Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnsan evrimi zaman çizelgesi, insan türlerinin evrimindeki belli başlı önemli olayları ve insan atalarının evrimsel tarihlerini özetlemektedir. Bunun yanında Homo sapiens türünün atası olabilecek canlıların, tür ve cinslerin kısa bir açıklamasını içerir. Temel olarak Abiyogenez'in konusu olan yaşamın kökeni bu zaman çizelgesinde konu edinmemiş olup insanın oluşumuna götüren ön ataların olası bir soy çizgisi ele alınmıştır. Bu zaman çizelgesi, paleontoloji, gelişim biyolojisi ve morfoloji alanında elde edilen verilerin yanında anatomik ve genetik veri çalışmalarına da dayanır. İnsan evriminin tüm yönleriyle araştırılması antropolojinin önemli bir bileşenidir.
Homo sapiens sınıflandırması
Modern insan Homo sapiens'in ve onun ön atalarının kladistik soy çizgisi (taksonomik sıralaması) aşağıdaki gibidir:
| Taksonomi | İsim | Yaygın isim | Milyonlarca yıl önce (başlangıç) |
|---|---|---|---|
| Üst âlem | Ökaryot | Çekirdeğe sahip hücreler | 1,800,000,000 yıl önce |
| Âlem | Animalia | Hayvanlar | 650,000,000 yıl önce |
| Şube | Chordata | Omurgalılar ile yakın akrabaları olan omurgasızlar | 635,000,000 yıl önce |
| Altşube | Vertebrata | Omurgalılar | 535,000,000 yıl önce |
| Üstsınıf | Tetrapoda | Dört üyeliler | 395,000,000 yıl önce |
| Sınıf | Mammalia | Memeliler | 220,000,000 yıl önce |
| Altsınıf | Theria | Canlı doğum yapan ve yumurta bırakmayan memeliler | 160,000,000 yıl önce |
| İnfra sınıf | Eteneliler | Eteneli memeliler (keseli olmayanlar) | 125,000,000 yıl önce |
| Magnus takım | Boreoeutheria | Birim üstü supra primatlar, yarasalar, balinalar, toynaklı memelilerle otçul memelilerin çoğu | |
| Üst takım | Euarchontoglires | Supraprimatlar (primatlar, kemirgenler, tavşanlar, ağaç sivri faresi ve uçar makigiller) | 100,000,000 yıl önce |
| Asil takım | Euarchonta | Primatlar, uçar makigiller ve sivri sincapçıkgiller | 80,000,000 yıl önce |
| Mir takım | Primatomorpha | Primatlar ve uçar makigiller | 79,600,000 yıl önce |
| Takım | Primatlar | Primatlar | 65,000,000 yıl önce |
| Alt takım | Haplorrhini | "Kuru burunlu" maymunlar (İnsansılar, maymunlar ve cadı makigiller) | 56,000,000 yıl önce |
| İnfra takım | Simiiformes | "Yüksek" primatlar (veya Simiyanlar) (insansılar, eski Dünya ile yeni Dünya maymunları) | 40,000,000 yıl önce |
| Küçük takım | Catarrhini | "Dar burunlu" primatlar (insansılar ve eski Dünya maymunları) | 38,000,000 yıl önce |
| Üst familya | Hominoidea | İnsansılar | 23,000,000 yıl önce |
| Familya | Hominidae | Büyük insansı maymunlar (insanlar, şempanzeler, bonobolar, goriller ve orangutanlar) | 17,000,000 yıl önce |
| Alt familya | Homininae | İnsanlar, şempanzeler, bonobolar ve goriller | 8,000,000 yıl önce |
| Oymak | Hominini | İnsanlar, şempanzeler ve bonobolar | 7,000,000 yıl önce |
| Alt oymak | Hominina | İki ayak üzerinde yürüyen bipedal insansılar (Ardipithecus ve onun soyundan gelenler) | 5,600,000 yıl önce |
