İsveç-NATO ilişkileri

İsveç Krallığı ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) arasında yakın bir ilişki vardır ve düzenli olarak ortak tatbikatlar yapmakta, barışı koruma operasyonlarında işbirliği yapmakta ve bilgi paylaşımında bulunmaktadır. İsveç, Avrupa Birliği'nin NATO üyesi olmayan beş üyesinden biridir. İsveç, Barış için Ortaklık'a 9 Mayıs 1994'te katıldı.

İsveç-NATO ilişkileri

NATO	İsveç

Tarihsel olarak, İsveç nüfusunun bir azınlığı NATO üyeliğinden yana olmuştur, ancak üyelik sorunu 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından popülaritesini artırdı ve İsveç, 18 Mayıs 2022'de örgüte katılmak için başvurdu. 5 Temmuz 2022'de NATO, İsveç'in ittifaka katılması için katılım protokolünü imzaladı. İsveç'in üyeliği NATO üye ülkeleri tarafından tam olarak onaylanmamış ve henüz tam üye değilken, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Mart 2023'te İsveç'in güvenliği tehdit edilirse NATO'nun yanıt vermemesinin "akıl almaz" olduğunu söyledi.

2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi kamuoyunda bir değişikliğe yol açarak İsveç'in Finlandiya ile birlikte NATO üyeliğine başvurmasına yol açtı. İsveç, 7 Mart 2024'te NATO'ya üye oldu.

Tarih

19. yüzyıl–1995: Tarafsızlık

19. yüzyılda İsveç, büyük ölçüde İsveç'in Finlandiya'nın travmatik kaybı da dahil olmak üzere Finlandiya Savaşı'nda (1808-1809) ülke topraklarının üçte birinden fazlasının kaybedildiği Napolyon Savaşlarına dahil olmasının bir sonucu olarak bir tarafsızlık politikası benimsedi. Rusya'ya Bu noktadan itibaren Finlandiya, 1917'de bağımsızlığını kazanana kadar Rusya'nın bir parçası olarak kaldı. Sürekli olarak Napolyon karşıtı bir politika izleyen ve dolayısıyla savaşa neden olan İsveç kralı Gustav IV Adolf'a olan kızgınlık, 1809 Darbesi olarak bilinen bir darbeyi hızlandırdı Yeni rejim kralı görevden aldı ve Hükûmet Aracını (1809) tanıttı, daha sonra 1812 Politikası olarak bilinen yeni bir dış politika formüle etti. Napolyon Savaşları'ndan bu yana, İsveç herhangi bir doğrudan silahlı çatışma başlatmadı ve ülke, Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında bile tarafsız kaldı.

İsveç, 1949'da kurulduğunda NATO'ya katılmamayı seçti ve barışta uyumsuzluk ve savaşta tarafsızlığı amaçlayan bir güvenlik politikası ilan etti İsveç, Batı ile önemli işbirliğine rağmen, Soğuk Savaş sırasında tarafsızlık politikasını sürdürdü. İsveç'in eski Başbakanı Carl Bildt, bu politikanın, İsveç'in NATO'ya katılması durumunda Sovyetler Birliği'nin İsveç'in yakın ilişkiler sürdürdüğü komşu Finlandiya'yı işgal ederek yanıt verebileceği korkusuna bir yanıt olduğunu belirtti. Finlandiya, nominal olarak bağımsız olmasına rağmen, Soğuk Savaş sırasında, genellikle Finlandiyalaşma olarak anılan komşu Sovyetler Birliği'ne saygı duyarak dış ilişkilerde bir tarafsızlık politikası benimsedi.

1995-2022: Avrupa Birliği içinde uyumsuzluktan geçiş

İsveç'in 1995'te Avrupa Birliği'ne katılımı

Avrupa'nın AB ve NATO üyeliğini gösteren harita

İsveç'in 1995 yılında Avrupa Birliği'ne katılması, tarafsızlığın ilke olarak ortadan kaldırıldığı anlamına geliyordu. Katılımın ardından İsveç, AB'nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikasına katıldı 2009 yılında Lizbon Antlaşması'nın yürürlüğe girmesinden bu yana, AB karşılıklı dayanışma maddesi, diğer AB üye ülkeleri ile birlikte İsveç için de geçerlidir:

1990'lardan beri, Soğuk Savaş sonrası dönemde İsveç'te NATO üyeliği sorunu üzerine aktif bir tartışma yaşanıyor. İsveç, NATO'nun Barış için Ortaklığına 9 Mayıs 1994'te katıldı. ve Bosna'da (IFOR ve SFOR), Kosova'da (KFOR), Afganistan'da (ISAF) ve Libya'da (Birleşik Koruyucu Operasyonu) NATO liderliğindeki misyonlarda aktif bir katılımcı oldu. İsveç 2014'te imzaladı ve 2016'da NATO güçlerinin İsveç topraklarında ortak eğitim tatbikatları yapmasına izin veren ve İsveç'in ulusal güvenliğine yönelik tehditlere yanıt olarak NATO üye devletlerinin kuvvetlerinin İsveç'te konuşlandırılmasına izin veren bir ev sahibi ülke anlaşmasını onayladı.

