaki silisi kabuk ve iskeletlerini yapmada kullanilirlar Cogu tabakali cortlerin bu canlilarin artiklarindan kaynaklandigina inanilir Bazi tabakali cortler lav akmalari ve volkanik tuf tabakalariyla iliskili olarak olusur Bu olusumlarda silisin biyokimyasal bir kaynaktan degil de volkanik kullerin dekompozisyonundan kaynaklandigi muhtemeldir Cort nodulleri bazen ikincil ya da ornatma ile olusan cort olarak da adlandirilir ve cogu zaman kirectasi tabakalari icerisinde yer alirlar Bu cortler silisin orijinal olarak depolandigi yerde cozunmesi goc etmesi ve daha sonra baska bir yerde daha yasli materyali ornatarak cokeldigi zaman olusur Kaynakca a b c d e f g h Cahit Helvaci Genel Jeoloji Temel Ilkeleri Nobel Yayinlari ss 158 159 a b c d e f g h i j k l m n o Chert 14 Nisan 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi
Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