| Cins | Homo | İnsanlar, neandertaller, homo erectus ile onların doğrudan ataları | 2,800,000 yıl önce |
| Tür | Homo sapiens | İnsanlar | 350,000 yıl önce |
| Alt tür | Homo sapiens sapiens | Anatomik olarak modern insan | 150,000 yıl önce |
Zaman çizelgesi
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
İlk canlı yaşam
| Tarih | Olay |
|---|---|
| 4000 Mö (milyon yıl önce) | En erken yaşam görünümü. |
| 3900 Mö | Hücreler Prokaryotun görünümüne benzemektedir. Fotosentezin ilk ortaya çıktığı ve bu sayede dünyadaki oksijenin ilk görüldüğü zamanlardır. |
| 2500 Mö | İlk organizmaların oksijen kullanımı. 2400 Mö ile, Oksijen Felaketi meydana gelmiştir. |
| 2100 Mö | Daha gelişmiş hücrelerin görünümü: the eukaryotes. |
| 1200 Mö | Eşeylii üremedeki gelişmeler, evrimin daha hızlı gelişimini sağladı. |
| 900 Mö |  Choanoflagellate, bütün hayvanlar aleminin atası olarak görünmektedir ve Süngerlerin atası olduğu kabul edilmektedir. (Choanoflagellata üyeleri), hayvanlar aleminin atası olarak gösterilebilecek en iyi yaşayan örnektir. Prokaryotlarla beslenen kamçılı protistlerdir. Bu canlılar koloniler halinde yaşamaktadır. |
| 600 Mö | İlk çok hücreli hayvan süngerlerin olduğu düşünülmektedir. Süngerler, hayvanlar arasında dokuları bakımından en basit canlıdır. Süngerler günümüzde en eski paleontolojik hayvan şubesidir. |
| 580 Mö | Hayvan hareketi Knidliler ile başladı. Bütün knidliler ve kas sistemine sahiplerdi çünkü onlar en basit hayvandır. Vücutlarının belirli şekilleri vardır. İlk göz bu dönemde oluşmuştur. |
| 550 Mö |  |
| 540 Mö | daha fazla özellikli düşünebilirler ve diğer solucan türlerine göre daha gelişmişlerdir. Dolaşım sistemilerinde böbrek görevini de yapan bir kalp mevcuttur. |
Kordalılar
590-535 milyon yıl önce ikincil ağızlı atalardan geliştiler.
Omurgalılar
535-520 milyon yıl önce ortaya çıktılar. 450 milyon yıl önce ilk çeneliler gelişti. Bunlar 440 milyon yıl önce iki gruba ayrıldılar: Kemikli balıklar, Kıkırdaklı balıklar.
Dört üyeliler
Devoniyen sonunda, et yüzgeçli balıklardan geliştiler. Bazal formların hepsinin ayaklarında 5 parmak vardı. Yaklaşık 340 milyon yıl önce ve Amniota olarak ikiye ayrıldılar.
Memeliler
Üst Triyas'ta sinodontlardan geliştiler. Dik bacakları ve kılları bu atalardan miras aldıkları özelliklerdir.
Primatlar
Paleosen'de primat benzeri plesiadapiformlar gelişip Kuzey Amerika ve Avrasya'da yayıldı. İlk gerçek primatlar 55 milyon yıl önce ortaya çıktı. Primatların ortaya çıkışı ile birlikte plesiadapiformlar yok oldular. Erken primatlar omomyoidler ve adapoidler olarak ikiye ayrılır. Omomyoidlerin kuru burunlu maymunlara, adapoidlerin nemli burunlu maymunlara yol açtığı düşünülmektedir.
Simiyenler (Simiiformes/Anthropoidea)
İlk simiyenlerin (Eosimiidae) 45 milyon yıl önce ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu erken simiyenler oldukça küçüklerdi ve bazılarının omomyoid atalara sahip olduklarını kanıtlayan özellikleri vardı.