Baltık ülkeleri, Letonya, Estonya ve Litvanya'daki ve çevresindeki durum tırmanırsa, muhtemelen Finlandiya ile birlikte İsveç'in NATO üyeliği NATO'nun bölgeye müdahalesinin önündeki engelleri azaltacaktır. NATO, 2015'te Rusya'nın 2013'te İsveç'e bir nükleer saldırı simülasyonu yaptığını bildirdi. Rusya dışişleri bakanı Sergey Lavrov 2016 yılında İsveç'in NATO üyeliğini engellemek için "gerekli önlemleri almakla" tehdit etti. İsveç'in NATO üyeliğinin geleceği hakkında hükûmet destekli bir rapor Eylül 2016'da yayınlandı.

Üyelik

2022-2023 katılım süreci

İsveç-NATO ilişkileri

İsveç Krallığı'nın Katılımına İlişkin Kuzey Atlantik Antlaşması Protokolü
Tür	Katılım anlaşması
İmzalanma	5 Temmuz 2022 (2022-07-05)
Yer	Brüksel, Belçika
Koşul	Tüm mevcut NATO üyeleri tarafından onaylandıktan sonra katılım anlaşmasının yürürlüğe girmesi. İsveç'in üyeliği, anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra katılım belgesinin tevdi edilmesinden sonra başlar.
Onaylayanlar	31 / 31
Korunma yeri	Amerika Birleşik Devletleri
Diller	İngilizce ve Fransızca

17 Mayıs 2022'de İsveç dışişleri bakanı Ann Linde, Finlandiya'nın daha önceki NATO'ya katılma niyetini takiben İsveç'in NATO'ya katılma başvurusunu imzaladı 18 Mayıs 2022'de her iki ülke de NATO'ya katılmak için resmi olarak başvurduAvrupa Birliği, Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliğine desteğini açıkladı

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Finlandiya ve İsveç'in NATO'ya katılmasına karşı olduğunu dile getirerek, iki ülkenin Türkiye'nin terör örgütleri olarak sınıflandırdığı yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgütün de dahil olmak üzere kendi topraklarında faaliyet göstermesine izin verdiği sürece Türkiye'nin başvurularını desteklemesinin "imkansız" olacağını söyledi. Militan gruplar Kürdistan İşçi Partisi (PKK), Kürdistan Topluluklar Birliği (KCK), Demokratik Birlik Partisi (Suriye) (PYD) ve Halk Savunma Birlikleri (YPG) ve Türkiye tarafından suçlanan ABD merkezli Müslüman din adamı Fethullah Gülen'in destekçileri başarısız bir 2016 Türk darbe girişimini yönetmekten (PKK, Avrupa Birliği'nin terör örgütleri listesinde yer alıyor ve 1984'te Türkiye'den sonra PKK'yı bu şekilde yaftalayan ilk ülke İsveç oldu). Türkiye, İskandinav ülkelerinden çok sayıda PKK üyesinin iadesini talep etti Türkiye'nin iadesini talep ettiği kişiler arasında Kürt örgütlerine verdiği destekten dolayı bağımsız İsveç Milletvekili Amineh Kakabaveh, yazar ve şair Mehmet Sıraç Bilgin (2015'te öldü), ve Türk yayıncı insan hakları aktivisti Ragıp Zarakolu yer alıyor. Ayrıca Türk hükûmeti, Finlandiya ve İsveç hükûmetlerinin YPG'ye karşı 2019 yılında Türkiye'nin kuzeydoğu Suriye'ye yönelik saldırısına yanıt olarak uyguladığı silah ambargosunun kaldırılmasını ve savunma bakanı Peter Hultqvist'in görevden alınmasını talep etti. Hultqvist 2011 yılında PKK'lılarla bir araya gelmişti.

14 Mayıs 2022'de Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "Bu iki ülke (Finlandiya ve İsveç) çok açık bir şekilde PKK ve YPG'yi destekliyor" dedi. 17 Mayıs 2022'de Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Türkiye'yi Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliğini onaylamaya çağırdı. 18 Mayıs 2022'de Türkiye, Finlandiya ve İsveç'in NATO üyelik müzakerelerine başlamasını hızla engelledi. 19 Mayıs'ta Finlandiya ve İsveç, Türkiye'nin güvenlik endişelerini giderebileceklerini açıkladılar. Aynı gün Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö ve dönemin İsveç Başbakanı Magdalena Andersson, Türkiye ile her zaman görüşmeye hazır olduklarını ve terörü her zaman kınadıklarını açıkladılar. 21 Mayıs 2022'de Andersson, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından İsveç devlet televizyonu SVT'ye İsveç'in NATO üyeliği konusunda Türkiye ile diyaloğa hazır olduklarını ve terörü her zaman kınadıklarını söyledi. 24 Mayıs 2022'de Finlandiya ve İsveç, Türkiye ile görüşmek üzere bir heyet gönderme kararı aldı. Muhtıra müzakerelerinde Finlandiya'dan Jukka Salovaara, İsveç'ten Oscar Stenström, Türkiye'den İbrahim Kalın ve Sedat Önal görev yaptı.