Büyük insansı maymunlar (Hominidae)
İlk hominidler Orta Miyosen'de hem Afrika hem Avrasya'da ortaya çıktılar. Bunlar Üst Miyosen'den önce iki ana gruba ayrıldılar: Ponginae (orangutan ve soyu tükenmiş yakın akrabaları) ve Homininae (insan, şempanze, goril ve soyu tükenmiş akrabaları)
Homo
İnsanlara (Homo) ilk olarak Alt Paleolitik'te rastlandı. Australopithecinelerden farklı olarak, uzun yolculuklara uyarlanmış bacaklara ve kısa kollara sahiplerdi. Kesici taş aletler geliştirdiler, ateşi kontrolü ettiler ve 'de Dünya geneline yayılmaya başladılar.
Ayrıca bakınız
- Yerküre tarihi
- Doğa tarihi
- Dünya tarihi
- Yaşamın evrimsel tarihi
- Homininae
- İnsan evrimi
- Homo
- En son ortak ata
- İnsan evriminin fosil listesi
- Ataların Hikayesi, Richard Dawkins'in 40 buluşma noktasına dair bir zaman çizelgesi içerdiği kitabı
- Evrim zaman çizelgesi - biyolojik canlılığın günümüzdeki muazzam çeşitliliğin evriminin açıklaması
Kaynakça
- ^ "'Experiments with sex have been very hard to conduct,' Goddard said. 'In an experiment, one needs to hold all else constant, apart from the aspect of interest. This means that no higher organisms can be used, since they have to have sex to reproduce and therefore provide no asexual control.'
Goddard and colleagues instead turned to a single-celled organism, yeast, to test the idea that sex allows populations to adapt to new conditions more rapidly than asexual populations." Sex Speeds Up Evolution, Study Finds 14 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (URL 9 Ocak, 2005 erişim tarihi) - ^ "Proterospongia is a rare freshwater protist, a colonial member of the Choanoflagellata." "Proterospongia itself is not the ancestor of sponges. However, it serves as a useful model for what the ancestor of sponges and other metazoans may have been like." http://www.ucmp.berkeley.edu/protista/proterospongia.html 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Berkeley University
Dış bağlantılar
- Palaeos5 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Berkeley Üniversitesi Evrim sayfası11 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tree of Life Web Project11 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - interaktif biçimde tüm filogenetik ağacı keşfedebileceğiniz bir sayfa
- Hayvanlar alemimin evrim tarihçesi27 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Smithsonian Enstitüsü tarafından hazırlanan İnsan Kökenleri Programı İnteraktif İnsan Evrimi Zaman Çizelgesi17 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Insan evrimi zaman cizelgesi insan turlerinin evrimindeki belli basli onemli olaylari ve insan atalarinin evrimsel tarihlerini ozetlemektedir Bunun yaninda Homo sapiens turunun atasi olabilecek canlilarin tur ve cinslerin kisa bir aciklamasini icerir Temel olarak Abiyogenez in konusu olan yasamin kokeni bu zaman cizelgesinde konu edinmemis olup insanin olusumuna goturen on atalarin olasi bir soy cizgisi ele alinmistir Bu zaman cizelgesi paleontoloji gelisim biyolojisi ve morfoloji alaninda elde edilen verilerin yaninda anatomik ve genetik veri calismalarina da dayanir Insan evriminin tum yonleriyle arastirilmasi antropolojinin onemli bir bilesenidir Haeckel in evrimsel hayat agaci Turlerin evrimsel tarihi tek bir govdeden dogan bircok dali olan bir agac olarak tanimlanmistir Homo sapiens siniflandirmasiModern insan Homo sapiens in ve onun on atalarinin kladistik soy cizgisi taksonomik siralamasi asagidaki gibidir Taksonomi Isim Yaygin isim Milyonlarca yil once baslangic Ust alem Okaryot Cekirdege sahip hucreler 1 800 000 000 yil onceAlem Animalia Hayvanlar 650 000 000 yil onceSube Chordata Omurgalilar ile yakin akrabalari olan omurgasizlar 635 000 000 yil onceAltsube Vertebrata Omurgalilar 535 000 000 yil onceUstsinif Tetrapoda Dort uyeliler 395 000 000 yil onceSinif Mammalia Memeliler 220 000 000 yil onceAltsinif Theria Canli dogum yapan ve yumurta birakmayan memeliler 160 000 000 yil onceInfra sinif Eteneliler Eteneli memeliler keseli olmayanlar 125 000 000 yil onceMagnus takim Boreoeutheria Birim ustu supra primatlar yarasalar balinalar toynakli memelilerle otcul memelilerin coguUst takim Euarchontoglires Supraprimatlar primatlar kemirgenler tavsanlar agac sivri faresi ve ucar makigiller 100 000 000 yil onceAsil takim Euarchonta Primatlar ucar makigiller ve sivri sincapcikgiller 80 000 000 yil onceMir takim Primatomorpha Primatlar ve ucar makigiller 79 600 000 yil onceTakim Primatlar Primatlar 65 000 000 yil onceAlt takim Haplorrhini Kuru burunlu maymunlar Insansilar maymunlar ve cadi makigiller 56 000 000 yil onceInfra takim Simiiformes Yuksek primatlar veya Simiyanlar insansilar eski Dunya ile yeni Dunya maymunlari 40 000 000 yil onceKucuk takim Catarrhini Dar burunlu primatlar insansilar ve eski Dunya maymunlari 38 000 000 yil onceUst familya Hominoidea Insansilar 23 000 000 yil onceFamilya Hominidae Buyuk insansi maymunlar insanlar sempanzeler bonobolar goriller ve orangutanlar 17 000 000 yil onceAlt familya Homininae Insanlar sempanzeler bonobolar ve goriller 8 000 000 yil onceOymak Hominini Insanlar sempanzeler ve bonobolar 7 000 000 yil onceAlt oymak Hominina Iki ayak uzerinde yuruyen bipedal insansilar Ardipithecus ve onun soyundan gelenler 5 600 000 yil onceCins Homo Insanlar neandertaller homo erectus ile onlarin dogrudan atalari 2 800 000 yil onceTur Homo sapiens Insanlar 350 000 yil onceAlt tur Homo sapiens sapiens Anatomik olarak modern insan 150 000 yil onceZaman cizelgesiBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Ilk canli yasam Tarih Olay4000 Mo milyon yil once En erken yasam gorunumu 3900 Mo Hucreler Prokaryotun gorunumune benzemektedir Fotosentezin ilk ortaya ciktigi ve bu sayede dunyadaki oksijenin ilk goruldugu zamanlardir 2500 Mo Ilk organizmalarin oksijen kullanimi 2400 Mo ile Oksijen Felaketi meydana gelmistir 2100 Mo Daha gelismis hucrelerin gorunumu the eukaryotes 1200 Mo Eseylii uremedeki gelismeler evrimin daha hizli gelisimini sagladi 900 Mo Choanoflagellate Choanoflagellate butun hayvanlar aleminin atasi olarak gorunmektedir ve Sungerlerin atasi oldugu kabul edilmektedir Choanoflagellata uyeleri hayvanlar aleminin atasi olarak gosterilebilecek en iyi yasayan ornektir Prokaryotlarla beslenen kamcili protistlerdir Bu canlilar koloniler halinde yasamaktadir 600 Mo Ilk cok hucreli hayvan sungerlerin oldugu dusunulmektedir Sungerler hayvanlar arasinda dokulari bakimindan en basit canlidir Sungerler gunumuzde en eski paleontolojik hayvan subesidir 580 Mo Hayvan hareketi Knidliler ile basladi Butun knidliler ve kas sistemine sahiplerdi cunku onlar en basit hayvandir Vucutlarinin belirli sekilleri vardir Ilk goz bu donemde olusmustur 550 Mo Yassi solucanlarYassi solucanlarin ilk beyine sahip hayvanlar olduklari dusunulmektedir 540 Mo daha fazla ozellikli dusunebilirler ve diger solucan turlerine gore daha gelismislerdir Dolasim sistemilerinde bobrek gorevini de yapan bir kalp mevcuttur Kordalilar 590 535 milyon yil once ikincil agizli atalardan gelistiler Omurgalilar 535 520 milyon