Türkiye'de muhalefet partileri CHP ve HDP, Finlandiya ve İsveç'in üyeliğini desteklediklerini açıkladı. Türkiye'de iktidar partileri olan AKP ve MHP, Finlandiya ve İsveç'in üyeliğini desteklemeyeceklerini açıkladılar İktidardaki Sosyal Demokrat Parti'nin konumu, Riksdag'ın azınlık hükûmetine olan güvenini korumak için İran Kürt kökenli Kakabaveh'in desteğine bel bağlaması gerçeğiyle karmaşıklaşıyor Kakabaveh, gençliğinden beri İran'daki Kürt gerillası Komala'nın bir üyesiydi ve on dokuz yaşında İsveç'e sığındı. 2021 İsveç hükümeti krizinde Kakabaveh, yalnızca Suriyeli Kürtlere destekle ilgili bazı siyasi talepler karşılandıktan sonra Magdalena Andersson başkanlığındaki bir hükûmetin kurulmasını desteklemeyi kabul etti. Kendi savaş deneyimlerinden dolayı İsveç'in NATO üyeliğine karşı çıkıyor ve İsveç'in bağlantısızlık politikasının savunucusudur. Mayıs ayında, önceki anlaşmanın bazı bölümlerine uyulmadığını düşündüğü için, parlamentodaki önemli oylamalarda iktidardaki İsveç Sosyal Demokrat Partisi'ni artık desteklemeyeceğini açıkladı.

Erdoğan'ın sözcüsü İbrahim Kalın, İsveç'in üyeliğinin reddedilmediğini ancak bu grupların statüsünün "Türkiye'nin ulusal güvenlik meselesi" olduğunu ve müzakere edilmesi gerektiğini söyledi. Ancak İbrahim Kalın'ın açıklamasının ardından Erdoğan, Finlandiya ve İsveç'in üyelik başvurularını bloke etme tehdidini yineledi. NATO liderliği ve ABD, Türkiye'nin iki ülkenin katılım sürecini geciktirmeyeceğinden emin olduklarını söylediler. Kanada Dışişleri Bakanı Mélanie Joly de Türk hükûmetini iki İskandinav ülkesinin entegrasyonuna ihtiyaç olduğuna ikna etmek için Türkiye ile görüşmelerde bulundu 20 Mayıs'ta İsveç dışişleri bakanı Ann Linde, Erdoğan'ın PKK'yı destekledikleri iddiasını "dezenformasyon" olarak nitelendirerek geri itti ve İsveç'in 1984'te PKK'yı terör örgütü listesine alırken, AB'nin de 2002'de aynı yolu izlediğine işaret etti. Görüşmeleri Türkiye adına yürüten Sözcü İbrahim Kalın, Ankara'da yapılan ilk görüşmenin ardından Türkiye'nin beklentileri karşılanmadan sürecin ilerlemeyeceğini ve üzerlerinde herhangi bir zaman baskısı hissetmediklerini ifade etti. İsveçli ve Finli diplomatlardan oluşan bir heyetin Türk mevkidaşlarıyla konu hakkında görüşmesinin ardından Erdoğan, görüşmelerin Ankara'da yapıldığı gün, terör örgütü olarak kabul edilen Salih Müslim'in katılımına rıza göstermeyeceğini yineledi. Erdoğan, İsveç televizyonunda çıktı.Milliyetçi Hareket Partisi lideri Devlet Bahçeli, Türkiye'nin NATO'dan çekileceği bir senaryonun bir seçenek olarak değerlendirilmesi gerektiğini ve bu durumda yeni bir askeri ittifakın kurulabileceğini öne sürdü. Mayıs 2022'nin sonlarında muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu, üyelik tartışmasının devam etmesi ve AKP ile MHP'nin İncirlik Hava Üssü'nü kapatmaya karar vermesi durumunda CHP'nin bunu destekleyeceğini savundu.

Türkiye'nin endişelerini gidermek için İsveç, Haziran ayında terörle mücadele yasalarında 1 Temmuz'da yürürlüğe girecek reformlara işaret etti (her ne kadar insan hakları grupları tarafından ertelenmiş olsa da) ve silah ihracatına ilişkin politikalarını NATO'yu yansıtacak şekilde gözden geçireceğini duyurdu. Bu arada Finlandiya cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, ülkesinin başvurusunu İsveç olmadan ilerletmeyeceğini ve iki ülkenin "el ele" NATO'ya katılacağını belirtti.

2022 Madrid zirvesinde Andersson, Niinistö ve Erdoğan, Türkiye'nin güvenlik endişelerini gidermek için bir anlaşma imzaladılar ve Niinistö, Türkiye'nin Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliğini desteklemeyi kabul ettiğini duyurdu NATO üyeleri, ertesi gün ilçeleri resmi olarak katılmaya davet etmeyi oybirliğiyle kabul ederken ve İsveç ve Finlandiya'nın ittifaka katılması için katılım protokolleri 5 Temmuz'da imzalanırken, Erdoğan, üyeliklerini veto etme tehdidini yineleyerek beklediğini belirtti. Finlandiya, İsveç ve Türkiye ilk üçlü memorandum toplantısını 26 Ağustos 2022'de Finlandiya'nın Vantaa kentinde gerçekleştirdi. Eylül ayında İsveç, Türkiye'ye silah ihracatı üzerindeki ambargosunu kaldırdı Finlandiya, İsveç ve Türkiye arasındaki ikinci mutabakat toplantısı 25 Kasım 2022'de İsveç'in Stockholm kentinde gerçekleştirildi. Finlandiya, İsveç ve Türkiye üçlü muhtıra toplantısının üçüncü bölümü 9 Mart 2023 tarihinde Belçika'nın başkenti Brüksel'de gerçekleştirildi Türkiye, Finlandiya ve İsveç'in üçlü memorandum taahhütlerini yerine getirmemesi halinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde NATO üyeliğini onaylamayacağını açıkladı İsveç'in NATO üyeliği baş müzakerecisi Oscar Stenström, Türkiye ile üyelik müzakerelerinin uzun süreceğini açıkladı Finlandiya, İsveç ve Türkiye arasındaki üçlü memorandumun dördüncü toplantısı 14 Haziran 2023'te Türkiye'nin başkenti Ankara'da yapıldı Kasım ayına kadar, İsveç'in NATO üyeliği 30 üye ülkeden 28'i tarafından onaylandı, yalnızca Macaristan ve Türkiye onaylamadı. Başvuru sürecinde İsveç, NATO sürecini sürdürme sözü veren, Finlandiya'nın başvurusuyla birleşik bir cepheyi yeniden teyit eden ve Türkiye'nin gereksinimlerini daha iyi karşılayabileceklerini öne süren merkez sağ bir hükûmetle sonuçlanan seçimler yaptı. 24 Kasım 2022'de Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, İsveç'i ve Finlandiya'nın NATO'ya katılımını desteklediğini duyurdu ve Macaristan'ın NATO üyeliğini Ocak ayında onaylayacağına söz verdi. Daha sonra 13 Aralık'ta Orbán'ın genelkurmay başkanı Gergely Gulyás, Macar yasama meclisinin İsveç'in onay sürecini ve Finlandiya'nın NATO üyeliğini 20 Şubat 2023'te tartışmaya başlayacağını açıkladı. 8 Ocak 2023'te İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, ek müzakerelerle "Türkiye hem yapacağımızı söylediğimizi yaptığımızı teyit ediyor, hem de onlara veremeyeceğimiz veya vermek istemediğimiz şeyleri istediklerini söylüyorlar" dedi.

Ocak 2023'te ve Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğini kabul etmeyi reddetmeye devam etmesi ışığında, İsveç Demokratlarından Jimmie Åkesson, İsveç'in Türkiye'yi yatıştırmak için ne kadar ileri gidebileceğinin sınırları olduğunu "çünkü nihayetinde anti-demokratik bir sistem ve karşı karşıya olduğumuz diktatör var" dedi.

23 Ocak 2023'te Türkiye Savunma Bakanı Hulusi Akar, Türkiye'nin Türkiye-Finlandiya-İsveç üçlü muhtırasını tam olarak yerine getirdiğini, Finlandiya ve İsveç'in ise yerine getirmediğini duyurdu Ayrıca Akar, Finlandiya ve İsveç'in üçlü mutabakata tam olarak uymasını beklediklerini açıkladı.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç'in NATO üyeliğine olumlu bakmayacağını açıkladı. Akar, bu arada İsveç genelkurmay başkanının Kuran'ın yakılmasına izin verilmesine yönelik "açıkça nefret suçu olan tahrik edici eylem" nedeniyle ziyaretinin iptal edildiğini söyledi.

Danimarka-İsveç aşırı sağcı lider Rasmus Paludan, 21 Ocak 2023'te Stockholm'deki Türk büyükelçiliği önünde düzenlediği gösteride Kuran-ı Kerim yaktı.

Finlandiya, İsveç ve Türkiye üçlü memorandum toplantıları Türkiye'nin talebi üzerine süresiz olarak iptal edildi. Finlandiya, İsveç, Türkiye üçlü muhtırasının üçüncü toplantısı Şubat ayında Belçika'nın başkenti Brüksel'de yapılacaktı 24 Ocak 2023'te Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, Finlandiya, İsveç ve Türkiye ile üçlü muhtıra müzakerelerinin muhtemelen Türkiye'deki parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasına kadar askıya alınacağını duyurdu.

28 Ocak 2023'te İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström, İsveç, Finlandiya ve Türkiye ile üçlü memorandum görüşmelerini askıya aldığını duyurdu 1 Şubat 2023'te Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç'in aşırı sağcı siyasetçi Rasmus Paludan'ın İslami kutsal kitabı Kur'an yaktığı bir gösteriye izin vermesi nedeniyle Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğine değil, Finlandiya'nın NATO üyeliğine olumlu baktığını duyurdu.

4 Nisan 2023'te Finlandiya'nın NATO'ya katılımının resmi töreninin hemen ardından Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto Finlandiya'nın İsveç'in örgüte katılımını onayladığını sundu.

ABD, İsveç'in NATO üyelik sorunu nedeniyle Türkiye'nin F-16 savaş uçağı alımını gayri resmi olarak engelledi. Analistler, 2023 Türkiye-Suriye depremine müdahale için gereken yardım ve finansmanın Batılı ülkelerle iyi ilişkilerin önemini artırdığını söyledi. İsveç'te terörle mücadele yasasının 1 Haziran'da yürürlüğe girmesi ve Mayıs'ta yapılacak Türkiye seçimleri sonrasında anlaşmanın daha kolay olacağını belirttiler

10 Temmuz 2023 tarihinde ise Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin Avrupa Birliğine tam üye olarak katılmasına karşılık İsveç'in NATO'ya kabulünü onaylayabileceklerini söyledi. Nato Genel Sekreteri Stoltenberg, Türkiye'nin AB'ye katılma isteğini desteklediğini açıkladı. Aynı günün ilerleyen saatlerinde, toplantı bitiminde NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya katılımını desteklemeyi kabul ettiğini açıkladı. Türkiye'nin İsveç'i destekleyeceği haberi gelir gelmez, Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Macaristan'ın artık İsveç'e girişi engellemeyeceğini ve İsveç'in üyeliğini destekleyeceğini söyledi.

Ancak Eylül 2023 itibarıyla Macaristan ve Türkiye, İsveç'in üyeliğini onaylama konusundaki isteksizliğini bir kez daha dile getirdi. İktidardaki Fidesz partisinden Macar politikacılar, bazı İsveçli politikacıların Macar hükûmetini demokratik gerilemeyle eleştirmesinin ardından üyeliğe itirazda bulunurken, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ülkede Kuran yakıldığı ve Kürt protestoları olduğu sürece Türkiye'nin üyeliğini onaylayamayacağını söylemesi üzerine devam etti. Erdoğan, ABD hükûmetinin F-16'nın Türkiye'ye satışını İsveç'in NATO üyeliğinin onaylanması şartına bağlamasına itiraz etti, ancak daha sonra Türkiye'nin savaş uçaklarını alması halinde katılım protokolünü onaylayacağını söyledi. Ancak 23 Ekim 2023'te Erdoğan, İsveç'in NATO'ya üyelik başvurusunu onayladı ve katılım protokolünü onaylanmak üzere TBMM'ye gönderdi. İki gün sonra Türkiye Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş, İsveç'in NATO üyeliğini onaylayan bir yasa tasarısını parlamentonun dış ilişkiler komitesine gönderdi. Komite, onayı 16 Kasım 2023'te tartıştı ancak teklifi bir sonraki toplantıya erteledi ve teklifin tartışma için "olgunlaşmadığını" belirtti. ABD savaş uçaklarının Türkiye'nin onayının ardından gönderileceğini belirtirken, İsveç de Türkiye'nin AB üyelik hedefine yardım etme sözü verdi. 1 Aralık 2023'te Jens Stoltenberg, Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki bir toplantıda Erdoğan'a, İsveç'in NATO'ya üye olmasının "zamanının geldiğini" söyledi.

14 Aralık 2023'te Joe Biden, Erdoğan'la telefonda görüşerek F-16 satışı, İsveç'in katılımı ve 2023 İsrail-Hamas savaşı hakkında konuştu. Sonuçta komite 26 Aralık 2023'te İsveç'in katılımını onayladı ve bunu nihai onay için Ulusal Meclise gönderdi. 16 Ocak 2024'te TBMM, 42 maddenin sonuncusu olan İsveç'in katılımıyla 2024 yılı için açıldı. 23 Ocak 2024'te Türk parlamentosu İsveç'in NATO üyeliğini onayladı.

Aynı gün Macaristan'da Orbán, Kristersson'a bir mektup göndererek onu İsveç'in NATO'ya katılımı konusunda görüşmek üzere Budapeşte'ye davet etti. Ancak İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström, yapıcı bir görüşmeye açık olmasına rağmen bunu yapmak için hiçbir neden olmadığını belirterek Macaristan'ın müzakere çağrısını reddetti. 24 Ocak 2024'te Viktor Orbán, X'te NATO Sekreteri Jens Stoltenberg ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından Macar hükûmetinin İsveç'in NATO üyeliğine verdiği desteği yeniden doğruladığını ve Macaristan Ulusal Meclisini bunu ilk fırsatta onaylamaya çağıracağını yazdı. 25 Ocak 2024'te İsveç Başbakanı Kristersson, Macaristan Başbakanı Orbán'ı İsveç'in üyelik başvurusunu görüşmek üzere Brüksel'e davet etti.

23 Şubat 2024'te Kristersson, Orbán'la görüşmek üzere Budapeşte'yi ziyaret etti ve liderler, Macaristan'ın İsveç'ten 4 yeni Saab JAS 39 Gripen C savaş uçağı satın alması için bir anlaşma imzalayarak iki ülke arasındaki ilişkileri geliştirdi.

İsveç'in NATO'ya katılımını onaylama önergesi, Macaristan parlamentosunun açılış günü olan 26 Şubat'ta ezici bir çoğunlukla kabul edildi. Oy kullanan 194 milletvekilinden 188'i İsveç'in üyeliği lehinde oy verirken, 6'sı karşı oy kullandı. İsveç başbakanı Ulf Kristersson bunu "tarihi bir gün" olarak nitelendirdi.

Macaristan'ın İsveç'in NATO üyeliğini onaylaması, onay belgesinin Millet Meclisi Başkanı ve Macaristan Cumhurbaşkanı tarafından imzalanması ve onay belgesinin tevdi edilmesiyle yürürlüğe girdi. 2 Mart'ta Ulusal Meclis Sözcüsü Vekili tarafından imzalandı. Yasa, yayınlanmak üzere cumhurbaşkanının ofisine iletildi ve burada yeni seçilen başkan Tamás Sulyok tarafından 5 Mart'ta göreve geldiği gün imzalandı.

7 Mart 2024'te Macaristan onay belgesini sundu.

Üyeliğe ilişkin siyasi görüşler

Eski Başbakan Fredrik Reinfeldt 18 Eylül 2007'de İsveç'in NATO'ya üyeliğinin Parlamentoda Sosyal Demokratlar da dahil olmak üzere "çok geniş" bir çoğunluğa ve Finlandiya ile koordinasyona ihtiyaç duyacağını belirtti.

NATO'ya karşı protesto, Stockholm, Mynttorget, 21 Mayıs 2022

Bununla birlikte, 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana NATO üyeliğine ilişkin birçok siyasi pozisyon gözden geçirildi. Milliyetçi İsveç Demokratları, Nisan 2022'de tutumlarını gözden geçirdiler ve Finlandiya'nın da katılması halinde İsveç'in NATO'ya üyeliğini destekleyeceklerini açıkladılar Aynı sıralarda, iktidardaki İsveç Sosyal Demokrat Partisi, 6 ay içinde ikinci kez NATO üyeliği konusunda bir iç diyalog yürüteceğini duyurdu. Parti ilk kez üyeliğe karşı çıkma kararı aldı Ancak 15 Mayıs 2022'de artık örgüte katılmak için bir başvuruyu destekleyeceklerini duyurdular Koalisyon ortaklarından Yeşil Parti karşı çıkmaya devam ederken,Parti konuyla ilgili bir referandum yapmak isterken, Başbakan Magdalena Andersson ve ana muhalefetteki Ilımlı Parti karşı çıktı

Anketler

NATO üyeliğine verilen destek, SOM Enstitüsü'nün %17'den %31'e çıktığını gösterdiği 2012 ile 2015 yılları arasında arttı.Kırım'ın ilhakı gibi olaylar ve 2014'te Rus denizaltı faaliyeti raporları ve İsveç'in saldırıya uğraması durumunda yalnızca bir hafta dayanabileceğine dair 2013 raporu, bu destek artışıyla ilişkilendirildi. Ekim 2014'te bir kamuoyu yoklaması ilk kez İsveçlilerin NATO üyeliğinden yana olduğunu (%37) karşı çıkanlardan (%36) daha fazla buldu.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana

24-25 Şubat 2022 tarihlerinde yapılan bir Novus anketi, %41 NATO üyeliği lehine ve %35 karşı çıktı. 4 Mart 2022'de, NATO üyeliğini %51 desteklediğini gösteren bir anket yayınlandı, ilk kez bir anket çoğunluğun bu pozisyonu desteklediğini gösterdi

Başvuru

Onay süreci, Finlandiya ve İsveç'in 29 Haziran 2022'de Madrid'de düzenlenen NATO zirvesinde üyeliğe davet edilmesiyle başladı. 4 Temmuz'da üyelik müzakereleri yapıldı ve 5 Temmuz'da Brüksel'de Katılım Protokolleri imzalandı.

İsveç'in katılım protokolünü onaylayan (krem) ve (kırmızı) onaylamayan NATO üyeleri

Finlandiya–İsveç–Türkiye muhtıra toplantıları

• 1. Finlandiya–İsveç–Türkiye mutabakat toplantısı: 26 Ağustos 2022, Vantaa, Finlandiya
• 2. Finlandiya–İsveç–Türkiye mutabakat toplantısı: 25 Kasım 2022, Stockholm, İsveç
• 3. Finlandiya–İsveç–Türkiye mutabakat toplantısı: 9 Mart 2023, Brüksel, Belçika
• 4. Finlandiya–İsveç–Türkiye mutabakat toplantısı: 14 Haziran 2023, Ankara, Türkiye
• 5. Finlandiya–İsveç–Türkiye mutabakat toplantısı: 6 Temmuz 2023, Brüksel, Belçika

2024-günümüz: İsveç'in NATO üyeliği

Finlandiya Kıyı Jaegers'ı, Mart 2024'teki NATO Steadfast Defender 2024 tatbikatı sırasında Amerikan amfibi gemisi USS Gunston Hall'dan İsveç CB90 sınıfı hızlı saldırı gemisine ekipman yüklüyor

11 Mart'ta NATO karargahında bayrak çekme töreni düzenlendi ve 18 Mart'ta İsveç iki tören düzenledi: Biri Stockholm'deki Riksdag Binası'nın dışında ve diğeri Yüksek Komutan'ın ev sahipliği yaptığı Karlberg Sarayı'nda.

İsveç'in (Finlandiya'ya ek olarak) NATO üyeliği Baltık Denizi'nin stratejik durumunu büyük ölçüde değiştirdi. İsveç'in üyeliği, aksi takdirde izole edilebilecek ve Suwałki koridoruna yapılacak bir saldırıyla çevrelenebilecek olan Baltık ülkelerine yanıt olarak NATO'nun erişimini kolaylaştırıyor.

Finlandiya ve İsveç büyükelçileri NATO'ya katılım başvurularını Genel Sekreter Jens Stoltenberg'e sundular.

Ayrıca bakınız

• NATO'nun dış ilişkileri
• NATO'nun Genişlemesi
• Barış İçin Ortaklık
• Finlandiya-NATO ilişkileri

Kaynakça

1. ^ . Vox. 17 Mayıs 2022. 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
2. ^ . NATO. 14 Nisan 2022. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022. 
3. ^ . NATO. 27 Mart 2020. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022. 
4. ^ ^{a b} (İngilizce). CBS News. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022. 
5. ^ "NATO chief: 'My aim' is for Sweden to join alliance by July". Politico. 30 Mart 2023. 3 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Nisan 2023.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
6. ^ "Sweden officially joins NATO, ending decades of post-World War II neutrality". AP News (İngilizce). 7 Mart 2024. 7 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2024. 
7. ^ Agius 2006.
8. ^ . NATO. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2017. 
9. ^ . NATO. 14 Ocak 2013. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015. 
10. ^ . The Wall Street Journal. 25 Mayıs 2016. 12 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
11. ^ . NATO Review. 21 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2017. 
12. ^ Oliphant (4 Şubat 2016). . The Telegraph. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2017. 
13. ^ Braw (10 Mayıs 2016). . Politico. 21 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2017. 
14. ^ . Radio Sweden. 2 Eylül 2016. 21 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2017. 
15. ^ . The Local Sweden. 17 Mayıs 2022. 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022. 
16. ^ . SVT Nyheter (İsveççe). 16 Mayıs 2022. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
17. ^ . The Washington Post. 18 Mayıs 2022. 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
18. ^ . NATO. 18 Mayıs 2022. 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2022. 
19. ^ . Anadolu Ajansı. 17 Mayıs 2022. 25 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
20. ^ . Yle News. 15 Mayıs 2022. 15 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022. 
21. ^ . Reuters. 13 Mayıs 2022. 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022. 
22. ^ ^{a b} . Politico. 20 Mayıs 2022. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022. 
23. ^ . 3 Şubat 2022. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
24. ^ . Middle East Eye. 29 Mayıs 2002. 29 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2022. 
25. ^ . Ahval. 6 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. 
26. ^ . Association of European Journalists. 21 Mayıs 2022. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. 
27. ^ . Bianet. 18 Mayıs 2022. 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. 
28. ^ . 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. 
29. ^ . . 16 Mayıs 2022. 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2022. 
30. ^ ^{a b c} . The Guardian. 14 Haziran 2022. 18 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
31. ^ . Gazete Duvar. 14 Mayıs 2022. 14 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
32. ^ . Birgün. 17 Mayıs 2022. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
33. ^ . rudaw.net. 18 Mayıs 2022. 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
34. ^ . tr.euronews.com. 19 Mayıs 2022. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
35. ^ . Anadolu Ajansı. 19 Mayıs 2022. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
36. ^ "İsveç Başbakanı, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmesini değerlendirdi: İlişkilerimizi güçlendirmeyi dört gözle bekliyoruz". Independent (Turkish). 21 Mayıs 2022. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
37. ^ . Star. 24 Mayıs 2022. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
38. ^ . Karar. 25 Mayıs 2022. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
39. ^ . TGRT Haber. 24 Mayıs 2022. 26 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
40. ^ . Yeni Şafak. 26 Mayıs 2022. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
41. ^ . NTV. 19 Mayıs 2022. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
42. ^ . Haber Türk. 17 Mayıs 2022. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
43. ^ . 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014. 
44. ^ Milne (20 Mayıs 2022). . Financial Times. 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022. 
45. ^ . Bianet. 19 Mayıs 2022. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
46. ^ . Sveriges Radio (İngilizce). 20 Mayıs 2022. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022. 
47. ^ . Reuters. 14 Mayıs 2022. 14 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022. 
48. ^ . BBC News. 17 Mayıs 2022. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022. 
49. ^ . euractiv.com. 16 Mayıs 2022. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
50. ^ . anews.com.tr. 25 Mayıs 2022. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022. 
51. ^ . Ahval. 29 Mayıs 2022. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022. 
52. ^ . The Washington Times. 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022. 
53. ^ . Hürriyet Daily News. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022. 
54. ^ ^{a b} . Ahval. 27 Mayıs 2022. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022. 
55. ^ . Deutsche Welle. 13 Haziran 2022. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
56. ^ . EUobserver. 13 Haziran 2022. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022. 
57. ^ . NATO. 28 Haziran 2022. 7 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2022. 
58. ^ . Reuters. 28 Haziran 2022. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
59. ^ . Al Jazeera. 30 Haziran 2022. 30 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2022. 
60. ^ . dailysabah.com. 20 Ağustos 2022. 19 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
61. ^ "Sweden resumes arms exports to Turkey after NATO membership bid". Reuters. 30 Eylül 2022. 10 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2023. 
62. ^ . demokratgundem.com. 24 Kasım 2022. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
63. ^ . NTV. 27 Şubat 2023. 27 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
64. ^ . DW Türkçe. 30 Haziran 2022. 30 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
65. ^ . Milliyet. 10 Mart 2023. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
66. ^ . TRT Haber. 14 Haziran 2023. 14 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
67. ^ . The Guardian (İngilizce). 1 Kasım 2022. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
68. ^ . 24 Kasım 2022. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022. 
69. ^ (İngilizce). Deutsche Welle. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
70. ^ . 8 Ocak 2023. 8 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2023. 
71. ^ . France24 (İngilizce). 18 Ocak 2023. 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023. 
72. ^ . rudaw.net. 23 Ocak 2023. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
73. ^ (İngilizce). AP News. 23 Ocak 2023. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
74. ^ . aa.com.tr. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. 
75. ^ "Türkiye postpones trilateral talks with Sweden, Finland after Quran burning". Türkiye postpones trilateral talks with Sweden, Finland after Quran burning (İngilizce). 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2023. 
76. ^ . Birgün. 24 Ocak 2023. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
77. ^ . Reuters (İngilizce). 24 Ocak 2023. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
78. ^ . TRT Haber. 28 Ocak 2023. 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
79. ^ . Reuters (İngilizce). 1 Şubat 2023. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
80. ^ . BBC News (İngilizce). BBC. 4 Nisan 2023. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
81. ^ "Turkey likely to accept Sweden NATO entry after elections: analysts". 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023. 
82. ^ . BBC News Türkçe. 10 Temmuz 2023. 12 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2023. 
83. ^ "SON DAKİKA HABERİ... NATO Genel Sekreteri Stoltenberg: Türkiye'nin AB üyeliği isteğini destekliyorum". NTV. 10 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Temmuz 2023. 
84. ^ "Turkey has agreed to back Sweden's NATO bid, alliance chief says" (İngilizce). CNN. 10 Temmuz 2023. 10 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Temmuz 2023. 
85. ^ Siebold, Sabine; Irish, John (10 Temmuz 2023). "Turkey gives green light to Swedish NATO membership bid". Reuters (İngilizce). 10 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023. 
86. ^ "NATO chief tells Turkey's Erdogan that 'the time has come' to let Sweden join the alliance". Associated Press. December 2023. 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2023. 
87. ^ Hayatsever, Huseyin (23 Ocak 2024). "Turkey approves Sweden's NATO membership bid after 20 months' delay". Reuters. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 
88. ^ "Hungary's Orbán takes step toward breaking deadlock over Sweden's NATO membership". AP News (İngilizce). 23 Ocak 2024. 23 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 
89. ^ (İngilizce). reuters.com. 25 Ocak 2024. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
90. ^ "Riksdagsåret inleds idag". Dagens Nyheter (İsveççe). 18 Eylül 2007. 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2008.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
91. ^ Nyheter (11 Nisan 2022). . SVT Nyheter. Sveriges Television. 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2022. 
92. ^ . Omni (İsveççe). 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022. 
93. ^ . Dagens Nyheter (İsveççe). 11 Nisan 2022. 5 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022. 
94. ^ . The Economist. 21 Haziran 2014. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2015. 
95. ^ Johnson (15 Mayıs 2022). . Reuters. 15 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2022. 
96. ^ . The Print. ANI News Service. 7 Mayıs 2022. 8 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022. 
97. ^ . Reuters. 28 Nisan 2022. 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
98. ^ . The Local. 20 Mayıs 2015. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015. 
99. ^ Milne (29 Ekim 2014). . Financial Times. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016. 
100. ^ . SVT Nyheter (İsveççe). 25 Şubat 2022. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
101. ^ . Reuters. 4 Mart 2022. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2022. 
102. ^ . dw.com (İngilizce). 30 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2023. 
103. ^ url=https://www.riksdagen.se/sv/aktuellt/aktuelltnotiser/2024/mars/8/pressinbjudan-ceremoni-med-anledning-av-sveriges_cms900dd432-197b-4c71-8026-6c6e45744663sv/ 18 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
104. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :6 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
105. ^ "Ceremony to mark Sweden joining NATO: 11 March 2024". NATO. 7 Mart 2024. 8 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2024. 
106. ^ Pawlak, Julian (5 Eylül 2022). "No, Don't Call the Baltic a 'NATO Lake'". Royal United Services Institute for Defence and Security Studies (İngilizce). 1 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2024. 
107. ^ ""Nordic duo should stay together" – study on NATO membership published in Finland". NATO Review. 21 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Şubat 2017.