yil once ortaya ciktilar 450 milyon yil once ilk ceneliler gelisti Bunlar 440 milyon yil once iki gruba ayrildilar Kemikli baliklar Kikirdakli baliklar Dort uyeliler Devoniyen sonunda et yuzgecli baliklardan gelistiler Bazal formlarin hepsinin ayaklarinda 5 parmak vardi Yaklasik 340 milyon yil once ve Amniota olarak ikiye ayrildilar Memeliler Ust Triyas ta sinodontlardan gelistiler Dik bacaklari ve killari bu atalardan miras aldiklari ozelliklerdir Primatlar Paleosen de primat benzeri plesiadapiformlar gelisip Kuzey Amerika ve Avrasya da yayildi Ilk gercek primatlar 55 milyon yil once ortaya cikti Primatlarin ortaya cikisi ile birlikte plesiadapiformlar yok oldular Erken primatlar omomyoidler ve adapoidler olarak ikiye ayrilir Omomyoidlerin kuru burunlu maymunlara adapoidlerin nemli burunlu maymunlara yol actigi dusunulmektedir Simiyenler Simiiformes Anthropoidea Ilk simiyenlerin Eosimiidae 45 milyon yil once ortaya ciktigi bilinmektedir Bu erken simiyenler oldukca kucuklerdi ve bazilarinin omomyoid atalara sahip olduklarini kanitlayan ozellikleri vardi Buyuk insansi maymunlar Hominidae Ilk hominidler Orta Miyosen de hem Afrika hem Avrasya da ortaya ciktilar Bunlar Ust Miyosen den once iki ana gruba ayrildilar Ponginae orangutan ve soyu tukenmis yakin akrabalari ve Homininae insan sempanze goril ve soyu tukenmis akrabalari Homo Insanlara Homo ilk olarak Alt Paleolitik te rastlandi Australopithecinelerden farkli olarak uzun yolculuklara uyarlanmis bacaklara ve kisa kollara sahiplerdi Kesici tas aletler gelistirdiler atesi kontrolu ettiler ve de Dunya geneline yayilmaya basladilar Ayrica bakinizYerkure tarihi Doga tarihi Dunya tarihi Yasamin evrimsel tarihi Homininae Insan evrimi Homo En son ortak ata Insan evriminin fosil listesi Atalarin Hikayesi Richard Dawkins in 40 bulusma noktasina dair bir zaman cizelgesi icerdigi kitabi Evrim zaman cizelgesi biyolojik canliligin gunumuzdeki muazzam cesitliligin evriminin aciklamasiKaynakca Experiments with sex have been very hard to conduct Goddard said In an experiment one needs to hold all else constant apart from the aspect of interest This means that no higher organisms can be used since they have to have sex to reproduce and therefore provide no asexual control Goddard and colleagues instead turned to a single celled organism yeast to test the idea that sex allows populations to adapt to new conditions more rapidly than asexual populations Sex Speeds Up Evolution Study Finds 14 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde URL 9 Ocak 2005 erisim tarihi Proterospongia is a rare freshwater protist a colonial member of the Choanoflagellata Proterospongia itself is not the ancestor of sponges However it serves as a useful model for what the ancestor of sponges and other metazoans may have been like http www ucmp berkeley edu protista proterospongia html 4 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Berkeley UniversityDis baglantilarPalaeos5 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Berkeley Universitesi Evrim sayfasi11 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tree of Life Web Project11 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde interaktif bicimde tum filogenetik agaci kesfedebileceginiz bir sayfa Hayvanlar alemimin evrim tarihcesi27 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Smithsonian Enstitusu tarafindan hazirlanan Insan Kokenleri Programi Interaktif Insan Evrimi Zaman Cizelgesi17 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde